Morgunblaðið - 27.02.2002, Side 48

48 MIÐVIKUDAGUR 27. FEBRÚAR 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Sýnd kl. 3.50, 5.55 og 8. E. tal. Vit 294
Sýnd kl. 3.50 og 5.55. Ísl. tal. Vit 338
Sýnd kl. 10.10.



1/2
Kvikmyndir.is


DV
Byggt á sögu Stephen King
Frá leikstjóra Enemy of the State og Crimson Tide. Íslandsvinurinn og töffarinn Brad Pitt
sýnir magnaða takta í myndinni ásamt Óskarsverðlaunahafanum, Robert Redford.
Adrenalínhlaðin spenna út í gegn.
Tilnefningar til Óskarsverðlauna4
Sýnd kl. 4 íslenskt tal. Vit 325
Sýnd kl. 4. Ísl. tal. Vit 320
Sýnd kl. 3.45.Vit 328
Sýnd kl. 8 og 10.20.
Vit 339.
Það er ekki
spurning
hvernig þú
spilar leikinn.
Heldur hvernig
leikurinn spilar
með þig.
Robert Readford
Brad Pitt
Sýnd kl. 6, 8 og 10.10. B.i. 12 ára. Vit nr. 345.



Ó.H.T Rás2


HK DV
Sýnd kl. 8 og 10.30.
Vit 334. Bi. 14.
Sýnd kl. 5.40, 8 og 10.30. B.i. 12 ára. Vit nr. 341.
Sýnd í Lúxus VIP kl. 5.30, 8 og 10.30. B.i. 16.
OCEAN´S 11



1/2
Kvikmyndir.is

DV
Tilnefningar til
Óskarsverðlauna4



Strik.is
RAdioX



Ó.H.T Rás2



HJ MBL



ÓHT Rás 2



DV
Sýnd kl. 5.Sýnd kl. 9. B.i. 14. Sýnd kl. 5.
Sex sálir í leit að réttu tóntegundinni.
Tilnefnd til Óskarsverðlauna
sem besta erlenda myndin




Ó.H.T Rás2




Strik.is




SG. DV
Sýnd kl. 5 og 10.
tilnefningar til
Óskarsverðlauna5
Frá leikstjóra Enemy of the State og Crimson Tide. Íslandsvinurinn og
töffarinn Brad Pitt sýnir magnaða takta í myndinni ásamt
Óskarsverðlaunahafanum, Robert Redford. Adrenalínhlaðin spenna út í gegn.
Það er ekki
spurning hvernig
þú
spilar leikinn.
Heldur hvernig
leikurinn
spilar með
þig.
Robert Readford
Brad Pitt



Ó.H.T Rás2



HK DV
Sýnd kl. 7. B.i.12.



