Morgunblaðið - 02.07.2002, Síða 20

VIÐSKIPTI/ATHAFNALÍF
20 ÞRIÐJUDAGUR 2. JÚLÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Í VIÐTALI sem birt var í Morg-
unblaðinu á sunnudag fór Þor-
steinn Már Baldvinsson, forstjóri
Samherja, hörðum orðum um svo-
kallaða hraðfiskibáta eða króka-
báta og hélt því meðal annars fram
að með því að gera út slíka báta
skapaðist ekki meiri atvinna en
kringum stærri báta. Þá vék Þor-
steinn að gæðamálum í viðtalinu og
sagði það fyrst og fremst vera
hraðfiskibátana svokölluðu sem
kæmu með óísaðan fisk að landi.
Arthur Bogason formaður
Landssambands smábátaeigenda
er ekki sáttur við ummæli Þor-
steins. „Mér finnst hvað sorglegast
að verða enn eina ferðina vitni að
því að forstjóri stærsta sjávarút-
vegsfyrirtækis Íslandssögunnar er
fastur í því farinu að hans böl séu
trillukarlar. Þetta eilífa stagl í þá
veru að veiðar smábátanna séu
baggi á annarri útgerð er með öllu
óþolandi og Þorsteini Má til
skammar,“ segir Arthur.
Gerir umhverfisumræðu
tortryggilega
Hann segir að sér þætti fróðlegt
að vita hvað Þorsteini Má gengur
til að kalla þessa báta hraðfiski-
báta en ekki krókabáta eins og
þeir heita samkvæmt lögum.
„Þessir bátar ganga nú ekkert
mikið hraðar en margir af nýjustu
togurum landsins. En það hentar
kannski ekki Þorsteini Má að kalla
þá krókabáta vegna þess að al-
menningur fylgist það vel með að
hann áttar sig á því að slíkir bátar
eru vistvænir og eru að nýta miðin
og fiskistofnana með umhverfis-
vænum hætti. Það fer ekkert hjá
því hvar eldurinn brennur á honum
og því vill hann gera alla þá um-
ræðu tortryggilega,“ segir Arthur
og hann telur Þorstein fara með
rangt mál þegar hann víkur að
áhrifum umhverfissamtaka. „Í
þessu viðtali fer hann til dæmis
með þau ósannindi að við séum að
apa upp eftir umhverfissamtökum
varðandi notkun veiðarfæra. Þessu
er akkúrat öfugt farið og ég hygg
að Þorsteinn Már viti það mætavel.
Það er orðið mjög langt síðan að
samtök fiskimanna og veiðimenn
fóru að benda á það að notkun
veiðarfæra skipti ekki minna máli
en fjölmargir aðrir þættir í veið-
unum. Fjölmörg umhverfissamtök,
þar með talin þau öflugustu í heimi
hafa á síðari stigum blandað sér í
þessar umræður og eru oftar að
halda fram hinum sömu sjónarmið-
um. Þessa umræðu hafa Þorsteinn
Már og hans félagar forðast eins
og heitan eldinn.
Sem dæmi um í hvers konar
lamasessi rannsóknir á þessu sviði
eru á Íslandi er að það er ekkert
verkefni í gangi hjá hinni mikils-
virtu Hafrannsóknastofnun okkar
um það að gera alvöru úttekt á því
annars vegar hvernig veiðarfæri
hafa farið með botninn hingað til
og hins vegar hvaða áhrif þau hafa
í framtíð. Smábátaeigendur hafa
gert kröfur um þetta í tvo áratugi.
Við myndum vilja að gerðar yrðu
alvöru vísindarannsóknir á um-
hverfisáhrifum veiðarfæra. Það
hefur sannarlega verið á brattann
að sækja með þær óskir og vænt-
ingar,“ segir Arthur.
Arthur tekur ekki fyrir það að
smábátaeigendur hafi komið með
óísaðan fisk að landi en hann segir
að slík vinnubrögð heyri sögunni
