Morgunblaðið - 10.03.2002, Qupperneq 40

MINNINGAR
40 SUNNUDAGUR 10. MARS 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Inger Steinsson,
útfararstjóri,
s. 691 0919
Ólafur Ö. Pétursson,
útfararstjóri,
s. 896 6544
Bárugötu 4, 101 Reykjavík.
S. 551 7080
Vönduð og persónuleg þjónusta.
✝ Ólafur AgnarBenediktsson
Schram fæddist í
Hafnarfirði 12. des-
ember 1908. Hann
lést í hjúkrunar-
heimilinu Eir í
Reykjavík 3. mars
síðastliðinn. For-
eldrar hans voru
Benedikt Friðriks-
son Schram, sjómað-
ur á Sauðárkróki,
sonur Carls Friðriks
Schram, bónda á
Kornsá og (síðar)
Bakka í Vatnsdal,
sonur Christians Gynthers
Schram, kaupmanns á Skaga-
strönd er dó 1839. Móðir Ólafs
var Signý Guðríður Ólafsdóttir
Guðmundssonar frá Brandagili í
Hrútafirði og Agnesar Jóhannes-
dóttur Ólafssonar frá Brekkulæk
henni átti hann fimm syni: 1)
Garðar Sæberg kennari, f. 19.
febrúar 1932, d. 19. júlí 1999.
Kona hans er Þóra Gunnarsdóttir
frá Hofsósi. Börn þeirra eru
Gunnar Ólafur, kvæntur Ástu
Hartmannsdóttur, og Stefanía,
sambýlismaður Birgir Guðnason.
2) Haukur Benedikt bifreiðasmið-
ur, f. 12. júní 1934. Kona hans er
Helga Valdimarsdóttir. Börn
þeirra eru Ólafur Stefán, sam-
býliskona hans Jórunn Hilmars-
dóttir, og María Linda, gift And-
ers Lidén. Guðrúnu Rögnu átti
Helga áður. 3) Magnús Stefán
markaðsstjóri, f. 18. janúar 1937.
Kona hans er Gunnhildur
Schram. Börn þeirra eru Ásta
Bryndís, gift Keith Reed, Stefán,
Berglind Anna og Kristinn Helgi,
kvæntur Kötlu Kjartansdóttur. 4)
Friðrik, dó ungur 5) Friðrik Agn-
ar safnaðarprestur. Kona hans er
Vilborg R. Schram og þeirra börn
Sigríður, Ragnar og Ólafur.
Útför Ólafs fer fram frá Foss-
vogskapellu á morgun, mánudag-
inn 11. mars, og hefst athöfnin
klukkan 15.
í Miðfirði. Níu ára
gamall fór Ólafur í
fóstur til Magnúsar
Ólafssonar móður-
bróður síns á Ytri-
Torfustöðum í Mið-
firði. Á unglingsárum
var hann um tíma hjá
föður sínum á Sauð-
árkróki. Á Ytri-
Torfustöðum var
Ólafur til 18 ára ald-
urs er hann fór til
Reykjavíkur til að
læra húsgagnasmíði.
Hann tók sveinspróf í
þeirri iðn árið 1932
og vann við húsgagnasmíði sam-
fellt í 43 ár hér í Reykjavík.
Árið 1931 kvæntist Ólafur Stef-
aníu Þuríði Lárusdóttur, ættaðri
úr Húnavatnssýslu, f. 4. mars
1906, d. 1. nóvember 1994. Þau
bjuggu alla tíð í Reykjavík. Með
Háa skilur hnetti
himingeimur,
blað skilur bakka og egg;
en anda sem unnast
fær aldregi
eilífð aðskilið.
(Jónas Hallgrímsson.)
Það hljóta að teljast forréttindi
að geta kvatt ástvini sína á ævi-
kvöldi þeirra. Sú var að minnsta
kosti hugsun mín þegar mér var
tjáð hvert stefndi nú á dögunum: að
afi ætti ekki marga daga ólifaða. Og
nú þegar allt er um garð gengið er
sorgin einhvern veginn ekki eins
þungbær vegna þeirrar vissu að
hann hafi lifað löngu og innihalds-
ríku lífi. Þegar sterkbyggt hjartað
hans afa hætti að lokum að slá, hafði
hann lifað yfir níutíu og þrjú ár,
