Morgunblaðið - 13.06.2002, Side 32

MENNTUN
32 FIMMTUDAGUR 13. JÚNÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Kynning og ráðgjöf
Glæsileg svört hliðartaska að gjöf
þegar keypt er fyrir kr. 2.500.
fimmtudag
Snyrtiv.deild
Hagkaups
Smáralind
föstudag
Snyrtiv.deild
Hagkaups
Kringlunni, 1. h.
föstudag
Snyrtiv.deild
Hagkaups
Smáralind
laugardag
Snyrtiv.deild
Hagkaups
Smáralind
*meðan birgðir endast
www.forval.is
Tilboðið gildir einnig í:
Libiu, göngugötu, Mjódd
Snyrtivörudeild Hagkaups, Skeifunni
Snyrtivörudeild Hagkaups, Spönginni
ÍMenntaskólan-um við Sunder erlentsamstarf rík-
ur þáttur í skóla-
starfinu. Þetta sam-
starf er með ýmsu
sniði og teygir anga
sína víða um Evr-
ópu. Síðastliðinn
vetur komu t.d.
tveir hópar nem-
enda og kennara frá
dönskum skólum í
heimsókn og einn
hópur frá Frakk-
landi. Tvær þessara
heimsókna voru
endurgoldnar og fór einn hópur
MS-inga, með dönsku sem valgrein,
til Danmerkur og annar frönsku-
hópur til Frakklands um miðjan
mars síðastliðinn. Frakklandsheim-
sóknin var hluti af samstarfsverk-
efni sem bar yfirskriftina Jarðsaga
við strendur Íslands og innrásin í
Normandí. Verkefnið var styrkt af
menntaáætlun Evrópusambandsins
undir merkjum Sókratesar/Comení-
usar og má sjá afraksturinn á
heimasíðu verkefnisins sem unnin
er af nemendum sem tóku þátt.
Einnig fór útvalinn hópur nem-
enda til Vasa í Finnlandi í febrúar
síðastliðnum ásamt nokkrum kenn-
urum. Þessi heimsókn var ennfrem-
ur styrkt af Comeníusaráætlun
Evrópusambandsins og
að hluta af Þróunarsjóði
menntamálaráðuneytis-
ins. Heimsóknin til Vasa
var hluti af samstarfs-
verkefni þriggja skóla;
Menntaskólans við Sund,
Borgaregatansskola í
Vasa í Finnlandi og De
Groene Driehoek í
Hoogeveen í Hollandi.
Þetta verkefni hefur
staðið yfir undanfarin
tvö skólaár og mun því
ljúka formlega á næsta
skólaári. En hvaða gagn
skyldi vera af slíku sam-
starfi? Hvernig tengjast
slík verkefni skólastarfinu almennt?
Fjölbreyttar kennsluaðferðir
Síðastnefnda samstarfsverkefnið
hefur staðið yfir undanfarin tvö
skólaár og ber yfirskriftina Að auka
gæði náms og kennslu með því að
nemendur og kennarar skoði, skil-
greini og leggi mat á náms- og
kennsluaðferðir (Improving the
quality of teaching and learning by
self-evaluation using teachers pairs
and student groups to investigate
learning styles and teaching met-
hods). „Verkefnið er þverfaglegt og
snýst um að kennarar í hinum mis-
munandi kennslugreinum skoði og
meti eigin aðferðir í kennslu og
velti jafnframt fyrir sér mismun-
andi þörfum og aðferðum nemenda
við að tileinka sér námsefnið,“ segir
Halla Kjartansdóttir íslenskukenn-
ari og verkefnisstjóri erlends sam-
starfs þar. „Lokatakmarkið er að
kennarar þrói með sér sem fjöl-
breytilegastar aðferðir í kennslu og
meiri sveigjanleika í kennsluháttum
til að mæta mismunandi þörfum
nemenda.“
Halla segir að nemendur séu
ekki vanir að láta spyrja sig hvaða
námsaðferð henti þeim best og
kennarar eru e.t.v. uppteknari af
þeirri kennsluaðferð sem hentar
þeim sjálfum eða kennsluefninu
burtséð frá þörfum nemenda. En
hvernig á að komast að því hvaða
kennsluaðferðir henta nemendum?
Og hvernig á að skilgreina þær
mismunandi aðferðir sem nemend-
ur nota til að læra? Það er spurn-
ingin.
