Morgunblaðið - 13.06.2002, Blaðsíða 24

ERLENT
24 FIMMTUDAGUR 13. JÚNÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
GERT er ráð fyrir því að nýsett
þing Afgana, Loya Jirga, muni fela
Hamid Karzai, sem stýrt hefur
bráðabirgðastjórn í landinu undan-
farna sex mánuði, það hlutverk að
mynda nýja ríkisstjórn í landinu er
starfi fram að almennum þingkosn-
ingum en óljóst er hvenær þær
verða haldnar. Hinn 87 ára gamli
konungur Afganistans, Moham-
med Zahir Shah, sneri heim fyrir
nokkrum vikum eftir 29 ára útlegð
á Ítalíu og lýsti hann yfir stuðningi
sínum við Karzai við þingsetn-
inguna á þriðjudag. Konungur og
Karzai eru báðir Pastúnar en þeir
eru um 40% Afgana, önnur stór
þjóðarbrot eru Tadzhíkar, Úzbekar
og Hazarar.
Zahir Shah vill á hinn bóginn
ekki fá nein raunveruleg völd en
segist munu þiggja boð um að
verða þjóðartákn eins og konungar
eru nú í mörgum ríkjum með þing-
bundna konungsstjórn. Þess má
geta að talibanarnir, sem hraktir
voru frá völdum með aðstoð Banda-
ríkjamanna, voru flestir Pastúnar.
Þingið kemur saman í risastóru
tjaldi utan við höfuðborgina Kabúl.
Um 1.500 fulltrúar, þar af nær 200
konur, sitja þingið. Um 1.000 þeirra
voru kosnir í héruðum sínum en
aðrir valdir af skipulagsnefnd
þingsins. Nokkur ringulreið ríkti á
fyrstu fundunum, var meðal annars
deilt um lista yfir fulltrúana og
þess krafist að hindrað yrði að
menn sem laumast hefðu inn á
fundarstaðinn reyndu að taka þátt í
kosningum.
Burhanuddin Rabbani, fyrrver-
andi forseti, sagðist á þriðjudag
ekki myndu leggjast gegn kjöri
Karzai. En ljóst þykir að jafnvel
þótt mönnum takist að ná samstöðu
um Karzai í stöðu forsætisráðherra
verði deilt hart um það hverjir eigi
að skipa önnur ráðherraembætti.
Einn af liðsmönnum sitjandi bráða-
birgðastjórnar, Yunus Qanooni
innaríkisráðherra, sagði af sér á
þriðjudag og sagðist hann gera það
til að efla þjóðareiningu.
Af þekktri valdaætt
Hamid Karzai er 44 ára gamall,
fæddur í Kandahar í suðurhluta
landsins og af þekktri valdaætt. Afi
hans var forseti þjóðarráðs sem
starfaði áður en Zahir Shah var
rekinn frá völdum 1973. Karzai
stundaði nám við háskólann í Simla
á Indlandi og talar reiprennandi
ensku, einn af bræðrum hans á og
rekur fyrirtæki í Bandaríkjunum.
Fljótlega eftir að náminu lauk 1982
gerðist Karzai liðsmaður mujahed-
in-skæruliðanna sem börðust gegn
hernámsliði Sovétmanna og lepp-
stjórn þeirra í Kabúl. Varð hann
stjórnandi aðgerða hjá hreyfingu
er nefndist Þjóðfrelsishreyfing
Afgana. Lengst af hafði hann bæki-
stöð í borginni Peshawar í Pakist-
an, skammt frá afgönsku landa-
mærunum. En árið 1992 varð hann
aðstoðarráðherra utanríkismála
eftir fall hins sovétholla Najibullah.
Fyrst eftir að talibanar tóku
völdin í Kabúl 1996 virtist hann
hlynntur þeim eins og flestir aðrir
Afganar sem fögnuðu því að eftir
margra ára glundroða tækju við
menn sem virtust geta sameinað
þjóðina og komið á festu. Honum
var boðin staða sendifulltrúa tali-
banastjórnarinnar hjá Sameinuðu
þjóðunum en hafnaði boðinu og
varð fljótlega andstæðingur nýju
stjórnarinnar vegna harðlínustefn-
unnar sem hún fylgdi. Einnig gagn-
rýndi hann talibana hart fyrir sam-
starfið við arabana í al-Qaeda
samtökunum og sagði arabana
gera Afgana að skotmörkum.
Faðir Karzais, Abdul Ahad
Karzai, var myrtur í Quetta í Pak-
istan árið 1999 og er sonurinn sann-
færður um að talibanar hafi verið
að verki. Hann varð nú, að föður
sínum látnum, höfðingi Popalzai-
ættarinnar sem lengi hefur verið
ein af öflugustu ættum Pastúna í
suðurhluta Afganistan.
Karzai tókst að laumast inn í
Afganistan í október í fyrra og rak
hann þar áróður gegn talibönum og
reyndi að efla stuðning við Zahir
Shah konung sem Karzai vill nú að
fái titilinn „Faðir þjóðarinnar“.
Talibanar gerðu harðar árásir á
Uruzgan þar sem Karzai hafði að-
setur og reyndu ákaft að klófesta
hann en án árangurs.
