Morgunblaðið - 15.07.2001, Blaðsíða 43

BRÉF TIL BLAÐSINS
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 15. JÚLÍ 2001 43
„Fólk í fyrirrúmi“ sögðu fram-
sóknarmenn og segja enn. Ég vil
gjarnan sjá fólk í fyrirrúmi á Austur-
landi. Fólk sem býr við aukna at-
vinnu, betri tekjur og öruggari af-
komu. Það er sú græðgi sem ég er
heltekinn af og vil ljúka þessu með
orðum Lúthers, sem sagði á öðrum
stað við aðrar aðstæður: „…. ég get
ekki annað“. Það segi ég ekki síður í
ljósi þess að við blasir enn meiri
fólksfækkun ef ekkert verður að
gert. Hvar er söfnuður minn staddur
þá?
Ég þakka þér fyrir bréfið þitt,
Ólafur minn, og minnist gömlu dag-
anna er við sátum í guðfræðinni sam-
an á fyrri ferli mínum fyrir rúmum
tuttugu árum. Ég vil vera trúr sjálf-
um mér og uppruna mínum sem
Norðfirðingur er ég stend við mína
skoðun. Ég lít svo á að náttúran sé
náungi minn sem geti hjálpað mér og
okkur öllum í krafti sínum. Austfirð-
ingar eru ekki minni náttúruvernd-
arsinnar en aðrir og við erum ekki
ranglátir í afstöðu okkar er við viljum
nýta okkur náttúruöflin í þágu sam-
félagsins. Um leið og þessi rástöfun
er gerð í virkjunar- og stóriðjumálum
er jafnhliða gætt að umhverfisþátt-
um og kröfum nútímans mætt til hins
ítrasta eftir því sem efni og ástæður
leyfa. Því tel ég Reyðarál vilja fylgja í
Noral-verkefninu. Ég þakka þér að
öðru leyti fyrir skrifin og óska þér og
söfnuði þínum alls góðs. Verst hvað
sveitirnar eru að fara illa.Ég tel um-
ræðu af minni hálfu lokið á opinber-
um vettvangi hvað þetta varðar, en
virði skoðanir þínar í umhverfismál-
um. Á þessu stigi er beðið úrskurðar
skipulagsstjóra og vonandi fæst nið-
urstaða sem verður til góðs fyrir
byggðina og fólkið sem í hlutverki
ráðsmannsins varðveitir lífið í ljósi
Guðs. Með bróðurkveðju,
SIGURÐUR RÚNAR
RAGNARSSON,
Neskaupstað.
Á KVÖLDIN tóku hávaðasegg-irnir frí og andrúmsloftið
sveiflaðist frá 1. maí stemmningu
yfir í eilífan 17.
júní. Ég var stödd
á fjölþjóðlegu móti
og hafði búist við
að eiga náðuga
daga. En það var
nú ekki aldeilis.
Eftir fjögurra daga
stöðuga tónleika og
skothríð arkaði ég
niður í hótelaf-
greiðsluna og spurði hvað þetta ætti
að þýða og hvenær þessu lyki eig-
inlega?
Kurteis, dökkleit stúlka baðst
innilega afsökunar – sem mér
fannst létt í vasa. Hvað um væri að
vera var hún sagnafá um. Sagðist
eiginlega ekki vita af hverju fólkið
stæði þarna. Ég bað hana að
grennslast fyrir um það. Hún tók
með semingi upp símann, lyfti brún-
um og tók að tala hratt. Loks lauk
samtalinu og hún sagði mér stutt-
lega að mótmælin myndu standa
næstu tíu daga óslitið og um væri að
ræða kjarabaráttu. Mér létti við að
heyra hið síðarnefnda – á Tenerif
skipulagði nefnilega Franco valda-
töku sína á Spáni og ég var farin að
halda að í uppsiglingu væri kannski
ný borgarastyrjöld sem ég myndi þá
óvart flækjast í.
Meðan ég hafði legið, sólbrennd
til skaða á öxlum og baki, og hlustað
með vaxandi leiða á skerandi tölvu-
tónlistina hafði ég minnst hörmu-
legra örlaga skáldsins García Lorca
sem var myrtur af falangistum 1936,
í upphafi spænsku borgarastyrjald-
arinnar. En þessir dagar höfðu liðið
eins og aðrir og þegar þarna var
komið sögu var ég komin upp á lag
með að gera leikfimiæfingar við eitt
tölvulagið. Eftir umrædda upplýs-
ingagjöf fór ég með lyftunni upp og
reyndi að líta á jákvæðar hliðar
málsins – ég yrði bráðum orðin eins
og Jane Fonda í laginu þegar hún
var með leikfimibrjálæðið á hástigi
og lifði bara á kókaíni og kaffi.
