Morgunblaðið - 18.09.2001, Blaðsíða 20

VIÐSKIPTI/ATHAFNALÍF
20 ÞRIÐJUDAGUR 18. SEPTEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
ROBIN Marshall, framkvæmda-
stjóri hjá JP Morgan í London, seg-
ir að atburðirnir í Bandaríkjunum
muni hafa áhrif til skamms tíma á
hlutabréfamarkaði. Eðlilegt sé að
hlutabréf hafi lækkað í verði á Wall
Street í gær þar sem markaðir hafa
verið lokaðir frá því áður en árásin
var gerð á þriðjudag. „Í Evrópu og
Asíu kom lækkunin strax sama dag
en hún er fyrst að koma fram í
Bandaríkjunum nú. Eins hafa
hlutabréf lækkað mjög í verði í
Bandaríkjunum og jafnvel enn
meira í Evrópu undanfarið ár. Ef
svo væri ekki þá held ég að fallið
hefði orðið enn meira núna en raun
ber vitni. En þar til við vitum hver
verða viðbrögð bandarískra stjórn-
valda og hvernig árásinni verður
svarað er hætta á að verð hluta-
bréfa verði fremur lágt. En við
megum ekki tala okkur í kreppu.
Þetta er allt annað ástand hernað-
arlega séð en þegar Persaflóastríð-
ið var. Því megum við ekki gera ráð
fyrir að afleiðingarnar verði jafn-
miklar fyrir efnahagsástandið og
þá.“
Ekki nauðsynlegt fyrir Ísland
að taka upp evruna
Marshall segir að ekki sé hægt að
spá fyrir með einhverri vissu um
hvað eigi eftir að gerast í banda-
rísku efnahagslífi á næstunni. „Það
hafa vissulega verið vísbendingar
um samdrátt í Bandaríkjunum und-
anfarið sem og í Evrópu og Asíu. Ef
fólk fer að óttast um atvinnu sína og
dregur úr neyslu þá er augljóst að
við eigum eftir að sjá lægð í efna-
hagslífinu áður en það fer upp aftur.
En það eru miklar hugmyndir um
skattalækkanir í Bandaríkjunum
sem og í Evrópu. Bæði skattalækk-
anir og vaxtalækkanir munu ýta
undir að jafnvægi náist aftur í efna-
hagsumhverfi Evrópu og Banda-
ríkjanna og ég spái því að það muni
gerast á síðari hluta næsta árs.“
Aðspurður segir Robin Marshall
ekki nauðsynlegt fyrir Íslendinga
að taka upp evruna þrátt fyrir að
krónan hafi lækkað mjög að und-
anförnu. Til þess að taka upp evru
þurfi Íslendingar að ganga í Evr-
ópusambandið. Hann segist telja að
núgildandi gengisstefna Seðlabank-
ans sé af hinu góða og mikilvægt að
Seðlabankinn hafi öðlast fullt sjálf-
stæði. „Er upptaka evrunnar það
mikilvæg fyrir Íslendinga að þeir
eru tilbúnir að fórna pólitísku sjálf-
stæði sínu með inngöngu í ESB? Ég
spyr. Mín skoðun er sú að svo sé
ekki þar sem Ísland er hluti af evr-
ópska efnahagssvæðinu og hefur
því óheftan aðgang að innri markaði
ráðsins,“ segir Marshall.
Robin Marshall, framkvæmdastjóri hjá JP Morgan í London
Skammtíma-
sveifla á markaði
HALLDÓR J. Kristjánsson,
bankastjóri Landsbankans, telur
að það muni draga úr þeirri of-
þenslu sem hefur verið í íslensku
efnahagslífi undanfarið og því
muni vextir verða lækkaðir á
næstunni enda sé það þróunin hjá
þeim ríkjum sem við horfum til.
Íslenskur hlutabréfamarkaður sé
búinn að ná botninum og á næstu
12 mánuðum eigi Úrvalsvísitala
aðallista eftir að hækka, úr 1.030
stigum í 1.150–1.200 stig. Þetta
kom fram í erindi sem Halldór
flutti á ráðstefnu um vöxt og auk-
inn fjölbreytileika íslenska hag-
kerfisins sem bankinn stóð fyrir í
gær fyrir erlenda fjárfesta.
Að sögn Halldórs er útlit fyrir
að gengisvísitala krónunnar muni
standa í 134–138 stigum eftir eitt
ár sem er heldur lægra en nú er.
Verðbólgan muni fara niður í 3,5–
4,5% úr 7,8% og stýrivextir muni
lækka um tvö prósentustig, úr
11,01% í 9%. Jafnframt muni vext-
ir af langtímaskuldabréfum lækka
lítillega.
