Morgunblaðið - 25.01.2002, Blaðsíða 27

Slavar
eftir Tony Kushner.
Þýðing: Sigurður Hróarsson.
Leikendur: Þráinn Karlsson,
Eyvindur Erlendsson, Að-
alsteinn Bergdal, Saga Jóns-
dóttir, Skúli Gautason, Þor-
steinn Bachmann, Laufey Brá
Jónsdóttir, María Pálsdóttir,
Matthildur Brynja Sigrún-
ardóttir og Tinna Ingólfsdóttir.
Leikstjórn, leikmynd og bún-
ingar: Halldór E. Laxness.
Hljóðmynd: Gunnar Sig-
urbjörnsson.
Lýsing: Ingvar Björnsson.
Gervi, hár og förðun: Linda B.
Óladóttir og Halldóra Vé-
björnsdóttir.
SPÁNVERJINN Alejandro Amen-
ábar er að sumra mati einn eftir-
tektarverðasti kvikmyndagerðar-
maður samtímans. Leikstjóri og
handritshöfundur sem síðast lauk
við The Others en vakti fyrst
heimsathygli með hinni dularfullu
og spennandi Abre Los Ojos, eða
Opnaðu augu þín. Bandaríski kvik-
myndaiðnaðurinn hefur löngum
„Hollywoodserað“ gæðamyndir
annarra þjóða, einkum þær sem
gerðar eru utan hins enskumæl-
andi heims. Enda lítið spenntir fyr-
ir textuðum eða raddsettum mynd-
um. Þeir hafa greinilega séð mikla
möguleika, listræna og fjárhags-
lega, í fyrrnefndri mynd því þeir
settu umsvifalaust í gang endur-
gerð í Hollywood og spöruðu
hvergi til.
Afraksturinn er Vanilla Sky, 70
milljóna dala framleiðsla með Tom
Cruise, einum vinsælasta leikara
samtímans, í aðalhlutverki, ásamt
spönsku senjorítunni Penélope
Cruz og gamla harðjaxlinum Kurt
Russell. Þá fer Cameron Diaz með
lítið en veigamikið hlutverk. Leik-
stjóri er Cameron Crowe sem
gerði m.a. Almost Famous á síð-
asta ári og hina vinsælu Jerry
Maguire, þar sem samvinna þeirra
Cruise skilaði lofi. Enda kom eng-
inn annar til greina er Crowe valdi
í aðalhlutverk David Ames, einkar
farsæls bókaútgefanda í New
York. Líf hans er sannkallaður
dans á rósum. Allt gengur honum í
haginn á vinnustað, býr höfðing-
lega og vefur fögrum konum um
fingur sér. Á allt af öllu, eða hvað?
Eitthvað vantar inní myndina.
Kjölfestan er ekki alveg nægileg.
Hann hefur ekki fundið konuna
sem hann treystir til að deila með
lífinu, heimilinu, eignast með fjöl-
skyldu.
Svo gerist það, einn fagran veð-
urdag, að David rekst á stúlkuna
sem uppfyllir alla hans drauma
(Penélope Cruz). Þó vill ekki betur
til en svo að hann missir sjónar á
henni fyrir smávægilegan klaufa-
skap.
Samtímis hefst margslungin at-
burðarás, sannkölluð rússíbanareið
um veröld ásta, kynlífs, spennu,
ógna og drauma, sem áhorfandinn
verður að upplifa og verður ekki
rakin nánar.
Leikarar: Tom Cruise (Top Gun, Color
of Money, Mission: Impossible I og II,
Magnolia); Penélope Cruz (Belle Ep-
oque, Allt um móður mina, Blow,
Captain Corelli’s Mandolin); Kurt
Russell (Escape From New York, The
Thing, Unlawful Entry, Tombstone,
Breakdown); Cameron Diaz (There’s
Something About Mary, Being John
Malkovich, Charlie’s Angels); Jason
Lee (Almost Famous, Chasing Amy).
Leikstjóri: Cameron Crowe (Fast Tim-
es at Ridgemont High, Jerry Maguire,
Almost Famous).
Opnaðu augun!
Penélope Cruz og Tom Cruise í Vanilla Sky.
