Morgunblaðið - 28.09.2001, Blaðsíða 25

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 28. SEPTEMBER 2001 25
Á FÖSTUDAG, 28.
september, rennur út
frestur til að gera at-
hugasemdir við breytt
deiliskipulag á Skóla-
vörðuholti. Ég skora á
foreldra í Austurbæj-
arskóla að kynna sér
þetta skipulag og mót-
mæla strax þeirri
breytingu sem til
stendur að gera á
gönguleið barnanna
um holtið með því að
opna akstursleið milli
Barónsstígs og Njarð-
argötu með tveimur ak-
reinum þvert yfir
göngustíginn.
Forsagan
Þegar nýtt deiliskipulag var gert
að Skólavörðuholti á árunum 1995 og
1996 fóru fram miklar umræður um
öryggi þeirra barna sem þurfa að
fara yfir Eiríksgötu, Njarðargötu og
bílastæði Iðnskólans og Vörðuskóla
til að komast í skólann sinn. Þetta er
áreiðanlega hátt í helmingur af um
600 börnum í skólanum, hinn helm-
ingurinn þarf að fara yfir Barónsstíg
og Bergþórugötu.
Foreldrum var mikið í mun að
tryggja örugga gönguleið í þessu
nýja skipulagi og mér er minnisstætt
að á einum fundinum kom fram í
fullri alvöru tillaga um þyrlupall
vestan Njarðargötu til að ferja börn-
in yfir holtið, enda töldu skipuleggj-
endur þá að merktar gangbrautir
væru úreltar og ómerktar upphækk-
anir það sem koma skyldi. Í deili-
skipulagi sem var samþykkt í borg-
arráði 1996 voru þó
settar inn a.m.k. 6
gangbrautir, m.a.
vegna þrýstings for-
eldra, ásamt lokuðum
og þar með öruggum
göngustíg frá Vitastíg
yfir að gangbraut við
Mímisveg yfir Eiríks-
götu. Þannig náðist
sátt um skipulagið.
En margir foreldrar
voru þó ekki ánægðir,
m.a. vegna þess að í
skipulaginu var felld út
sérmerkt gangbraut
yfir Njarðargötu neðan
við innkeyrsluna á Iðn-
skólastæðið og engin gangbraut sett
yfir innkeyrsluna sjálfa. Gamla
gangbrautin er þó enn á sínum stað
og ætti skilyrðislaust að fara inn á
skipulag nú, ekki siður en inn- og út-
keyrsla fyrir Hótel Leif Eiríksson
sem sett var niður beint ofaní eina
gangbrautina yfir Njarðargötu og
eykur ekki á öryggi barna. Þá er fyr-
irhugað skv. gamla og nýja skipulag-
inu að skerða lóð Austurbæjarskóla
við Bergþórugötu og setja þar 24
bílastæði en á þessu svæði er
gróskumikill gróður sem veitir gott
skjól fyrir leikvöllinn. Þessi bíla-
stæði þurfa að hverfa af teikniborð-
inu.
Ný akstursleið opnuð
Hið eina jákvæða við breytinguna
nú er gangbraut yfir innkeyrsluna á
Iðnskólastæðið. Með nýju tillögunni
er göngustígurinn yfir Skólavörðu-
holt hins vegar eyðilagður og honum
breytt í gangbraut yfir tvær akrein-
ar inni á bílastæði fyrir mörg hundr-
uð bíla. Með breytingunni er líka
opnuð akstursleið milli Barónsstígs
og Njarðargötu um þetta sama bíla-
stæði og yfir göngustíginn.
Svo veigamikil breyting á umferð-
arskipulagi krefst að mínu viti sér-
stakrar auglýsingar og fráleitt að
lauma henni inn í tillögu sem er sett
fram vegna óska frá Landspítala o.fl.
„um fjölgun bílastæða“.
Þeir nemendur Vörðuskóla og
Iðnskóla sem eru á bílum skipta
hundruðum og aksturslag þeirra á
morgnana þegar þeir eru að verða of
seinir í skólann um þröngar götur
umhverfis Austurbæjarskóla er
vandamál útaf fyrir sig, því á nám-
kvæmlega sama tíma eru börnin að
tínast uppá og yfir holtið í grunn-
skólann sinn.