til. Afli smábáta sé fjarri því að
vera lélegt hráefni eins og Þor-
steinn Már ýjar að í viðtalinu. „Það
er hárrétt að í fortíðinni var pottur
brotinn hjá ákveðnum hópi innan
smábátaflotans, eins og víðar. En
þessir hlutir eru í giska góðu horfi
og það er fjarri sanni að halda
þessum hlutum fram.
Eins og sóknardagakerfið okkar
var hér áður þá framkallaði það
þær aðstæður að nokkrum sinnum
yfir sumarið gat það gerst að afl-
inn var ekki nógu vel umgenginn
þegar komið var með hann að landi
og ekki bætti meðferðin á honum
eftir það úr skák, oft á tíðum. Það
dettur engum í huga að bera á
móti því né mæla því bót. Kerfinu
hefur nú verið breytt og í dag er
allt annað umhverfi. Þessar að-
stæður eiga ekki að þurfa að skap-
ast. Ef menn eru að koma með lé-
legan og óísaðan afla að landi þá
verða þeir að bera á því alla
ábyrgð. Hins vegar er það und-
arlegt, ef þetta er jafn lélegt hrá-
efni og Þorsteinn Már er að ýja að
í sinni messu, hvers vegna þeir
fiskverkendur sem vinna fyrir dýr-
ustu markaðina sækjast eftir afla
smábáta.“
Atvinnusköpun könnuð
Arthur segist að lokum myndi
fagna því ef hlutlaus aðili yrði
fenginn til að fara ofan í kjölinn á
því hvers konar útgerð skapar
mesta atvinnu. Í viðtali við Þor-
stein kom fram að hann teldi hrað-
fiskibáta ekki skapa meiri atvinnu
en stærri skip. „Ég held að það
væri ráð til að komast til botns í
slíkri deilu að fá hlutlausan aðila til
að rannsaka það. Það er umtals-
vert atriði að vita hvort hlutirnir
eru að skapa atvinnu eða ekki. Ég
myndi fagna því ef okkar samtök
og LÍÚ myndu sameinast um hlut-
lausan aðila til að kanna málið,“
segir Arthur og bendir á að starfs-
maður sjávarútvegsráðuneytisins
hafi á sínum tíma rannsakað þetta
og komist að þeirri niðurstöðu að
smábátar sköpuðu þrisvar sinnum
meiri atvinnu en stóru skipin.
Smábátar ekki baggi
á annarri útgerð
Arthur Bogason,
formaður Lands-
sambands smá-
bátaeigenda, er
ósáttur við orð for-
stjóra Samherja
Morgunblaðið/Árni Sæberg
„Þetta eilífa stagl um að veiðar smábáta séu baggi á annarri útgerð er með
öllu óþolandi og Þorsteini Má til skammar,“ segir Arthur Bogason.
HÆSTIRÉTTUR staðfesti í
gær úrskurð Héraðsdóms
Reykjavíkur um að Frjáls fjöl-
miðlun ehf. skyldi tekið til
gjaldþrotaskipta.
Héraðsdómur Reykjavíkur
féllst hinn 31. maí sl. á kröfu
Sparisjóðs Hafnarfjarðar og
Sameinaða lífeyrissjóðsins um
að taka bú Frjálsrar fjölmiðl-
unar ehf. til gjaldþrotaskipta.
Frjáls fjölmiðlun skaut málinu
til Hæstaréttar með kæru 13.
júní 2002.
Frjáls fjölmiðlun krafðist
þess að úrskurður héraðsdóms
yrði felldur úr gildi og kröfu
Sparisjóðsins um að bú félags-
ins yrði tekið til gjaldþrota-
skipta hafnað. Auk þess var
þess krafist að Sparisjóðurinn
yrði dæmdur til að greiða
málskostnað í héraði og kæru-
málskostnað.
Í dómi Hæstaréttar í gær
segir að fallast beri á það með
héraðsdómara að árangurslaus
fjárnámsgerð Sparisjóðsins
hjá Frjálsri fjölmiðlun 26. nóv-
ember 2001 og árangurslaus
fjárnámsgerð Sameinaða líf-
eyrissjóðsins hjá Frjálsri fjöl-
miðlun 19. mars 2002 verði
