Morgunblaðið - 16.10.2001, Blaðsíða 41

YFIRLÝSING
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 16. OKTÓBER 2001 41
VIÐ, undirritaðir, höfum í rúmt ár
gagnrýnt opinberlega rannsókn
rannsóknarnefndar flugslysa (RNF)
á flugslysinu í Skerjafirði. Við höfum í
þeirri umfjöllun fært fram yfirveguð
og málefnaleg rök. Og nú er svo kom-
ið að okkur hafa borist nýjar upplýs-
ingar, staðfestar og vottaðar, sem
gera það að verkum að mælirinn er
endanlega fullur. Þessar upplýsingar
eru þess eðlis að ráðherra samgöngu-
mála verður að bregðast við þeim,
annars er hann endanlega að bregð-
ast skyldum sínum. Forsætisráð-
herra verður að vera undirráðherra
sínum ráðagóður í þessu efni og Al-
þingi að hafa áhrif á ákvarðanaferlið.
Engin stjórnsýslueining má í skjóli
sjálfstæðis komast upp með svo al-
varleg afglöp sem að sönnu hafa hent
RNF. Rétt er að minna ráðherra og
Alþingi á skilaboð endurskoðunar-
nefndar Alþjóðaflugmálastofnunar-
innar (ICAO): „Endurskoðunar-
nefndin taldi að sjálfstæði RNF ætti
að takmarkast við hina eiginlegu
rannsóknarþætti og einkum þó fram-
setningu niðurstaðna og tillagna í ör-
yggisátt. Almennt séð ætti RNF að
fullu að bera ábyrgð gagnvart sam-
gönguráðuneyti (ásamt Alþingi og
nefndum þess) hvað varðar stefnu
sína og verklag.“
Fyrri ávirðingar
Fljótlega eftir flugslys fengum við
staðfestingar á ófullnægjandi vinnu-
brögðum RNF og vöktum á því at-
hygli hjá viðeigandi aðilum. Allt stað-
festist það þegar lokaskýrsla RNF
um flugslysið kom út í mars, þegar
frumskýrslan opinberaðist og þegar
ritskoðun flugmálastjórnar var dreg-
in fram í dagsljósið. Í því sambandi
má benda á tillögur nefndarinnar í ör-
yggisátt.
Gagnrýni okkar hefur beinst að
ýmsum þáttum. Má þar nefna ýmist
ófullnægjandi, engar eða allt of seinar
skýrslutökur af ýmsum aðilum er
málinu tengjast. Er til dæmis alveg
með ólíkindum að nefndin skuli hafa
dregið það í meira en 13 vikur að taka
skýrslu af flugstjóra vélarinnar sem
var nýlent þegar TF-GTI var vísað
frá.
Þá má nefna ófullnægjandi rann-
sókn á flugumferðastjórninni en þar
vitum við að enn er mörgum spurn-
ingum ósvarað.
Þá vitum við að öll kurl eru engan
veginn komin til grafar varðandi
skráningu og útgáfu lofthæfiskírtein-
is TF-GTI, en einmitt umföllunin um
þann þátt tók skuggalegum breyting-
um frá drögunum yfir í lokaskýrluna,
flugmálastjórn til þægðar. Við teljum
okkur hafa vitneskju um að við útgáfu
lofthæfiskírteinisins hafi svo alvar-
legir hlutir gerst að við höfum farið
fram á opinbera rannsókn á þeim
þætti sérstaklega. Fulltrúar RNF
hafa meira að segja lýst því yfir við
annan okkar að flugvélin hafi aldrei
átt að fá lofthæfiskírteini á grundvelli
þeirra gagna sem fyrir lágu þegar
það var gefið út. Ekki rataði það í
skýrsluna. Skýringuna á því er vafa-
laust að finna í ritskoðun flugmála-
stjórnar og vilja RNF til að fara eftir
henni.
