Morgunblaðið - 12.04.2002, Blaðsíða 47

lífinu átti hann afar auðvelt með að
kalla fram og eru ófáar sögur sem
hann sagði úr lífsferli sínu. Flestar
tengdust sögur hans vinnu, enda
heilt land að byggja úr torfkofum í
siðmenningu í vinnutíð hans. Hann
var fæddur á Hellissandi, en fluttist
ungur til Reykjavíkur. Afi lét sitt
ekki eftir liggja, en sjórinn var hon-
um alltaf hugleikinn. Hann var kom-
inn af sjómönnum, faðir hans var
sjómaður sem sigldi m.a. á Kútter
Haraldi, föðurafi hans og nafni var
sjómaður og bóndi í Hergilsey á
Breiðafirði. Afi fór ungur sem
messagutti á gamla Gullfossi og
sigldi þá til Kaupmannahafnar og
þótti mikið ævintýri. Hann tók vél-
stjórnarpróf árið 1934 og sinnti eftir
það vélstjórn bæði til sjós og lands,
m.a. á Akranesi þar sem hann hitti
fyrir lífsförunaut sinn, Þóreyju
Hannesdóttur, og gengu þau í
hjónaband árið 1937. Á Akranesi
hafði hann umsjón með vélum í
frystihúsi Haraldar Böðvarssonar í
nokkur ár. Síðar fór hann á sjó sem
vélstjóri á skipum, m.a. Kolbeini
unga og Fagranesi. Afi reyndi
margt á þessum árum, enda aðbún-
aður sjómanna með nokkuð öðru
sniði þá en nú gerist. Hann sagði
mér oft söguna af því er hann, þá
vélstjóri á Kolbeini unga, mætti
Porquoi-pas? í hafnarkjaftinum í
Reykjavík, og horfði á eftir því sigla
út í sortann, í veður sem önnur skip
voru að forðast. Porquoi-pas? fórst
út af Mýrum í vonskuveðri 16. sept-
ember 1936 og með því 39 menn. Afi
taldi jafnan að hann væri sá síðasti
er sá það skip ofansjávar.
Síðar hélt afi í land þar sem hann
vann hjá Vélasjóði ríkisins, annar
tveggja manna sem höfðu eftirlit og
umsjón með vélakosti ríkisins á Ís-
landi. Var það ærinn starfi sem kost-
aði mikil ferðalög. Seinna réðst afi í
að kaupa vörubíl, og varð útgerð og
akstur vörubifreiða ævistarf hans.
Að vera bílstjóri í þá daga var sveip-
að dýrðarljóma. Bílstjórar voru hálf-
guðir í augum fólks. Hvað þá ef þeir
gátu gert við vélar líka. Tekur ef-
laust heilaskurðlæknum fram í dag.
En ég er þess fullviss að afi hefur
ekki ofmetnast í sínu hlutverki. Afi
var áræðinn og duglegur, en jafn-
framt traustur og greiðvikinn. Hann
leysti vel af hendi öll þau verk er
honum voru falin, enda varð hann
vinsæll til vinnu og voru honum þess
vegna falin ýmis sérverkefni.
Afi var myndarlegur maður.
Hann gekk beinn í baki fram á síð-
asta dag. Hann hafði þykkt hár sem
með árunum varð silfurhvítt, sterk-
lega höku og virðulegt nef. Þegar
hann sagði til aldurs átti fólk það til
að efast, svo unglegur var hann.
Hann var auk þess ungur í anda alla
tíð. Hann gekk að öllum sem jafn-
ingjum og átti afar auðvelt með sam-
ræður við alla menn. Hann var
áhugasamur um hagi annarra og ef
hann átti þess kost rétti hann hjálp-
arhönd.
Afi var afar draumspakur og sá
oft fyrir hluti sem aðrir ekki sáu.
Þannig kom hann einu sinni í veg
fyrir að skip sem hann var á strand-
aði. Ekki löngu fyrir andlát sitt, þá á
sjúkrabeði, var hann enn að koma
fjölskyldu sinni á óvart með þessum
eiginleikum sínum. Þegar litið er yf-
ir farinn veg er margs að minnast.