lagðar til grundvallar úrskurði
um gjaldþrotaskipti á búi fé-
lagsins, enda hafi félagið
hvorki sýnt fram á að gerðin
hafi gefið ranga mynd af fjár-
hag þess né að það sé fært um
að standa full skil á skuldbind-
ingum sínum.
Hinn kærði úrskurður var
því staðfestur og Frjálsri fjöl-
miðlun dæmt að greiða Spari-
sjóði Hafnarfjarðar 60 þúsund
krónur og Sameinaða lífeyris-
sjóðnum 60 þúsund krónur í
kærumálskostnað.
Frjáls
fjölmiðlun
verði tekin
til gjald-
þrotaskipta
BANDARÍSKA Nasdaq-
hlutabréfavísitalan sem sam-
anstendur af hlutabréfum ým-
issa tæknifyrirtækja, lækkaði
um rúm 4% í viðskiptum gær-
dagsins. Lokagildi vísitölunn-
ar var 1.403,83 stig en svo
lágt hefur hún ekki farið síð-
an árið 1997. Lækkun gær-
dagsins nam 59,38 stigum.
Hlutabréf í deCODE Genetics
lækkuðu um 8,5% í gær og
var lokagengi bréfanna 4,28
dollarar.
Nasdaq
ekki lægri
síðan 1997
ARÐSEMI eigin fjár hjá eignarleigu-
fyrirtækjum og viðskiptabönkum var
almennt ágæt á síðasta ári, eða 19,6%
hjá eignarleigunum og 14,6% hjá
bönkunum, eins og sjá má í meðfylgj-
andi töflu. Upplýsingarnar í henni er
að finna í nýrri skýrslu Fjármálaeft-
irlitsins og miðast við síðustu áramót.
Arðsemi eigin fjár segir til um af-
komu fyrirtækis í hlutfalli við eigið fé
þess. Hagnaður þýðir að arðsemi
verður jákvæð og þeim mun jákvæð-
ari sem hagnaður er hærri í hlutfalli
við eigið fé. Öfugt gildir, að taprekst-
ur kemur fram sem neikvæð arðsemi
eigin fjár.
Afkoma sparisjóða var að meðaltali
ekki góð á síðasta ári, eða 4,5%, og
voru fimm þeirra með neikvæða arð-
semi. Aðeins tveir sparisjóðir voru
með það sem kalla má góða afkomu,
en það voru Sparisjóður Svarfdæla og
Sparisjóður vélstjóra með rúmlega
17% arðsemi. Næstur var Sparisjóður
Vestmannaeyja með 12% arðsemi og
svo Sparisjóðurinn í Keflavík með
11%. Aðrir voru með innan við 10%
arðsemi og var sá sem lakastri arð-
semi skilaði, Sparisjóður Siglufjarðar,
með neikvæða arðsemi um 50,5%.
Eigið fé hans rýrnaði á síðasta ári um
tæpar eitt hundrað milljónir króna, úr
253 milljónum króna í 158 milljónir
króna.
Mikið tap í verðbréfaþjónustu
Fyrirtæki í verðbréfaþjónustu
skiptast í verðbréfafyrirtæki og verð-
bréfamiðlanir. Verðbréfafyrirtæki
eru MP Verðbréf, Íslensk verðbréf,
Verðbréfastofan og Fjárvernd, en
verðbréfamiðlanir eru Virðing, Jökl-
ar-Verðbréf, Vaxta, Annar og Ís-
lenskir fjárfestar. Verðbréfafyrirtæk-
in eiga mun meiri eignir en
verðbréfamiðlanirnar, eða samtals 3,5
milljarða króna á móti 195 milljónum
króna hjá verðbréfamiðlununum.
Fyrirtæki í verðbréfaþjónustu skil-
uðu að meðaltali nær 33% neikvæðri
arðsemi af eigin fé. Af verðbréfafyr-
irtækjum var arðsemin lökustu hjá
Fjárvernd, eða 91%, og næst komu
Íslensk verðbréf, með neikvæða arð-
semi um 78%. Eiginfjárhlutfall Fjár-
verndar í árslok var 18% og hjá Ís-
lenskum verðbréfum 25,5%.
Verðbréfastofan var með 32,8% eig-
infjárhlutfall í lok ársins og MP Verð-
bréf 46,3%. Tap þessara fyrirtækja
var samanlagt 347 milljónir, 131 millj-
ón hjá Íslenskum verðbréfum, 113