Það er því full þörf á að auka ör-
yggi barna á þessu svæði, ekki ógna
því frekar.
Öryggi skólabarna ógn-
að á Skólavörðuholti
Álfheiður Ingadóttir
Skipulagsbreyting
Ég skora á foreldra í
Austurbæjarskóla að
kynna sér þetta skipu-
lag, segir Álfheiður
Ingadóttir, og mótmæla
strax þeirri breytingu
sem til stendur að gera.
Höfundur er bekkjarfulltrúi í
Austurbæjarskóla.
ÞAÐ er varla annað
hægt en hafa samúð
með framkvæmda-
stjóra Vinnslustöðvar-
innar í Vestmannaeyj-
um, sem hefur rakið
raunir sjávarútvegs-
fyrirtækja í Morgun-
blaðinu að undanförnu,
jafnvel þótt ýmsir út-
reikningar hjá honum
séu vitlausir og hann
segi greiðslugetu sjáv-
arútvegsins 11-12
milljörðum minni en
forsendur hans gefa til-
efni til. Honum verður
á að nota vitlausan
grunn til að heimfæra afkomu
skráðra fyrirtækja upp á heildina og
tvídraga verðmæti innflutts hráefnis
frá tekjum. Loks ofáætlar hann
skuldir sjávarútvegsins. En mann-
inum er nokkur vorkunn, því varla
er það eintóm hamingja að taka við
landsfrægu tapfyrirtæki og eiga að
snúa rekstrinum við, trúlega án þess
að gera á honum óvinsælar grund-
vallarbreytingar svo sem að leigja út
kvóta og segja upp fólki. Einmitt
fyrir þær sakir er Vinnslustöðin
sennilega með bráðhættulegustu
fyrirtækjum landsins. Hún væri vís-
ast löngu komin í þrot ef hún hefði
ekki kvóta til að veðsetja. Vegna
kvótans getur hún haldið áfram tap-
rekstri ár eftir ár og hlaðið upp
skuldum í erlendum gjaldeyri. Af
hækkandi skuldum greiðast vaxandi
vextir og þeir dragast frá gjaldeyr-
istekjunum sem íslenskur almenn-
ingur hefur til ráðstöfunar. Fyrir
það væri ekki sanngjarnt að
skamma framkvæmdastjórann, með
því hefur hann engar reglur brotið.
Ábyrgðin er hjá Alþingi, sem veitti
leyfi til að pantsetja gjaldeyristekjur
þjóðarbúsins. Með því
grófu þingmenn undan
afkomu þjóðarinnar,
því gjaldeyristekjur
sem fara í vexti af er-
lendum skuldum er
ekki hægt að nota til að
borga fyrir þær nauð-
synjavörur sem íslensk
heimili þurfa á að
halda. Þannig ógnar
stjórnarstefnan lífs-
kjörum almennings.
Meginhættan
Auðvitað er alveg
jafnheimilt að skuld-
setja stöndug gróða-
fyrirtæki eins og hin sem ganga
verr. Á landsvísu og til lengri tíma
litið eru kannski hætturnar af gjafa-
kvótakerfinu einmitt mestar ef hag-
ræðingin og vinnusparnaðurinn
verða mikil og framlegðin fín. Vænt-
anlega finnst fleirum en mér þetta
þversagnakennt, en til skýringar má
vitna í annan ágætan útgerðarfor-
stjóra sem talar gjarnan um að hægt
sé að fækka fólki um helming í land-
vinnslu og annað eins til sjós. Við
það myndu launagreiðslur sjávarút-
vegsins lækka en hagnaður aukast.