Afi hefur alltaf verið mér afar kær,
ekki bara besti afi, heldur í raun
minn besti vinur. Alla tíð frá því ég
var lítill polli hef ég sótt í samvistir
við hann. Sem krakki gat ég hossast
allan daginn marga tugi ferða sömu
leið fram og til baka í vörubílnum
hans. Bara það að vera með honum
var manni allt. Sterklegar, vinnulún-
ar, stórar og hlýjar hendur afa fram
úr uppbrettum ermum, neftóbaks-
lyktin, Bismarkbrjóstsykurinn í
hanskahólfinu, titringurinn í bílnum
og skröltið í verkfærunum, hitinn úr
miðstöðinni blandaður vélareykn-
um, allt þetta náði hátindi í kaffitím-
anum þegar nestisboxið var dregið
fram og kaffibrúsinn opnaður. Auð-
vitað var vinnumaðurinn ég nestað-
ur líka. Amma sá um það. Hún var
frábær bakari sem bakaði jafnvel
eina sort sér handa mér, hún vissi
sko best hvað sælkeranum féll.
Þau eru ófá handtökin í lykilverk-
um uppbyggingu Akraness sem afi
hefur ekki komið að í starfi sínu.
Hafnargarðar, vegagerð hvers kon-
ar, dráttarbraut, hafnargerð, bygg-
ing Sementsverksmiðjunnar sem
aðrar byggingar; alls staðar liggja
einhver verk langrar starfsævi hans.
Afi var greindur maður og minn-
ugur. Hann var og stálheiðarlegur
og samviskusamur. Mér hefur oft
orðið hugsað til þess hver lífsleið afa
hefði orðið ef efni hefðu staðið til
mennta. Í eðli sínu var hann alþýðu-
maður, hann var góður leiðtogi,
sanngjarn og úrræðagóður. Hann
var alla tíð sáttur við sitt og þakkaði
ævinlega forsjóninni. Mig undraði
stundum er afi talaði um hversu
heppinn hann væri þegar hann tal-
aði um hversu mikið lán væri yfir
fjölskyldu sinni, en margt fannst
manni þar vera honum mótdrægt í
seinni tíð, sérstaklega við mörg
ótímabær fráföll ástvina hans og af-
komenda. Afi og amma eignuðust
þrjú börn, en tvö þeirra eru á lífi.
Amma lést árið 1991. Var hún afa
mikill harmdauði og var honum
ávallt mikill söknuður að henni.
Saman höfðu þau upplifað tvísýna
tíma en amma fékk ung berkla og
þurfti að liggja tvö ár á Vífilsstöðum,
en afi veiktist alvarlega um sextugt
og var ekki hugað líf. Bæði náðu sér
af veikindum sínum, en afi aldrei að
fullu þó svo hann léti aldrei á því
bera. Eftir að amma dó bjó afi einn.
Það kom aldrei til greina að hann
færi inn á elliheimili. Hann var alltof
ungur til þess.
Ég er afar þakklátur fyrir afa og
ömmu er hennar naut við. Ég er
þeim þakklátur fyrir þann tíma er
ég bjó hjá þeim og þau önnuðust mig
sem bestu foreldrar. Ég er þakk-
látur afa fyrir þann bakhjarl sem
hann hefur verið mér og fjölskyldu
minni. Ég er þakklátur fyrir allan
þann góða tíma sem við höfum átt
saman, ferðalögin og gagnkvæmar
heimsóknir. Svo ekki sé minnst á öll
reglulegu símtölin, en hann varð
alltaf að fá að heyra í afastrák reglu-
lega. Ég er þakklátur fyrir allar
bænir hans og einlæga umhyggju í
okkar garð, fyrir það hversu vel
hann hefur vakað yfir okkur fram á
síðasta dag.
Afi veiktist af krabbameini sem
dró hann fljótt til dauða. Hann átti
síðustu daga sína á Sjúkrahúsi
Akraness í frábærri umönnun
hjúkrunarfólks þar. Ég vil koma á
framfæri einlægu þakklæti til þeirra
sem önnuðust hann þar og veittu
honum rausnarlega af hlýju og um-
burðarlyndi ásamt því að sanna enn
hæfni sína í umönnun. Það var ómet-
anlegt að mega halda þar til hjá afa
síðustu daga hans og halda í hlýjar
sterklegar hendur hans. Ég bið góð-
an guð að blessa alla hina afastrák-
ana og afastelpurnar. Nú hefur verið
höggvið vandfyllt skarð, en minning-
in um góðan og göfugan mann
gleymist ekki.
Farvel, elsku vinur, blessuð sé
minning þín.
Eyþór Eðvarðsson.
Sofi augu mín,
vaki hjarta mitt,
horfi ég til Guðs míns.
Signdu mig sofandi,
varðveittu mig vakandi
lát mig í þínum friði sofa
og í eilífu ljósi vaka. Amen.