Háskólabíó, Laugarásbíó og Sambíóin
Reykjavík og Borgarbíó Akureyri frum-
sýna Vanilla Sky, með Tom Cruise,
Penélope Cruz, Kurt Russell og Cam-
eron Diaz.
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 25. JANÚAR 2002 27
LEIKFÉLAG Akureyrar frumsýnir
í kvöld leikritið Slavar! en það er eftir
hinn margverðlaunaða bandaríska
leikritahöfund Tony Kushner. Sig-
urður Hróarsson þýddi verkið, en
leikstjóri er Halldór E. Laxness.
Sýning Leikfélags Akureyrar er
frumflutningur verksins á Íslandi.
Leikritið gerist í Rússlandi og
fjallar um Rússa, en er engu að síður
bandarískt nútímaleikrit og lýtur að
öllu leyti lögmálum skáldskaparins.
Sigurður Hróarsson sagði að þeg-
ar leikrit væru valin til flutnings yrði
að hafa ýmislegt í huga, þau þyrftu að
falla undir almenna listræna stefnu
leikhússins á hverjum tíma, miðað við
þann leikhóp sem til staðar væri, þá
þyrfti það að vera af þeirri stærð og
gerð að það rúmaðist innan fjárhags-
ramma leikhússins og eins þyrfti það
að eiga erindi við áhorfendur. Leik-
ritið uppfyllti öll þessi skilyrði, „en
fyrst og fremst er um afburða gott
verk að ræða,“ sagði Sigurður.
Verkið hefst í marsmánuði árið
1985 og gerist í þinghöllinni í Kreml.
Þar sitja á þingi helstu flokksgæð-
ingar Æðstaráðs sovéska Kommún-
istaflokksins og líst mönnum illa á
þær blikur sem þá eru á lofti. Farið er
að hrikta í stoðum kerfisins og há-
værar raddir kalla á gagngerar
breytingar. Flokkurinn er að liðast í
sundur, ríkið að falli komið og komm-
únisminn má muna sinn fífil fegri.
Mikil átök eru á milli umbótamanna
og afturhaldsseggja. Síðari hluti
verksins gerist sjö árum síðar eða ár-
ið 1992 og þá í Síberíu. Sovétríkin
hafa liðast í sundur, kommúnisminn
fyrir bí, Gorbatsjov farinn frá völdum
og Jeltsín sestur í forsetastólinn í
Rússlandi.
Sundurliðun Sovétríkjanna
og sundurkramin hjörtu
„Fall kommúnismans og sundur-
liðun Sovétríkjanna eru einhverjir
merkustu atburðir sem urðu undir
lok síðustu aldar og þetta er ekki búið
mál. Þannig fjallar verkið um nýlið-
inn stórviðburð, en líkt og gildir um
allar góðar leikbókmenntir er efni
þess ekki eingöngu bundið ákveðnum
stað og stund. Þetta verk fjallar líka
um tilfinningar þess fólks sem við
sögu kemur, átök heila og hjarta,
vonir og þrár, ást og dauða, allt það
sem markar tilvist mannsins,“ sagði
Sigurður.
„Fólkið stendur frammi fyrir mikl-
um breytingum og höfundurinn sýnir
okkur hvernig menn taka á því þegar
allt sem þeim hafði verið kennt og
þeir bundið vonir við stenst ekki.
Menn þurfa að endurskoða tilveru
sína og trú frá grunni.“
Í leikritinu er ekki um að ræða
beina sögu með upphafi, miðju og
endi í hefðbundnum skilningi, heldur
er brugðið upp ótal myndum og kóm-
ískum leiftursýnum af ástandinu og
arfleifð kerfisins.
„Leikritið er heilaspuni höfundar-
ins en hann sækir engu að síður í
heimildir. Það hefst með ansi miklum
grallarahætti, en alvaran vex eftir því
sem á líður verkið,“ sagði Sigurður.
Spilað á allan
tilfinningaskalann
Verkið sagði hann vera óvanalegt
að allri byggingu, en höfundurinn
væri efninu trúr í framsetningu þess.