HK DV
Tilnefningar til frönsku
Cesar - verðlaunanna13
Sýnd kl. 5, 7.30 og 10. B.i. 14. Sýnd kl. 7 og 9. B.i. 12 .
Biðin er á enda. Torrente, hinn heimski armur
laganna er kominn aftur. Og nú verður allt látið vaða.
Sýnd kl. 8.Sýnd kl. 7 og 9.30. B.i. 14.
Sýnd kl. 5. Íslenskt tal.
ÞAÐ ER eins gott að játa það
strax; í áratugi hef ég haft mikið dá-
læti á Charles Dickens og hef lesið
flestar bækur
hans oftar en einu
sinni og sumar
oftar en tvisvar.
Það er varla til
marks um áhuga
á ferskum bók-
menntum og
framsæknum að
halda upp á höf-
und sem sendi frá
sér sínar bestu
bækur um miðja nítjándu öld, en má
nefna til málsbóta að sá tími var
blómaskeið skáldsögunnar í Bret-
landi og þá urðu til mörg fremstu
verk enskra bókmennta, nægir að
nefna Middlemarch eftir George
Eliot.
Tilfinningar manna til Charles
Dickens eru óneitanlega nokkuð
blendnar nú á dögum, því í bókum
hans ægir saman yfirdrifinni tilfinn-
ingasemi, groddalegri kímni, grát-
broslegum harmi og meistaralegum
mann- og þjóðfélagslýsingum. Dick-
ens málaði allt með sterkum litum og
breiðum pensli til að fólk sæi betur
hvað hann var að fara, faldi napra
þjóðfélagsádeilu í uppskrúfuðum ást-
arsögum og ævintýralegum sorgar-
leikjum.
Bestu bækur Dickens eru ekki
endilega þær sem helst eru þekktar
því þó að David Copperfield og Oliver
Twist séu afbragðsbækur, sérstak-
lega sú fyrrnefnda, skrifaði Dickens
mun betri verk, hvort sem það voru
gamansögur eins og snilldarverkið
The Pickwick Papers, Nickolas Nick-
elby eða Martin Chuzzlewit, sem var
síðasta gamansagan sem hann skrif-
aði þó að gamansemin sé aldrei langt
undan, eða verk eins og Barnaby
Rudge, Dombey and Son, Little
Dorrit og Bleak House, sem er
kveikjan að þessum skrifum.
Afköst Charles Dickens voru með
ólíkindum, en þegar kom að því að
skrifa Bleak House var hann farinn
að skipuleggja skáldverk sín betur,
leggja meiri rækt við söguþráð og
fléttu. Persónurnar sem Dickens
kynnir í Bleak House eru og flestar
eftirminnilegar og lýsingar meistara-
legar.
Víst er Bleak House bók sem tekur
nokkurn tíma að lesa, en hún er þess
virði ekki síður en aðrar bækur Dick-
ens.
Bleak House eftir Charles Dickens.
1.035 síðna kilja í stóru broti með skýr-
ingum, inngangi og viðaukum. Penguin
gefur út. Kostaði um 500 kr. á Heathrow-
flugvelli.
Sterkir litir og
breiður pensill
Árni Matthíasson
Bækur
S
Ú TÓNLIST sem hæst
ber hér á landi um þessar
mundir, og reyndar síð-
ustu ár og áratugi, er að
meginhluta upp runnin
vestur í Bandaríkjunum, hvort sem
það er rokk eða rapp sem menn
hlusta á, kántrý eða kiðlingapopp,
guðspjallatónlist eða graðhestagarg.
Rætur í Evrópu
Víst á bandarísk tónlist rætur í
Evrópu, enda Evrópubúar sem
byggðu álfuna að mestu leyti, en afr-
ísk hefð er líka sterk og síðan
straumar sem þróuðust að segja af
sjálfu sér, svo stökkbreyttust upp-
runalegar hefðir innflytjenda, eins
og tejano- og cajun-tónlist, sem eru
með merkilegustu tónlistarformum
vestan hafs þó ekki njóti þau al-
mennra vinsælda. Við lestur bók-
arinnar og þeirrar sögu sem hún
segir er líka gaman að sjá hringrás-
irnar sem tónlistin er sífellt að taka,
hvernig fátæklegur en einlægur
uppruninn dregur menn sífellt til
sín, eins og þegar ungmenni upp-
götvuðu sveitablúsinn og sveita-
tónlistina, hillbilly-tónlist, á sjötta
og sjöunda áratugnum, og á sér
samsvörun í því er alt-kántrí og
þjóðlagarokk tók að blómstra að
nýju á tíunda áratugnum og fram á
okkar daga að bluegrass virðist í
sókn.
Bókin, sem gefin er út í tengslum
við fjóra sjónvarpsþætti samnefnda
bókinni, segir frá hinum ólíku
straumum í bandarískri þjóðlegri
tónlist sem allir leita þó saman um
síðir, sveitatónlist, blús, þjóðlaga-
tónlist, kántrítónlist, trúarlega tón-
list, tejano, cajun, zydeco, indíána-
tónlist og loks rokkinu, sem er stillt
upp sem niðurstöðu bræðings ald-
anna. Einhver á sjálfsagt eftir að
spyrja um djassinn og öðrum finnst
hugsanlega of lítið sagt frá kántrí-
tónlist, enda vinsælasta tónlistar-
form Bandaríkjanna; tekur poppið
og „konunga“ þess í nefið hvað eftir
annað. Hvort tveggja fellur aftur á
móti utan við þessa flokkun á „þjóð-
legri tónlist“, „roots music“, að mati