(Gömul bæn.)
Elsku vinur. Nú þegar þú ert far-
inn í þína hinstu ferð, sjáum við þig
ekki lengur og fáum ekki lengur
ánægjulegar og skemmtilegar heim-
sóknir þínar, þá erum við svo þakk-
lát fyrir þessa daga sem við höfum
fengið að njóta með þér. Það var
gleðilegt hvernig gömul sláttuvél,
sem fyrri eiganda hússins okkar láð-
ist að skila, kom því til leiðar að við
fengum að kynnast þér. Við hjónin
erum þessari sláttuvél innilega
þakklát. Á þessum stuttu tveimur
árum fengum við að kynnast síung-
um skemmtilegum vini sem skilur
eftir ógleymanlegar minningar hjá
okkur. Þú gafst okkur í einlægni af
ómetanlegum auði þeirrar gífurlegu
reynslu sem þú aflaðir á langri ævi. Í
hjörtum okkar er mikill fögnuður og
gleði þegar við minnumst þín, elsku
vinur. Guð blessi þig og geymi, Árni
í Lykkju.
Vinir þínir á Mánabraut 9.
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 12. APRÍL 2002 47
Af eilífðar ljósi bjarma ber,
sem brautina þungu
greiðir.
Vort líf, sem svo stutt og
stopult er,
það stefnir á æðri leiðir.
Og upphiminn fegri en augað sér,
mót öllum oss faðminn breiðir.
(Einar Benediktsson.)
Amma Margrét hefur nú kvatt
þennan heim rétt rúmlega 88 ára
gömul. Þótt síðustu dagarnir á spít-
alanum hafi verið henni erfiðir var
hún ótrúlega hraust og líkamlega vel
á sig komin fram að því. Það er skrít-
ið til þess að hugsa að eiga ekki eftir
að koma aftur í heimsókn til ömmu
og margs er að minnast þegar við lít-
um til baka.
Í minningunni sjáum við hana fyr-
ir okkur í gönguferð, með hattinn
sinn og stafinn. Nær væri ef til vill
að kalla þetta kraftgöngu, svo rösk-
lega gekk hún og svo reffileg var
hún. Amma var félagslynd og hafði
mikinn áhuga á ættfræði. Það brást
ekki að í hvert sem við komum í
heimsókn til hennar ræddi hún um
ættir manna sem við vorum misvel
að okkur í!! Hún fylgdist ætíð vel
með tískunni, hafði gaman af að hafa
sig til og var alltaf með skartgripi í
stíl. Ljúft er að minnast fjölskyldu-
boðanna hjá henni og afa Þórði á
Sólvallagötunni, þar sem ömmu-
stelpurnar átta fengu að klæða sig
upp í kjólana hennar, háu hælana og
setja á sig fallega skartið.
Amma Margrét hafði yndi af bók-
um og áhugi hennar á tungumálum
var mikill. Hún talaði dönsku,
sænsku og ensku og var svo til sjálf-
menntuð í þessum tungumálum,
lærði meðal annars með því að lesa
bækur og tímarit en rétt rúmlega
sextug fór hún reyndar til Svíþjóðar
að læra sænsku sem hlýtur að hafa
talist óvenjulegt fyrir konu af henn-
ar kynslóð. Skömmu áður fór hún að
vinna á bókasafni Norræna hússins
en hafði fram að þeim tíma helgað
sig heimilisstörfum og börnum sín-
um þremur. Gaman var að fara með
henni á bókasafnið og skoða allar út-
lensku bækurnar og blöðin.
Við systkinin kveðjum ömmu með
söknuði en um leið með þakklæti
fyrir að hafa átt hana að.
Margrét, Snorri
og Hrafnhildur.
Margrét Sigurðardóttir föður-
systir mín er látin og með henni er
gengin mikil ágætiskona. Við leið-
arlok er mér bæði ljúft og skylt að
þakka frænku minni alla vináttu í
minn garð og þá elskusemi sem hún
sýndi mér og mínu fólki alla tíð. At-
vikin höguðu því þannig til að sam-
gangur minn við Margréti varð
meiri en við annað skyldfólk í föð-
urætt. Árin sem faðir minn var
sýslumaður á Patreksfirði gengum
við þrjú eldri systkinin í Mennta-
skólann í Reykjavík. Sjálfsagt hefur
það verið erfið ákvörðun fyrir for-
eldra mína að láta þrjá unglinga
vera í lausagöngu í höfuðborginni og
til þess að veita okkur þó eitthvert
aðhald fundu þau húsnæði fyrir okk-
ur á Sólvallagötu 13, mitt á milli
heimils ömmu okkar Ásdísar á Ás-
vallagötu 28 og heimilis Margrétar
og hennar ágæta manns Þórðar
Guðmundssonar á Sólvallagötu 7.
