Morgunblaðið - 12.04.2002, Qupperneq 32

MENNTUN
32 FÖSTUDAGUR 12. APRÍL 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Menningaráætlun ESB
Menning 2000/Culture 2000,
menningaráætlun Evrópusam-
bandsins, styrkir evrópsk sam-
starfsverkefni á sviði allra list-
greina og menningararfleifðar.
Einnig eru veittir styrkir til þýð-
inga á evrópskum bókmenntum.
Næsti skilafrestur, sem er fyrir
verkefni sem hefjast árið 2003,
verður væntanlega síðsumars eða í
haust. Að þessu sinni verður sér-
stök áhersla lögð á að styrkja verk-
efni á sviði tónlistar, leiklistar og
dans (performing arts). Einhverjir
tugir styrkja verða þó veittir til
verkefna á öðrum sviðum. Skila-
frestur verður auglýstur um leið og
umsóknargögn berast sem er lík-
legt að verði í apríl/ maí.
Upplýsingaþjónusta menningar-
áætlunar ESB veitir ráðgjöf á öllum
stigum umsóknarferlis og gefur út
ókeypis fréttabréf sem er sent út
rafrænt.
Þar eru einnig veittar allar nán-
ari upplýsingar í síma 562 6388 og
með tölvupósti, ccp@iff.is. Vefslóð:
www.centrum.is/ccp.
Hugmyndir í
6. rammaáætlun
Framkvæmdastjórn Evrópusam-
bandsins auglýsir eftir verkefna-
hugmyndum fyrir hin sjö sérstöku
forgangssvið rann-
sókna 6. rammaáætl-
unarinnar. Þeim sem
hug hafa á að sækja
um Samþætt verkefni (Intergrated
Project – IP) eða Netsamstarf önd-
vegissetra (Network of Excellence
– NoE), sem eru hin nýju umsókn-
arform 6. rammaáætlunar ESB, er
boðið að senda inn hugmyndir að
verkefnum sem hæfðu hinum nýju
umsóknarformum. Þannig gefst
tækifæri til að hafa áhrif á mótun 6.
rammaáætlunarinnar.
Frestur til að skila inn umsókn-
um með tölvupósti er kl. 17.00, hinn
7. júní nk.
Nánari upplýsingar er að finna á:
http://www.cordis.lu/fp6/eoi-
instruments/ og hjá RANNÍS í síma
515 5800.
Upplýsingaskrifstofur
um Evrópumál
Kyn: Karl.
Aldur: 16 ára.
Spurning: Ég er nýbúinn að ljúka
samræmdum prófum (spurt
2001). Ég er með mikla náms-
örðugleika bæði lesblindu og
skrifblindu. Mér gengur illa að
stafsetja en get lesið og skrif-
að, en ekki hratt. Mig dreymir
um að verða kokkur eða eitt-
hvað því tengt en mér sýnist að
mikið sé af bóklegum greinum
sem yrðu erfiðar. Ég féll í öllum
samræmdum greinum. Hvað
gæti hentað mér á þessu sviði?
Svar: Það er ánægjulegt að
heyra að þú hefur tiltekin mark-
mið í huga varðandi framtíð-
arstarf. Það sem skiptir máli,
hvað varðar áframhaldandi
nám, er ná góðum tökum á
námsgreinunum íslensku,
stærðfræði, ensku og dönsku.
Þar sem þú hefur átt við
námsörðugleika að stríða er
mikilvægt að skýra frá því þegar
þú innritast í framhaldsskóla.
Einnig er mikilvægt að hafa látið
greina í hverju lesörðugleikarnir
eru fólgnir. Lestrarmiðstöð
Kennaraháskóla Íslands tekur
t.d. að sér slíka greiningu. Það
er skiljanlegt að bóknámsgrein-
arnar geti orðið þrándur í götu
þinni en einnig er mikilvægt að
þú gerir þér grein fyrir styrkleika
þínum í öðru, eins og t.d. áhugi
þinn á matreiðslu ber vott um.
Einnig þarf að hafa í huga að að-
stoð við nemendur með náms-
örðugleika hefur tekið miklum
framförum og væntanlega kann-
ar námsráðgjafi þess fram-
haldsskóla þar sem þú innritast
hvort og þá hvers konar úrræði
standa þér til boða.
Eins og áður sagði þarf að ná
tökum á samræmdu greinunum
fjórum þar eð þær eru yfirleitt
lykill að frekara iðnnámi. Það er
gott að geta byrjað í heima-
byggð og þá er Fjölbrautaskóli
Vesturlands þér næstur, en þar
stendur til boða fornám á al-
mennri braut fyrir þá sem ekki
náðu 5 í samræmdum prófum í
þremur greinum. Æskilegt væri
að hafa samband við náms-
ráðgjafa við FVA og fá nánari
upplýsingar (www.fva.is). Borg-
arholtsskóli í Reykjavík býður
einnig slíkt nám á fornámsbraut
(sjá www.bhs.is).
