Morgunblaðið - 13.06.2002, Blaðsíða 6

FRÉTTIR
6 FIMMTUDAGUR 13. JÚNÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
DAVÍÐ Oddsson forsætis-ráðherra segir að út affyrir sig hafi mátt eigavon á að ákvarðanir um
að takmarka komu meðlima Falun
Gong til Íslands myndu vekja við-
brögð, vegna þess að talað væri um
þetta fólk sem leikfimihóp, sem
stjórnvöld væru vond við. ,,Það hefur
hins vegar verið farið alveg ótrúlega
mildilega að þessu öllu saman. Það
er kannski hluti af vandanum. Þetta
fólk er mjög ýtið. Menn verða að
gera sér grein fyrir því. Það fer eins
langt og það kemst. Þessu fólki er
sagt erlendis að það sé ekki óskað
eftir nærveru þess. Því er afhent yf-
irlýsing frá ríkisstjórn Íslands um að
það sé ekki velkomið til Íslands
þessa daga en það lætur sér ekki
segjast og kemur til landsins. Alls
staðar annars staðar hefðu stjórn-
völd sett það með valdi inn í flugvél-
arnar aftur. Það var hins vegar ekki
gert, heldur farið mildilega með það,
miklum mun mildilegar en gert hefði
verið í nokkru öðru landi,“ segir
Davíð.
Hann segir að menn líti fram hjá
þessari staðreynd í umræðu um mál-
ið. ,,Þetta fólk var allt saman varað
við en það gerði ekkert með yfirlýs-
ingar íslenskra stjórnvalda og hafði
einnig sagt að það myndi ekki fara að
íslenskum lögum. Það ætlaði sem
sagt að hafa rýmri rétt á Íslandi en
íslenskir borgarar. Svo er bara talað
um þetta sem leikfimifólk, sem sé
verið að ofsækja hér,“ segir Davíð.
Hann var spurður hvort nauðsyn-
legt hefði verið að grípa til þeirra að-
gerða að loka landinu fyrir þessu
fólki. Davíð sagði ljóst að Falun
Gong-hópurinn ætti ekkert annað
erindi til Íslands en að elta forseta
Kína á meðan hann væri í opinberri
heimsókn hér á landi. Þetta fólk væri
ekki að heimsækja Ísland, eins og
menn væru að láta liggja að. Það
hefði alla aðra daga ársins til þess og
væri þá velkomið. ,,Það er eingöngu
að koma hingað vegna þess að það er
að elta kínverska forsetann og það
gerir það ekki bara hér, heldur út um
hin og þessi lönd og virðist hafa allan
þann tíma og peninga sem það þarf
til þess, hvaðan sem þeir peningar
nú koma,“ segir Davíð.
Aðspurður segir Davíð engan vafa
leika á því að stjórnvöld hafi nægar
lagaheimildir fyrir því að synja
þessu fólki landgöngu.
Stjórnvöld hafa ákveðið að banna
komu fólksins um borð í Flugleiða-
vélar í erlendum flughöfnum. Davíð
bendir á að í fyrstu hafi verið reynt
að takmarka komu þess með góðu,
þegar fólkinu var tjáð að það væri
ekki velkomið til Íslands þessa til-
teknu daga og
greint frá því að það
fengi ekki land-
gönguleyfi. ,,Það
gerði bara ekkert
með það. Menn tala
um að þetta sé frið-
samt fólk, og sjálfsagt er það það, en
það er þó ekki friðsamara en svo, að
það þvingaði sig inn í land, sem var
búið að tilkynna því að það væri ekki
velkomið,“ segir hann.
Reginmisskilningur í gangi
Stjórnvöld gáfu Flugleiðum fyrir-
mæli um að flytja ekki Falung Gong-
fólk til Íslands á þessum tiltekna
tíma og eru notaðir nafnalistar frá
dómsmálaráðuneytinu við að fram-
fylgja því í erlendum flughöfnum.
Davíð segir rétt að stjórnvöld hafi
gefið þessi fyrirmæli. Hin aðferðin
hefði verið sú, að flytja fólkið til
landsins og senda það svo til baka
með vélunum sem væri afar bjánaleg
aðgerð og ekki auðvelt að fylgja
henni eftir ef fullbókað er í vélarnar
til baka. Þetta væri því eðlilegri ráð-
stöfun.
Davíð var spurður hvort hann
teldi að of langt hefði verið gengið sl.