Systur mínar voru eldri og betur
sjálfbjarga en ég og ekki talin
ástæða til að gera sérstakar ráðstaf-
anir fyrir þær, en Margrét og Þórð-
ur tóku mig sem kostgangara í hálft
fæði og nokkra vetur snæddi ég á
hverjum degi hádegismat með þeim
MARGRÉT
SIGURÐARDÓTTIR
✝ Margrét Sigurð-ardóttir fæddist
á Hvítárbakka í
Borgarfirði 29. jan-
úar 1914. Hún and-
aðist í Reykjavík 21.
mars síðastliðinn og
fór útför hennar
fram frá Dómkirkj-
unni í Reykjavík 3.
apríl.
hjónunum. Síðar fluttu
foreldrar mínir á Sól-
vallagötuna og var
ávallt mikill samgang-
ur milli heimilanna.
Margrét var falleg
kona með blíðan svip
og fjörlegt bros, var
létt á fæti og með létta
lund, hárið kolsvart og
þykkt eins og á suð-
rænum þokkadísum.
Hún bar gott skyn á
lögun og liti og fram í
háa elli klæddi hún sig
af sígildri smekkvísi,
laus við glys og gling-
ur. Frænku minni fylgdi ávallt
ferskur andblær, því hún hafði lif-
andi áhuga á umhverfi sínu og fylgd-
ist af gaumgæfni með velferð vina og
vandamanna. Í raun var hún frænk-
an í fjölskyldunni sem þekkti alla og
allir þekktu og hún gat miðlað til
okkar hinna vitneskju um náskylda
og fjarskylda ættingja. Slíkt er
hverri stórfjölskyldu nauðsynlegt.
En Margrét hafði ekki bara áhuga á
að upplýsa okkur um atburði líðandi
stundar, henni var ekki síður mik-
ilvægt að við yngri fjölskyldumeð-
limirnir og okkar börn hefðum skiln-
ing á kjörum forfeðra okkar. Þess
vegna átti hún í handriti sjálfsævi-
sögu föður síns, Sigurðar Þórólfs-
sonar, skólastjóra Lýðskólans á
Hvítárbakka, og hvatti okkur til að
lesa það og beitti sér svo fyrir því að
ritið var nýlega gefið út í bókar-
formi.
Það var góður skóli fyrir ungan
pilt að fá að njóta samvista við Mar-
gréti og Þórð, því þau voru sann-
kallað sómafólk. Allt í þeirra fari og
framgöngu var heiðarlegt og heil-
brigt og þeim tókst í sínu daglega lífi
að finna hinn gullna meðalveg hlut-
anna. Hvergi of, hvergi van. Þeirra
viðhorf til manna og málefna ein-
kenndust af yfirvegun og kristilegu
umburðarlyndi. Heimilið var smekk-
legt og stílhreint og þar var staður
fyrir hvern hlut og hver hlutur á sín-
um stað. Sem dæmi um stöðugleik-
ann í lífinu má geta um það að Þórð-
ur vann allan sinn starfsferil, í meira
en 50 ár, hjá fyrirtækinu Hvann-
bergsbræðrum við að kaupa og selja
skó. Hann sá ekki ástæðu til að
breyta um starfsvettvang, enda naut
hann mikils trausts síns vinnuveit-
anda. Samræður okkar í hádeginu
voru einatt á léttu nótunum í takt við
lyndiseinkunn þeirra hjóna. Við
Þórður sátum saman við lítið inn-
skotsborð í eldhúsinu og Margrét
stjanaði í kringum okkur með mat-
inn. Nákvæmlega kl. 12:20 þagnaði
svo umræðan og við tókum til við að
innbyrða með matnum hinn daglega
skammt af fréttum Ríkisútvarpsins.
Fastur liður þá voru fréttir frá hinu
stríðshrjáða Víetnam. Þaðan sendi
ég nú samúðarkveðjur til barnanna,
þeirra Kristínar, Sigurðar og Hildi-
gunnar, og annarra syrgjenda.
Blessuð sé minning Margrétar Sig-
urðardóttur.
Jón Ásbergsson.
