Morgunblaðið - 30.06.2002, Blaðsíða 24

LISTIR
24 SUNNUDAGUR 30. JÚNÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
NÁMSTEFNA norrænna mynd-
listarkennara fór fram í Skógum
dagana 23.–29. júní, og bar hún
yfirskriftina Tungumál ljósmynd-
arinnar. Var þar fjallað um þátt
ljósmyndunar í myndlistarkennslu
og listsköpun ásamt verklegum
æfingum, en jafnframt var lögð
áhersla á að tengja myndlist-
arkennslu við samfélagsveruleika
samtímans þar sem myndmiðlun
og sköpun ímynda verða æ þýð-
ingarmeiri, segir í fréttatilkynn-
ingu. Efni námstefnunnar var
skipulagt með hliðsjón af nýrri
námskrá myndlistarkennslu fyrir
grunnskóla og framhaldsskóla,
þar sem meiri áhersla er lögð á
fræðilegan þátt hennar en áður.
John Hilliard
þátttakandi
Aðalskipuleggjandi námstefn-
unnar var Ólafur Gíslason, list-
gagnrýnandi og kennari. „Þetta
er að ég tel mjög merkileg nám-
stefna. Hún var haldin að frum-
kvæði Félags íslenskra myndlist-
arkennara og í samvinnu við
samtök myndlistarkennara á
Norðurlöndunum,“ segir hann, en
ráðstefnan hlaut styrk frá menn-
ingaráætlun Evrópusambandsins
og norrænu ráðherranefndinni til
verksins. „Ráðstefnan fjallaði um
notkun ljósmynda í myndlist-
arkennslu og í myndlist almennt.
Aðalkennarar á námstefnunni
voru Liborio Termine, prófessor
við háskólann í Torino á Ítalíu, og
John Hilliard, einn af þekktustu
myndlistarmönnum Breta sem
notar ljósmyndina sem listmiðil.
Hann er eftirsóttur í söfnum víða
um heim fyrir verk sín sem hafa
vakið mikla athygli. Jafnframt
tóku þátt Sigurður Guðmundsson
myndlistarmaður og Einar Gar-
ibaldi Eiríksson, prófessor við
Listaháskóla Íslands.“
Ólafur segir námstefnuna
sprottna út frá þeirri hugsun, að
ljósmyndin hafi verið sniðgengin í
myndlistarkennslu í skólum.
„Áhrif ljósmynda dynja á börnum
á hverjum degi og allt umhverfi
okkar er hlaðið myndum og
myndefni, en það hefur verið van-
rækt að gefa nemendum í skóla
tækifæri til að verja sig þessari
myndaárás sem við lifum í í raun
og veru,“ segir hann. „Á þessari
námstefnu reyndum við að skapa
einhvers konar verkfæri fyrir
kennara til þess að koma þessu
áfram út í skólana, og gefa þeim
hugmyndir um það hvernig hægt
sé að taka ljósmyndina til um-
ræðu með vitrænum hætti og
tengja hana meðal annars mynd-
listarkennslu. Við lögðum áherslu
á að námstefnan ætti að vera
samband af fræðilegri umfjöllun
og verklegri reynslu, þar sem við
leitumst við að nota reynsluna til
að skapa fræðilega umræðu.“
Frekari
úrvinnslu vænst
Þátttakendur í námstefnunni
eru um 80 talsins, og eru mynd-
listarkennarar frá Norðurlönd-
unum öllum. Námstefnan hófst
með hugmyndafræðilegri kynn-
ingu á verkefninu, en eftir hana
var sett í gang hópvinna undir
leiðsögn kennaranna. Að sögn
Ólafs hafa þátttakendur verið
mjög virkir í sköpun myndverka.
„Verkin eru langt komin og við
munum taka þau til umfjöllunar
síðasta daginn okkar hér. Þá
munum við efna til umræðna
útfrá reynslunni af þessari til-
raun, sem mér virðist að öllu leyti
ætla að ganga upp. Það hefur
verið mjög mikil og virk þátttaka
hér og gífurlegar umræður um
efnið,“ segir hann.
Námstefnugestir fóru auk þess
í ferðalag um nágrenni Skóga, út
í Dyrhólaey, Reynisdranga og
upp á Höfðabrekkuheiði. „Það var
okkur mikill innblástur,“ segir
Ólafur. „Í framhaldi af því hélt
Einar Garibaldi stuttan fyr-
irlestur um sýningu sem hann
setti upp á Kjarvalsstöðum síðast-
liðið sumar, sem ber heitið Flogið
yfir Heklu og fjallaði um náttúr-
una í íslenskri myndlist. Það
snertir náttúrlega það viðfangs-
efni sem við erum að fjalla um
hér á ráðstefnunni, sem felst í
raun í bæði merkingarfræði og
fagurfræði ljómyndarinnar og
hvaða þýðingu hún hefur í okkar
samfélagi.“
Námstefnunni lauk í gær, en
áframhaldandi úrvinnslu er vænst
af hálfu stjórnenda hennar. „Ætl-
unin er að skapa umræðugrund-
völl á Netinu, þar sem þátttak-
endur geta skipst á reynslu sinni
af vinnu í skólum með ljósmyndir.