milljónir hjá MP Verðbréfum og 16
milljónir hjá Verðbréfastofunni.
Eins og að framan segir gekk
rekstur viðskiptabankanna ágætlega
á síðasta ári og var hagnaður þeirra
tæpir sex milljarðar króna samanlagt.
Þar af var Íslandsbanki-FBA með
rúman helming, 3,1 milljarð, Lands-
banki með 1,7 milljarða og Búnaðar-
banki með 1,1 milljarð.
Hagnaður sparisjóðanna var 716
milljónir króna samanlagt. Þar af
hagnaðist Sparisjóður vélstjóra um
418 milljónir, Sparisjóður Reykjavík-
ur og nágrennis um 238 milljónir,
Sparisjóðurinn í Keflavík um 170
milljónir, Sparisjóður Hafnarfjarðar
um 108 milljónir og Sparisjóður
Mýrasýslu um 81 milljón. Mest tap
var hjá Sparisjóði Siglufjarðar, 159
milljónir, Sparisjóður Norðlendinga
tapaði 122 milljónum, Sparisjóður
Kópavogs 91 milljón og Sparisjóður
Vestfirðinga 83 milljónum.
Fjárfestingarbankar högnuðust í
fyrra samtals um 826 milljónir króna,
sem er minni hagnaður en hjá Kaup-
þingi einu, sem skilaði 853 milljóna
króna hagnaði. Skýringin er mikið
tap Eignarhaldsfélagsins Alþýðu-
bankans, sem tapaði 625 milljónum,
en Frjálsi fjárfestingarbankinn hagn-
aðist um 462 milljónir.
Fjárfestingarlánasjóðir eru Ferða-
málasjóður, sem tapaði 67 milljónum í
fyrra, Lánasjóður landbúnaðarins,
sem hagnaðist um 15 milljónir,
Byggðastofnun, sem hagnaðist um
313 milljónir og Hafnabótasjóður,
sem tapaði 96 milljónum. Samanlagt
skiluðu þessir sjóðir því 165 milljóna
króna hagnaði í fyrra.
Eignarleigufyrirtæki skiluðu í
fyrra samtals 890 milljóna króna
hagnaði. Glitnir skilaði bestri afkomu,
587 milljónum, þá kom SP Fjármögn-
un með 253 milljónir og Lýsing var
með 50 milljóna króna hagnað.
Verðbréfasjóðir tapa 2,5 milljörðum
Verðbréfasjóðir töpuðu samanlagt
2,5 milljörðum króna í fyrra og voru
eignir þeirra samanlagt 101 milljarð-
ur króna í árslok. Flokkað eftir ein-
sökum rekstrarfélögum var Rekstr-
arfélag VÍB hf. með 39,6 milljarða
króna í sjóðum sínum og skilaði sam-
anlagt 969 milljóna króna hagnaði.
Landsvaki var með 31 milljarð í sjóð-
um og skilaði 690 milljóna tapi. Tap
var hjá Kaupþingi – eignastýringu
ehf. að fjárhæð 2,3 milljarðar, en í
umsjá þess voru sjóðir að verðmæti
21,9 milljarðar. Rekstrarfélag verð-
bréfasjóðs Búnaðarbanka hf. var með
505 milljóna tap, en sjóðir í vörslu
þess námu 7,5 milljörðum króna. SPH
Rekstrarfélag ehf. skilaði 100 millj-
óna hagnaði, en sjóðir í vörslu þess
námu 845 milljónum króna.
%'/'$ )
 ) $)(0 1'%23)4" 
% 
5% ,2 ."! "* -&/0
1 "* ."! "0
  * ."! "0
$ " 2 * ."! "0
&,"%
$ " 3(3 ' "
$ " 34   
$ " 35!"% 2
$ " 3#6 ! #
$ " 378 "8"!
$ " 362 "
$ " 3"%  
$ " 3!  #
$ " 3"%
)
$ " 39!  
$ " 3$!  
$ " 34   '3
$ " 34 : "$%
$ " 3$  +!
$ " 39  
$ " 3;! "  
$ " 3$-< ) 
$ " 3;! "#
$ " 3<2"0 
$ " 3$%

$ " 34 0  
$ " 342! 0"

)' $2 6 : 0
="!
! 0 >?$/."! @
& '!" ' "%  *  0
A 0 ! " 5! /!:8*  0
6 %%0 >A )."! @
#$ 
'$)(0 
=!% 0
18" 0
$B& '
  0

(0 1'%23)4" 
7B*5 0
."! "*5 0
*5 "% 0
& ' 0
 0
C! -*5 0
/ 0 *5 *5
!
 D% 0 *5
!
."! " ' "% 0











 


 




 




 

 

  

   
 





 

Neikvæð arðsemi
í verðbréfaþjónustu