Vitaskuld væri heimilt að taka lán út
á slíkan hagnað fram í tímann og
fjárfesta lánsféð þar á jarðarkringl-
unni sem arðsvonin er mest. Menn
geta þjarkað um hversu líkleg eða
yfirvofandi slík þróun er, en ekki um
hvort hún er samkvæm þeim reglum
sem Alþingi hefur sett. Jafnóyggj-
andi er að það er skynsamlegt fyrir
þá sem ráða yfir fjármunum að
koma þeim fyrir þar sem þeir gefa
mest af sér. Það gerir heilbrigður
kapitalismi. Ef afrakstur sjávarút-
vegsins fer æ meir til að þjónusta er-
lendar skuldir, minnkar sá hluti út-
flutningsteknanna sem almenningur
hefur aðgang að til að kaupa erlend-
ar vörur og þjónustu. Í því liggur
meginhættan fyrir þjóðarheildina,
þótt íbúar einstakra byggða þurfi
einnig að hafa aðrar og nærtækari
áhyggjur. Það er vegna þessarar
hættu sem rétt er og sanngjarnt að
segja að Alþingi Íslendinga hafi lagt
grunninn að því að hafa fiskistofn-
ana af þjóðinni. Það er áreiðanlega
gert af vanþekkingu fremur en
ásetningi. En ef einhver sprengir
undan manni löppina, þá er lítil sára-
bót í því að það hafi verið gert af
óvitaskap en ekki illmennsku.
Það eru til fleiri aðferðir til að
verja útflutningstekjurnar en að
bjóða út veiðarnar. En ég kann ekki
önnur ráð til að gera hvort tveggja,
verja tekjurnar og viðhalda hag-
kvæmni en raunverulega þjóðareign
á fiskistofnunum – svona eins og í
fyrningarleið auðlindanefndarinnar
sálugu. Ef einhver þekkir önnur úr-
ræði, þá ætti hann ekki að liggja á
þeim.
Raunir Vinnslustöðvar-
innar og ógnin af
gjafakvótanum
Markús Möller
Sjávarútvegur
Það er vegna þessarar
hættu, segir Markús
Möller, sem rétt er
og sanngjarnt að segja
að Alþingi Íslendinga
hafi lagt grunninn að
því að hafa fiskistofnana
af þjóðinni.
Höfundur er hagfræðingur.
LISTIR
SAGA Arnalds Indriðasonar, Mýrin,
hefur verið valin sem framlag Ís-
lands til keppninnar um Glerlykilinn
2002, en Glerlykillinn er verðlauna-
gripur sem veitt-
ur er af samtök-
um spennu-
sagnahöfunda á
Norðurlöndum,
Skandinaviska
Kriminalselskab-
et, fyrir bestu
norrænu glæpa-
söguna ár hvert.
Þetta er í annað
skiptið sem Ís-
land á fulltrúa í keppninni.
Mýrin, sem kom út hjá Vöku-
Helgafelli haustið 2000, segir frá
rannsókn lögreglumannsins Erlends
á morði á gömlum manni, sem býr
einn í kjallara í Norðurmýrinni. Leit
Erlends að lausn gátunnar leiðir
hann langt aftur í fortíð hins látna.
Mýrin
keppir
um Gler-
lykilinn
Arnaldur
Indriðason
„RAT Race“, sem frumsýnd var
um síðustu helgi, er galsafengin dellu-
mynd um hóp af fólki er tekur óafvit-
andi þátt í heilmiklu veðmáli nokk-
urra ríkisbubba í Las Vegas. Því er
smalað saman á stóru spilavíti og sagt
frá tveimur milljónum sem liggja í
skáp á lestarstöðinni í Silfurborg og
að hver sá sem nái þangað fyrstur
hreppi milljónirnar. Kapphlaupið
hefst og ríkisbubbarnir veðja hver
verði vinningshafinn.
Leikstjórinn, Jerry Zucker, hefur
fengið mjög kræsilegan hóp gaman-
leikara í lið með sér og greinir myndin
frá ferðalagi hvers keppanda fyrir sig
en óhætt er að segja að þeir lendi í
hinum furðulegustu uppákomum
enda öllu raunsæi kastað fyrir róða.
Mjög er það misfyndið en þegar best
tekst til má hlæja að allri vitleysunni.
