Morgunblaðið - 30.06.2002, Side 10

10 SUNNUDAGUR 30. JÚNÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
SAMHERJI hf. á Akureyri hefur auk-ið umsvif sín í íslenzkum sjávarút-vegi verulega að undanförnu. Félag-ið hefur aukið hlut sinn íSíldarvinnslunni í Neskaupstað
verulega og saman eiga félögin nú um 42% í
SR-mjöli. Samherji er langstærsta sjávarút-
vegsfyrirtæki landsins og er nú með eigin
starfsemi eða félög tengd fyrirtækinu á
fjórtán stöðum á landinu allt frá Siglufirði og
réttsælis um landið vestur í Helguvík á
Reykjanesi. Skip Samherja eru ellefu, Síld-
arvinnslunnar og Barðsness fimm og útgerðir
sex skipa tengjast SR-mjöli. Þrjú önnur skip
tengjast Samherja einnig, tvö gerð út frá
Þórshöfn og eitt frá Hrísey. Morgunblaðið
ræddi gang mála við Þorstein Má Baldvinsson,
forstjóra Samherja, og framtíðarsýn hans.
Verkefnið hálfnað
Hvernig sérðu fyrir þér að Samherji þróist í
framtíðinni. Verður landvinningum haldið
áfram?
„Sé litið á stöðuna eins og hún er í dag, er
alveg ljóst að við höfum verið í verulegum fjár-
festingum. Það má segja að það verkefni sé
hálfnað. Við eigum eftir að verja þessa fjár-
festingu. Ég hef trú á því að þau félög, sem við
höfum verið að fjárfesta í eigi eftir að vinna
mun meira saman á þann hátt að sé öllum til
hagsbóta. Ég hef trú á því að fiskimjölsverk-
smiðjum muni fækka. Fiskimjölsframleiðsla
er mjög fjárfrekur iðnaður og reyndar hafa
orðið mjög miklar breytingar á síðustu árum
og meira hefur verið fjárfest í fiskimjölsiðn-
aðinum en öðrum greinum sjávarútvegsins.
Segja má að búið sé að endurbyggja flestar
verksmiðjur á Íslandi. Í flestum þessum verk-
smiðjum er afkastagetan um þúsund tonn af
hráefni á sólarhring.
Mikil fækkun í Noregi og Danmörku
Sé litið til nágranna okkar í Noregi, Dan-
mörku eða Færeyjum, eru verksmiðjur miklu
færri í hverju landi. Í Noregi voru á sínum
tíma um 30 verksmiðjur en eru nú 11 eða 12. Í
Danmörku voru tveir eða þrír tugir verk-
smiðja, en nú eru þær aðeins 5. Í Færeyjum er
aðeins ein verksmiðja. Ég er ekki að segja að
sama þróun verði hér en það er að mínu mati
alveg ljóst að verksmiðjunum mun fækka, ein-
faldlega vegna þess að það er dýrt að viðhalda
og endurnýja búnaðinn. Kröfur kaupenda um
gæði aukast sífellt og kostnaður vegna um-
hverfismála eykst. Ég held því að þetta muni
að hluta til koma af sjálfu sér.“
Eigin starfsemi fyrst
og fremst á þremur stöðum
Hvar er Samherji nú með starfsstöðvar og á
hvaða stöðum á Samherji verulegan hlut í öðr-
um fyrirtækjum?
„Í dag er Samherji á Íslandi fyrst og fremst
að einbeita sér að rekstri á þremur stöðum.
Við erum með höfuðstöðvar á Akureyri og
með mikla starfsemi í Dalvíkurbyggð og í
Grindavík auk þess að vera með vinnsluskipin
úti á sjó. Við rekum jafnframt litla vinnslu á
Stöðvarfirði. Við eigum töluverðan hlut í Síld-
arvinnslunni í Neskaupstað og þar sé ég fyrir
mér nána samvinnu. Síldarvinnslan er vel
staðsett varðandi uppsjávarveiðar og vinnslu
og þar er stór frystigeymsla. Við erum jafn-
framt að vinna saman í fiskeldi, en þessi tvö
fyrirtæki eiga yfir 90% í Sæsilfri, sem komið
er vel af stað í fiskeldi í Mjóafirði.
Við höfum verið að vinna saman og ég sé
fyrir mér að sú samvinna aukist. Loks á Sam-
herji tæplega helming í laxeldisstöðinni Silfur-
stjörnunni í Öxarfirði og ríflega helming í Ís-
landslaxi í Grindavík. Þessu til viðbótar eigum
við tæplega helming í Hraðfrystistöð Þórs-
hafnar. Skip á vegum Samherja hafa verið að
landa miklu af uppsjávarfiski á Þórshöfn, upp í
30.000 tonnum á ári.“
Miklar framfarir í laxeldi
Af hverju hefur þú svona mikla trú á fiskeldi í
ljósi fyrri hrakfara laxeldisins?