Einnig verður þar hægt að nálg-
ast ýmis innlegg sem voru kynnt
hér, með það að augnamiði að
vinnan hér geti nýst fleirum. Síð-
an erum við með hugmyndir um
að gefa út bók með þessu efni,
sem gæti orðið einskonar hand-
bók fyrir myndlistarkennara út
um alla Evrópu. Ef af þessu verð-
ur er það von okkar að Liborio
Termine muni halda utan um
fræðilegan þátt bókarinnar, en ég
myndi einnig koma að gerð henn-
ar sjálfur. Auk þess væri notað
efni sem hefur verið kynnt hér, til
dæmis eftir Einar Garibalda, John
Hilliard og Sigurð Guðmunds-
son,“ segir Ólafur að lokum.
Tungumál ljósmyndarinnar, námstefna norrænna myndlistarkennara í Skógum
Fjallað um áhrif
ljósmynda í nú-
tímasamfélagi
Ljósmynd/Karl Petersson
Námstefna norrænna myndlistarkennara, Tungumál ljósmyndarinnar, fór fram í Skógum í síðustu viku.
FÁTT gleður eyrað meira en vel
leikin samba. Það er ekki oft að
ekta brasilískum sambaleikurum
skolar á Íslandsstrendur. Að vísu
mun seint gleymast er Taina
Maria lék og söng í Háskólabíói
með Niels-Henning svo seiðandi að
þumbaralegum Íslendingum
fannst þeir komnir til Ríó. Hvor-
ugur meistari bossanóvasömbunn-
ar, João Gilberto eða Antonio
Carlos Jobim, gisti Ísland – hvað
þá hinir blökku Gilberto Gil eða
Milton Nascimento – afturá móti
blés Stan Getz Destafinado á tón-
leikum sínum í Laugardalshöll á
Listahátíð.
Ég varð þeirrar gæfu aðnjótandi
fyrir nokkrum árum að sitja í
Barbican Center í London og
hlusta á Gilberto syngja einan með
gítarinn í rúma tvo tíma stans-
laust. Þvílíkt ævintýri. Tíminn
upphófst og risastór tónleikasal-
urinn breyttist í lítinn klúbb þar-
sem hver einstakur hlustandi náði
fullkomnu sambandi við meistar-
ann.
Á mánudagskvöldið var mátti
heyra enduróm af Gilberto á
Hverfiskránni þarsem brasilíski
sömbuspilarinn Ife Tolentino
seiddi fram sömbuna dyggilega
studdur af Óskari Guðjónssyni.
Efnisskráin var fjölbreytt, ýmis
brasilísk tónlist sem ég kann lítil
skil á en Óskar gaf alltaf djass-
yfirbragð og svo klassísk samba úr
smiðju Jobims: Stúlkan frá Ipan-
ema var mætt á svæðið og fleiri
jóbimar, s.s. Corcovado, So danco
samba og Chega de samba. Þessi
meistaraverk vekja bros í sálinni í
flóknum einfaldleika sínum og það
er engin furða að guðspjall bossa-
nóvasömbunnar; Getz/Gilberto,
þarsem Stan Getz, João Gilberto
og Anton Carlos Jobim fullkomna
töfra tónskáldskapar þess síðast-
nefnda, hafi selst í milljónaeintök-
um síðustu fjörutíu árin enda tón-
listin enn jafnfersk og þegar hún
var hljóðrituð.
Margt í söng og leik Ife Tolent-
ino minnir á Gilberto ungan, rödd-
in mild og gítarinn leikandi, þótt
íslenska kvefpestin stríddi honum
dálítið og dreypa yrði á hóstamixt-
úru. Óskar var einstaklega ljúfur í
spuna sínum. Mildur og mjúkur
einsog Getz, þó án hins hvella í
hinu sterka. Óskar hefur verið að
þróa þennan melódíska stíl und-
anfarin ár og náði frábæru valdi á
honum á Keldulandinu, dúóskífu
sinni og Eyþórs Gunnarsonar þar-
sem Jón Múli var viðfangsefnið.
