Morgunblaðið - 26.07.2002, Blaðsíða 24

LISTIR
24 FÖSTUDAGUR 26. JÚLÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Menningardagskrá í Skálholti
HELGARTILBOÐ
Skálholtsskóli, Sumartónleikar í
Skálholtskirkju og Fornleifastofnun
bjóða upp á sérstaka dagskrá núna
um helgina
27.-28. júlí
Dagskráin felur í sér gistingu og sögutengdan veislukost
m.a. að hætti Valgerðar biskupsfrúar, umræðustund með
ungum tónskáldum, leiðsögn um fornleifauppgröftinn,
staðarskoðun, þrenna tónleika og hátíðarmessu.
Einnig er boðið upp á miðaldarkvöldverðinn sérstaklega
á laugardagskvöld kl. 19.00.
Sérstakt helgartilboð kr. 8.900.
Pantanir og upplýsingar í Skálholtsskóla,
sími 486 8870, netfang skoli@skalholt.is
TÓNLISTARHÁTÍÐIN í Reykholti
hefst í kvöld. Á dagskrá hátíðarinnar
eru fernir tónleikar og er að vanda
lögð áhersla á hugljúfa og skemmti-
lega evrópska kammertónlist í vali
efnisskrárinnar, auk norrænnar tón-
listar. Í ár er Finnland það Norður-
landanna sem er í forgrunni og af því
tilefni er kominn hingað vel þekktur
finnskur bassa-barítonsöngvari,
Petteri Salomaa. Á tónleikum á
morgun kl. 15 mun hann flytja
finnska tónlist, allt frá verkum Jeans
Sibelius og þjóðlagaútsetninga til
verka ungra, núlifandi tónskálda, í
bland við hefðbundin þýsk sönglög
eftir Schubert og Wolf. Annar erlend-
ur gestur hátíðarinnar að þessu sinni
er Love Derwinger frá Svíþjóð, sem
er Íslandi ekki ókunnur, en hann lék
einleik með Sinfóníuhljómsveit Ís-
lands í píanókonsert Atla Heimis
Sveinssonar árið 1998. Stjórnandi
Reykholtshátíðar er sem fyrr Stein-
unn Birna Ragnarsdóttir píanóleikari
sem jafnframt kemur fram á tónleik-
um hátíðarinnar og leikur m.a. með
Petteri Salomaa á tónleikunum á
laugardag. Auk hennar eru íslenskir
flytjendur á hátíðinni Auður Haf-
steinsdóttir fiðluleikari, Bryndís
Halla Gylfadóttir sellóleikari, Há-
varður Tryggvason kontrabassaleik-
ari, Sif Tulinius fiðluleikari og Þór-
unn Ósk Marinósdóttir víóluleikari.
Finnland að þessu sinni
Hátíðin hefst með tónleikum í
kvöld kl. 21 þar sem dagskráin er ein-
göngu helguð W.A. Mozart. „Það er
eiginlega orðið að einskonar hefð að
helga fyrstu tónleikana einu tón-
skáldi, og hefur gefist mjög vel,“ seg-
ir Steinunn Birna þegar hún sest nið-
ur með blaðamanni. „Í fyrra vorum
við eingöngu með Beethoven á opn-
unartónleikunum, sem mæltist mjög
vel fyrir. Ég ætla að reyna að halda í
þessa hefð. Það er alltaf fallegt að
hafa heila efnisskrá tileinkaða einu
tónskáldi, sérstaklega þessum stóru
meisturum, sem svo mikið er til eftir
af fallegri tónlist.“ Á tónleikunum
verður flutt adagio og fúga, sem Sin-
fóníuhljómsveit Íslands hefur nýlokið
flutningi á í hljómsveitarútgáfu en
verður nú flutt sem strengjakvintett,
dúó fyrir fiðlu og víólu í G-dúr og pí-
anókvartett í Es-dúr sem fluttur
verður einn og sér eftir hlé. „Þetta er
sá sem er ekki eins oft spilaður og
hinn,“ segir Steinunn Birna og brosir
við, „en mér finnst hann jafnvel fal-
legri.“
Reykholtshátíð hefur gegn um tíð-
ina haft norræna tengingu og er svo
einnig í ár, þar sem Finnland er í for-
grunni. „Þetta er í annað sinn sem við
tökum Finnland fyrir. Við erum með
hátíðina í sjötta sinn núna og höfum
haft öll Norðurlöndin einhverju sinni.
