Morgunblaðið - 11.09.2002, Side 12

Morgunblaðið - 11.09.2002, Side 12
FRÉTTIR 12 MIÐVIKUDAGUR 11. SEPTEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ ÞRÓUN MÁLA í viðræðum einkavæðing- arnefndar um sölu á ráðandi hlut í Lands- banka Íslands kemur formönnum stjórnar- andstöðuflokkanna ekki á óvart. Ekki heldur hitt að strax eigi að ráðast í sölu á umtals- verðum hluta í Búnaðarbankanum. Dreifð eignaraðild eða áhrif eiga að vera forsenda sölu Össur Skarphéðinsson, formaður Samfylk- ingarinnar, segist í grundvallaratriðum ekki á móti því að fyrirtæki í samkeppnisrekstri séu færð úr vörslu ríkisins á markað. „Að því er Landsbankann snertir get ég ekki leynt því að ég hef lúmskt gaman af því að gamall uppreisnarmaður úr Sjálfstæðis- flokknum skuli með þessum hætti upprisinn í athafnalífi Íslendinga og finnst í sjálfu sér að hann eigi það alveg skilið.“ Össur segir hinu ekki að leyna að Samfylkingin sé í grundvall- aratriðum þeirrar skoðunar að það beri að forðast fákeppni og samþjöppun á öllum sviðum, ekki síst á sviði fjármálamarkaðar, þar sem hennar gæti verulega. „Við höfum markað þá stefnu að styðja þá einungis sölu ríkisfyrirtækja og sér í lagi á þessu sviði að tryggð sé dreifð eignaraðild eða dreifð áhrif. Í því samhengi get ég ekki annað en tekið heils hugar undir með for- sætisráðherra sem fyrir nokkrum árum – þegar vélað var um sölu Fjárfestingarbank- ans – taldi rétt að takmarka hluti við 3% til um 8%. Nú kann að vera að sá góði maður hafi skipt um skoðun en það hefur Samfylk- ingin ekki gert. Við erum þeirrar skoðunar að dreifð eignaraðild eða dreifð áhrif séu for- senda þess að selja ríkisbankana.“ Össur nefnir einnig að ekki verði heldur fram hjá því horft að Björgólfsfeðgar og samstarfs- menn þeirra séu að verða mjög umsvifamikl- ir í athafnalífi Íslendinga. „Með því að eign- ast ráðandi hlut í bankanum þá kemst ég ekki hjá því að velta fyrir mér stöðu fyr- irtækja í hinum ýmsu greinum sem fyrirtæki þessara manna eiga í samkeppni við.“ Helmingaskipti alveg eftir bókinni Steingrímur J. Sigfússon, formaður Vinstrihreyfingarinnar – græns framboðs, segir fátt koma sér á óvart við sölu á hlut ríkisins í bönkunum tveimur. „Þetta er nú eiginlega alveg samkvæmt bókinni og sam- kvæmt því sem ég spáði fyrir þremur vikum. Það er merkilegt hvað einkavæðingarnefnd hefur þurft mikinn umhugsunarfrest til þess að komast að þeirri niðurstöðu sem ég og fleiri spáðum fyrir.“ Steingrímur tekur þó fram að ætli stjórn- völd sér á annað borð að selja einhverjum einstökum aðila ráðandi hlut í Landsbank- anum þá hafi hann ekkert á móti þessum mönnum, sem nú hafi verið valdir, frekar en öðrum. „Og að sumu leyti eru þeir vel að þessu komnir vegna þess að þeir gáfu sig fyrstir fram og sýndu áhuga á að kaupa bankann.“ Steingrímur segist á hinn bóginn vera andvígur aðferðafræðinni allri saman og hann telur það misráðið að afhenda einum aðila ráðandi hlut í svo stórri og mikilvægri fjármálastofnun sem Landsbankinn er. „Mér fannst alveg sláandi skemmtilegt að nefndin lét ekki þar við sitja að ákveða að ganga til viðræðna við Samson heldur beinlínis boðaði hún að svo yrði farið sem fyrst í að reyna að ræða við aðra aðila um Búnaðarbankann. Eru það þá ekki helmingaskiptin alveg eftir bókinni?“ Handstýring við útdeilingu á eigum almennings Sverrir Hermannsson, formaður Frjáls- lynda flokksins, segir að það veki dálitlar grunsemdir að í sama orðinu og greint sé frá því að ganga eigi til samninga við Samson- menn sé lýst yfir að það muni verða sótt fast að selja Búnaðarbankann þegar í stað. „Þá er varla blöðum um það að fletta að það á að gera hinum hópnum, Sam- bandsmönnunum, til hæfis með Búnaðar- bankanum. Á meðan viðræður stóðu yfir við hópana var seldur veigamikill þáttur af starfsemi Landsbankans bak við luktar dyr. Er það frjálsi markaðurinn sem þeir stunda? Er samkeppnin frjálsa þar í gangi? Ég hef ekki margt að segja um þau vinnubrögð og handstýringu sem þessi ríkisstjórn leyfir sér þegar hún er að útdeila eigum almennings og ríkisins til vina og vandamanna.