Síðar var Karzai einn af hers-
höfðingjunum sem stjórnuðu liðinu
er hrakti talibana frá aðalvígi
þeirra í Kandahar. Er veldi þeirra
hrundi tók hann við forystu bráða-
birgðastjórnarinnar og þótti einn
helsti kostur hans vera að hann er
Pastúni. Mönnum leist mörgum illa
á að foringjar Norðurbandalagsins,
sem eru margir Tadzhíkar eða Úz-
bekar, yrðu einráðir og hagsmunir
um 40% þjóðarinnar þannig huns-
aðir. Misjafnar skoðanir eru á því
hvernig Karzai hafi tekist við erf-
iðar aðstæður að miðla málum inn-
anlands en flestir eru sammála um
að út á við hafi hann reynst glæsi-
legur fulltrúi þjóðarinnar og bætt
ímynd hennar.
Karzai þykir hafa
tryggt stöðu sína
Líkur á að hann myndi nýja stjórn
er starfi fram að þingkosningum
Reuters
Hamid Karzai á blaðamannafundi í Kabúl fyrir skömmu. Hann er af
þekktri og áhrifamikilli ætt Pastúna í suðurhluta Afganistan.
Kabúl. AFP, AP.
NÝ skoðanakönnun sem birt var í
Frakklandi í gær gefur til kynna að
hægri- og miðjuflokkarnir vinni yf-
irburðasigur í seinni umferð þing-
kosninganna á sunnudag. Þá verður
kosið milli tveggja efstu í kjördæm-
um þar sem enginn frambjóðandi
hreppti meirihluta í fyrri umferðinni
9. júní. Fylkingu hægri- og miðju-
manna er nú spáð 56% fylgi í kjör-
dæmum þar sem þeir berjast við
sósíalista, sem tryggja ætti hægri-
mönnum öruggan þingmeirihluta.
Flokkar umræddrar fylkingar
hafa lýst yfir stuðningi við Jacques
Chirac forseta sem hefur hvatt landa
sína ákaft til að tryggja að næsta rík-
isstjórn verði til hægri eins og hann.
Á fyrra kjörtímabili forsetans, sem
lauk er hann vann mikinn sigur á
þjóðernisöfgamanninum Jean-Marie
Le Pen í maí, fóru sósíalistar með
ríkisstjórnarforystuna. Segja marg-
ir Frakkar að slíkt ástand bjóði heim
hættu á stöðnun vegna þess að öfl-
ugustu aðilar stjórnkerfisins togi þá
oft hvor í sína áttina.
Er sósíalistinn Lionel Jospin sagði
af sér eftir ósigur í forsetakjörinu
var Jean-Pierre Raffarin skipaður
forsætisráðherra til bráðabirgða.
Um 80% sögðust styðja þá ákvörðun
stjórnarinnar að stofna sérstaka lög-
reglu til að taka á ofbeldisglæpa-
gengjum, 76% styðja áform um
skattalækkanir og 69% styðja kaup-
hækkun sem læknar fengu eftir
verkfall í liðinni viku.
Frönsk
skoðanakönnun
Hægri-
mönnum
spáð
meirihluta
París. AFP.
ÞÝSK yfirvöld sögðu í gær, að þau
hefðu verið vöruð við, að hryðju-
verkamenn hygðust reyna að skjóta
niður farþegaflugvél yfir landinu.
Tekið var fram, að engar aðrar vís-
bendingar væru um áætlanir af þess-
um toga.
Udo Bühler, talsmaður lögregl-
unnar í Hessen, sagði, að upplýsing-
arnar væru komnar frá óbreytttum
borgara, sem hlerað hefði fjarskipti í
Miðausturlöndum, en þar var rætt
um árásir á flugvélar. Að sögn Rai-
ners Lingenthals, talsmanns þýska
innanríkisráðuneytisins, er þetta tek-
ið alvarlega þótt yfirvöld hafi ekkert í
höndunum, sem bendi til, að hryðju-
verk sé í undirbúningi. Þá er ekki vit-
að til, að útsendarar al-Qaeda,
hryðjuverkasamtaka Osama bin Lad-
ens, eða annarra íslamskra hryðju-
verkasamtaka séu í Þýskalandi.
Varað við
hryðjuverki
Berlín. AP.
FRÁ og með næsta sunnudegi verð-
ur unnt að fara á milli Óslóar og
Stokkhólms með hraðlest á aðeins
fjórum og hálfum klukkutíma. Hing-
að til hefur ferðin með lest á milli
borganna tekið rúmar sex klukku-
stundir. Farið aðra leiðina mun
kosta um 3.500 krónur íslenskar.
Nýja hraðlestin, X2000, er í eigu
sænsku og norsku járnbrautanna.
Talið er að lestin muni hafa þau
áhrif að færri fari með flugi milli
borganna. Það tekur álíka langan
tíma að ferðast með flugi og lestinni
ef allt er talið með, þ.e. ferðalagið til
og frá flugvöllum og bið. Þá er mun
dýrara að ferðast með flugi, en farið
með flugi kostar rúmar 10 þúsund
krónur íslenskar aðra leiðina.
Ný hraðlest
milli
Óslóar og
Stokkhólms
♦ ♦ ♦
♦ ♦ ♦