Við höfum einnig vakið athygli á
ófullnægjandi vinnubrögðum nefnd-
arinnar varðandi þátt viðhalds- og
skoðunaraðila flugvélarinnar en eig-
andi þess verkstæðis var jafnframt
tæknistjóri LÍÓ ehf. Það er kannski
ekki að undra því sami aðili var í aðal-
hlutverki í „rannsókn RNF á hreyfli
TF-GTI“, sem fram fór á verkstæði
hans.
Við höfum allar ástæður til að van-
treysta „rannsókn og niðurstöðum
RNF“ hvað hreyfilinn varðar. RNF
spillti þessu mikilvæga sönnunar-
gagni með því að afhenda Ísleifi Otte-
sen hreyfilinn aðeins 4 dögum eftir
flugslys þegar nefndin í hroka sínum
taldi sig hafa „fullrannsakað“ hann.
Því höfum við enga möguleika á að
kalla til eigin og/eða óháða sérfræð-
inga til að gera á honum fullnægjandi
rannsókn. Þetta er mun alvarlegra í
ljósi þess að gögn liggja fyrir sem
benda til að alvarleg fölsun hafi átt
sér stað varðandi bakgrunn hreyfils-
ins.
Gagnrýni okkar á störfum RNF
varð til þess að samgönguráðherra sá
sig knúinn til að fara þess á leit við
ICAO að hún tæki RNF út. ICAO-
menn höfðu þó einungis umboð til að
kanna hvaða aðstæður RNF hefði til
að gera sómasamlega rannsókn en,
eins og fram kemur í skýrslu þeirra,
höfðu ekki umboð til að fara ofan í
saumana á rannsókn RNF á Skerja-
fjarðarflugslysinu. Þá hefur sam-
gönguráðherra séð sig knúinn til að
skipa starfshóp sem á að gera tillögur
að breytingum á lögum og reglugerð-
um um rannsóknir á flugslysum.
Nýjar upplýsingar
Við höfum átt ítarlegar viðræður
við kafara þá sem komu að björgun
farþeganna og flaksins úr sjó. Þeir
staðfesta að nánast allt í skýrslu RNF
sem vísar til vinnu þeirra er rangt.
Þar má nefna legu
flaksins og ástand þess
á sjávarbotni, frásögn
af björgun og röð far-
þega úr flakinu. Þá
kemur eftirfarandi
fram í skýrslu RNF:
„Lítil eldsneytisbrák
var á sjónum við flakið
og kafararnir sem unnu
við að bjarga mönnun-
um urðu lítið varir við
eldsneytismengun í
sjónum.“ Þetta er al-
rangt. Á myndbandi af
björgunaraðgerðum
sést töluverð eldsneyt-
isbrák á sjónum. Þar að
auki varð einn kafar-
anna frá að hverfa vegna verulegra
óþæginda frá eldsneyti í sjónum þeg-
ar hafist var handa við að lyfta flakinu
af hafsbotni u.þ.b. 1–1,5 klst. eftir
slysið. Hann tjáði fulltrúa RNF tví-
vegis frá þessari reynslu sinni. RNF
kaus þó að hunsa þennan framburð
hans algerlega. Í þessu sambandi er
einnig vert að geta þess að RNF
ræddi ekkert við kafarana fyrr en
mörgum mánuðum eftir slysið og þá
einungis stuttlega í síma. Er það með
ólíkindum að RNF skyldi ekki hafa
meiri áhuga á að taka ítarlega skýrslu
af þessum mönnum sem best kynnt-
ust aðstæðum á slysstað og ástandi
flugvélarinnar á sjávarbotni áður en
hún stórskemmdist við hífinguna.
Þá höfum við það staðfest að hlutar
úr flakinu (báðar hurðir, framrúða,
vélarhlífar o.fl.) voru skildir eftir á
hafsbotni og ekki sóttir fyrr en löngu
síðar.
Lokaorð
RNF hefur því á alvarlegan hátt
kastað til höndum við rannsóknina á
flugslysinu og gerð skýrslunnar.
Þannig höfum við vissu fyrir því að í
veigamiklum atriðum er farið með
rangt mál í skýrslunni. Hvað þá með
annað í skýrslunni? Hverju er hægt
að treysta?