“ Dreifð eignar- aðild ætti að vera forsenda sölu Formenn stjórnarandstöðuflokkanna segja að sala á ráðandi hlut í Landsbankanum bjóði heim hættunni á fákeppni og samþjöppun á fjármálamarkaði KONUR frá Eystrasalts-ríkjunum hafa veriðseldar mansali til allraNorðurlandanna þar sem þær eru látnar vinna fyrir sér í vændisiðnaðinum. Þessi iðnaður er breytilegur eftir löndum. Sums staðar eru konur fluttar í vænd- ishús þar sem líkami þeirra er boð- inn til sölu, annars staðar eru þær látnar stunda götuvændi eða not- aðar í nektarklúbbum,“ segir Gun- illa Ekberg sem stýrir herferð Norðurlandanna og Eystrasalts- ríkjanna gegn mansali með konur. Hvernig skilgreinið þið mansal með konur? „Við notum skilgreiningu Sam- einuðu þjóðanna á mansali. Mansal getur átt við það þegar konum er rænt, þær eru blekktar eða þving- aðar til að stunda vændi. Mansal á einnig við þegar konur vita að þær muni stunda vændi í landinu sem þær eru að fara til. Í skilgreiningu Sameinuðu þjóðanna er tekið fram að jafnvel þó að konan hafi sam- þykkt að fara til landsins og vitað hvað beið hennar, þurfi það ekki að breyta því að hún hafi verið seld mansali og að hægt sé að lögsækja þann sem það gerði,“ segir Ekberg. „Þessar konur eru oftast að flýja fátækt, eymd og kúgun. Jafnvel þó að þær samþykki að stunda vændi í því landi sem þær eru fluttar til, skiptir það ekki máli. Vændisiðn- aðurinn snýst ekki um annað en að þeir sem selja konur nýta sér eymd þeirra,“ segir hún. Á síðustu árum hafi bæði vændisiðnaðurinn og mansal orðið umfangsmeira og því tímabært að hleypa auknum krafti í baráttuna. Margreta Wiberg, sænski jafn- réttisráðherrann átti frumkvæðið að herferðinni sem hófst formlega á ráðstefnu í Tallinn í Eistlandi í maí sl. Ekberg segir að tilgangur herferðarinnar sé að auka þekk- ingu almennings og hvetja til um- ræðna um þau vandamál sem fylgja mansali. Herferðin sé sniðin eftir þörfum hvers lands fyrir sig. Finn- ar leggi t.d. áherslu á að ná til þeirra sem ferðast til Eystrasalts- ríkjanna í þeim tilgangi að heim- sækja vændishús en í Svíþjóð er meiri áhersla lögð á að draga úr spurn eftir vændi innanlands. Nákvæmar upplýsingar um fjölda þeirra kvenna sem seldar eru mansali frá Eystrasaltsríkj- unum liggja ekki fyrir en Ekberg segir að talið sé að þær séu nokkur þúsund og a.m.k. hálf milljón kvenna sé seld mansali til Evrópu á hverju ári. „Þetta er leynilegur at- vinnuvegur og þeir sem hann stunda reyna að láta sem minnst á sér bera,“ segir hún. Talsverður árangur hafi þó náðst í baráttunni gegn mansali. Öll ríkin sem taki þátt í herferðinni hafi skulbundið sig til að setja lög sem geri það refsivert og þegar hafa nokkrir verið dæmdir á grundvelli slíkra laga í Danmörku og Svíþjóð. Í Noregi hefur verið lagt til að op- inberir starfsmenn skrifi undir yf- irlýsingu um að þeir muni ekki kaupa vændisþjónustu þegar þeir ferðast á vegum ríkisins og hafa Svíar hugleitt að fara að dæmi ná- granna sinna. Í Svíþjóð hefur verið bannað með lögum að kaupa vændisþjónustu frá 1999. Hvernig hafa lögin reynst, hefur dregið úr vændi eða er vændi í auknum mæli orðið neð- anjarðarstarfsemi? „Ég held að það sé sameiginlegt álit sænsku lögreglunnar, lögregl- unnar í Eystrasaltsríkjunum og Europol að Svíþjóð sé ekki lengur sérlega vinsæl meðal þeirra sem standa að verslun með konur. Bannið við að kaupa vændisþjón- ustu hefur gert melludólgum erfitt fyrir. Þeir geta ekki opnað vænd- ishús eða sent vændiskonur út á götuhorn. Ennfremur er erfiðara fyrir þá að nálgast kaupendur og þeir sem kaupa vændi mega alltaf eiga von á að lögreglan ráðist inn í vændishúsin og kæri þá fyrir að kaupa vændi,“ segir Ekberg. Hún telur engan vafa á því að bannið hafi orðið til þess að draga úr vændi. Lögin séu þó ný og það taki alltaf einhver ár að koma löggjöf í framkvæmd með fullnægjandi hætti. Þá séu skilaboðin með laga- setningunni ekki síður mikilvæg: Í Svíþjóð er bannað að kaupa konur. Hvaða hagsmuna er verið að gæta? Ákvörðun Reykjavíkurborgar og fleiri sveitarfélaga um að banna einkadans hefur