Morgunblaðið - 10.03.2002, Blaðsíða 10

Morgunblaðið - 10.03.2002, Blaðsíða 10
Í KRINGUM fimmtugt er orðið erfiðara að finna störf við hæfi. Þó er það auðveldara fyrir konur en karla þar sem fleiri störf eru til fyrir konurnar.“ Þetta segir Guðný Harðardóttir, fram- kvæmdastjóri STRÁ MRI, sem hefur nær tuttugu ára reynslu af ráðningarmálum hér á landi. Hún telur þó að þessi svokallaða æskudýrkun hafi minnkað mikið að undanförnu og að viðhorfið til aldurs eigi eftir að breytast á komandi árum. „Ég held að starfsaldur fólks eigi eftir að lengjast í framtíðinni. Fólk er betur á sig komið líkamlega í dag heldur en það var fyrir 15–20 árum. Fólk hugsar einfaldlega betur um sig en það gerði áður,“ segir Guðný. Guðný telur að karlmenn sem hafi verið í stjórnunarstöðu eigi oft erfiðara með að finna starf við hæfi en aðrir. „Yngri yfirmenn eru ekki tilbúnir til þess að ráða sér eldri og reyndari menn sem undirmenn.“ Hún segir enn fremur að vinnuveitendur biðji sjaldan um karlmann yfir fimmtugu. „Vinnuveitandinn borgar fyrir okkar þjónustu og þá þurfum við að fylgja þeirra kröfum eftir,“ segir Guðný. Hugrún Jóhannesdóttir, forstöðu- maður Vinnumiðlunar höfuðborgar- svæðisins, segir að fullorðið fólk fái oft ekki vinnu við það sem það hefur unnið hvað lengst við. „Það er mjög dæmigert fyrir miðaldra konu sem kemur úr skrifstofustarfi og er ekki með neina formlega menntun að hún fari í umönnunarstarf. Karlmenn sem hafa t.d. verið í yfirmannsstöðu fara stundum í eitthvað allt annað eins og t.d. afgreiðslu- og lagerstörf,“ segir Hugrún. Að sögn Hugrúnar er ein ástæða þessa að fyrir 30 árum hafi einungis 10% þjóðarinnar verið með stúdentspróf. Nú fari um helmingur þjóðarinnar í framhaldsnám og því séu meiri kröfur gerðar um menntun en áður. Hún segir margt fleira koma til heldur en það að atvinnurekendur séu eitthvað sérstaklega for- dómafullir. Sem dæmi er eldra fólk aðeins dýrara en það yngra vegna kjarasamninga. Hún segir þó hljóta að vera hægt að skoða það atriði. Agla Sigríður Björnsdóttir, ráðningarstjóri hjá Vinna.is, telur einnig að nú sé erfiðara fyrir eldri karlmenn að fá vinnu heldur en konur. Áður hafi það verið öfugt en henni finnist það vera að breytast. „Það eru fleiri möguleikar fyrir konur þar sem þær geta m.a. frekar fengið vinnu í verslunum,“ segir Agla. Hún segir þó að eftirspurnin eftir fólki sem komið er á sextugsaldurinn hafi aukist. „Í haust voru t.d. þrjú fyrirtæki hjá okkur sem tóku sérstaklega fram í auglýsingunni að fólk eldra en 50 ára væri sérstaklega hvatt til að sækja um. Fólk var mjög þakklátt og það voru margir sem hringdu, þó svo að þeir væru ekki að sækja um vinnu, og lýstu yfir ánægju sinni með þetta framtak. Það hefur reynst fyrirtækjum vel að auglýsa eftir eldra starfsfólki og það hefur verið mjög jákvætt fyrir þeirra ímynd,“ segir Agla. Agla segir að þau geri mikið af því að koma eldra fólki að hjá fyrirtækjum. „Við fáum fyrirspurnir frá fyrirtækjum þar sem þau eru að biðja um fólk á einhverjum ákveðnum aldri. Við náum þó oft að benda vinnuveitendum á aðra möguleika,“ segir Agla. Ögmundur Jónasson, alþingismað- ur og formaður BSRB, lagði nýlega fram tillögu til þingsályktunar á Alþingi um að spornað verði við uppsögnum eða mismunun í starfi vegna aldurs. Hann vill að kannað verði hvort unnt sé með lagasetningu að styrkja stöðu þeirra sem komnir eru á efri ár. Að sögn Ögmundar er ekkert í réttarstöðu launafólks hér á landi sem tryggir hag þess sérstaklega. „Ég er á þeirri skoðun að það komi ýmsar leiðir til greina til þess að bæta hlut eldra starfsfólks. Það má t.d. hugsa sér að um það gildi lengri uppsagnarfrestur, einhver ákvæði um biðlaun eða annað í þeim dúr. Ég geri mér þó vissulega grein fyrir því að það er ekki auðvelt að setja lög til að koma í veg fyrir mismunun af þessu tagi,“ segir Ögmundur. Ögmundur segist gera sér vonir um að þingsályktunartillagan hljóti afgreiðslu. „Mér finnst koma fram í þeim álitsgerðum, sem bárust eftir að tillagan var lögð fram í fyrra, mjög samhljóma vilji til að taka á þessum málum. Það var helst að Samtök atvinnulífsins