RNF hefur í umræðunni skýlt sér á
bak við það að opinber rannsókn er í
gangi. En í sinni rannsókn styðst lög-
reglan í veigamiklum atriðum við þá
vinnu sem RNF innti af hendi. Og þar
sem hún er mjög ófullnægjandi, nið-
urstöður á köflum rangar og villandi,
þá getur hin opinbera rannsókn lög-
regluyfirvalda liðið fyrir það.
Almannahagsmunir krefjast þess
að allir sem með störfum sínum eiga
að stuðla að flugöryggi á Íslandi vinni
vinnuna sína samviskusamlega og séu
hæfir til þess. Lög um rannsókn flug-
slysa segja að aðalmarkmiðið með
slíkum rannsóknum sé að koma í veg
fyrir að slys endurtaki sig. Það hefur
klárlega ekki átt sér stað í þessu máli.
Fram komnar upplýsingar eru þess
eðlis að RNF ætti þegar í stað að
segja af sér, annars á að víkja þeim
frá. Ráðherra samgöngumála á að
koma inn í og gera að sinni þá rann-
sókn óháðra sérfræðinga sem nú
stendur yfir að frumkvæði okkar.
Friðrik Þór Guðmundsson,
Jón Ólafur Skarphéðinsson.
Nú er mælirinn fullur
Yfirlýsing vegna nýrra,
alvarlegra upplýsinga
um rannsókn flug-
slyssins í Skerjafirði
7. ágúst 2000.
Morgunblaðið/Kristinn
Krani köfunarpramma hífir flak flugvélarinnar TF-GTI af botni Skerjafjarðar.
Friðrik Þór
Guðmundsson
Jón Ólafur
Skarphéðinsson
FRÉTTIR
AÐALFUNDUR Læknafélags Ís-
lands lýsir áhyggjum yfir glundroða
og ómarkvissri uppbyggingu sem ein-
kennt hefur sameiningarferli sjúkra-
húsanna í Reykjavík, jafnframt því
sem stjórnvöld eru átalin fyrir að hafa
staðið sig slælega í þeim efnum. Aðal-
fundurinn staðfesti einnig yfirlýsingu
stjórnar LÍ og ÍE um gagnagrunn á
heilbrigðissviði, sem formaður félags-
ins undirritaði með fyrirvara um stað-
festingu aðalfundarins síðla í ágúst-
mánuði.
Í ályktun aðalfundarins sem hald-
inn var 12. og 13. október síðastliðinn
segir að það sé með öllu óviðunandi að
við sameiningu sjúkrahúsanna hafi
ekki legið fyrir ákvörðun um framtíð-
arstaðsetningu og að í fjárlögum skuli
ekki hafa verið gert ráð fyrir útgjöld-
um til að standa straum af umtals-
verðum stofnkostnaði sem óhjá-
kvæmilega fylgdi sameiningunni.
Bæta þarf starfskjör
heimilislækna
Þá er lýst óánægju með það hve yf-
irstjórn Landspítala – háskólasjúkra-
húss hafi haft forystumenn lækna á
sjúkrahúsunum takmarkað með í ráð-
um varðandi grundvallarstefnumótun
og framkvæmd sameiningarinnar.
Ennfremur hvetur aðalfundurinn
lækna til að taka meiri þátt í upp-
byggingu hins sameinaða sjúkrahúss
og og axla þá ábyrgð sem hver og einn
hljóti að bera í þessu þýðingarmikla
máli.
Þá samþykkti aðalfundurinn einnig
ályktun varðandi skort heimilislækna
á Stór-Reykjavíkursvæðinu. Segir
þar að grípa þurfi til róttækra úrræða
til þess að bæta starfskjör þeirra og
skorað á heilbrigðis- og trygginga-
ráðuneytið að gera vandaða athugun
á þörf fyrir sérfræðinga í heimilis-
lækningum á þessu svæði, jafnframt
því að gera þjónustuna fjölbreyttari
með því að veita einkareknum lækna-
stofum brautargengi.