Að sögn Davíðs Oddssonar for-
sætisráðherra hefur undanfarinn
áratugur verið áratugur framfara
hér á landi. Möguleikar íslensku
þjóðarinnar til að takast á við
verkefni framtíðarinnar hafa aldr-
ei verið betri. „Saga okkar greinir
frá því að þá hafi landinu farnast
best þegar viðskiptin við útlönd
voru sem mest. Þessi staðreynd er
ofarlega í huga okkar Íslendinga.
Við vitum að hagvöxtur og velmeg-
un framtíðarinnar er fólgin í nánu
samstarfi við umheiminn og það er
okkar hagur að vera fullur þátt-
takandi í hinu alþjóðlega viðskipta-
umhverfi. Þess sér enda merki
hvar sem litið er á Íslandi þessa
dagana. deCODE, líftæknifyrir-
tæki sem skráð er á Nasdaq, hefur
nær alla starfsemi sína hér á landi,
erlend álfyrirtæki vilja stækka
verksmiðjur sínar hér og önnur
vilja byggja nýjar, íslenskir bank-
ar hafa hafið starfsemi erlendis og
fjölmörg íslensk fyrirtæki í sjávar-
útvegi, upplýsingatækni og heil-
brigðisgeiranum hafa verið að
auka mjög umsvif sín á erlendri
grund. Þessi þróun getur af sér
öflugt og fjölbreytilegt athafnalíf,
athafnalíf sem veitir einstaklingum
og fyrirtækjum tækifæri til að
blómstra og þjóðinni allri mögu-
leika á velmegun og öryggi,“ kom
fram í erindi forsætisráðherra á
ráðstefnunni.
Dregið úr ríkisafskiptum
Hann rakti þær breytingar sem
orðið hafa í íslensku efnahagslífi
undanfarinn áratug en áður hefði
hið opinbera verið mjög virkur
þátttakandi í efnahagslífinu. Rík-
isrekin fyrirtæki voru fjölmörg og
störfuðu í ýmsum atvinnugreinum.
Bankakerfinu var ríkisstýrt og
pólitísk úthlutun á fjármagni til at-
vinnurekstrar var algeng og
stundum æði tilviljanakennd. „Rík-
issjóður var rekinn með umtals-
verðum halla og erlendar skuldir
hins opinbera voru alvarleg ógn
við velferð þjóðarinnar. Það var
því mikið verk sem hófst 1991 við
að gera íslenska efnahagslífið sam-
bærilegt við það sem best gerist
hjá þeim þjóðum sem hafa þróað
hagkerfi sín með sem mestum
ágætum. Rekstur ríkissjóðs var
tekinn föstum tökum, fjármála- og
hlutabréfamörkuðum var gert
kleift að starfa, umfangsmikilli
einkavæðingu var hrundið af stað
og Ísland gerðist aðili að Evrópska
efnahagssvæðinu. Horfið var frá
sértækum aðgerðum í hagstjórn
en í stað þess var beitt almennum
efnahagsaðgerðum sem miðuðu að
því að draga jafnt og þétt úr áhrif-
um hins opinbera á efnahagslífið
en treyst þeim mun meira á hinn
frjálsa markað. Með öðrum orðum,
beita sömu efnahagsstjórnun og
best hafði heppnast annars staðar
í hinum vestræna heimi. Og ár-
angurinn hefur ekki látið á sér
standa. Hagvöxtur á Íslandi hefur
verið umtalsvert hærri en í lang-
flestum löndum Evrópubandalags-
ins, kaupmáttur almennings hefur
aukist, ríkissjóður hefur verið rek-
inn með myndarlegum afgangi, er-
lendar skuldir ríkissjóðs hafa verið
greiddar hratt niður og öll um-
gjörð efnahagslífsins er nú önnur
og betri en áður.“
Forsætisráðherra segir að um-
breyting efnahagslífsins krefjist
stöðugar vinnu sem aldrei ljúki.
„Efnahagskerfið er í stöðugri þró-
un og nauðsynlegt að aðlaga það
jafnóðum breyttum aðstæðum.