verið gagnrýnd, m.a. á þeirri forsendu að verið sé að brjóta gegn atvinnufrelsi dans- meyjanna. Þá hefur því verið haldið fram að einkadans skaði engan, svo lengi sem dansmærin og við- skiptavinurinn taki bæði þátt í hon- um af fúsum og frjálsum vilja. Hvað finnst þér um bannið og gagnrýni sem það hefur fengið? „Ég get ekki tjáð mig um þetta til- tekna mál en get hins vegar rætt um þessi mál almennt. Við verðum að horfa á vændisiðnaðinn í heild sinni. Þetta er iðnaður sem er tal- inn skila meiri hagnaði en sam- anlagður hagnaður af eiturlyfja- og vopnasölu í öllum heiminum. Vændisiðnaðurinn snýst ekki bara um vændiskonur og melludólga heldur eru nektarklúbbar og kyn- lífsferðir til útlanda hluti af þessum iðnaði. Þeir sem standa fyrir þess- ari starfsemi eiga það sameiginlegt að græða á því sem konur eru látn- ar eða neyddar til að gera,“ segir hún. Ekberg hefur um árabil unnið með konum sem hafa orðið fyrir kynferðislegu ofbeldi og hún hefur rætt við margar vændiskonur. „Nektardans er yfirleitt fyrsta skref þessara kvenna yfir í vændi.“ Á nektarstöðum safnist oft saman melludólgar sem reyna að sigta út þær dansmeyjar sem hugsanlega mætti leiða út í vændi. Þá hafi rannsóknir sýnt að milli 75 og 85% þeirra kvenna sem leiðast út í störf í vændisiðnaðinum hafi áður orðið fórnarlömb kynferðislegs ofbeldis og sá skaði sem þær hafa orðið fyr- ir versni enn þegar þær þurfa að vinna fyrir sér með vændi, nekt- arsýningum eða kjöltudansi. Ekberg segir engan vafa leika á því að nektardans hafi skaðlegar afleiðingar fyrir dansmeyjarnar, sérstaklega sé kjöltudansinn nið- urlægjandi enda geti kaupendur þreifað að vild á konunum. „Við verðum að líta á þá sem halda uppi vörnum fyrir vændisiðnaðinn og velta því fyrir okkur hvaða hags- muna þeir hafa að gæta. Eru það kannski sömu menn og græða á iðnaðinum? Í Kanada þar sem ég bjó um langt skeið birtust gjarnan myndir í dagblöðum af glaðbeittum eigendum nektarklúbba með dans- meyjar upp á arminn sem þeir sögðu að væru ánægðar með starf- ið og þær samsinntu þeim. En hvaða vald hafa þessir eigendur yf- ir dansmeyjunum? Þessar konur hafa yfirleitt lítil tengsl við sam- félögin sem þær búa í og eru al- gjörlega háðar eigendum nekt- arklúbbana um laun,“ segir Ekberg. Rök sem lúti að því að konurnar velji að gerast nekt- ardansmeyjar af fúsum og frjálsum vilja og nektardans skaði engan eigi alls ekki við í vændisiðn- aðinum. „Slík frjálshyggjurök er hægt að nota um allt milli himins og jarðar hvort sem það á við eit- urlyf eða vændi. Þau taka á hinn bóginn á engan hátt til afleiðing- anna,“ segir hún. Hvort sem konur dansi á nekt- arstöðum eða stundi vændi þurfi þær að takast á við alvarlegar lík- amlegar og andlegar afleiðingar þess að hafa verið notaðar í vænd- isiðnaði. Þá eigi þær oft í miklum vandræðum með að vinna önnur störf. Sökum þess hve samfélagið líti niður á nektardansmeyjar og vændiskonur geta þær ekki til- greint á atvinnuumsókn að þær hafi t.d. unnið á nektarstað í fjögur ár. „Hvaða val er verið að tala um? Erum við að tala um að þær hafi getað valið milli þess að gerast nektardansmeyjar eða hjúkr- unarfræðingar, vændiskonur eða lögfræðingar. Varla. Þessar konur eru að flýja eymd og fátækt heima fyrir og það er því ekki hægt að tala um að þær hafi valið sér þetta starf af fúsum og frjálsum vilja,“ segir hún. Konur frá Eystrasaltsríkjunum seldar mansali til allra Norðurlandanna „Hvaða val er verið að tala um?“ Morgunblaðið/Golli „Við verðum að líta á þá sem halda uppi vörnum fyrir vændisiðnaðinn og velta því fyrir okkur hvaða hagsmuna þeir hafa að gæta. Eru það kannski sömu menn og græða á iðnaðinum?“ segir Gunilla Ekberg sem er stödd á Íslandi í tilefni af málstofu Stígamóta um baráttu gegn vændi. Talið er að nokkur þúsund konur séu seldar mansali frá Eystrasaltsríkjunum til Norð- urlandanna á hverju ári. Stjórnvöld í lönd- unum eru nú í herferð gegn mansali og henni stýrir Gunnilla Ekberg, sænskur lögfræðingur og félagsráðgjafi.

x

Morgunblaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.