Óskar er ekki hljómahaus heldur
maður hins stefjaríka spuna sem
náð hefur hvað mestri fullkomnun
hjá jafnólíkum djassleikurum og
Louis Armstrong og Sonny Roll-
ins. Þessvegna tekst honum að
blása sömbuna jafnglæsilega og
raun bar vitni þetta mánudags-
kvöld.
Ekki má gleyma að nefna þátt
Helga Svavars Helgasonar tromm-
ara. Hann var mættur á staðinn
með mikið trommusett en lék svo
ljúflega að unun var að heyra.
Greinilegt að hann hefur lært mik-
ið af veru sinni í Danmörku sl. vet-
ur þarsem hann var í læri hjá
köppum á borð við Ed Thigpen og
Aage Tanggaard. Það verður
spennandi að heyra hann í harðari
djassi. Ómar Guðjónsson leit inn
með rafgítarinn sinn og féll vel
inní hópinn.
Þótt þeim félögum hafi ekki tek-
ist að töfra mann í æðri veröld að
hætti Getz og Gilberto hitti tónlist
þeirra í hjartastað og það er alltaf
nokkuð.
Samban hittir
í hjartastað
DJASS
Hverfiskráin
Ife Tolentino söngur og gítar, Óskar Guð-
jónsson sópran- og tenórsaxófón, Helgi
Svavar Helgason trommur og hristur.
Gestur: Ómar Guðjónsson gítar.
Mánudagskvöldið 24.7.2002.
IFE TOLENTINO OG ÓSKAR GUÐJÓNSSON
Vernharður Linnet
FORDÆMI Stevens Spielberg á
sviði „gæðastríðsmynda“, sem
kenna mætti við Saving Private
Ryan, hefur orðið fjölmörgum mis-
hæfileikaríkum Hollywood-leik-
stjórum mikill innblástur á síðast-
liðnum þremur árum.
Heimsstyrjöldin síðari er sögusvið
þessara kvikmynda, sem takast þá
gjarnan á við þátt Bandaríkjanna í
alheimsstríðinu gegn hinum illa for-
ingja þriðja ríkisins.
Ýmsum, sem eru lítið fyrir stríðs-
myndir sökum þess sterka tindáta-
leiksfnyks sem leggur oft af þeim,
gæti reyndar þótt nóg um holskefl-
una.
Hart’s War er skilgetið afkvæmi
gæðabylgjunnar í stríðsmynda-
bransanum en hér er gerð tilraun
til þess að koma fram með dálítið
ferskt sjónarhorn á umfjöllunarefn-
ið. Í þessari tilraun felast bæði
kostir og gallar myndarinnar.
Hér segir frá bandarískum her-
mönnum sem lenda í fangabúðum
nasista þegar stríðið er á lokastigi.
Við fylgjumst með móralskri bar-
áttu tveggja háttsettra hermanna,
þ.e. liðsforingjanum unga Hart
(Colin Farrell) og ofurstanum seiga
McNamara (Bruce Willis) því að
þótt stríðsfangarnir bandarísku séu
samherjar í stríðinu gegn nasist-
unum er samfélag þeirra ekki laust
við kynþáttafordóma og valdabar-
áttu. Við komu tveggja blökku-
manna af liðsforingjatign inn í
fangabúðirnar hefst mikil tog-
streita.
Í myndinni er gerð heiðarleg til-
raun til að kafa dálítið inn í hug-
arfar og kynþáttafordóma manna af
ólíku þjóðerni við erfiðustu hugs-
anlegu aðstæður. Þannig er t.d.
leitast við að gæða persónu yfir-
manns fangabúðanna örlítið meiri
dýpt en gengur almennt og gerist
þar sem nasistar eru annars vegar í
bíómyndum. Sá hefur t.d. stundað
nám í Bandaríkjunum, kynnst þar-
lendri menningu og öðlast víðsýni
sem gerir honum kleift að rökræða
við hina „réttsýnu“ Bandaríkja-
menn.
Þessir tilburðir myndarinnar eru
virðingarverðir en slagsíðan í átt til
væminna predikana á hefðbundnum
hetju- og karlmennskugildum í
anda bandaríska fánans er of sterk
og dregur reyndar myndina niður í
tóma vitleysu eftir því sem á hana
líður.
Heiðarleg tilraun
en misheppnuð
KVIKMYNDIR
Smárabíó, Regnboginn
Leikstjóri: Gregory Hoblit. Handrit: Billy
Ray, Terry George. Kvikmyndataka: Alar
Kivilo. Aðalhlutverk: Bruce Willis, Colin
Farrell, Terrence Dashon Howard og
Marcel Iures. Sýningartími: 125 mín.
Bandaríkin. MGM, 2002.
HART’S WAR (Styrjöld Harts) Heiða Jóhannsdóttir