Ísland var í forgrunni ásamt Noregi
árið 2000, kristnihátíðarárið, en í
fyrra höfðum við evrópska meistara í
brennidepli, þar sem þýskir flytjend-
ur voru gestir hátíðarinnar,“ segir
hún. „Nú höfum við fengið finnskan
söngvara, Petteri Salomaa, sem þykir
af mörgum einn besti bassa-baríton í
heiminum í dag. Hann mun flytja eins
konar þverskurð af finnskri söngtón-
list frá dögum Sibeliusar og fram á
þennan dag á tónleikum á laugardag
kl. 15, auk hefðbundinna þýskra
sönglaga eftir Schubert og Wolf. Mig
langar til að hvetja fólk til þess að
missa ekki af þessum frábæra lista-
manni því að það er mikil upplifun að
heyra hann syngja og frábært að
vinna með honum.“
Barokk í fyrsta sinn
Tónleikar laugardagskvöldsins,
sem hefjast kl. 21, verða helgaðir bar-
okki fyrir hlé. „Það er svolítið nýtt að
við séum með barokk, þar sem við
höfum ekki haft slíka tónlist á tón-
leikum okkar áður. Það kemur til af
því að við erum að taka á móti ný-
uppsettu orgeli í kirkjunni, gamla
dómkirkjuorgelinu, og þá fannst mér
tilvalið að hafa nokkur barokkverk á
dagskránni,“ segir Steinunn Birna.
Blaðamaður heggur eftir fjölbreytni
tónskáldanna á efnisskránni en þar
má finna bæði Händel og Piazzolla.
„Já, ég ákvað að gera smátilraun í
ár,“ svarar Steinunn Birna. „Yfirleitt
hefur dagskráin verið þannig upp-
byggð, að það hefur verið eitt stærra
kammerverk á hverjum tónleikum
eins og verður núna á tónleikum
föstudagskvöldsins og sunnudagsins.
Á tónleikum laugardagskvöldsins
ákvað ég núna að setja frekar saman
efnisskrá sem samanstæði af ein-
leiks- og tvíleiksverkum og hlakka til
að sjá hvernig það kemur út. Efnis-
skráin er fjölbreytt, en ég reyni samt
að raða svolítið niður eftir stílum og
því hvernig verkin virka saman sem
heild. Fyrir hlé verður sem sagt bar-
okktónlist eingöngu, þótt sumt sé
tónlist sem ekki margir hafa heyrt,“
segir Steinunn Birna og vísar til
verks eftir norska tónskáldið J. Hal-
vorssen sem fæddist árið 1864 og not-
ar stef eftir Händel í verki sínu. „Það
er mjög norskt, en samt greinilega
byggt á stefi eftir Händel. Nokkurs
konar barokk með norskum hreim.
Eftir hlé er annars konar tónlist, im-
pressjónistar, tangó og Chopin, svo
það kveður við nokkuð ólíkan tón eftir
hlé.“
Líkt og á opnunartónleikunum er á
tónleikum sunnudagsins stórt kamm-
erverk eftir hlé. Að þessu sinni verð-
ur Silungskvintettinn eftir Franz
Schubert lokaverkið á hátíðinni.
„Hann er eiginlega demanturinn í
kórónunni. Það er alltaf ótrúlega
gaman að spila hann og þetta er verk
sem mjög margir þekkja og mörgum
þykir vænt um. Hann er eiginlega
eins og lítill píanókonsert, svo það er
alltaf mjög gaman fyrir píanista að
komast í þetta verk,“ segir Steinunn
Birna.
Húsmúsíkantar í bland við
þekkta erlenda flytjendur
Hún segir flytjendur á hátíðinni oft
vera þá sömu ár eftir ár, fyrir utan er-
lenda flytjendur. Þeir hafi oft og tíð-
um verið virtir flytjendur og að svo sé
einnig nú. „Það er gaman til þess að
vita að Reykholtshátíð sé komin á
kortið og geti laðað til sín tónlistar-
fólk úr fremstu víglínu, rétt eins og
Petteri nú,“ segir hún. „Íslensku
flytjendurnir eru einnig þekktir tón-
listarmenn á Íslandi og eru eiginlega
orðnir hálfgerðir húsmúsíkantar hér.
Margir eru nánir samstarfsmenn
mínir gegn um tíðina, sem er í raun
nauðsynlegt þar sem við höfum oft
svo stuttan tíma til undirbúnings hér.