Halla segir að í hverjum þessara
þriggja skóla hafi 6 kennarar úr
mismunandi námsgreinum og 18
nemendur á fyrsta ári tekið þátt í
verkefninu. „Í byrjun nálguðust
skólarnir allir verkefnið með dálítið
mismunandi hætti,“ segir hún. „Ís-
lenski hópurinn lagðist strax haust-
ið 2000 í að skoða kennsluaðferðir
til að geta kortlagt hvaða aðferðir
eru notaðar í hverju fagi.“ Nem-
endur voru síðan beðnir um að
meta gagnsemi, notkunartíðni og
skemmtigildi hinna mismunandi að-
ferða í framhaldi af því í fremur
óformlegri könnun. Með þessu móti
var komið á mikilvægri umræðu
milli nemenda og kennara um að-
ferðir í kennslu sem báðir aðilar
höfðu talsvert gagn af.
Í stað glærunnar
„Í ljós kom að fyrirlestrar með
glærum reyndist langalgengasta
kennsluaðferðin í flestum fögum
ásamt ýmiss konar einstaklings-
verkefnum,“ segir hún. Hópvinna,
umræður og munnlegar kynningar
nemenda reyndist meira notað í ís-
lensku, félagsfræði og lífsleikni en
öðrum námsgreinum, myndbönd og
myndskyggnur voru mest notuð í
jarðfræðikennslu en kennsluaðferð-
irnar í stærðfræðinni reyndust
fyrst og fremst vera sýnikennsla á
töflu og svo einstaklingsverkefni.
Það kom líka í ljós að nemendum
þóttu fyrirlestrar með glærum
gagnleg kennsluaðferð í sögu, fé-
lagsfræði, íslensku og jarðfræði en
fremur leiðinleg og gagnslaus að-
ferð í erlendum tungumálum. Enn-
fremur þótti nemendum umræður
skemmtilegar í íslensku og fé-
lagsfræði en virtust hvorki hafa
gagn né gaman af umræðum í
raungreinum! Þessar niðurstöður
endurspegla auðvitað hvað eðli
námsgreina er mismunandi en þær
urðu kennurum jafnframt hvatning
til að vera meðvitaðri um aðferðir
sínar og reyna að nota sem fjöl-
breytilegastar aðferðir í kennslu
sinni.
Persónuleg áhrif kennarans
Það kom einnig upp á yfirborðið
þegar farið var að skoða og skil-
greina aðferðir kennarans að per-
sóna hans getur skipt sköpum varð-
andi árangur í námi ekki síður en
aðferðirnar. Einum kennara hentar
vel að halda uppi umræðum og hóp-
starfi meðan öðrum lætur fyrir-
lestrarformið best. „Því leiddi af
sjálfu sér að næsta skref yrði að
kanna hvaða þættir í fari kenn-
arans hefðu jákvæð og neikvæð
áhrif á nám nemandans,“ segir
Halla. „Það var því ákveðið að biðja
nemendur í löndunum þremur,
Finnlandi, Hollandi og Íslandi að
nefna eitthvað þrennt í hegðun eða
framsetningu kennarans sem hefði
jákvæð áhrif á nám þeirra og
þrennt sem hefði neikvæð áhrif.“
Það reyndist talsverð fylgni í svör-
um nemenda einkum varðandi hina
jákvæðu þætti og í öllum löndunum
þremur voru t.d. þau atriði sem
sýnd eru í rammanum nefnd:
Læra ekki með líkamanum
Halla segir að hópurinn hafi
einnig spurt sig eftirfarandi spurn-
inga: Hvernig á að skoða og skil-
greina námsaðferðir? Hvernig
stendur á því að ein aðferð virkar
vel á suma en illa á aðra? Og
hvernig er hægt að aðlaga kennlu-
aðferðir að mismunandi námsað-
ferðum nemenda? „Í finnska skól-
anum höfðu kennarar notað ákveðið
spurningaform til að komast að því
hvaða námsaðferð hentar hverjum
og einum nemanda,“ segir hún.
„Spurningarnar voru miðaðar út frá
því að flokka mætti nemendur gróf-
lega í þrjá hópa eftir því hvaða
skilningarvit væri virkast í námi
þeirri, sjón, heyrn eða líkami.“
Dæmi um atriði til að krossa við
undir flokknum Að segja frá, eru:
 Líkami: Ég er ekki mjög mál-
gefin/n. Ég nota talsvert hreyf-
ingar og svipbrigði. Ég nota orð
sem lýsa aðgerðum eða hreyf-
ingu. Ég lýsi gjarnan tilfinning-
um.
 Heyrn: Ég er málgefin/n og hef
tilhneigingu til að stýra samræð-
um. Ég á auðvelt með að lýsa at-
burðarás nákvæmlega í réttri
röð.
 Sjón: Ég þarf bæði heildarmynd
og smáatriði. Ég gaumgæfi vand-
lega það sem ég þarf að segja.