Slík aðlögun verður best tryggð
með því að færa sem mest efna-
hagslegt vald út á markaðinn, frá
hinu opinbera. Stjórnvöld, sama
hversu góð þau annars eru, skynja
ekki alltaf hrynjandi tímans eða
þau öfl sem móta hið gríðarlega
flókna regluverk hins frjálsa
markaðar. Íslensk stjórnvöld
munu því halda áfram að treysta
undirstöður markaðsbúskapar og
búa þannig í haginn að efnahags-
kerfi landsins sé öflugt og virkt.“
Sjálfstæði Seðlabankans eykur
kjölfestuna í efnahagslífinu
Davíð nefndi sem dæmi breyt-
ingu á lögum um Seðlabanka Ís-
lands sem hann kynnti á ársfundi
Seðlabankans í lok mars. Lögum
sem veita Seðlabankanum fullt
sjálfstæði. Vikmörk þau sem bank-
anum var gert að halda íslensku
krónunni innan voru afnumin og
bankanum sett verðbólgumarkmið.
„Það er enginn vafi í mínum huga
að þessi ráðstöfun mun til lengri
tíma litið reynast þjóðinni heilla-
drjúg. Sjálfstæður Seðlabanki eyk-
ur kjölfestuna í íslenska efnahags-
lífinu og þrátt fyrir nokkurn
óróleika á gjaldeyrismarkaðinum
undanfarið mun þessi aðgerð
styrkja íslensku krónuna og gera
hana að öruggari gjaldmiðli.“
Tekjuskattslækkun fyrirtækja
kynnt á næstu misserum
Að sögn Davíðs þurfa Íslend-
ingar að bjóða jafngott og helst
betra viðskiptaumhverfi en þær
þjóðir sem þeir bera sig saman við
til þess að halda framsæknum ís-
lenskum fyrirtækjum og til að laða
að erlendar fjárfestingar. „Ríkis-
stjórnin leggur á það mikla
áherslu að stjórnkerfið og lagaum-
hverfið séu í takt við þarfir at-
vinnulífsins og vinni með því að
sköpun sem mestra verðmæta.
Þrátt fyrir að Ísland hafi fullan og
óhindraðan aðgang að innri mark-
aði Evrópubandalagsins stendur
það utan bandalagsins sjálfs og
hefur því rýmri tækifæri til að
sníða lagaumhverfi sínu þann
stakk sem best hentar fyrirtækj-
um sem hér starfa en þarf ekki að
hlíta tilskipunum Evrópubanda-
lagsins í einu og öllu, svo sem í
skattamálum. Ríkisstjórnin mun á
næstu misserum lækka tekju-
skatta fyrirtækja umtalsvert og
þannig gera Ísland að vænlegum
kosti fyrir fjárfestingar. Einnig
má nefna að verið er að undirbúa
lagasetningu um að fyrirtækjum
verði heimilt að gera upp reiknina
sína og greiða skatta sína í mynt
að eigin vali. Þar með dregur úr
þeirri áhættu sem að íslensku
myntinni snýr og ætti það að auð-
velda mjög erlendum fjárfestum
að vega og meta kosti þess að fjár-
festa hér á landi,“ sagði Davíð
Oddsson.
Halldór J. Kristjánsson, bankastjóri Landsbankans, á ráðstefnu um íslenskt efnahagslíf
Dregur úr ofþenslu
næstu mánuði
Íslenskt efnahagslíf var helsta umræðuefni
á ráðstefnu sem Landsbankinn stóð fyrir
í gær fyrir erlenda fjárfesta. Guðrún
Hálfdánardóttir sat ráðstefnuna þar sem
bankastjóri Landsbankans sagðist telja
að vextir myndu lækka um 2% á næstu
12 mánuðum og forsætisráðherra boðaði
breytingar á skattalögum.
Morgunblaðið/Ásdís
Davíð Oddsson forsætisráðherra: Verið er að undirbúa lagasetningu um að
fyrirtækjum verði heimilt að gera upp reiknina sína og greiða skatta sína í
mynt að eigin vali. Þar með dregur úr þeirri áhættu sem að íslensku mynt-
inni snýr og ætti það að auðvelda mjög erlendum fjárfestum að vega og
meta kosti þess að fjárfesta hér á landi.
guna@mbl.is
GÓÐRI síldveiði og afar háu verði
á síld upp úr sjó hefur verið líkt
við gullæði í Noregi. Bátarnir
hafa verið að fá allt að 60 krónum
á kíló af síld. Það er meira en
helmingi hærra en í fyrra. Norski
nótabáturinn Gunnar Klo gerði
það heldur betur gott á dögunum,
er hann fékk 150 tonn á átta tím-
um og fékk alls um 8 milljónir
króna fyrir síldina. Þá fékk
Trönderbas 25 milljónir króna
fyrir 500 tonna afla. Íslenzk skip,
hafa landað síld í Noregi hafa
notið góðs af þessu gullæði, en
þau eru á veiðum úr norsk-
íslenzku síldinni innan lögsögu
Noregs samkvæmt samningi land-
anna þar að lútandi.
Gullæði í
síldinni