Við Bryndís Halla höfum til dæmis
unnið svo lengi saman að við þurfum
varla að ræðast við um verkin, við
byggjum einfaldlega á því að hafa
spilað saman svona lengi. En auðvit-
að eru alltaf einhverjar breytingar
frá ári til árs.“
Hún segist hlakka mikið til helgar-
innar. „Í raun er þetta eins og að eiga
afkvæmi á hverju ári,“ segir hún og
hlær við. „Þó að það gangi mikið á og
maður hafi heilmikið fyrir því gleym-
ist það um leið og það er búið, vegna
ánægjunnar. Svo hefst bara næsta
meðganga. Í raun þarf manneskju
með nokkra persónuleika til að fram-
kvæma þetta, maður þarf að vera
fjáraflari, sjá um kynningu og vera
tónlistarflytjandi. Það er algjört lág-
mark að hafa þrjá persónuleika.“
Hún segir aðstöðuna í Reykholti
alltaf hafa verið til fyrirmyndar. „Það
er í raun forsenda þess að hægt sé að
halda svona hátíð. Aðstaðan hefur
alltaf verið fyrsta flokks og heima-
menn tekið okkur opnum örmum og
stutt okkur í hvívetna frá byrjun há-
tíðarinnar.“
Eitt af meginmarkmiðum
tónlistarhátíðarinnar í Reykholti hef-
ur ávallt verið að skapa stemmningu
með vönduðum flutningi á góðri tón-
list sem gleður. „Ég hef alltaf lagt á
það mikla áherslu að hátíðin sé upp-
lifun fyrir alla þátttakendur. Það er
nú kannski það sem tónlist snýst
fyrst og fremst um, að hún bæti ein-
hverju við heimsmynd manns og líf-
reynslu, og já, bara lífsgleði,“ segir
Steinunn Birna að lokum.
Mynd af finnskri söngtónlist
Finnski bassa-barítonsöngvarinn
Petteri Salomaa, sem fram kemur á
Reykholtshátíð á síðdegistónleikum
laugardagsins, nam söng við Sibelius-
akademíuna í Helsinki. Hann kom
fram í fyrsta sinn í óperuhlutverki að-
eins 22 ára gamall, sem Fígaró í
Brúðkaupi Fígarós eftir W.A. Mozart
við Finnsku þjóðaróperuna. Síðan þá
hefur hann sungið mörg aðalhlutverk
við Drottningholm-óperuna í Svíþjóð
og verið fastráðinn við óperuna í
Freiburg um þriggja ára skeið. Hann
hefur hlotið margvísleg verðlaun á
ferli sínum og sungið í mörgum helstu
óperuhúsum heims, og hefur sungið
inn á geisladiska fyrir bæði EMI og
Decca. Um þessar mundir er hann
búsettur í Finnlandi, þar sem hann
starfar við Finnsku þjóðaróperuna,
en ferðast víða og syngur erlendis.
Salomaa mun á tónleikum á morg-
un, sem hefjast kl. 15, flytja m.a.
finnska söngtónlist. Hann mun flytja
verk núlifandi finnskra tónskálda,
finnskar þjóðlagaútsetningar og
sönglög eftir Jean Sibelius. „Hug-
myndin var að setja saman blandaða
efnisskrá þar sem kæmu við sögu
mörg ólík tónskáld,“ segir Salomaa.
„Ég vildi gefa áheyrendum nokkuð
skýra mynd af finnskri söngtónlist,
verk eftir núlifandi finnsk tónskáld,
nokkrar þjóðlagaútsetningar
finnskra tónskálda, sem allar eru
samdar á fyrri hluta síðustu aldar, og
svo lög eftir Sibelius sem er auðvitað
frægasta finnska tónskáldið og frá-
bært sönglagatónskáld.“ Hann segir
að sönglög Sibeliusar séu fremur
sjaldan flutt á tónleikum en hann hafi
fengist nokkuð við þau að undan-
förnu. „Ég hef verið með röð af tón-
leikum þar sem ég syng eingöngu
sönglög Sibeliusar, ásamt öðrum
söngvurum,“ segir hann. „Þetta eru
allt afskaplega falleg lög.“
Salomaa segist hafa horft til þess
við val á efnisskránni að textar lag-
anna væru á sænsku í stað finnsku, til
þess að íslenskir tónleikagestir ættu
betra með að skilja þá. „Þannig er því
til dæmis farið með öll lögin sem ég
syng eftir Sibelius,“ segir Salomaa.