ritstjóra bókarinnar, sem er vit-
anlega erfitt að rökstyðja, en ein-
hvers staðar varð að skera niður.
Fjölmargar aðrar eyður eru en
djassinn, ekkert er fjallað um „holl-
ers“, fangelsis- og vinnusöngva,
ekkert um sönghefðina á Georgíu-
eyjunum í Mexíkóflóa, lítið sem ekk-
ert sagt frá tónlistarhefð þeirra
New Orleans-búa, sem ættu þó skil-
inn kafla út af fyrir sig, og svo má
telja. Það má þó ekki skilja það sem
svo að þetta teljist gallar á bókinni,
hún er einmitt þægileg aflestrar fyr-
ir það að menn skáru niður, gefur
betri yfirsýn og rökréttara sam-
hengi með þessu móti.
Ellefu kaflar
Alls eru kaflarnir ellefu og skar-
ast sumir, sem vonlegt er, enda er
ekki langt á milli sveitatónlistar og
kántrýs, eða sveitablús og rafblús.
Höfundar kaflanna í bókinni eru úr
ýmsum áttum og greinilegt að þeir
eru valdir eftir þekkingunni sem
gerir bókina fróðlega og jafnvel þeir
sem eru búnir að grúska í frum-
stæðri bandarískri tónlist í áratugi
finna sitthvað sem sýnir þróunina í
nýju ljósi eða ber í þekkingarbresti.
Kaflarnir eru þó misskemmtilegir
aflestrar, allir góðir en cajun/zydeco
hlutinn er fulllangur miðað við aðra
þætti bókarinnar og stirðlega skrif-
aður, þó að í honum sé gnægð góðra
og gagnlegra upplýsinga. Tejano-
kaflinn er aftur á móti frábær, bæði
fyrir þá sem hlustað hafa á slíka tón-
list lengi og ekki síður hina sem lítið
eða ekkert þekkja til hennar því
hann gefur einkar skýra og skilj-
anlega mynd af ólíkum straumum
og hefðum í tejano-tónlist, muninum
á milli danshefða, af hverju hljóð-
færaskipan ræðst og hvernig hún
hefur breyst og svo má telja.
Aftur á móti er fullmikið gert úr
rokkinu í lok bókarinnar, þó að það
megi eflaust skrifa að einhverju
leyti á hversu mikil áhrif það hafði á
þá sem að bókinni standa. Þannig
mætti skilja af rokkkaflanum að þar
sé kominn endapunkturinn á allri
þróuninni, hér nái sköpunarverkið
hámarki og allt það besta frá öllum
sé að finna í frumrokki, en hið sanna
er að það er enn fullt að gerast í öll-
um þeim gerðum tónlistar sem tí-
undaðar eru í bókinni og fjölmargar
hafa bæst við og eru sífellt að bæt-
ast við. Það hefði síðan aukið nota-
gildi bókarinnar umtalsvert ef með
hefði fylgt ábending um hvar best sé
að nálgast tónlist með þeim lista-
mönnum sem nefndir eru.
Aragrúi mynda
Í lok hvers kafla er síðan vitnað í
tónlistarmennina sjálfa, ýmist í
gömul viðtöl eða viðtöl sem tekin
voru fyrir bókina/þáttaröðina. Þau
gefa mörg skemmtilega innsýn í það
hvað tónlistarmennirnir voru að
pæla og spekúlera, hvers vegna
þetta var spilað svona eða hinsegin
og svo má telja.
Aragrúi mynda er í bókinni, sem
gerir hana sérdeilis eigulega, ekki
síst vegna þess að margar mynd-
anna hafa ekki sést áður á prenti.
Sérstakur fengur er í myndum af
fyrstu árum sveitatónlistarinnar, en
einnig er gaman að sjá myndir frá
fyrstu árum þjóðlagatónlistarinnar,
að sjá alla svo sakleysislega og upp
fulla af hugsjónum sem áttu flestar
eftir að týnast í reyknum frá jónunni
eða chilluminu. Blúsmyndirnar eru
líka skemmtilegar, þó að margar
þeirra hafi blúsfróðir séð áður, en
þar er líka gaman að rifja upp kynni
við gamla kunningja, sem sumir
hafa ekki ratað á fóninn í áratug eða
meira, og ein heilsíðumynd af Howl-
ing Wolf geislar svo af hlýju og
kímni að ég fékk tár í augun við að
sjá hana; það var eins og að rekast á
gamla mynd af horfnum ættingja
þar sem rótað er í fjölskyldualbúm-
inu.
American Roots Music eftir ýmsa
höfunda. Harry N. Abrams gefur út
2001. 242 síður innb. í stóru broti
með registri og grúa mynda. Kost-
aði um 4.000 kr. hjá Amazon í
Bandaríkjunum.
Saga þjóðlegrar tónlistar
Lydia Mandoza var ein af allra
fyrstu tejano-stórstjörnunum.
Þessi mynd er tekin 1934.
Hjónin Cleona og Joe Falcon
urðu að því best er vitað fyrst til
að syngja cajun-lag inn á band.
Jimmy Rodgers, bremsuvörðurinn
syngjandi, sem er með helstu tón-
listarmönnum bandarískrar sögu.
Riley „Blues Boy“ King stillir
sér upp með gítar í hendi á sinni
fyrstu kynningarmynd, 1949.
Vestan frá Bandaríkjunum eru ættuð flest
þau form alþýðutónlistar sem menn þekkja
í dag. Árni Matthíasson las bók sem reynir
að segja sögu þjóðlegrar tónlistar banda-
rískra í stuttu máli.