þriðjudag þegar 70 manns sem synj-
að var um landvist voru í haldi í
Leifsstöð og Njarðvíkurskóla. ,,Það
var búið að segja þessu fólki að það
væri ekki velkomið til landsins.
Íþróttahúsið, sem menn tala um eins
og Sing Sing, var nú bara húsaskjól
og matur fyrir fólk, sem hefði í öllum
öðrum löndum verið látið hanga á
flugvöllum. Það er því reginmisskiln-
ingur í gangi hér á landi um þessar
aðgerðir,“ segir Davíð og minnir til
samanburðar á að í Bandaríkjunum
hafi íslensk kona, sem sagði brand-
ara við bandarískan landamæravörð,
mátt dúsa handjárnuð í fangelsi.
,,Þannig er þetta yfirleitt vegna þess
að ríki verja sín landamæri og það
leikur enginn vafi á því að hvert ríki
hefur einhliða ákvörðun um það
hvort annað fólk fær að heimsækja
það eða ekki,“ segir hann.
Aðspurður hvað hafi breyst á
þriðjudagskvöldið þegar samráðs-
nefnd þriggja ráðuneyta ákvað að
veita Falun Gong-meðlimunum, sem
voru í haldi í Leifsstöð og Njarðvík-
urskóla, landvist. Davíð sagði að
annmarkar hefðu verið á þeirri fyr-
irætlan að senda fólkið samdægurs
til baka vegna þess að sumar flugvél-
arnar voru fullbókaðar og ekki hefði
verið vilji til að beita fólkið, sem neit-
aði að snúa til baka, handafli eins og
gert hefði verið
undir sömu kring-
umstæðum í öðrum
löndum.
,,Þá var það met-
ið svo að það væri
hægt að ráða við
hóp af þessu tagi ef hann hyrfi frá
þeirri yfirlýsingu að hann myndi
ekki fara að lögum hér á landi og ef
ekki fjölgaði um of í þessum hópi. Ef
við hefðum ekki gert þetta, hefðum
við orðið að aflýsa heimsókninni og
tilkynna að við værum ekki fær um
að taka á móti gestum. Það voru
kostirnir sem við stóðum frammi fyr-
ir,“ segir Davíð.
Ferðakostnaður greiddur af
öðrum, sem sendu fólkið hingað
Hann segir að treysta verði því að
þeir Falun Gong-félagar sem hingað
eru komnir muni standa við þá yf-
irlýsingu sem þeir hafi undirritað,
jafnvel þótt einhverjir þeirra hafi
síðar sagt að þeir hafi út af fyrir sig
ekki lofað þessu eða hinu. Ekki sé
heldur ljóst hver sé leiðtogi svona
hóps eða beri ábyrgð á honum. Þá
segir hann stjórnvöld telja sig vita að
ýmsir úr þessum hópi hafi ekki greitt
ferðakostnað sinn sjálfir heldur ein-
hverjir aðrir aðilar, ,,sem sendu fólk-
ið hingað, sem er nokkuð athyglis-
vert,“ segir hann.
–Hafið þið upplýsingar um það?
,,Við teljum okkur vita það.“
Davíð segir að ekki hafi komið til
greina að leyfa öllum Falun Gong-
félögum sem hingað stefndu, að
koma til landsins, gegn því að þeir
undirriti yfirlýsingu um að þeir fari
að fyrirmælum lögreglu, því þá hefði
fjöldi þeirra orðið óviðráðanlegur.
–Hvaða hættumat liggur hér til
grundvallar?
,,Þetta fólk kemur eingöngu til
þess að trufla heimsókn þessa þjóð-
höfðingja. Það á ekkert annað erindi.
Það hefur sýnt að þótt það sé ekki
með barefli á lofti, gengur það afar
langt og er mjög ýtið í þeim efnum
og fer eins langt og það kemst. Það
þarf því mannskap til að halda utan
um þetta en það er talsverður mis-
skilningur í gangi hér á þessu. Við
höfum ekki þann mannskap sem þarf
ef hingað kemur stór hópur sem
áskilur sér rétt til að fara ekki að ís-
lenskum lögum,“ segir Davíð.
Aðspurður hvaðan þær upplýsing-
ar væru fengnar sem nafnalisti
dómsmálaráðuneytisins yfir Falun
Gong-félaga væri byggður á, sagðist
Davíð ekki geta greint frá því. ,,Það
er hvergi gert í heiminum að greint
sé frá hvernig samstarfi lögregluyf-
irvalda er háttað. Ef það yrði gert,
yrði Ísland strax útilokað frá slíku
samstarfi,“ segir hann.