En daginn eftir hætti leikfimilag-
ið að heyrast og við tók fyrrnefnt
seiðandi kanaríeyskt lag. En alltaf
þegar ég var einmitt farin að sjá
mig í anda, dansa á svölum glæsi-
hótelsins í hvítum kjól með blóm í
hári, þá tók við rustaleg kjarabar-
átturæða sem svipti mér samstund-
is inn í beinharðan veruleikann á ný.
Veðrið var alltaf óskaplega gott
og loks lagaðist sólbruninn í þeim
mæli að ég komst út á strönd undir
sólhlíf. Þar horfði ég út á hafið og
orti þunglyndislegt kvæði jafnhliða
því sem ég ákvað að spyrjast sjálf
fyrir um kjarabaráttuna hjá mót-
mælendunum þótt ég hefði áður
ákveðið að skipta mér ekki af innan-
landsástandinu á eyjunni. Ég komst
að því að fólkið vildi fá hærra kaup
frá hendi hóteleigandans sem var
búsettur í Barcelona, það vildi líka
fá kaupið greitt á umsömdum tíma
og einnig fá sumarfrí eins og annað
fólk. Ég lét mér þetta skiljast og
rölti upp á herbergið mitt til þess að
lesa spennusögu eftir Elliott Roos-
welt meðan skothríðin dundi utan
við gluggann.
Hitt hef ég ekki enn látið mér
skiljast hvernig mótmælafólkinu
hélst uppi að hafa í frammi svona
mikinn og stöðugan hávaða frá
morgni til kvölds í heila fimmtán
daga, án þess að lögreglan reyndi
nokkurn tíma að stöðva þessar
„óspektir á almannafæri“.
Ekki veit ég hvað gert yrði hér ef
þessi baráttuaðferð væri höfð í
frammi. Hins vegar veit ég af eigin
raun að hún svínvirkar. Kampavíns-
flaskan og ávextirnir sem mér voru
send upp á herbergi sögðu lítið til að
lægja öldur vaxandi óánægju með
ástandið.
Síðasta dag mótmælanna var þó
dálítið gaman, – ég verð að viður-
kenna það. Þá fór ég út á ilskónum
mínum og blandaði mér í hóp mót-
mælendanna – ópin, reiðilesturinn,
flautið, púðurskotin og tónlistin
heyptu óneitanlega ólgu í blóðið.
Lögreglumenn, gráir fyrir járnum,
stóðu allt um kring. Ég spurði einn
þeirra hvaða kanaríeyska lag þetta
eiginlega væri sem hefði farið svo
greinilega með sigur af hólmi í þess-
ari undarlegu tónleikahátíð undan-
farinna daga. Lögreglumaðurinn
hristi bara höfuðið og benti mér að
fara burt. Ég tók þá tali einn mót-
mælendanna með sömu spurningu.
Hann lagði handlegginn utan um
mig og leiddi mig til eins af höf-
uðpaurunum. En hvorugur þeirra
gat svarað spurningu minni um lag-
ið. Ég slapp loks frá langri ræðu um
bág kjör hótelstarfsfólksins með
rauðu fánana. Í hótelanddyrinu
spurði ég ungan og glæsilegan
starfsmann um lagið, en hann að-
eins því til svarað að lagið væri
sennilega leikið af Los Sabandenos.
Síðan spurði hann brosandi hvort
mér fyndist þetta ekki skemmtilegt
lag. Þá gafst ég upp fyrir hinum
óbærilega léttleika tilverunnar og
arkaði í sólinni út að hvítfyssandi
Atlantshafinu – einmitt þangað, þar
sem ströndin er svo ómótstæðilega
lík Stokkseyrarfjörunni.
Þjóðlífsþankar/Væri slíkt hægt hér?
Kjarabarátta á Kanaríeyjum
Það ríkti undarlegt andrúmsloft fyrir framan fimm stjörnu hótelið Júlíus
Sesar á eyjunni Tenerif í Kanaríeyjaklasanum fyrir skömmu. Þar stóðu
menn og konur með rauða fána sem á var letrað cc.oo, fluttu ræður, hásum
spænskum röddum, blésu í flautur, skutu púðurskotum – en fyrst og fremst
léku þeir háværa tónlist. Fyrstu dagana tekknó-tónlist, en er frá leið stöðugt
sama lagið – kanaríeyskt lag sem ég hafði oft heyrt en gat ómögulega munað
nafnið á.
eftir Guðrúnu
Guðlaugsdóttur
ÞEIR eru orðnir margir sértrúar-
söfnuðirnir í þjóðfélaginu, sem allir
telja sig hinn eina guðs útvalda lýð.