Til þess að hefja iðnnám eins
og í matreiðslu (kokkanám) þarf
viðkomandi að hafa einkunnina
5 í stærðfræði og íslensku og
komast á samning hjá meist-
ara. Matreiðsla er kennd við
Hótel- og matvælaskólann,
Menntaskólanum í Kópavogi.
Til er einnig almenn braut 1 við
MK en markmið hennar er að
bæta árangur nemenda í grunn-
greinum og auka þekkingu
þeirra áður en lengra er haldið.
Þar þarf að hafa náð tveimur
samræmdum prófum af fjórum.
Á heimasíðu Menntaskólans í
Kópavogi (http://mk.is-
mennt.is/) er þeim náms-
brautum lýst sem þar eru í boði.
Réttast væri að fá viðtal við
námsráðgjafa MK og spyrja nán-
ar út í námið
Mikilvægt er að afla sér grein-
argóðra upplýsinga og hér hafa
verið nefndar nokkrar leiðir sem
rétt væri að kanna nánar. Einnig
er brýnt að afla góðrar grunn-
þekkingar í lykilgreinum til að
hægt sé síðar að hefja iðnnám/
starfsnám eða annað sem hent-
ar þér. Ræddu málin við foreldra
þína og námsráðgjafa í þeim
skólum sem til greina kæmi að
þú hæfir nám við. Sameiginlega
getið þið skoðað leiðir sem
fleyta þér í draumastarfið.
Nám og störf
TENGLAR
.......................................
Svarið er unnið úr idan.is í sam-
starfi við nám í námsráðgjöf við
Háskóla Íslands.
ENGINN veit fyrr enreynt hefur hversu um-fangsmikil og margþættfötlun heyrnarskerðing
er í raun. „Ekki er hægt að líta
framhjá þeirri staðreynd að stór
hópur heyrnarskertra
hefur svo árum skiptir
fengið lítinn stuðning
til að fylgja skóla-
göngu sinni eftir.
Þessir nemendur láta
ekki mikið fyrir sér
fara þar sem þeir búa
oft við tilfinningu um
öryggisleysi, vantrú og
skerta sjálfsmynd,“
segir Kristín Irene
Valdemarsdóttir,
deildarstjóri sérdeild-
ar fyrir heyrnarskerta
í Lundarskóla á Akur-
eyri. „Ástæðuna má
rekja til ýmissa þátta
en fyrst og fremst má
segja að máluppeldið
og málumhverfið hafi brugðist.“
Starfið í Lundarskóla
Sérdeild fyrir heyrnarskert börn
á grunnskólaaldri var sett á fót í
Lundarskóla, í kjölfar samþykktar
Akureyrarbæjar, í ágúst 2001, fyrir
henni. Þrír starfsmenn ráðnir í
vinnu við deildina, allir með sér-
menntun á ákveðnu sviði sem teng-
ist heyrnarleysi/heyrnarskerðingu
eða með mikla reynslu á þessu
sviði.
Starfsmönnum deildarinnar er
ætlað að þjóna öllum heyrnarskert-
um grunnskólabörnum á Akureyri
og í Eyjafirði. Auk þess þjóna þeir
foreldrum, aðstandendum, kennur-
um og almenningi með annarri
þjónustu s.s. ráðgjöf og táknmáls-
kennslu. Samstarf er haft við
Heyrnar- og talmeinastöð Íslands,
Vesturhlíðarskóla og Samskipta-
miðstöð heyrnarlausra og heyrnar-
skertra.
Kristín Irene segir að um braut-
ryðjendastarf sé að ræða í Lund-
arskóla, þó að Vesturhlíðarskóli
hafi vissulega þjónustað þennan
hóp vel þá hefur heyrnarskertum
nemendum ekki verið blandað inn í
almennan bekk með
þessum hætti áður.
„Starfið tekur fyrst og
fremst mið af þörfum
heyrnarskertra og að
brúa bilið á milli
heyrnarskerðingar-
innar annars vegar og
hins talaða máls hins
vegar. Þannig á ein-
staklingurinn að geta
vaxið og dafnað í leik
og starfi,“ segir hún.
Blöndun í bekki
Ákveðið var m.ö.o.
að leggja áherslu á
blöndun heyrandi og
heyrnarskertra barna
í Lundarskóla. Tveir
bekkir, einn 1. bekkur og einn 2.
bekkur, hafa fengið táknmálsþjálf-
un og hafa náð töluverðri færni í
fingrastafrófinu og einföldum tákn-
málssetningum. Táknmálið er
kennt sem hluti af námskrá bekkj-
arins og börnin líta á það sem eðli-
legan hluta af lífinu. Auk þess sem
heyrnarskertu börnin fá sérþjálfun
í táknmáli ákveðinn hluta dagsins.
Sérdeild fyrir heyrnarskerta hef-
ur ómetanlega þýðingu fyrir sam-
félag heyrnarskertra á Íslandi, að
mati Kristínar Irene. „Þessi hópur
er ótrúlega stór en að sama skapi
afskaplega misleitur og misskilinn.