sextíu og þrjú þeirra í kærleiksríku
hjónabandi og eignast þrjátíu og
átta afkomendur. En síðustu árin
fór ellin og þreytan að segja til sín
enda hafði hann á síðustu æviárun-
um þurft að horfa á bæði eiginkonu
sína og frumburðinn hverfa af sjón-
arsviðinu. Ekki verður heldur sagt
að hann hafi kviðið vistaskiptunum
enda lét hann eitt sinn þau orð falla
að hann væri nú meira en tilbúinn
„til að prófa eitthvað nýtt,“ eins og
hann orðaði það. Það var augljóst að
þó að þar færi maður sem var sadd-
ur lífdaga hafði hann ekki glatað
þeirri miklu en hárfínu kímnigáfu
sem fylgdi honum allt til loka.
Þessi létta lund var annars ein-
kenni hans. Hann var ljúfur í við-
móti og mun sjaldan hafa skipt
skapi. Það verður seint sagt um
hann afa minn að hann hafi verið
langorður maður eða sérstaklega
mælskur. Líkt og í öðru sem hann
tók sér fyrir hendur var hann hóg-
vær, hnitmiðaður og hófsamur. Þó
er það nú svo að þessa síðustu daga
sem hann lifði komu ótal myndir
fram í huga mér sem sprottið hafa
úr sögum sem hann lét frá sér fara á
undanförnum árum, blindur og
jafnvel rúmfastur. Þau eru ófá
skiptin sem við feðgarnir, mamma
og systkinin sátum á Dalbrautinni,
drukkum kaffi og ræddum saman
háum hljóðum enda heyrnin, eins
og sjónin, farin að dofna. Stundum
vorum það við sem spurðum enda-
lausra spurninga eða sögðum fréttir
sem oft vöktu nokkuð sérstök við-
brögð hans, sem oftar en ekki var
hlátur eða undrun, nema hvort
tveggja væri. Dýrmætastar þessara
stunda voru þegar hann leyfði sér
að hverfa langt aftur í þá tíma þeg-
ar hann var að alast upp, læra til
smiðs, kynnast ömmu og koma und-
ir sig fótunum. Þeim fjölgaði þess-
um stundum, eftir að amma dó, og
afi sat einn fyrir svörum. Það var
honum þungbært að kveðja hana,
bæði þegar hann varð sjálfur of
hrumur til þess að hjúkra henni og
þegar hún að lokum skildi við. Leit-
un var að samlyndari og kærleiks-
ríkari hjónum. Eitt sinn þegar hann
var spurður að því hvort þau hjónin
hefðu deilt mikið svaraði hann því
til að jú, það var eins og hann minnti
að það hefði nú einhvern tíman
gerst að þau hefðu byrst sig eitt-
hvað, að minnsta kosti einu sinni. Á
frekari misklíð kunni hann ekki skil
í sextíu og þriggja ára hjónabandi.
Afi þurfti nú reyndar að taka á
sig nokkurn krók áður en leiðir
hans og ömmu lágu saman. Fæddur
í Hafnafirði 1908 fluttist hann korn-
ungur til Reykjavíkur og taldi sig
því ekki geta kallað sig sannan
„gaflara“. En Reykjavíkurbarn var
hann til 9 ára aldurs á heimili móður
sinnar Signýjar Ólafsdóttur og eig-
inmanns hennar sem þar stundaði
verkamannastörf. Var það erfitt líf í
sjávarþorpi sem smátt og smátt var
að breytast í borg. Þar braut hann
upp hversdagsleikann með kirkju-
ferðum í Dómkirkjuna á sunnudög-
um með stjúpa sínum Gunnari, sem
söng í kórnum. Á virkum dögum fór
hann oft í sendiferðir fyrir mömmu
sína með nesti til stjúpa sem þá
vann við hafnargerð. Ekki var nú