hefðu efasemdir og töldu að lagasetning af þessu tagi yrði til að skerða snerpu og viðbragðsflýti fyrirtækja, eins og það var orðað fremur kaldranalega í umsögn sem barst frá samtökunum,“ segir hann. Þörf á umræðu um viðhorf til eldra fólks Ögmundur vill að efnt verði til almennrar umræðu í þjóðfélaginu til að breyta viðhorfinu til eldra fólks á vinnumarkaði. „Það sem er kannski mikilvægast af öllu er að samfélagið sé meðvitað um þennan vanda og að menn taki sig svolítið saman í andlitinu og uppræti fordóma sem kunna að leynast með okkur gagnvart eldra fólki. Það er fyrst og fremst það sem vakir fyrir mér þegar ég legg þessa tillögu fram,“ segir Ögmundur. Í umsögn Samtaka atvinnulífsins við tillögunni segir að löggjöf eins og tillagan kveður á um skapi fleiri vandamál en henni sé ætlað að leysa. „Hún er eingöngu til þess fallin að skerða snerpu og viðbragðsflýti fyrirtækja og dregur þannig úr samkeppnishæfni þeirra og þá jafnframt atvinnumöguleikum starfs- manna,“ segir í umsögninni. Ari Edwald, framkvæmdastjóri Samtaka atvinnulífsins, segir að samtökin telji lagasetningu ekki vera réttu leiðina. „Við teljum að það sem er hugsað sem vörn eða skjól fyrir starfsmann, sem síðan veldur óhagræði, verður þegar upp er staðið bjarnargreiði. Ef það á að banna uppsagnir á eldra fólki eru þeim mun minni líkur á að einhver verði ráðinn sem kominn er á efri ár,“ segir Ari. Ari segir að engar vísindalegar niðurstöður liggi fyrir því að fólki sé sagt upp vegna aldurs. „Við erum ekki að hafna því að eldra fólk eigi erfiðara uppdráttar á vinnumarkaði heldur erum við að segja að öll mismunun sé tjón fyrir fyrirtæki. Ef það eru almennir fordómar á móti eldra starfsfólki þá er ástæða til að skapa umræðu um það mál með aðkomu vinnumiðlana og ráðning- arskrifstofa,“ segir Ari. Atvinnuþátttaka eldri borgara með því hæsta sem gerist Tryggvi Þór Herbertsson, forstöðumaður Hagfræðistofnunar Háskóla Íslands, skrifaði á síðasta ári skýrslu fyrir Pensionsforum í Svíþjóð sem ber heitið „Why Icelanders Do Not Retire Early“ eða „Hvers vegna Íslendingar fara ekki á eftirlaun snemma“. Þar kemur fram að atvinnuþátttaka eldri borgara á Íslandi er með því hæsta sem gerist í heiminum. Tryggvi segir að ástæð- urnar fyrir því séu margþættar og bendir m.a. á efnahagslegar að- stæður, aldurssamsetningu, lítið atvinnuleysi og það lífeyriskerfi sem við höfum stuðst við undanfarna áratugi. Í skýrslunni kemur fram að aukið atvinnuleysi í Evrópu á árunum 1970–1980 varð til þess að þróuð voru eftirlaunakerfi sem stuðluðu að því að fólk hætti fyrr að vinna fyrir aldurs sakir. Hér á landi hefur atvinnuleysi verið í lágmarki og því ekki verið þörf á að fækka störfum á vinnu- markaðnum. Þá hefur lífeyriskerfið ekki verið fullþróað en eftirlaun hafa verið skert ef fólk hefur hætt að vinna fyrir 67 ára aldurinn. Þá kemur fram að líklegt sé að fjöldi þeirra sem ákveður að hefja töku lífeyris fyrir 67 ára aldurinn muni aukast í fram- tíðinni. Einnig kemur fram í skýrslunni að 1995 hafi meðalaldur karlmanna á Íslandi sem hættu að vinna vegna aldurs verið 69 ár og meðalaldur kvenna 66 ár. Í Danmörku hætta karlmenn að meðaltali þegar þeir eru 62 ára og konurnar 59 ára. Árið 1998 voru 93% íslenskra karlmanna á aldrinum 55–64 ára á vinnu- markaðnum og 83% kvenna. Til samanburðar var 61% danskra karlmanna á þessum aldri útivinnandi og 44% danskra kvenna. Samkvæmt skýrslunni eru Íslendingar með hærri lífslíkur en hinar Norðurlandaþjóðirnar en stuðst er við tölur frá 1997. Lífslíkur íslenskra karlmanna voru þá 76 ár og kvenna 81 ár. Í Danmörku voru Atvinnuleitin erfiðari Þeir sem komnir eru yf- ir miðjan aldur eiga yf- irleitt erfiðara með að finna starf við hæfi. Ýmsir fordómar virðast vera gagnvart eldra fólki á vinnumark- aðnum en æskudýrkun hefur verið áberandi í einstökum atvinnu- greinum. Pálína Björns- dóttir ræddi við nokkra aðila sem tengjast at- vinnulífinu og komst að því að þörf er á al- mennri umræðu um viðhorf til eldra fólks á vinnumarkaði. 10 SUNNUDAGUR 10. MARS 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.