Morgunblaðið - 25.01.2002, Blaðsíða 43

HESTAR
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 25. JANÚAR 2002 43
KRINGLUNNI
SÍMI 533 1720
„Geðveik“
ÚTSALA
50%
afsláttur
af öllum
útsöluvörum
...djamm toppar
...peysur
...buxur
...kápur
...skór
Opið lau. kl. 10-18
sun. kl. 13-17
J
AFNVEL stilltustu og
taugasterkustu hestar láta
sér bregða við ýmis hljóð
úr umhverfinu. Aðrir eru
sjónhræddir og bregður
við ýmiss konar óvænt áreiti. Auð-
vitað eru hestar mjög mismunandi
að þessu leyti, en þeir eru lifandi
dýr og þrátt fyrir að maðurinn hafi
getað tamið þá bregðast þeir oft við
á allt annan hátt en knapinn býst
við. Eðlishvötin er ótrúlega sterk og
þar sem hesturinn er flóttadýr
reynir hann að flýja undan því sem
hræðir hann.
Dularfullur hvinur
skelfir hesta
Svo virðist sem reiðhjól, sleðar og
snjóþotur og önnur tæki sem gefa
frá sér einhvers konar hvin séu sér-
staklega ógnvænleg í eyrum hrossa.
Svo ekki sé talað um barnavagna.
Það getur líka verið erfitt fyrir okk-
ur að skilja hvers vegna hross skelf-
ast meira mótorhjól og vélsleða en
bíla. Oft hafa orðið alvarleg slys á
hestafólki þegar það hefur mætt
slíkum farartækjum og hestur þess
fælst, prjónað eða hlaupið stjórn-
laus út í buskann. Ef knapinn er
ekki alveg viðbúinn er mikil hætta á
að hann missi jafnvægið og detti af
baki.
Jón Baldursson, yfirlæknir á
slysadeild Landspítala – háskóla-
sjúkrahúss í Fossvogi telur að oft
megi líkja hestaslysum við mótor-
hjólaslys. Hann segir að jafnvel þótt
mótorhjól sé ekki á nema um 30 km
hraða á klukkustund geti sá sem
fellur af því slasast mjög alvarlega,
jafnvel þótt hann sé með hjálm og í
leðurgalla. Margir falla af hesti þeg-
ar hann er á fullri ferð og því geti
oft verið um sambærilega áverka að
ræða.
Hann segir hestaslys mjög al-
geng, en þau eru skráð sem íþrótta-
slys. Íþróttaslys sem skráð voru hjá
slysadeildinni voru um 3.000 á ár-
unum 1998–2000, þar af voru 1.000
þeirra tengd knattspyrnu en 510
hestamennsku. Þeir sem slösuðust í
knattspyrnu fóru flestir heim en af
þeim sem slösuðust í hestaslysum
voru 41 lagður inn á sjúkrahús. Jón
sagði hlutfall þeirra sem lagðir voru
inn mun hærra í hestaslysum en fót-
boltaslysum enda áverkarnir oft al-
varlegri. Flest urðu þessi slys á höf-
uðborgarsvæðinu en eitthvað var
um að slasaðir væru fluttir af öðrum
svæðum. Ekki er vitað hvert hlutfall
þeirra er í þessum tölum.
Enn vantar nákvæmari
skráningu
Skráning á slysum hefur batnað
til muna á undanförnum árum, eða
frá 1998, en meira fjármagn og
mannskap vantar til að geta skráð
þau nákvæmar. Til dæmis er ekki
byrjað að skrá hvort þeir sem lenda
í hestaslysum hafi verið með hjálm
eða ekki og erfitt er að fá upplýs-
ingar um hverjar ástæður lágu að
baki slysinu. Jón segir þó að þótt
ekki hafi verið gerð vísindaleg rann-
sókn mikilvægi hjálma fyrir hesta-
menn leyfi hann sér að álíta að það
hljóti að vera betra að verja höfuðið
fyrir áverkum með því að nota
hjálm. Enda kemur í ljós þegar töl-
ur eru skoðaðar að langflestir slas-
ast einmitt á höfði. Það hefði því
verið fróðlegt að geta séð hvort þeir
hafi notað hjálm eða ekki.
Algengast er að 15–19 ára
stúlkur slasist
Af þeim sem slasast eru 283 kon-
ur en 227 karlar, miðað við tölur
sem segja að 510 hafi slasast. Öll ár-
in er fjölmennasti hópurinn stúlkur
á aldrinum 15–19 ára. Þær voru 13
árið 1998, 21 árið 1999 og þá var
næsti aldurshópur þ.e. 20–24 ára
einnig fjölmennur eða 13. Árið 2000
slasast 15 stúlkur 15–19 ára og jafn-
margar 25–29 ára konur.
Af þeim körlum sem slösuðust ár-
ið 1998 voru flestir á aldrinum 35–39
ára eða 11. Árið 1999 eru 40–44 ára
gamlir karlar flestir eða 15 en þá
slösuðust einnig 11 25–29 ára. Árið
2000 voru flestir sem slösuðust 40–
44 ára, eða 10 en einnig 9 á aldr-
inum 45–49 ára og 8 á aldrinum 50–
54 ára.
Á þessu þriggja ára tímabili slös-
uðust flestir árið 1999 eða 186, 171
árið 2000 og 153 árið 1998.
Það vekur nokkra athygli að á
þessu tímabili slasaðist eitt stúlku-
barn á aldrinum 0–4 ára, en einnig
eru nokkrir á aldrinum 80 ára og
eldri sem slösuðust. Þetta eru þó ör-
fá tilfelli miðað við aðra aldurshópa.
Verður hestamennska stunduð
í borg framtíðarinnar?
Mörgum þykir eflaust ástæðu-
laust að hræða fólk með því að fjalla
um slys af þessu tagi, en öllum má
vera ljóst að því fylgir viss áhætta
að stunda íþróttir, hverjar sem þær
eru. Svo ekki sé talað um þegar
íþróttin gengur út á að sitja á baki á
lifandi dýri sem er með allt aðra
skynjun á umhverfinu en mennirnir.
Það er því ekki óraunhæft að álykta
að mennirnir eigi auðveldara með að
aðlagast ýmsum tækninýjungum,
auknum hraða, stærri ökutækjum
og meiri hávaða en hestarnir. Auð-
vitað er hluti þessara slysa ekkert
tengd umferð bíla, hjóla eða gang-
andi fólks því oft verða slys af allt
öðrum ástæðum. En mörg dæmi eru
þó um hið gagnstæða. Bæði eru
dæmi þess að ekið sé á hesta með
fólk á baki og eins að þeir hræðist
vélknúin ökutæki eða önnur öku-
tæki með þeim afleiðingum að knap-
inn dettur af baki og slasast.
Aukin umferð og þéttari byggð
vekur því upp margar spurningar
um hvernig það mun ganga upp í
framtíðinni að stunda hesta-
mennsku í borg. Á örfáum síðustu
árum hefur byggð þést í kringum
flest hesthúsahverfin á höfuðborg-
arsvæðinu og fólki fjölgað sem vill
nú geta notað útivistarsvæðin sem
byggð hafa verið upp í kringum
hestamennskuna til annarra hluta.
Slys í hestamennsku
algeng og oft alvarleg
Morgunblaðið/Valdimar
Hestar eru skrítnar
skepnur. Sumir þeirra
hræðast hlaupandi
mann í skærum fötum
og hvin frá reiðhjóli en
ekki stóran vörubíl á
fullri ferð. Nú er verið
að blanda saman umferð
ríðandi, hlaupandi og
hjólandi fólks á fjöl-
mennasta útreiðarsvæði
landsins í Reykjavík. Af
því tilefni kíkti Ásdís
Haraldsdóttir áhyggju-
full í tölur um hestaslys
og ræddi við Jón Bald-
ursson, yfirlækni á
slysadeild Landspítala –
háskólasjúkrahúss í
Fossvogi.
SÖGUSETUR íslenska hestsins
verður kynnt á ráðstefnu á Hól-
um í Hjaltadal föstudaginn 8.
febrúar næstkomandi. Ráðstefnan
er haldin á vegum Sögusetursins
í samvinnu við Hestamiðstöð Ís-
lands í Skagafirði.
Dagskrá ráðstefnunnar hefst á
setningu menntamálaráðherra,
Björns Bjarnasonar. Að henni
lokinni kynnir Víkingur Gunn-
arsson starfsemi Söguseturs ís-
lenska hestsins.
Af öðrum dagskrárliðum má
nefna að Sigríður Sigurðardóttir,
safnvörður Byggðasafns Skag-
firðinga, fjallar um atriði úr
notkunarsögu hestsins, Magnús
Pétursson forstjóri segir frá
hestamennsku í fortíð og sækir
heimildir í Sturlungu og Bjarni
E. Sigurðsson fjallar um hestinn í
Njálssögu. Auk þess verður
greint frá könnun um stöðu
hestatengdrar ferðaþjónustu sem
Hólaskóli og Hestamiðstöð Ís-
lands hafa unnið að. Að þessu
loknu verða pallborðsumræður.
Milli atriða verður boðið upp á
söng og kveðskap.
Ráðstefnan hefst kl. 10.00 þann
8. febrúar og er gert ráð fyrir að
henni ljúki um kl. 15.00. Að henni
lokinni verður haldið í reiðhöllina
Svaðastaði á Sauðárkróki á hand-
verkssýningu á vegum Búálfa, en
þeir nutu styrks frá Hestamið-
stöðinni til að setja sýninguna
upp. Skráning á ráðstefnuna er í
síma 455 6070. Ráðstefnugjald er
1.000 kr. og er hádegisverður
innifalinn í verðinu
Starfsemi Söguseturs íslenska
hestsins kynnt á ráðstefnu