sérstaklega erfitt að rata í þá tíð og
fylgdi hann jafnan járnbrautartein-
unum sem lágu frá Öskjuhlíð, þaðan
sem grjótið var flutt í hafnargerð-
ina, og niður að sjó. Það þurfti þó að
gæta sín vel að vera ekki að flækj-
ast á milli teinanna þegar vagninn
fór hjá. Stjúpi fékk að venju sitt
brauð og kaffiflösku sem reynt var
að halda á hita með því að klæða
hana í lopasokk. Stundum var þó
vikið frá öruggri leið heim aftur og
gengið meðfram sjónum í austur að
Rauðará, að vatnsþrónni nálægt
þeim stað þar sem nú er Hlemmur
eða þá jafnvel alla leið inn að Tungu
við Suðurlandsbraut þar sem nóg
var af góðum og gæfum hestum sem
þáðu brauðbita úr litlum lófa.
Árin liðu og á tíunda ári var hann,
vegna erfiðra aðstæðna, sendur til
móðurbróður síns Magnúsar Ólafs-
sonar að Ytri-Torfustöðum í Mið-
firði. Er faðir minn skírður í höfuð á
honum en hann mun hafa reynst afa
vel og miklir kærleikar verið á með
þeim. Þrátt fyrir það og alla velvild
Torfustaðafólksins við nýbakaða
sveitamanninn fannst honum hann
passa illa inn í hópinn enda óvanur
sveitastörfum. Þá reyndist hann
líka vera sundurgerðarmaður í
klæðaburði, í spánnýjum útlenskum
leðurskóm en hinn börnin í heima-
búnum skinnskóm. Þá segir uppeld-
isbróðir hans, Ingþór Sigurbjörns-
son, í afmælisgrein um afa fimm-
tugan, að öllum að óvörum hafi
borgardrengurinn verið síður en
svo merkilegur með sig: „freknótt-
ur rétt eins og við og ekki síður
feiminn við okkur, en við við hann.“
Þá hafi hann líka kunnað að
„skoppa gjörð“ en það höfðu krakk-
arnir á Torfustöðum ekki séð áður.
Ekki leið á löngu þar til krakkarnir
fóru saman í útreiðartúra eða
renndu fyrir silung þegar tóm gafst
frá sumarstörfum eða í skíða- og
skautaferðir að vetri, með tillagaða
tunnustafi fyrir skíði og hrossaleggi
fyrir skauta.
Upp úr þessum bernskudraum-
um komst Ólafur á unglingsár og
áður en hann náði átján ára aldri
kynnist hann ástinni sinni, Stefaníu
Lárusdóttur, fæddri á Hofi í Vatns-
dal, ömmu minni. Þau felldu svo
hugi saman, hann og þessi vinnu-
sama stúlka sem elskaði hesta og
var víða eftirsótt til vistar. Svo fór
að hún var kölluð til starfa suður til
Reykjavíkur en faðir afa míns
Benedikt Schram, vildi fá hann til
sín til Sauðárkróks þar sem honum
yrði komið í læri í húsasmíði. Svo
fór að þau voru skilin að en ekki áð-
ur en þau opinberuðu trúlofun sína
fyrir Guði og mönnum.
Það orð fór af afa að hann væri
efni í góðan smið. En þótt faðir hans
tæki honum vel og vildi syninum allt
hið besta fór það nú svo að húsa-
smíðin hentaði honum ekki. Kaus
hann heldur fíngerðari smíði en
hann þótti líka mjög handlaginn og
glöggur á form hluta. En afi lærði á
ýmislegt annað þar fyrir norðan því
þótt ungur væri varð hann leikinn
harmonikkuleikari. Spilaði hann á
skemmtunum í sveitinni og eins
þegar hann var í vegavinnu sem
hann stundaði á sumrin, ásamt
sveitastörfunum, og spilaði þá fyrir
tjaldbúa. Harmonikkuna sína