Hyggst ræða mannréttindamál
Davíð segist alls ekki hafa orðið
var við mikla og útbreidda óánægju
meðal fólks vegna þess hvernig stað-
ið hefur verið að þessum málum. 20
krakkar hafi að vísu verið fyrir utan
stjórnarráðshúsið í gærmorgun, en
að verulegu leyti væri hér um að
ræða fjölmiðlafólk, sem væri að hafa
ofan af fyrir sér.
Davíð var einnig spurður hvort
hann ætlaði að ræða ástand mann-
réttinda í Kína við Jiang Zemin, for-
seta Kína, á meðan á heimsókn hans
stendur. ,,Já, það mun ég gera. Ég
gerði það þegar ég var í heimsókn í
Kína á sínum tíma og geri það einnig
hér,“ svaraði hann.
–Menn þekkja ástand mannrétt-
indamála í Kína og þessi hópur Fal-
un Gong-fólks er meðal þeirra sem
sæta ofsóknum þar í landi. Er ekki
orðið öfugsnúið að við skulum vera í
því hlutverki að gæta öryggis leið-
toga Kína með því að takmarka frelsi
þessa fólks? ,,Þetta er alstaðar gert í
heiminum. Forseti Kína er boðinn
velkominn til allra lýðræðisríkja og
menn hafa þegið boð til Kína. Hon-
um var boðið hingað árið 1995 og það
boð hefur síðan verið ítrekað og þá
verðum við að sinna því en látum
ekki erlent fólk koma hingað og taka
stjórnina í landinu eins og sumir Ís-
lendingar virðast mæla með,“ sagði
Davíð Oddsson að lokum.
Davíð Oddsson segir að mildilega sé tekið á málum Falun Gong-fólksins
Þetta fólk fer eins
langt og það kemst
Davíð Oddsson for-
sætisráðherra segir að
tekið hafi verið mjög
mildilega á málum
meðlima Falun Gong.
Stjórnvöld hafi staðið
frammi fyrir þeim kost-
um að grípa til þeirra
aðgerða sem gert var
eða aflýsa heimsókninni.
Morgunblaðið/Júlíus
Davíð Oddsson gengur upp tröppur stjórnarráðsins í gærmorgun, framhjá mótmælendum.
’ ,,Þá hefðum viðorðið að aflýsa
heimsókninni“ ‘
STJÓRN Landssambands
lögreglumanna sendi frá sér
yfirlýsingu í gær vegna um-
mæla ráðamanna þjóðarinnar
vegna heimsóknar forseta
Kína til Íslands, eins og það
er orðað.
Segir í yfirlýsingunni að
þessi ummæli renni enn frek-
ari stoðum undir þá skoðun
Landssambandsins að veita
þurfi meira fjármagni til lög-
gæslumála og fjölga lögreglu-
mönnum.
Þá bendir stjórnin á að ís-
lensku lögreglunni hafi áður
verið falin verkefni af þessari
strærðargráðu og hún hafi
leyst þau með sóma, enda
hafi þá gefist góður tími til
undirbúnings og allt tiltækt
lögreglulið virkjað til starf-
ans.
Vilja
meira fé
til lög-
gæslumála
VEGNA heimsóknar Jiang
Zemin, forseta Kína, til Ís-
lands vill Íslandsdeild Am-
nesty International mótmæla
grófum mannréttindabrotum
yfirvalda í Kína á stórum
hópum íbúa landsins. Íslands-
deild Amnesty International
hefur ritað forseta Íslands,
forsætisráðherra, utanríkis-
ráðherra og dómsmálaráð-
herra bréf þar sem farið er
fram á að íslensk yfirvöld
mótmæli mannréttindabrot-
um í Kína.
Í bréfinu er meðal annars
bent á að kúgun á pólitískum
andstæðingum kínversku
stjórnarinnar hafi aukist síð-
ustu ár, dauðarefsingum sé
beitt, pyndingar og önnur
slæm meðferð fanga og ann-
arra sem eru í haldi séu mjög
útbreiddar og fjölda fólks sé
haldið í vinnubúðum og fang-
elsum án dóms og laga.
Þá séu réttindi verkafólks
fótum troðin í landinu og á
síðustu árum hafi ofsóknir á
hendur ýmsum trúarhópum
aukist mjög mikið.
Vilja að
yfirvöld
mótmæli
mannrétt-
indabrotum