Allir eiga þeir sér sínar reglur, lög
og kennisetningar sem einkenna þá
og skilja frá öðrum.
Aðventistar halda t.d. laugardag-
inn heilagan í stað sunnudagsins.
Mormónar skíra lifandi staðgengla
fyrir dána. Vottar Jehóva einkenna
sig með nafni Guðs. Hjálpræðisher-
inn einkennir sig með herbúningum
og titlum. Moonistar stunda skírlífi í
hjónabandi og svo mætti lengi telja.
Allir þessir hópar og ennþá fleiri
en taldir hafa verið upp hér, telja sig
hafa fengið opinberanir frá Guði al-
máttugum. T.d. halda mormónar því
fram að spámaður þeirra sem stofn-
aði kirkjuna hafi fengið opinberun
frá Guði þess efnis að aldingarðurinn
Eden hafi verið í Missouri-fylki í
Bandaríkjum Norður-Ameríku svo
eitthvað sé nefnt, og moonistar halda
því fram, eftir opinberun að sjálf-
sögðu, að búið sé að opna dyr helvítis
og allir sem þar hafa átt að dvelja
ætli að lofa því að vera góðir, jafnvel
Hitler og Stalín.
Ef Guð almáttugur stæði á bak við
þessa sértrúarflokka mætti ætla að
algert samræmi væri á milli þeirra
og kenningar þeirra svipaðar, en svo
er aldeilis ekki. Allir skilja þeir sig
frá öðrum með kennisetningum sem
eru frá sérvitrum mönnum komnar
en ekki Guði.
Allir sértrúarsöfnuðir bjóða fólki
frelsi en það frelsi endar í ánauð og
fjötrum. Sá sem ánetjast þeim er
skyldugur að takast á hendur trúboð
og boða vafasamar mannasetningar,
greiða mánaðarlega tíund af sínum
tekjum og inna af hendi ómælda
sjálfboðavinnu. Meðlimum er kennd-
ur nýr veruleiki sem er mjög af-
markaður og fjötrar sjálfstæða
hugsun og frelsi til athafna. Þeim er
kennt að eingöngu glötun og tortím-
ing séu utan safnaðarins og allir aðr-
ir vaði í villu. Ef einhver vill yfirgefa
söfnuðinn eða dregur í efa kenningar
hans er hann hræddur með alls kyns
hræðsluáróðri: Slysum, sjúkdómum,
gjaldþroti, óhamingju og dauða.
Þar sem almenn trúarþörf fólks er
mikil, þyrfti að vera til vettvangur
þar sem fólk gæti komið saman og
deilt með öðrum trúarreynslu sinni
eða viðrað nýjar hugmyndir sem
gamlar í guðfræði og heimspeki.
Slíkt er ekki hægt í sértrúarsöfnuð-
um þar sem fólk verður að afneita
mörgu og meðtaka annað skilyrðis-
laust samkvæmt trúarjátningum
sértrúarsafnaðanna sem hefta með
því framgöngu mannsandans. Það er
brýn þörf á því að trúað fólk taki
höndum saman sem kirkja Guðs, og
geti rætt saman um trú sína og
reynslu án þess að vera hneppt í lok-
aðan sértrúarflokk. Það er heldur
ekki mögulegt á grundvelli lúterska
eða kaþólskra kirkna, þar sem þær
eiga sér einnig sínar trúarjátningar
og falla einnig undir sértrú, að vísu
fjölmennustu sértrúarsöfnuðina.
Stuðla þarf að sameiningu
guðstrúarmanna en ekki flokka-
dráttum. Að lokum, sérviska ein-
staka trúmanna má aldrei verða að
algildum átrúnaði og hneppa fólk í
ánauð sértrúar.
EINAR INGVI MAGNÚSSON,
Heiðargerði 35, Reykjavík.
Fjötrar
sértrúar
Frá Einari I. Magnússyni:
Í ÞJÓÐARATKVÆÐAGREIÐSLU
hafa Írar hafnað Nice-sáttmálanum.
Á Írlandi, því einu af aðildarlöndum
ESB, skaraðist sáttmálinn svo við
ákvæði stjórnarskrár, að til staðfest-
ingar þurfti að bera hann undir þjóð-
aratkvæði. Enn er óljóst, hvort eða
hvernig ESB veitir Írlandi undan-
þágu frá ákvæðum sáttmálans eða
tilslökun með öðrum hætti.