keypti hann í verslun Sigurðar
Pálmasonar á Hvammstanga og var
þar í reikningi hjá honum. Eitthvað
gekk honum seint að borga hana en
í afa ríkti slíkur heiðarleiki að hann
mátti hvergi vamm sitt vita og
hvergi skulda. Svo fór að í ellinni,
þegar hugurinn tók að reika og
hann leiddi hugann að liðnum tíma,
ásótti sú hugsun hann að enn væri
hann í skuld. „Skyldi ég vera búinn
að borga nikkuna,“ sagði hann þá og
var þetta honum mikið áhyggjuefni.
Tæplega tvítugur fór afi svo suð-
ur í nám hjá Kristjóni Ólafssyni
húsgagnasmiði, hitti þar ömmu þar
sem hún var í vist og tóku þau upp
þráðinn að nýju þar sem frá var
horfið að norðan. Fljótlega eftir að
námi lauk var afi orðinn eftirsóttur
smiður því að hann var bæði vinnu-
samur, duglegur og iðinn. Var hann
iðulega settur til að stjórna ýmsum
vandasömum verkefnum sem
vinnuveitendur hans tóku að sér.
Átti hann ekki eftir að hætta smíð-
um fyrr en hann var orðinn slitinn
og sjóndapur en síðustu starfsárin
vann hann léttari vinnu.
Nokkru áður en afi lauk náminu
giftust hann og amma og byrjuðu að
búa. Barneignir hófu þau svo mitt í
kreppunni og oft var erfitt að láta
enda ná saman. Frá 1932 til 1946
eignuðust þau fimm syni. Af þeim
náðu fjórir fullorðins aldri en son
sinn Friðrik misstu þau tveggja ára
gamlan, rétt fyrir jólin 1943, úr líf-
himnubólgu og var það þeim mikið
áfall. Í kjölfar þess sorgaratburðar
kom sú mikla gleði að þeim fæddist
fimmti sonurinn og var hann einnig
skírður Friðrik. Það mætti kannski
ætla að ömmu væri farið að leiðast
biðin eftir stúlkubörnum og vel tók
hún á móti væntanlegum tengda-
dætrum þegar þær fóru að sýna sig
á heimilinu mörgum árum seinna.
Á uppeldisárum þeirra bræðra
voru verkalýðsfélögin ekki sterk og
réttindi launamanna mun lakari en í
dag. Fyrir kom að farið var í verk-
fall og þegar þau stóðu jafnvel vik-
um saman voru góð ráð dýr. Með
Guðs hjálp og góðra manna gekk
þetta þó allt saman og þau hjónin
stóðu saman í nægjuseminni. Beitti
afi sér hart fyrir því að láta heimilið
ekki skorta neitt og að synirnir fjór-
ir gætu notið þess að búa við öryggi.
Fór svo að þeim gafst færi á að
menntast eins og aðstæður leyfðu
og áhugi stóð til.
Afi var heimakær maður og hafði
fá áhugamál utan heimilisins. Á
milli fimmtugs og sextugs fór þó
trúarlíf að vera fyrirferðarmeira
hjá hjónunum og eftir því sem heils-
an entist sóttust þau eftir því að
vera þar sem guðsorð var haft um
hönd. Áttu þau um árabil sín „föstu
sæti“ í Hallgrímskirkju en þau til-
heyrðu þeim söfnuði. Það var þeim
síðar mikið fagnaðarefni að yngsti
sonur þeirra Friðrik skyldi vígjast
til prests.
Sjálfur var ég aðeins barn þegar
þau amma og afi fluttu af heimili
sínu við Bragagötu í þjónustuíbúðir
á Dalbraut. Á Dalbrautinni nutu
þau mikillar og góðrar hjálpar og
sama má segja um dvöl afa míns í
Eiri nú undanfarin ár. Eiga starfs-
menn þessara stofnana allar hinar