„Ég held að það sé svipað með fiskeldið og
ýmislegt annað. Þekkingin hefur aukizt gríð-
arlega. Fiskeldið í heiminum á í framtíðinni
eftir að skila meiru en fiskveiðarnar. Í Noregi
var útflutningsverðmæti laxaafurða töluvert
meira en samanlagt útflutningsverðmæti á
botnfiski og rækju á síðasta ári.
Miklar framfarir hafa átt sér stað í laxeldi á
undanförnum árum með kynbótum, betra
fóðri og bættum eldisaðferðum. Fyrir vikið
vex laxinn hraðar í dag en áður og vex betur
við lægra hitastig. Menn eru einfaldlega orðn-
ir mjög góðir í því að ala og framleiða lax.
Þetta er góð og holl afurð sem selst í miklu
magni. Það er því að okkar mati eðlilegra að
fara í laxeldið en margt annað, sem er verið að
þróa. Þarna er mesta þróunarvinnan að baki
og markaðir til staðar og vaxandi. Menn
kunna að framleiða lax og það er okkar að
sækja þessa þekkingu.
Verðum að taka þátt í eldinu
Það er komin upp sú staða að Íslendingar
verða að ákveða hvort þeir ætla að verða þátt-
takendur í fiskeldinu eða ekki. Ég held að við
verðum ekkert stór sjávarútvegsþjóð eftir 10
til 20 ár nema við tökum þátt í eldinu. Annars
munu aðrar þjóðir einfaldlega bruna langt
fram úr okkur. Við Íslendingar erum góðir í
því að veiða fisk og framleiða afurðir úr hon-
um. Sú þekking mun auðvitað nýtast við fram-
leiðslu á laxinum. Það mun verða þýðingar-
mikið við sölu á sjávarafurðum að geta boðið
upp á lax líka. Við getum þá þjónað viðskipta-
vinum okkar betur með meira úrvali af afurð-
um.
Þekkingin á flestum sviðum er því til staðar,
en auk þess höfum við greiðan aðgang að fiski-
mjöli og lýsi til fóðurframleiðslu. Það tel ég
verulegan styrk. Ekki er ósennilegt að nánast
öll lýsisframleiðsla fari til fóðurgerðar fyrir
fiskeldi í framtíðinni. Krafan um rekjanleika
matvæla eykst stöðugt. Það getur því orðið til-
tölulega auðvelt fyrir okkur að rekja fram-
leiðslu á eldislaxi allt frá veiðum á uppsjáv-
arfiski í gegnum vinnsluna á mjöli og lýsi,
fóðurframleiðsluna, eldi og vinnslu á laxinum.
Ef við fáum fiskeldið ekki til að ganga fljót-
lega, held ég að við missum einfaldlega af lest-
inni.“
Setja út seiði fyrir 4.000 tonna framleiðslu
Hver eru markmið Sæsilfurs og tengdra félaga
um framleiðslu á næstu árum?
„Litið til næstu fimm ára hljótum við að
setja markið við 12.000 til 15.000 tonn af laxi á
ári. Sæsilfur er þessa dagana að setja út laxa-
seiði fyrir allt að 4.000 tonna framleiðslu, en á
síðasta ári var settur út fiskur fyrir 800 tonna
framleiðslu.
Aðrar tegundir koma svo í kjölfarið í ein-
hverjum mæli. Það er alveg ljóst að þorskeldi
mun verða einhver ár í þróun og það mun
kosta mikla fjármuni. Ég hef ekki trú á því að
nægjanlegir fjármunir verði settir í þorskeldi
hér á landi til við verðum leiðandi á því sviði.
Norðmenn eru að leggja geysilega mikið fé í
þorskeldið og ég held að þeir verði á undan
okkur í því. Við munum því í framtíðinni þurfa
að sækja þekkingu á þorskeldi til Norðmanna
eins og í laxeldinu. Ég sé því fyrir mér að þró-
Sóknarfærin liggja á
Þorsteinn Már Baldvinsson segir Íslendinga þurfa að ákveða hvort þeir ætli að taka þátt í fiskeldi eða ekki.
Samherji hefur verið í
sviðsljósinu að undanförnu
vegna aukinna umsvifa
fyrirtækisins í veiðum og
vinnslu á uppsjávarfiski. Þar
rísa hæst kaup á auknum
hlut í SVN og stór hlutur
SVN og Samherja í
SR-mjöli. Hjörtur Gíslason
spurði Þorstein Má
Baldvinsson, forstjóra
Samherja, hvort fleiri
landvinningar væru á
döfinni. Hann segir svo ekki
vera að sinni. Nú sé það
framundan að vinna úr því
sem fyrir liggi og réttlæta
fjárfestinguna.