Á ráðstefnu ráðherra aðildarlanda
ESB í Nice í fyrri hluta desember
2000 varð samkomulag um sáttmála
þennan um fyrirhugaðar breytingar
á skipan þess. Að sáttmálanum verð-
ur m.a. nokkur tilfærsla á atkvæða-
vægi, og þá áhrifavaldi, stóru aðild-
arlandanna, þar eð þau afsala sér
neitunarvaldi á nokkrum sviðum. Að
sáttmálanum staðfestum munu lið-
lega 80% ákvarðanasviða innan ESB
ekki heyra undir neitunarvald aðild-
arlanda, (að í Economist sagði 16.
desember 2000). Jafnframt mun úr
áhrifum smárra aðildarlanda verða
dregið. Til myndunar skilorðsbund-
ins (qualified) meirihluta mun þurfa
74,6% atkvæða. Þeim greinum stofn-
skrárinnar, sem neitunarvald aðild-
arlanda tekur til, nú um 70, verður
fækkað um 29.
II
ESB á nú í viðræðum við tólf lönd
um inngöngu. Féllst það 1997 á við-
ræður við Pólland, Tékkland, Ung-
verjaland, Eistland, Slóveníu og
Kýpur og 1999 á viðræður við Lett-
land, Litháen, Slóveníu, Rúmeníu,
Búlgaríu og Möltu. Við inngöngu
þeirra mun landsvæði ESB stækka
um 34% og íbúatala þess hækka um
29%, upp í um 470 milljónir. Hins
vegar mun verg landsframleiðsla
(GDP) þeirra aðeins aukast um 5%,
ef miðað er við núverandi gengi
gjaldmiðla, (að í Economist sagði 19.
maí 2001).
Snemma á tíunda áratugnum
gerði ESB samninga um fríverslun
við tíu þessara landa. Við ESB var
verslun þeirra þá að þriðjungi, en er
nú að tveimur þriðju hlutum. Og
mun jöfnuður á þeirri verslun hafa
verið aðildarlöndum ESB hagstæður
um $30 milljarða 2000. Jafnframt
hefur síðan erlend (atvinnuleg) fjár-
festing í umsóknarlöndunum vaxið
hröðum skrefum, og nam hún $63,4
milljörðum 1998. Eftir umbyltingu
stjórnarhátta í umsóknarlöndunum í
upphafi tíunda áratugarins, hélt um-
rót margs konar, ekki síst röskun
viðskiptaleiða, aftur af hagvexti.
III
Viðbrögð við fyrirhugaðri út-
víkkun ESB hafa verið ýmiss konar í
aðildarlöndum þess. Á myndun
ríkjakjarna innan ESB hefur verið
vakið máls, m.a. af Jacques Delors.
Mikill aðflutningur fólks til gömlu
aðildarlandanna frá hinum nýju er
víða áhyggjuefni, einkum í
Þýskalandi og Austurríki. Af þeim
sökum leggur framkvæmdastjórn
ESB til, að frá væntanlegri útvíkkun
líði 7 ár, uns óheftur verði aðflutn-
ingur fólks frá nýjum aðildarlöndum
til gamalla. Hæst mun þó hafa borið
áhyggjur af breytingum á styrkjum
til landbúnaðar og vanþróaðra land-
svæða, einkum á Spáni og Grikk-
landi. Þau framlög nema nú um 80%
af árlegum útgjöldum ESB. Í aðild-
arlöndum þess starfa um 5% íbúa að
landbúnaði, en tilltölulega miklu
fleiri í umsóknarlöndunum, t.d. 20%
íbúa í Póllandi. Endurskoðun land-
búnaðarstefnu ESB er fyrirhuguð
2005.
Til grundvallar viðræðum sínum
við umsóknarlöndin hefir ESB lög
sín og reglur, acquis commun-
autaire, sem taka til um 80.000 blað-
síðna. Og er þeim í viðræðunum
skipt upp í 31 kafla. Í lok mars 2001
voru viðræður ESB við Kýpur, Eist-
land og Slóvaníu lengst komnar og
við þau hafði tekist samkomulag um
18 kafla, en við Ungverjaland um 17,
við Pólland um 15 og við Rúmeníu
um 6. Um styrki til landbúnaðar og
vanþróaðra svæða hefur enn ekki
verið rætt. Verða þeir á dagskrá á
fyrri hluta árs 2002, en vænst er, að
viðræðum ljúki fyrir lok þess árs.
Um gerða samninga verður síðan
þjóðaratkvæðagreiðsla í flestum um-
sóknarlöndunum.
Vænst er, að á næstu árum sæki
Makedónía, Króatía, Albanía, Bosnía
og Júgóslavía um aðild að ESB. Og
fyrirliggur, óumfjölluð, umsókn
Tyrklands.
HARALDUR JÓHANNSSON,
Mánagötu 11, Rvk.
Um biðsal ESB
Frá Haraldi Jóhannssyni: