Morgunblaðið - 09.06.2001, Qupperneq 40

LISTIR
40 LAUGARDAGUR 9. JÚNÍ 2001 MORGUNBLAÐIÐ
L
íklega er ekkert sér-
staklega gaman að
vera George W.
Bush Bandaríkja-
forseti þessa dagana,
en öllu verra er þó að vera Jenna
eða Barbara Bush. Tvíburadætur
forsetans eru nefnilega í vondum
málum vegna áfengisneyslu,
pabbi er sagður æfur og þjóðin öll
fylgist spennt með framhaldinu.
Dætur forsetans eru 19 ára há-
skólanemar.
Fyrir nokkru
var Jenna
gripin glóð-
volg á bar í
Texas með
áfengisglas í
hendi. Þar
sem aldurs-
mörk til drykkju eru dregin við 21
ár þurfti Jenna að mæta í dómsal
þar sem hún var skikkuð til að
vinna af sér refsingu, auk þess að
sækja fræðslufundi um skaðsemi
áfengis.
Blekið var varla þornað á papp-
írum dómarans þegar Jenna og
Barbara systir hennar ákváðu að
sletta úr klaufunum á veitingahúsi
í Austin í Texas. Þar pöntuðu þær
sér áfengi, en þegar veitingahúsa-
eigandinn leyfði sér að efast um
að þær hefðu aldur til kaupanna
framvísaði Jenna skilríkjum, sem
reyndust alls ekki vera hennar
skilríki heldur einhverrar stúlku
sem að sjálfsögðu hafði aldur til
áfengiskaupa. Þorstinn hafði því
komið Jennu í koll í annað skipti á
skömmum tíma.
Í kjölfarið hafa bandarískir fjöl-
miðlar velt því fyrir sér hvort nú
væri ekki tilefni til að skýra ræki-
lega frá því sem forsetadæturnar
taka sér fyrir hendur, og hafa
raunir flestir gert það. Þeir höfðu
heldur haldið sig til hlés fram að
þessu og flestir kannski verið á
því að stúlkurnar ættu ekki að líða
fyrir embætti föðurins. Rifjað hef-
ur verið upp, að Chelsea Clinton
fékk að mestu að standa utan
kastljóss fjölmiðla, eða allt þar til
hún fór að taka þátt í opinberum
athöfnum og fylgja foreldrum sín-
um í heimsóknir um allan heim.
Þar með litu fjölmiðlar svo á að
hún hefði sjálf sett sig í stöðu op-
inberrar persónu og yrði að sætta
sig við umfjöllun sem slík.
Flestir fjölmiðlar virðast nú líta
svo á að Bush-dæturnar, og þá
sérstaklega Jenna þótt Barbara
fylgi með í pakkanum, hafi fyr-
irgert rétti sínum til að standa ut-
an kastljóss fjölmiðla með end-
urteknum brotum á
áfengislöggjöf Texas. Enginn
reynir að halda því fram að þær
hafi ekki gerst brotlegar þegar
þær reyndu að kaupa áfengi þrátt
fyrir að þær vanti enn tvö ár upp á
löglegan aldur. Það, að fjölmargir
jafnaldrar þeirra geri slíkt hið
sama, telst ekki brúkleg afsökun.
Faðir stúlknanna hefur verið
þögull um málið, talsmenn hans
biðja stúlkunum griða og segja að
áfengislagabrot þeirra séu fjöl-
skyldumál og verði leyst á þeim
vettvangi. Skýrt hefur verið frá að
forsetinn hafi hringt í dætur sínar
og rætt þessa síðustu uppákomu
við þær, en hann neitar að gefa
upp hvað þeim fór á milli. Það er
reyndar hægt að vera sammála
honum um að fjölmiðlar seilist of
langt, en að öðru leyti geta laga-
brot dætranna vart talist einka-
mál. Þær komu fram allnokkrum
sinnum með honum í kosninga-
baráttunni, enda telst það stjórn-
málamönnum til tekna að eiga fal-
legar fjölskyldur. Kjósi
frambjóðendur að nota fjöl-
skylduímyndina sér til fram-
dráttar með því að hampa henni í
fjölmiðlum, og taki fjölskyldu-
meðlimir þátt í því af lífi og sál, er
eðlilegt að fjölmiðlar hafi ríkari
aðgang að þeim en ef þeir halda
sig ávallt til hlés. Það er ekki
hægt að velja og hafna hvaða
mynd er gefin í fjölmiðlum, krefj-
ast þess að fá sviðsljósinu beint að
því sem sýnir viðkomandi í góðu
ljósi en vilja svo frið að öðru leyti.
Bush þarf líka að taka opinbera
afstöðu í málinu af því að hann átti
beinan hlut að því sem ríkisstjóri í
Texas að herða viðurlög við brot-
um á áfengislöggjöf ríkisins.
Hann hreykti sér af því í kosn-
ingabaráttunni að hann vildi taka
hart á lögbrjótum og því þarf
hann að svara þegar hann er
spurður um meint brot dætranna.
Það er eðlilegt að fjölmiðlar
krefji forseta Bandaríkjanna og
fyrrverandi ríkisstjóra álits á ætl-
uðum áfengislagabrotum dætra
hans í Texas. Þær verða svo lík-
lega að venjast því að vera um-
kringdar fólki, sem vill gjarnan
koma höggi á karl föður þeirra
með því að fylgjast með hverju
fótmáli þeirra og bregðast við
hart ef þær misstíga sig. Það hef-
ur til dæmis komið fram að veit-
ingahúsaeigandinn í Austin í Tex-
as lét sér ekki nægja að kalla á
lögreglu, heldur hringdi í dauðans
ofboði í neyðarlínuna þegar Jenna
rétti fram skilríkin. Er þó erfitt að
sjá að neyðarástand hafi ríkt þótt
forsetadóttirin hafi staðið ásamt
systur sinni við barborðið með
skilríki sem sýndu hana tveimur
árum eldri en hún er. Og þegar
fjölmiðlar leita til sálfræðinga, til
að biðja þá að rýna í hvort hegðun
forsetadætranna sé kall á hjálp og
lýsi áfengissýki á byrjunarstigi,
þá er auðvitað farið offari.
Það er svo til marks um að þær
systur hafi alls ekki áttað sig á at-
hyglinni sem fylgir forsetaemb-
ættinu, að Jennu skyldi detta í
hug að reyna að svíkja út áfengi
með annarra manna skilríkjum.
Hvert mannsbarn í Texas þekkir
hana af myndum eftir rík-
isstjóraár föður hennar og kosn-
ingabaráttuna um forsetaemb-
ættið. Líklega munu þær systur
verða rækilega minntar á það
næstu árin hverra manna þær
eru.
Einkamál
og afbrot
Það er eðlilegt að fjölmiðlar krefji for-
seta Bandaríkjanna og fyrrverandi rík-
isstjóra álits á ætluðum áfengislagabrot-
um dætra hans í Texas. Þær verða svo
líklega að venjast því að vera um-
kringdar fólki, sem vill gjarnan koma
höggi á karl föður þeirra með því að
fylgjast með hverju fótmáli þeirra og
bregðast við hart ef þær misstíga sig.
VIÐHORF
Eftir Hönnu
Katrínu
Friðriksson
hkfridriksson-
@ucdavis.edu
LISTASAFN ASÍ var stofnað árið
1961 með stofngjöf sem Ragnar
Jónsson í Smára gaf Alþýðusam-
bandi Íslands. Í þeirri gjöf voru 120
listaverk, málverk og vatnslitamynd-
ir eftir 30 listamenn. Verk frumherj-
anna fjögurra voru þar á meðal, auk
verka eftir Gunnlaug Scheving, Jón
Engilberts, Þorvald Skúlason og
Svavar Guðnason. Síðan þá hefur
safnið þegið margar góðar gjafir og
listaverkaeign safnins stækkað jafnt
og þétt. Hún telur nú um 1.000 verk.
Afmælissýningin, sem nú er haldin
í tilefni áranna fjörutíu, sýnir nokkra
af gullmolum safneignarinnar. Má
þar sjá nokkrar perlum íslenskrar
listasögu, svo sem Fjallamjólk Jó-
hannesar Kjarval, Eldhúsborð Þor-
valds Skúlasonar, Á stöðli Gunnlaugs
Scheving og myndir af tímamótasýn-
ingu Svavars Guðnasonar árið 1945.
„Ég vildi setja saman yfirlitssýn-
ingu þar sem stiklað er á stóru um ís-
lenska listasögu og sýnt hvaða breyt-
ingum hún tók fyrri hluta síðustu
aldar,“ segir Kristín. „Allir þrír sal-
irnir í húsinu eru notaðir undir sýn-
inguna og þeim skipt eftir viðfangs-
efnum.“ Sýningin hefst í salnum
uppi, Ásmundarsal, með gömlu
meisturunum og landslagsmálverk-
inu, í herberginu sem kölluð er arins-
tofan eru expressjónistarnir, þar
sem hið daglega líf er orðið að við-
fangsefni, og loks er endað í Gryfj-
unni, þar sem gefur að líta þrjú ol-
íumálverk og tvær vatnslitamyndir
eftir Svavar Guðnason. Eitt verk-
anna er af sýningu Svavars árið 1945.
„Breytingin er svo augljós, það eru
allt aðrar áherslur bæði hvað varðar
stíl og líka inntak,“ segir Kristín um
salina þrjá. „Það verður náttúrulega
breyting þegar Gunnlaugur, Þor-
valdur og Jón Engilberts fara að
snúa sér meira að viðfangsefnunum
sem tengjast mannekjunni og um-
hverfi hennar. Listamenn leggja þá
ekki lengur ofuráherslu á að mála
landslag, en svo verða auðvitað mikil
tímamót í íslensku listalífi þegar
Svavar Guðnason opnar abstrakt-
sýningu sína. Eins og Björn Th.
Björnsson segir, það er eins og loft-
steini hefði lostið niður í miðbæ
Reykjavíkur.“
Sýningin lætur staðar numið við
list Svavars, þó að í eigu safnsins sé
fjöldi nýrra verka. „Listaverkaeign
safnsins býður upp á úttekt á þessu
tímabili sem endar með honum. Það
er svolítið merkilegt, að mörgum
bregður enn við að sjá málverk Svav-
ars og telja abstraktlistina enn vera
framsækna nýjung. Ég reyni að sýna
fram á annað með heiti sýningarinn-
ar, List frá liðinni öld. 20. öldinni er
lokið og málverkin, hversu nýstárleg
sem þau voru á sínum tíma, eru
hreinlega orðin klassísk,“ segir
Kristín, en öll verkin á sýningunni
eru máluð fyrir stofnun safnsins, sem
nú fagnar sínu fertugasta starfsári.
Nær öll verkin sem til sýnis eru,
eru úr frumgjöf Ragnars í Smára.
Ljóst er að hann á heiðurinn að safn-
inu að stórum hluta. Á leiðinni út rek-
ur blaðamaður augun í Kjarvals-
mynd sem hangir uppi á vegg niðri,
þar sem greina má andlit. „Þetta
verk ber nafn Ragnars,“ segir Krist-
ín. „Það er ekki beint portrett, frem-
ur hugleiðing Kjarvals um frum-
kvöðulinn sem leiðandi afl í
samfélaginu.“
Perlur íslenskrar
listasögu rifjaðar upp
Liðin eru 40 ár frá
stofnun Listasafns ASÍ
um þessar mundir. Af
því tilefni verður opnuð
afmælissýning í safninu
undir yfirskriftinni List
frá liðinni öld. Inga
María Leifsdóttir kom
við á Freyjugötu, þar
sem Kristín Guðnadótt-
ir forstöðumaður leiddi
hana í sannleikann um
sýninguna og verkin.
Morgunblaðið/Jim Smart
Kristín Guðnadóttir, for-
stöðumaður Listasafns ASÍ.
Morgunblaðið/Jim Smart
Eitt af verkum Svavars Guðnasonar á sýningunni List frá liðinni öld.
ingamaria@mbl.is
SUMARDAGSKRÁ hjá Vestur-
farasetrinu á Hofsósi hefst í dag
með málverkasýningu Dons Mart-
ins frá Gimli í Manitoba í Kanada,
en verk hans eiga að endurspegla
Nýja-Ísland.
Vesturfarasetrið er í tengslum
við Íslendingafélög vestanhafs og
sinnir hlutverki miðstöðvar fyrir
samskipti Íslendinga og fólks af ís-
lenskum ættum. Þetta er sjálfseign-
arstofnun í umsjá Snorra Þorfinns-
sonar ehf., sem stóð að endurreisn
Gamla Kaupfélagshússins og upp-
byggingu setursins, sem fékk
Hvatningarverðlaun Iðnþróunar-
félags Norðurlands í byrjun árs.
21. október í fyrra, þegar 125 ár
voru liðin frá landnámi Íslendinga
við Winnipegvatn, bauð Valgeir
Þorvaldsson, framkvæmdastjóri
Vesturfarasetursins, landslagsmál-
aranum Don Martin að halda sýn-
ingu í sumar eftir að hafa séð verk
eftir hann í Gimli í Safni íslenskrar
menningararfleifðar í Vesturheimi.
„Ég varð að biðja hann um að end-
urtaka þetta því ég trúði þessu
ekki,“ segir Don Martin, sem er 68
ára og hefur tvisvar áður komið til
Íslands.
Vesturfarasetrið er opið daglega
frá klukkan 11 til 18.
Don Martin sýnir á Hofsósi
Don Martin málar á vettvangi í Nýja-Íslandi.