Morgunblaðið - 08.02.2002, Blaðsíða 28

UMRÆÐAN
28 FÖSTUDAGUR 8. FEBRÚAR 2002 MORGUNBLAÐIÐ
ÞAÐ er ávallt erfitt
að spá í framtíðina, ekki
síst þegar um tækni-
framfarir er spáð. Í dag
eru allflest fyrirtæki og
mörg heimili komin
með lagnakerfi sem
gengur undir nafninu
Cat-5e. Í stuttu máli
ganga þau út á að miðla
sambandi milli tölva og
inn á Netið um tengi-
skáp sem tengist með
sérkoparstreng inn á
hverja tölvu og hvern
síma. Þessi kerfi hafa
mikla möguleika og
munu væntanlega
verða mikið notuð næstu árin. Flutn-
ingsgeta Cat-5e-kerfa er um 100 mhz
og eru þegar komnar næstu kynslóðir
eða Cat-6-kerfi, þó er það tilfinning
mín að í rauninni verði næsta skref
Fiber-kerfi. Fiber-kerfin (fiber to
desk) hafa þegar hafið innreið sína,
þau hafa margfalda flutningsgetu
miðað við Cat-5e-kerfin.
Samt sem áður eru Fib-
er-kerfin enn helst til of
dýr til að geta takist
raunverulegur kostur,
þó er stöðugt að koma
fram ný og ódýrari
tækni til að tengja og
leggja Fiber-kerfin. Til
að kynna þá tækni og til
að fjalla um Cat-5e-
kerfin munu Raflagnir
Íslands og Landssíminn
fá sérfræðinga frá
Elgadphon hingað til
lands 8. febrúar næst-
komandi. Tæknimönn-
um verður boðið á dags
námskeið þeim að
kostnaðarlausu og kynningu um
kvöldið hinn 8. febrúar í Síðumúla 35.
Skráning á námskeiðið er í síma 511
1122, kynning kl. 20 er opin áhuga-
sömum. Á námskeiðinu og kynning-
unni geta menn fengið innsýn í þessi
kerfi og kynnst einfaldri og ódýrri
lausn við að tengja endabúnað á Fib-
er-strengi, endabúnaðurinn hefur
verið einn stærsti þröskuldurinn við
notkun Fiber-strengja. Þær lausnir
hafa verið dýrar og kallað á sér verk-
færi. Þessi kerfi eru tvímælalaust ein
stærsta stökkbreytingin í rafkerfum
nútímans enda þarf hver vinnustaður
og nánast hvert heimili að vera tengt
umheiminum á einn eða annan hátt.
Tölvu- og síma-
lagnakerfi –
nútíð / framtíð
Bjarni H.
Matthíasson
Höfundur er framkvæmdastjóri
Raflagna Íslands.
Raflagnir
Þessi kerfi eru tvímæla-
laust ein stærsta stökk-
breytingin, segir Bjarni
H. Matthíasson,
í rafkerfum nútímans.
EINS og fleiri fór ég
alvarlega að velta fyrir
mér merkingu orðsins
hryðjuverk eftir at-
burðina í Bandaríkjun-
um 11. september sl.
Ég fór að fylgjast betur
með fréttum í þeirri
von að þar myndi ég
finna svarið. Ekki leið
heldur á löngu þar til
ég þóttist heyra svarið.
Hr. Bush birtist á
skjánum og sagði að
hryðjuverk væru að
drepa saklaust fólk.
Hann sagðist sjálfur
vera að vernda saklaust
fólk.
Eins og gefur að skilja var ég
ánægð að heyra að forseti valdamesta
ríkis í heimi ætlaði að vernda og
styðja saklaust fólk. Ánægjan varði
þó ekki lengi því fljótlega var farið að
drepa saklaust fólk í Afganistan.
„Mistök“ – heyrðist fleygt. Takið eftir
saklaust fólk var að deyja – og hver
framdi ódæðið? Jú, valdamesta ríki í
heimi. Ég býst við að markmiðið hafi
verið að refsa Bin Laden eða talib-
önum. Þó man ég þá tíð að Banda-
ríkjamenn studdu Bin Laden á móti
Rússum. Hr. Bush hlaut að vera að
plata mig. Í mínum huga gat þessi
merking orðsins hryðjuverk ekki
staðist.
Ég byrjaði aftur að fylgjast með
fréttum í þeirri von að ég yrði nokk-
urs vísari um merkingu
orðsins hryðjuverk? Hr.
Bush birtist aftur á
skjánum. Hann var
óánægður með að Ara-
fat skyldi styðja hryðju-
verk í Miðausturlönd-
um. Arafat færi ekki að
vilja Bandaríkjanna og
Ísraels í einu og öllu.
Ísraelsmenn vilja að
hann haldi aftur af Pal-
estínumönnum og
verndi Ísraelsmenn eins
og lögreglumaður – sem
hann gerir. Bara ekki al-
veg eins og Bandaríkja-
menn og Ísraelsmenn
vilja. Þeir vilja ekki trúa því að hann
hafi ekki keypt vopn frá Íran (umrætt
skip dólaði á Rauða hafinu og kom
ekki nálægt Gaza). Hver trúir orðum
Arafats frekar en orðum Sharons?
Arafat kemur fram í sjónvarpinu
og segir að enginn megi drepa Ísr-
aelsmenn. Hamas og Jihad Islami
fara að dæmi hans. Þó fer því fjarri að
Sharon láti segjast. Á sama tíma held-
ur hann áfram að loka palestínskum
svæðum, handtaka og beita F-16 or-
ustuflugvélum gegn saklausu fólki.
Samt dettur engum í hug að nota orð-
ið hryðjuverk.
Ég veit að eina krafa Palestínu-
manna er að Ísraelsmenn fari að sam-
þykkt Sameinuðu þjóðanna og dragi
sig til baka frá Gaza og Vesturbakk-
anum til að loksins komist á friður.
Satt best að segja finnst mér ákaflega
öfugsnúið að talað sé um að Palest-
ínumenn með samþykki Sameinuðu
þjóðanna á bakvið sig séu hryðju-
verkamenn – ekki Ísraelsmenn.
Aftur verður mér hugsað til hr.
Bush. Nú man ég að hann sagðist
vera í stríði við djöfulinn. Nú skil ég
loksins hvað orðið hryðjuverk merkir.
Hryðjuverk eru allar árásir gegn
Bandaríkjunum og Ísrael. Ef á hinn
bóginn Bandaríkjamenn og Ísraelar
fara alveg eins að í öðrum löndum er
talað um hetjudáð. Aðeins þessi tvö
ríki geta sagt til um hvað er hetjudáð
og hvað er hryðjuverk. Engin önnur!
Ég skil ekki af hverju Palestínumenn
setja sig upp á móti Bandaríkjamönn-
um og Ísraelsmönnum? Hafa þeir
einhvern rétt til þess?
Loksins HryðjuverkSamkvæmt þessu eru
allar árásir gegn Banda-
ríkjunum og Ísrael skil-
greindar sem hryðju-
verk, segir Amal
Tamimi, en sem hetju-
dáð ef Bandaríkjamenn
og Ísraelar fara alveg
eins að í öðrum löndum.
Höfundur er palestínsk og stundar
félagsfræði við HÍ.
ÞEIR vilja setja
ljósastaura á veginn
frá Reykjavík til
Hveragerðis. Háttvirt-
ir þingmenn Kristján
Pálsson, Ísólfur Gylfi
Pálmason og Guð-
mundur Hallvarðsson
lögðu fram þingsálykt-
unartillögu um þetta á
Alþingi, og fór 1. um-
ræða fram 3. apríl
2001 (mál nr. 443). Til-
laga þremenninganna
er illa undirbúin vegna
þess að framlagðar
forsendur eru rangar.
Sérstaka athygli vek-
ur það álit þeirra að
raflýsingin muni bæta umferðarör-
yggið. Vegagerð ríkisins heldur
nefnilega öðru fram. Reynslan af
raflýsingu Reykjanesbrautar ætti
að vera mönnum víti til varnaðar
því samfélagskostnaðurinn vegna
slysa á veginum hefur stóraukist.
Krafan um raflýsingu Hellisheiðar
hlýtur því að teljast eitt mesta
klúðursmál á Alþingi á seinni árum.
Í viðtali við Morgunblaðið 26. júlí
2001 segir Jón Rögnvaldsson að-
stoðarvegamálastjóri um raflýsingu
Hellisheiðar: „Við teljum að lýsing
muni ekki bæta umferðaröryggi á
þessum stað...“. Allt bendir því til
að þær hundruð milljóna kr. sem
lagðar yrðu í ljósastaurana, ásamt
rekstri þeirra og viðhaldi á kom-
andi árum, myndu ekki skila sér til
baka. Allir ættu að geta séð, með
hliðsjón af reynslunni af raflýsingu
Reykjanesbrautar, að mikil hætta
er á að umferðaröryggið versni, ef
Hellisheiðin verður raflýst.
Reynslan af
Reykjanesbraut
Uppsetningu raflýsingar var að
langmestu leyti lokið á Reykjanes-
braut í fyrri hluta janúar 1997.
Þegar Kristján Pálsson mælti fyrir
þingsályktunartillögunni 3. apríl
2001 talaði hann m.a. um reynsluna
af raflýsingu Reykjanesbrautar og
sagði orðrétt: „Frá því að lýsingin
var sett upp hefur slysum fækkað.
Miðað við viðmiðunarárin fyrir
1997 hefur slysum fækkað um 55%
á árunum 1997–1998 samkvæmt út-
tekt Vegagerðar ríkisins. Auðvitað
er erfitt, herra forseti, að fullyrða
að þetta sé allt lýsingunni að
þakka...“ Það er rangt að slysum
hafi fækkað um 55% á árunum
1997–1998 miðað við viðmiðunar-
árin fyrir 1997. Hið rétta er að
slysum fækkaði um 21% samanbor-
ið við árin 1992–1995, en ef litið er
á slys með meiðslum sérstaklega,
þá fjölgaði þeim um 12% á árunum
1997–1998 miðað við árin 1992–
1995. Skv. upplýsingum Vegagerð-
ar ríksins var tíðni óhappa með
meiðslum 0,26 (á milljón ekna km)
árið 1997 og 0,27 árið 1998 en á við-
miðunartímabilinu 1992–1995 var
tíðnin 0,235 að meðaltali. Tölurnar
miðast við vegarkaflann frá Krýsu-
víkurvegi að Víknavegi. Ámælisvert
er einnig að þremenningarnir skuli
nota tveggja ára tímabil og ekki
leggja fram nein gögn um árið
1999. Í samanburðar-
athugunum af þessu
tagi þarf að nota
minnst þriggja ára
tímabil. „Röksemdir“
þremenninganna eru
því hvorki fugl né fisk-
ur.
Í maí 2001 birti
Vegagerð ríkisins nið-
urstöður skýrslu sem
heitir „Samanburður á
fjölda umferðaróhappa
á Reykjanesbraut
milli Hafnarfjarðar og
Keflavíkur á tveimur
tímabilum“. Borin
voru saman tímabilin
1993–1995 og 1997–
1999. Í lokaorðum skýrslunnar seg-
ir: „Sú niðurstaða athugunarinnar
sem kemur mest á óvart og vekur
ugg er tvímælalaust sú staðreynd
að óhöpp með miklum meiðslum á
fólki eru umtalsvert fleiri á síðara
athugunartímabilinu.“
Í greinargerð með þingsályktun-
artillögunni stendur m.a: „Lýsing
Hellisheiðar mun kosta um 200
millj. kr. Slík framkvæmd mun
skila sér margfalt til baka með
fækkun slysa.“. Enn eru þingmenn-
irnir á villigötum. Samfélagskostn-
aðurinn af slysum á Reykjanes-
braut árin 1997–2000 er meira en
einum milljarði kr. hærri en hann
var árin 1992–1995. Til að leggja
mat á samfélagskostnaðinn notaði
ég opinber gögn frá Umferðarráði
sem birtast hér í töflu (Tölur árs
2000 eru bráðabirgðatölur). Einnig
hafði ég hliðsjón af skýrslunni
„Kostnaður vegna umferðarslysa á
Íslandi“ (útg. 1996 af Hagfræði-
stofnun Háskóla Íslands). Skv.
mínum útreikningum er mat á sam-
félagskostnaði áranna 1992–1995
samtals 678 milljónir kr. Tilsvar-
andi tala fyrir tímabilið 1997–2000
er 1.804 milljónir kr. Fjárhæðirnar
eru á verðlagi ársins 2002, og þær
eiga við vegarkaflann sem til-
greindur er í töflunni.
Áhrif veglýsingar
Ýmsir halda fram því sjónarmiði
að þægilegra sé að aka um Reykja-
nesbraut eftir að hún var raflýst.
Þýðir þetta að menn séu tilbúnir að
fórna umferðaröryggi til að hafa
veg raflýstan? Ég tel svo ekki vera.
Umferðaröryggi á Reykjanesbraut
er lakara eftir að hún var raflýst,
vegna þess að slys með meiðslum
hafa á hverju ári verið fleiri en fyr-
ir raflýsingu, jafnvel þó að tekið sé
tillit til umferðaraukningar. Hvern-
ig getur raflýsing vega í dreifbýli
dregið úr umferðaröryggi? T.d.
vegna meiri ökuhraða og vegna
árekstra við ljósastaura (vitað er að
stór hluti óhappa á veginum frá
Reykjavík til Hveragerðis eru út-
afakstrar). Ökumenn geta fengið
falska öryggiskennd og árveknin
minnkað. Í slæmu skyggni virkar
raflýsing illa vegna þess hvernig
ljósið dreifist og fleira mætti nefna.
Náttúruspjöll
Mikil sjónmengun myndi fylgja
ljósastaurum á hinni fallegu leið frá
Reykjavík til Hveragerðis. Náttúra
Íslands var algengasta tilefni komu
302.000 erlendra ferðamanna sem
lögðu leið sína til Íslands árið 2000.
Margir leggjast gegn lagningu raf-
lína á hálendinu. Hvað þá um ljósa-
staura á 35 km langri leið sem ligg-
ur um fjallveg í um 400 metra
hæð? Raflýsing vega í dreifbýli er
ekki tíðkuð í nágrannalöndum okk-
ar. Ætla Íslendingar að skera sig
úr og reisa ljósastaura við þjóðveg
nr. 1 víðsvegar um Ísland, án þess
að fyrir því séu efnahagslegar for-
sendur?
Niðurstaða
Rík ábyrgð er lögð á þingmenn
þegar þeir ákveða vegafram-
kvæmdir. Það er óviðunandi að
skert umferðaröryggi geti fylgt
ákvörðunum þeirra og því eru
þingmenn að vinna gegn hagsmun-
um vegfarenda á leiðinni milli
Reykjavíkur og Hveragerðis ef þeir
ákveða að vegurinn verði raflýstur.
Að sjálfsögðu á að nota tiltækt fé
til að auka umferðaröryggið. Það
er meginviðfangsefni dagsins í dag,
og raunhæfar tillögur liggja fyrir í
þeim efnum m.a. frá Vegagerð rík-
isins og lögreglu.
Klúður í uppsiglingu
Sveinn
Benediktsson
Veglýsing
Rík ábyrgð er lögð á
þingmenn, segir Sveinn
Benediktsson, þegar
þeir ákveða vegafram-
kvæmdir.
Höfundur er tölvunarfræðingur.
Fjöldi eignatjóna og slasaðra/látinna á Reykjanesbraut
Vegkafli: Krýsuvíkurvegur að Víknavegi.
Tímabil
Eingöngu
eignatjón
Lítil
meiðsl
Mikil
meiðsl Látnir
1992-1995 108 86 15 0
1997-2000 104 83 28 4
(Heimild: Umferðarráð, skv. lögregluskýrslum)
Útsölunni lýkur laugardaginn 9. febrúar
Enn meiri afsláttur síðustu dagana.
Klapparstíg 44 - sími 562 3614
Amal
Tamimi