Hingað til hafa heyrnarskert börn
oft á tíðum þurft að flytja til höf-
uðborgarinnar ásamt fjölskyldum
sínum til að leita þjónustu við hæfi.
Við stofnun sérdeildarinnar í Lund-
arskóla á Akureyri hefur hins vegar
skapast ákveðið mótvægi við höf-
uðborgarsvæðið og í raun má hér
tala um ákveðið jafnvægi. Stofnun
sérdeildarinnar hefur því mikil-
væga þýðingu fyrir skólakerfið í
heild,“ segir hún, auk þess sem
þarna skapist val fyrir foreldra
heyrnarskertra barna til að velja á
milli skóla.
Óhefðbundnar
kennsluaðferðir
Í kennslunni eru óhefðbundnar
kennsluaðferðir notaðar. Táknmál-
ið er eðlilegur þáttur af lífi barn-
anna; ekki einungis eðlilegur hluti
af lífi heyrnarskertu barnanna
heldur einnig af lífi þeirra heyrandi
barna sem í kennslustofunni eru,“
segir Kristín Irene. Þannig er lögð
áhersla á að táknmál sé ekkert síð-
ur mál en íslenska, danska eða kín-
verska og að hver og einn, hvort
heldur sem hann er íslenskur,
danskur eða kínverskur, hafi sína
sérstöðu. Enn fremur er mikið lagt
upp úr því að heyrnarskertu börnin
hafi aðgang að öllum hugsanlegum
leiðum til að afla sér fróðleiks og
viða að sér þekkingu og sérstök al-
úð er lögð við það að þau fylgist
með bekkjarfélögum sínum.
Hvatningin við að verja
hugmyndir sínar og skoðanir
Heyrnarskertu nemendurnir,
ekkert síður en aðrir nemendur,
eiga að finna hvatningu til að læra,
setja fram hugmyndir og verja þær
síðar, hvort heldur sem þær eru
réttar eða rangar. Með þessu telj-
um við okkur vera að leggja grunn-
inn að heilsteyptum einstaklingum,
segir Kristín Irene. Móðurmál og
heilsteypt samskipti skipta öllu við
mótun einstaklings. „Með móður-
málinu lærast ekki einungis þær
málfræðireglur sem viðhafðar eru í
samfélaginu heldur einnig þær
samskiptareglur sem í gildi eru
hverju sinni. Þannig má segja að
heill og hamingja hvers og eins
standi og falli með samskiptum
hans við aðra í lífinu.“
Akureyri/Sérdeild fyrir heyrnarskert grunnskólabörn er í Lund-
arskóla á Akureyri. Þar er áhersla á blöndun heyrandi og heyrn-
arskertra. Gunnar Hersveinn hafði samband við deildarstjórann.
Morgunblaðið/Kristján
Móðurmál og heilsteypt samskipti skipta öllu við mótun einstaklings segir Kristín Irene, hér með
Freydísi Björk Kjartansdóttur, Gunnari Árnasyni og Baldvini Jónssyni.
Máluppeldi
heyrnarskertra
 Móðurmálið er lykill að samskiptum allra barna
 Táknmál er mál eins og íslenska og kínverska
Kristín Irene
Valdemarsdóttir
 Haustið 2000 hratt Samskipta-
miðstöð heyrnarlausra og heyrn-
arskertra af stað tilraunaverkefni í
samvinnu við og að frumkvæði
Lundarskóla á Akureyri. Í verkefn-
inu fólst samvinna bekkjarkennara
við táknmálsfræðing um blöndun
tveggja sex ára gamalla heyrn-
arskertra barna í almennan bekk.
 Samkvæmt upplýsingum frá
Heyrnar- og talmeinastöð Íslands
eru um það bil 10% landsmanna
með svo mikla heyrnarskerðingu
að það veldur þeim verulegum
óþægindum í daglegu lífi.
 Eitt af því sem gerir heyrn-
arskerðingu erfiða fötlun er hversu
falin hún er. Fólki í umhverfinu
hættir til að gleyma að taka tillit til
heyrnarskerðingarinnar og ætlast
stundum til meira af þeim heyrn-
arskerta en hann/hún getur ráðið
við.
 Heyrnartæki kemur aldrei í stað
eðlilegrar heyrnar. Ef heyrn-
arskerðingin er mikil getur stuðn-
ingurinn verið mjög takmarkaður.
 Algengt er að vitsmunir og
þroski séu metnir út frá íslensk-
unni sem viðkomandi talar. Þegar
um er að ræða alvarlega heyrn-
arskerðingu hefur hún áhrif á ís-
lenskuna þannig að það heyrist á
mæli hins heyrnarskerta. Starfið í
Lundarskóla felst m.a. í því að
minnka bilið á milli talaðs máls
hernarskertra og heyrenda.
 Margir heyrnarskertir hafa orð-
ið fyrir því að komið er fram við þá
einsog börn eða ósjálfstæða ein-
staklinga.
Punktar um heyrn