„Þarna er fjallað um sundurkramin
hjörtu og tilvist manna í brostnum
heimi, þannig að hann grípur til þess
að segja ekki hefðbundna sögu, held-
ur birtir okkur hinn brotakennda
heim í nokkrum myndbrotum og að
því er við fyrstu sýn virðist án aug-
ljósra tengsla. Þannig er verkið al-
gjörlega ófyrirséð og áhorfendur vita
ekki á hverju þeir eiga von næst,“
sagði Sigurður. Í kynningu á verkinu
segir að það sé hressilegt, skemmti-
legt, fyndið, átakanlegt, sorglegt og
nístandi háðskt. „Það er spilað á allan
tilfinningaskalann, áhorfendur geta
eflaust bæði grátið af hlátri og fengið
sting fyrir hjartað.“
Margverðlaunaður
höfundur
Höfundurinn, Tony Kushner, er
Bandaríkjamaður, fæddur á Man-
hattan í New York árið 1956, en ólst
upp í Louisiana. Hann hefur skrifað
fjölda leikrita og hafa þau verið sett
upp um víða veröld. Hefur hann hlot-
ið fjölda viðurkenninga í heimalandi
sínu, m.a. Pulitzer-verðlaunin og tví-
vegis hefur hann fengið Tony-verð-
launin fyrir „besta nýja bandaríska
leikritið“. Miklu lofsorði var á hann
lokið beggja vegna Atlantsála fyrir
tvíleik sinn „Englar í Ameríku“, en
fyrra verkið hafði undirtitilinn „Nýtt
árþúsund nálgast“ og það síðara
„Perestrojka“. Fyrri hluti þess var
sýndur í Borgarleikhúsinu árið 1993
og er eina verkið til þessa eftir
Kushner sem sýnt hefur verið hér á
landi. Í framhaldi af þessu verki var
hann ráðinn á samning hjá „Actors
Theatre“ í Louisville í Kentucky til að
semja sérstakt leikrit fyrir leiklist-
arhátíð sem ber nafnið „Humana
Festival of New American Plays“, en
afrakstur þess er Slavar!. Verkið var
frumsýnt árið 1994 og hefur síðan
farið sigurför um Bandaríkin og m.a.
verið sýnt á Broadway. Þá hefur leik-
ritið verið sýnt í fjölmörgum stór-
borgum Evrópu.
Leikfélag Akureyrar frumsýnir Slava!
Hrunin tilvera
endurskoðuð
Ljósmynd/Gunnar Sverrisson
Þráinn Karlsson og Eyvindur Erlendsson í hlutverkum sínum í leikrit-
inu Slavar! sem Leikfélag Akureyrar frumsýnir í kvöld.
Aðalsteinn Bergdal og Þorsteinn Bachmann í hlutverkum sínum, en í
verkinu eru karlar gerendur og konur þolendur.
María Pálsdóttir og Laufey Brá Jónsdóttir í hlutverkum sínum.
HIÐ íslenska
Bókmenntafélag
gengst fyrir fimm
kvölda námskeiði
um heimspeki
Nietzsches sem
hefst á þriðjudag.
Rætt verður um
afstöðu Nietzsch-
es til heimspek-
innar, aðferð
hans og helstu verk, stíl og framsetn-
ingarmáta Nietzsches, helstu og
frægustu hugmyndir hans, t.d. um
dauða guðs, siðleysið og ofurmennið
og hugmyndir Nietzsches um tengsl
hins góða og hins fagra. Auk þess
verður leitast við að svara helstu
gagnrýni sem sett hefur verið fram
gegn Nietzsche. Leiðbeinandi á
námskeiðinu verður Róbert H. Har-
aldsson en fyrir síðustu jól sendi
hann frá sér greinasafnið Tveggja
manna tal (Hið íslenska bókmennta-
félag, 2001) en tvær af greinunum
fjalla um Nietzsche.
Námskeiðið er svokallað Lær-
dómsritanámskeið Bókmenntafé-
lagsins, sem er viðbót við hefð-
bundna bókaútgáfu þessa aldna
menningarfélags (stofnað 1816), en
tilefnið eru hin fjölbreyttu Lær-
dómsrit, sem nú eru orðin 50 talsins.
Nietzsche:
fimm kvölda
námskeið
Friedrich
Nietzsche