„Textarnir við þau eru eftir mörg af
frægustu skáldum Svía og Finna.“
Auk finnskrar tónlistar mun Sal-
omaa flytja nokkur söngljóð eftir
Franz Schubert og Hugo Wolf.
„Þetta eru hefðbundin þýsk sönglög í
rómantískum anda,“ útskýrir hann.
„Finnska tónlistin er minna þekkt ut-
an Finnlands en þessa þýsku tónlist
ættu fleiri að þekkja. Verk þeirra eru
oftast flutt þegar um söngljóða-
tónleika er að ræða.“ Hann segist
ekki hafa lagt meiri áherslu á söng-
ljóðaflutning en annars konar söng-
tónlist á ferli sínum. „Ég syng jöfnum
höndum óperu, óratóríur og söngljóð,
nánast í sömu hlutföllum. En það er
bara eins og uppbygging lífs
tónlistarmanns er, brauðið fæst með
óperusöng,“ svarar hann. „Ljóða-
söngur er alltaf minni hluti af starfi
söngvara, þar sem slíkir tónleikar eru
ekki eins algengir og fjölsóttir og óp-
erur, og óratóríur eru yfirleitt bundn-
ar við ákveðna tíma ársins, eins og jól
og páska.“
Sibelius getur höfðað
til Íslendinga
Þetta er í fyrsta sinn sem Salomaa
sækir Ísland heim og lætur hann vel
af dvöl sinni hér. „Á níunda áratugn-
um stóð eitt sinn til að ég kæmi hing-
að en af því varð aldrei, því miður. Ég
tók því boði Steinunnar Birnu um leið
og það barst,“ segir hann. Hann seg-
ist hafa heyrt góða hluti um Ísland og
íslenskt tónlistarlíf. „Hér hafa verið
aðrir finnskir tónlistarmenn, til dæm-
is Petri Sakari, sem hafa borið Íslandi
vel söguna. Einnig hef ég haft ís-
lenska samstarfsmenn, eins og Krist-
in Sigmundsson hjá Drottningholm-
óperunni í Svíþjóð, sem ég hef kunn-
að mjög vel við og gott hefur verið að
vinna með.“
Þegar viðtalið var tekið hafði Sal-
omaa ekki enn haft tækifæri til þess
að æfa sig í kirkjunni en sagðist
hlakka mjög til að syngja þar. „Ég
hef einungis athugað hljómburðinn
lítillega, og hann heyrist mér vera af-
skaplega góður. Húsinu öllu fylgir
einhver góð og hlý tilfinning, fyrir ut-
an það að kirkjubyggingin sjálf er
mjög falleg,“ segir Salomaa. „Það
eina sem mér þykir leitt er að hafa
ekki kynnt mér sögu staðarins betur
áður en ég kom. Ég hefði ef til vill
getað valið efnisskrána meira með
Reykholt og sögu þess í huga. En þó
eru nokkur lög sem ég syng sem ég
held að eigi vel við umhverfið hér. Til
dæmis tel ég að lög Sibeliusar geti
höfðað mjög til íslenskra áheyrenda
enda eiga Finnar og Íslendingar
margt sameiginlegt, til dæmis þessa
sterku tengingu við náttúruna sem
kemur greinilega fram í verkum
hans.“
„Tónlistin stækkar
heimsmyndina og
eykur lífsgleði“
Sjötta Reykholtshátíðin
hefst í kvöld. Meðal tón-
leika helgarinnar eru
einsöngstónleikar
finnska stórsöngvarans
Petteri Salomaa og tón-
leikar með verkum
Mozarts eingöngu. Inga
María Leifsdóttir brá
sér í Reykholt og ræddi
við Salomaa, auk þess
sem Steinunn Birna
Ragnarsdóttir sagði
henni undan og ofan af
hátíðinni í ár.
Morgunblaðið/Jim Smart
Finnski bassa-barítonsöngvarinn
Petteri Salomaa heldur ein-
söngstónleika í Reykholti á
morgun kl. 15, þar sem efnisskrá-
in samanstendur af finnskum
verkum og þýskum söngljóðum.
Morgunblaðið/Jim Smart
Íslenskir flytjendur á Reykholtshátíð í ár: Þórunn Ósk Marinósdóttir,
Bryndís Halla Gylfadóttir, Auður Hafsteinsdóttir, Sif Tulinius, Steinunn
Birna Ragnarsdóttir og Hávarður Tryggvason.
ingamaria@mbl.is