Þá samþykkti aðalfundurinn yfir-
lýsingu varðandi starfsumhverfi
lækna þar sem segir að heilbrigðis-
þjónusta á Íslandi sé góð og skilvirk í
samanburði við heilbrigðisþjónustu
iðnríkja Vesturlanda. Það séu gömul
sannindi og ný að tilraunir til umbóta
takist illa séu þær þvingaðar fram án
víðtæks skilnings og stuðnings þeirra
sem við þær eiga að búa.
„Það hefur einkennt þróun heil-
brigðismála á Íslandi, að þar hefur
gætt varfærni og aðgát verið höfð við
að innleiða nýjar hugmyndir og reynt
að aðlaga þær íslensku umhverfi án
þess að varpa fyrir róða því, sem vel
hefur reynst hér á landi. Það er að
sínu leyti hvatning til þess að haldið
verði áfram á sömu braut,“ segir síð-
an.
Aðalfundur Læknafélags Íslands
Yfirlýsing LÍ
og ÍE staðfest
MÁLVERK af Guðlaugi Þorvalds-
syni, fyrrum rektor Háskóla Íslands
og ríkissáttasemjara, var afhjúpað í
Odda, húsnæði Viðskipta- og hag-
fræðideildar HÍ á laugardag. Mál-
verkið, sem er gjöf frá fyrrverandi
nemendum Guðlaugs, var afhjúpað
af ekkju hans, frú Kristínu Krist-
insdóttur, en Guðlaugur hefði orðið
77 ára á laugardaginn. Málverkið
er eftir Gunnar Karlsson listmálara
og er á 3. hæð í Odda.
Guðlaugur Þorvaldsson fæddist á
Járngerðarstöðum í Grindavík 13.
október 1924 og lauk cand. oecon
prófi frá HÍ 1950. Á starfsferli sín-
um var Guðlaugur m.a. ráðuneyt-
isstjóri í fjármálaráðuneytinu 1966–
1967 og prófessor við viðskiptadeild
HÍ frá 1967–1979. Hann var rektor
HÍ frá 1973–1979 og gegndi stöðu
ríkissáttasemjara frá 1979–1994.
Guðlaugur lést árið 1996, þá 71
árs að aldri.
Morgunblaðið/Golli
Málverk af Guðlaugi
Þorvaldssyni afhjúpað
DÓMNEFND Norðurlandaráðs
ákvað á fundi sínum í Helsinki nýver-
ið að veita Mats Segnestam norrænu
umhverfis- og náttúruverndarverð-
launin fyrir árið 2001. Hann fær verð-
launin fyrir framsýni og virka þátt-
töku í að innleiða umhverfisvernd í
þróunaráætlanir sem grunn að sjálf-
bærri þróun.
Þema norrænu umhverfis- og nátt-
úruverndarverðlaunanna á þessu ári
er „Ábyrgð Norðurlanda í alþjóðlegri
umhverfisvernd“. Mats Segnestam
hafði á sjöunda áratugnum frum-
kvæði að því að skipuleggja samstarf-
ið milli náttúruverndarsamtaka á
Norðurlöndum og hefur ennfremur
átt þátt í að byggja upp Náttúru-
verndarsamtök Svíþjóðar og gera þau
að virkri og nútímalegri hreyfingu.
Á árinu 1974 tók hann þátt í að
setja á laggirnar evrópsku umhverf-
isverndarskrifstofuna, sem í dag er
ráðgefandi í stefnu Evrópusambands-
ins í umhverfismálum. Frá árinu 1988
hefur Mats Segnestam verið ráðgjafi í
umhverfismálum fyrir Sidas sem
mótar stefnu í náttúruvernd og um-
hverfismálum. Norrænu umhverfis-
og náttúruverndarverðlaunin nema
350.000 dönskum krónum og verða af-
hent við hátíðlega athöfn á Norður-
landaráðsþingi í Kaupmannahöfn 30.
október.
Hlýtur norrænu
umhverfisverðlaunin