Kveðja frá Norræna húsinu
Í dag kveðjum við Margréti Sig-
urðardóttur, en hún starfaði í bóka-
safni Norræna hússins við afgreiðslu
á sunnudögum frá miðjum áttunda
áratug í tæplega tuttugu ár. Við köll-
uðum hana því „Sunnudags-Mar-
gréti“, og líkaði henni nafnið vel.
Margrét var mjög félagslynd og
átti starfið afar vel við hana. Hún
hafði verið heimavinnandi húsmóðir,
en fannst tilbreyting í að komast út
að vinna.
Norræna húsið með sinn ys og þys
var réttur staður fyrir Margréti.
Hún ávann sér vináttu allra sem
unnu með henni, hvort sem var
starfsfólk, forstöðumenn eða stjórn-
arfólk. Margrét kom oft í heimsókn
eftir að hún hætti að vinna og tók þá
gjarnan til hendinni í bókasafninu,
meðan hún hafði þrek til.
Margrét var í hópi fyrstu Íslend-
inga, sem áttu þess kost að sækja
námskeið í sænsku við Framnäs-
lýðháskólann í Norrbotten í Norður-
Svíþjóð. Þessi námskeið hafa staðið
yfir á hverju sumri frá 1974. Hún var
virkur þátttakandi í Félagi Fram-
näsfara og var kjörin heiðursfélagi
fyrir störf sín í þágu félagsins. Sem
dæmi um þau störf má nefna að hún
lét sér annt um hópa nemenda sem
hingað komu frá Norðurkollu
(Nordkalotten) hvert sumar til þess
að nema íslensku og kynnast landi
og þjóð. Margrét bauð þessum nor-
rænu nemendum oft í heimsókn á
Sólvallagötuna og hélt bréfasam-
bandi við ýmsa sem hún kynntist í
Svíþjóð.
Margrét var Vesturbæingur, ólst
upp á Seltjarnarnesi og bjó lengst af
á Sólvallagötunni, en flutti austur
fyrir læk þegar líða tók á ævina og
bjó í Hvassaleiti 58. Síðasta árið bjó
hún á Dvalarheimilinu Hrafnistu.
Margrét þekkti því Reykjavík vel
og var mjög fróð um fólk og ættir
þess. Það var gaman að heyra hana
segja frá bæjarlífinu hér áður fyrr.
Margrét var alltaf smekklega
klædd og hugsaði vel um útlitið. Hún
lét ekki veður eða ófærð aftra sér frá
að fara „niður í bæ“. Hér var hún
alltaf aufúsugestur og notalegt að
finna væntumhyggju hennar og
tryggð við sinn gamla vinnustað og
okkur öll, sem hún starfaði með.
Nú eru þær horfnar góðu „heldri“
konurnar, sem unnu í Norræna hús-
inu um langt skeið, þær Else Aass
og Margrét Sigurðardóttir. Þeirra
er saknað en minning þeirra lifir
meðal okkar sem störfuðu með þeim.
Það var gott að vera í návist þeirra.
Aðstandendum Margrétar send-
um við, vinir og samstarfsmenn
hennar í Norræna húsinu, okkar
innilegustu samúðarkveðjur.
Elsku amma, ég
kveð þig með söknuði
og þakka þér fyrir all-
ar góðu stundirnar. Það var alltaf
svo gott að kíkja í heimsókn til
þín. Við gátum spjallað um svo
margt og ég gat alltaf sagt þér frá
öllu.
Þú varst alltaf svo yndisleg og
góð við mig. Aldrei þreyttist þú á
því að spila við mig, hvort sem það
KRISTÍN
SÆMUNDSDÓTTIR
✝ Kristín Sæ-mundsdóttir
fæddist á Kaganesi í
Helgustaðarhreppi
við Reyðarfjörð 26.
febrúar 1919. Hún
lést á hjúkrunar-
heimilinu Víðihlíð í
Grindavík 30. mars
síðastliðinn og fór
útför hennar fram
frá Grindavíkur-
kirkju 6. apríl.
var lúdó, yatzy eða ól-
sen, ólsen. Það var
alltaf svo gott að
koma til þín niður í
Sæból og eftir að þú
fluttir í Víðihlíð var
það ekki síðra. Þar
naust þú góðrar
umönnunar og þér
leið vel, þó að heilsan
væri orðin léleg.
Ég veit að núna
ertu komin til afa og
að ykkur líður vel
saman hjá guði. Ég
elska þig.
Þó að kali heitur hver,
hylji dali jökull ber,
steinar tali og allt hvað er,
aldrei skal ég gleyma þér.
(Vatnsenda-Rósa.)
Kveðja.
Þín
Bjarnlaug Ósk.