Rowan Atkinson leikur glaðlyndan
en svefnsjúkan Ítala og reiðir sig
nokkuð á Bean-gretturnar. Landi
hans, John Cleese, er afarstórtenntur
eigandi spilavítisins sem hrindir öllu
af stað. Whoopi Goldberg leikur móð-
ur sem lendir í miklum villum. Cuba
Gooding er óheppinn fótboltadómari
sem endar í rútu fullri af Lucy Ball-
eftirlíkingum. Jon Lovitz er gráðugur
heimilisfaðir sem er ekkert alltof
hress með fjölskylduna sína og hrellir
nýnasista. Og Seth Green er smá-
krimmi sem á í erfiðleikum með að
stjórna heimskum félaga sínum.
Allt hleypur þetta lið af stað með
dollaramerki í augunum. Af öllum
bröndurum myndarinnar er fyrir-
ferðarmestur beljubrandari (hvað er
þetta með beljur og gamanmyndir
núorðið?) sem lýsir vel andanum í
myndinni. Ekkert er of fáránlegt til
þess að hægt sé að nota það og maður
getur átt von á hverju sem er, hvenær
sem er.
Úr því verður þokkaleg gaman-
mynd sem græðir mikið á leikurunum
sínum.
Veðmálið
KVIKMYNDIR
L a u g a r á s b í ó ,
R e g n b o g i n n ,
B o r g a r b í ó A k u r e y r i
Leikstjóri: Jerry Zucker. Handrit:
Andrew Breckman. Kvikmynda-
taka: Thomas Ackerman. Aðal-
hlutverk: Rowan Atkinson, John
Cleese, Whoopi Goldberg, Cuba
Gooding, Seth Green, Jon Lovitz.
Bandarísk. 2001. 95 mín.
„RAT RACE“ Arnaldur Indriðason
HORNIN íþyngja ekki kúnni heit-
ir ljósmyndasýning Kristínar
Loftsdóttur mannfræðings sem
opnuð verður í Þjóðarbókhlöð-
unni í dag kl. 16. Myndirnar eru
frá ferðum hennar í Nígeríu en
hún stundaði vettvangsrann-
sóknir meðal WoDaaBe fólksins.
Kristín er lektor í mannfræði
við félagsvísindadeild Háskóla Ís-
lands.
Hún vinnur nú að verkefni sem
snýr að ímynd WoDaaBe og Ful-
ani í sögulegu ljósi frá upphafi
nýlendutímans til nútíma.
Einnig eru á sýningunni nytja-
gripir og skart. Hún stendur til 9.
október.
Ljósmyndir
mannfræð-
ings í Þjóð-
arbókhlöðu
Morgunblaðið/Jim Smart
Kristín Loftsdóttir með ljós-
myndir sínar frá Nígeríu.
BIRGIR Snæbjörn Birgisson,
myndlistarmaður og kennari við
Listaháskóla Íslands, fjallar um
verk sín í fyrirlestrasal Listahá-
skólans, Laugarnesi, á mánudag
kl. 12.30.
Ágústa Kristófersdóttir, safn-
vörður sýningardeildar á Kjarvals-
stöðum, flytur fyrirlestur í LHÍ í
Skipholti 1 miðvikudaginn 3. októ-
ber kl. 12.30. Fyrirlesturinn nefn-
ist „Þegar hugmyndafræði verður
tíska“ og fjallar um breytingar í
funktionalismanum.
Námskeið um tölvur
og tónlistarkennslu
Námskeiðið um tölvur og tón-
listarkennslu er ætlað tónlistar-
kennurum og fjallar um notkun
tölvutækninnar til tónlistar-
kennslu.
Kennarar eru Jón Hrólfur Sig-
urjónsson tónlistarkennari og
Hilmar Þórðarson tónskáld.
Kennt verður í tölvuveri LHÍ,
Skipholti 1, og hefst námskeiðið 5.
október.
Fyrirlestrar og
námskeið í LHÍ
ÓLAFUR Kristinn Þórðarson les
upp úr nýrri ljóðabók sinni, Leitað í
sandinn, í félagsstarfi Gerðubergs í
dag, föstudag, kl.16.
Einnig flytur Gerðubergskórinn
nokkur lög undir stjórn Kára Frið-
rikssonar, þar á meðal lög við ljóð
eftir Ólaf sjálfan.
Bókarkynning
í Gerðubergi
♦ ♦ ♦
♦ ♦ ♦