bestu þakkir skildar. Á Dalbraut-
arárunum voru amma og afi mér og
mínum eins elskuleg og hægt er að
hugsa sér og á ég margar góðar
minningar frá þessum tíma. Það
sem stendur mér hvað skýrast fyrir
hugskotssjónum er hins vegar ekki
beinlínis minning mín heldur sú
mynd sem afa tókst að koma kirfi-
lega fyrir í huga mér. Þar sitja þau
amma og hann, ung og ástfangin á
hestum sínum í Miðfirðinum. Þau
eru að setja upp trúlofunarhringana
og horfa út á hafið. Þessa mynd
mun ég ávallt hafa af ömmu og afa
og áfram mun ég velta því fyrir mér
hvort þau hafi órað fyrir allri þeirri
arfleifð sem nú eftir þau liggur.
Megi Guð sameina það sem eilífð
fær aldrei að skilið.
Kristinn H.M. Schram.
Í morgun verður borinn til grafar
elskulegur afi minn, Ólafur A.
Schram. Fyrstu minningar mínar af
honum eru af Bragagötunni þar
sem þau amma bjuggu þegar við
systkinin vorum börn. Þessar
bernskuminningar mínar um afa
eru af ljúfum og yndislegum manni,
léttum í lund, ríkum af börnum og
barnabörnum sem nutu þess að
heimsækja hann.
Þegar ég komst til vits og ára
gerði ég mér betur grein fyrir lífs-
hlaupi hans og mannkostum. Hann
talaði stundum um atvik úr bernsku
sinni, sérstaklega sumardvöl í Eng-
ey og tímann hjá frænda sínum á
Ytri-Torfustöðum. Það var einmitt
þar sem hann kynntist ömmu og
með þeim tókust kærleikar til ævi-
loka. Þau voru samferða til Reykja-
víkur á 3. áratug síðstu aldar þar
sem þau stofnuðu heimili og eign-
uðust syni sína fimm. Pabbi var
yngstur þeirra og dekurdrengur
foreldra sinna. Líf afa og ömmu var
eins og margra annarra á þessum
tíma sem fluttu á mölina, í þröngt
leiguhúsnæði, en alltaf pláss fyrir
ættingja og vini. Samanborið við líf
nútímafólks var þeirra fábrotið og
ég hugsa oft um brúðkaupsdaginn
þeirra sem er svo ólíkur því sem nú
gerist. Presturinn gaf þau saman
heima hjá sér og þau einu sem voru
viðstödd voru prestshjónin sem
einnig voru svaramenn. Prestsfrúin
bauð svo upp á kaffi og pönnukökur
og eftir það leiddust þau nýgift
heim aftur. Mér finnst þessi dagur
lýsa látleysi þeirra og hógværð,
nægjusemi og hamingju sem ég
kynntist í fari þeirra. Þau voru
bestu vinir og á milli þeirra ríkti
einstök virðing og ást. Framkoma
hans við ömmu, þegar hún síðustu
ár sín þjáðist af Alzheimer, var mér
dýrmætur lærdómur. Virðing hans
fyrir henni þvarr aldrei og þegar
hún spurði hann um sama hlutinn í
tíunda skiptið svaraði hann alltaf
eins og hún væri að spyrja í fyrsta
skiptið. Guð gaf afa mikið þegar
hann gaf honum þá léttu lund sem
hann hafði og létti honum lífið á erf-
iðum stundum. Nú hefur hann
kvatt, saddur lífdaga, sáttur við
skapara sinn og samferðarfólk.
Guð blessi minningu hans.
Sigríður Schram.
ÓLAFUR AGNAR
SCHRAM

 

 



  
    

 
  
 


  
 
  !" #

$ " %&'  "()!
# *&+ 
"'' %&' , -'.#"''+ 
 ()!'.#%&' / 0" , '  1 + 
& ('(!'#


 
  
                    
 

  
   
  
! !

" 
! !
  # 
 $%  &  '( 


! !    "% 

 &   !