Ég lýsi atburðum á myndrænan
hátt. (Sjá: www.msund.is/come-
nius)
Spurningarnar eru í mörgum liðum
og eru upphaflega fengnar úr bók
Jims Wingate’s Knowing me know-
ing you (English Teaching profess-
ional/Delta Publishing). Þegar þetta
próf var lagt fyrir íslenska nem-
endahópinn kom í ljós að langflestir
nota heyrn eða sjón en fæstir lík-
amann. Niðurstöðurnar voru þó
ekki alltaf afgerandi. Kennsluað-
ferðirnar taka einnig mið af þessu
því kennarar reyndust nota mest
aðferðir sem höfða til sjónar og
heyrnar nemandans og eiga vafa-
laust sinn þátt í að styrkja þessa
hæfni nemenda. Tilraunir, leikræn
tjáning og hvers kyns verkleg
kennsla gerir ráð fyrir líkamlegri
nálgun en í bóknámsskóla fær slík
kennsla ekki mikið rými. „Kenn-
arar voru sammála um að nauðsyn-
legt væri að efla þennan þátt og að
prófa sig áfram með kennsluaðferð-
ir sem taka mið af þessari nálgun,“
segir hún. „Aðferðir í kennslu eiga
ekki eingöngu að miða að því að
styrkja þær hliðar sem eru sterkar
fyrir heldur einnig og ekki síður að
styrkja veiku hliðarnar. Þess vegna
er fjölbreytni í aðferðum mikil-
væg.“
Ferð til Vasa
Í febrúar síðastliðinn fór kenn-
arahópurinn sem tekið hefur þátt í
verkefninu ásamt 6 völdum nem-
endum í 5 daga ferð til Vasa. Þar
hittust allir kennararnir sem þátt
hafa tekið í verkefninu, kynntu
starfið í sínum skóla og þær nýj-
ungar í aðferðum sem kennarar
hafa bryddað upp á í kennslunni.
Hollensku kennararnir kynntu m.a.
gagnvirkar spurningar í tölvutæku
formi um námsaðferðir þar sem
nemendur geta fundið út hvers
konar aðferð hentar þeim best.
Hollensku og íslensku nemend-
urnir bjuggu á finnskum heimilum
og fengu að kynnast skólalífinu í
Vasa og taka þátt í félgasstarfi
nemenda. Þau fengu einnig tæki-
færi til að kynna land og þjóð í
kennslustundum. „Ferðin var ákaf-
lega vel heppnuð og frábært fyrir
alla aðila að fá þetta tækifæri,“ seg-
ir Halla. „Þótt samskipti af þessu
tagi séu ekki bundin námskrá er
ákaflega mikilvægt að íslenskir
skólar sýni metnað á þessu sviði því
við höfum margt að gefa og svo
getum við lært margt af öðrum.“
Þessu samstarfsverkefni um
náms- og kennsluaðferðir mun
formlega ljúka næsta skólaár en af-
rakstur þess mun áreiðanlega setja
svip sinn á kennslu í Menntaskól-
ann við Sund í framtíðinni og erlent
samstarf mun halda áfram að setja
mark sitt á skólastarfið.
Erlent samstarf/ Nemendur í Menntaskólanum við Sund, Borgaregatansskola í Vasa í Finnlandi og De Groene
Driehoek í Hoogeveen í Hollandi unnu saman verkefni á liðnu skólaári. Þeir spáðu í einkenni kennara og kennslu-
aðferðir. Gunnar Hersveinn skoðar niðurstöður og Halla Kjartansdóttir kennari segir frá ferðagleðinni.
„Hvaða kennsluað-
ferð má bjóða þér?“
Vasa-hópurinn í Menntaskólanum við Sund: Katrín Björk, Ásdís, Magn-
ús, Ólöf Heiða, Aðalheiður Dóra, Sara Magnea, kennarar.
 Nemendur fara til útlanda að spá í
hvernig best sé að kenna fræðin.
 Glærufyrirlestur virðist vera
ofnotuð kennsluaðferð í skólum.
Halla Kjartansdóttir
Hvaða atriði í fari kennara hafa
jákvæð/neikvæð áhrif á nám
nemandans?
Jákvæð
1. Hvatning og bros
2. Áhugi á framförum
nemenda
3. Góðar útskýringar
4. Fer yfir heimavinnu
5. Hefur góða þekkingu
á faginu
6. Áhugaverður persónuleiki
Neikvæð
1. Vont skap/pirringur
2. Neikvæð gagnrýni
3. Farið of hratt yfir/litlar
útskýringar
4. Predikar yfir nemendum
5. Leggur nemendur í einelti
6. Hæðist að nemendum
Jákvætt og neikvætt
guhe@mbl.is
TENGLAR
.....................................................
www. msund.is/frakkland
msund.is/comenius
www.msund.is/comenius