Morgunblaðið - 26.09.2002, Blaðsíða 22

LISTIR
22 FIMMTUDAGUR 26. SEPTEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ



Tónleikaröðin hefur hlotið styrki frá
Norræna menningarsjóðnum og Teater og dans i Norden.
NORRÆNA HÚSIÐ
Töfratónar
Norræn
tónleikaröð fyrir börn
Norræna húsinu laugardaginn 28/9 kl. 14
Ferðin til Skýjanna
Sinfóníuhljómsveit Gautaborgar
Aðgangseyrir kr. 300.

unum. Fjármálin eru
alltaf mikilvæg; hús-
næðismálin koma þar
inn í og svo auðvitað
viðræður við ríki og
borg um áframhald-
andi fjárstuðning við
sjálfstæðu leikhúsin.
Ég hef einnig mikinn
hug á að halda áfram
þeim erlendu sam-
skiptum sem Banda-
lagið hefur verið
mjög duglegt að
rækta. Við erum
mjög virk innan evr-
ópskra systursamtaka
okkar, IETM, og er-
um með mjög sterka og góða kon-
takta í Norður-Ameríku. Ég vil
efla þessi samskipti enn frekar, því
þar eru mikil sóknarfæri fyrir okk-
ur. Fólk úr okkar hópi hefur verið
að gera það mjög gott víða um
heim, til dæmis á Edinborgarhátíð-
inni. Það er mikilvægt að við höld-
um áfram að styðja og styrkja
Á AÐALFUNDI Bandalags sjálf-
stæðra leikhúsa á dögunum, lét
Þórarinn Eyfjörð af formennsku,
en Felix Bergsson var kjörinn for-
maður í hans stað. Þórarinn hafði
verið formaður bandalagsins um
árabil. Nýi formaðurinn, Felix
Bergsson, segir bandalagið hafa
verið rekið feikilega vel af Þórarni
Eyfjörð, og þess vegna sé lítil
ástæða til að breyta áherslum í
starfsemi þess; hann muni reyna
að halda áfram því góða starfi sem
þegar hefur verið unnið.
„Eitt af aðalmálum okkar er að
halda vinnu sjálfstæðu leikhúsanna
á lofti, og að menn geri sér grein
fyrir mikilvægi þessa þáttar menn-
ingargeirans,“ segir Felix. Hann
segir sjálfstæðu leikhúsin hafa ver-
ið fjársvelt um árabil, en að fólk í
sjálfstæðu leikhúsunum hafi hins
vegar oft verið að vinna af meira
kappi en forsjá.
„Þótt við höldum í kappið er
mikilvægt að bæta hag þess fólks
sem vinnur í sjálfstæðu leikhús-
hvert annað í slíkri
vinnu. Þetta eru orðn-
ir ótrúlega margir
leikhússlistamenn sem
eru að vinna sjálfstætt
og í sjálfstætt starf-
andi hópum, og við
þurfum á heilmiklum
stuðningi hverjir ann-
arra að halda til að
endast í þessu. Það
verður hlutverk
Bandalags sjálfstæðu
leikhúsanna. Það eru
fjölmörg fleiri mál
sem við þurfum að
taka á, en ég tek það
fram að starfsemi
Bandalagsins undir stjórn Þórarins
hefur hreinlega verið með ólík-
indum og veitt mér og mörgum
öðrum styrkinn til að halda áfram
að vinna sem sjálfstætt starfandi
listamenn. Þetta lýsir sér kannski
best í því að nú í haust þegar leik-
listarstarfsemi er að fara í gang,
þá eru sjálfstæðu hóparnir með
margar ákaflega vel heppnaðar og
vinsælar sýningar, eins og Beyglur
með öllu og Sellófón. Dansleikhús
með ekka var með mjög prógress-
íva sýningu í sumar, Eva í þriðja
veldi, og The Icelandic Takeaway
Theatre er nýkomið frá Edinborg
þar sem þau slógu í gegn með
Engla alheimsins. Það er ótrúlegur
kraftur í starfsemi sjálfstæðra
leikhópa og við munum verða mjög
dugleg við að minna á okkur og
minna á mikilvægi okkar í íslensku
leikhúsumhverfi.“
Magnús Geir Þórðarson hverfur
einnig úr stjórn Bandalags sjálf-
stæðra leikhúsa, en hann heldur til
náms og starfa erlendis í haust. Í
hans stað sem ritari í stjórn kom
Unnur Ösp Stefánsdóttir, en auk
þeirra eru í stjórninni: Gunnar
Helgason varaformaður, María
Reyndal gjaldkeri og Ólöf Ingólfs-
dóttir meðstjórnandi. Rúmlega 50
sjálfstætt starfandi leikhópar eru
skráðir í Bandalag sjálfstæðra
leikhópa á Íslandi.
Felix Bergsson er nýr formaður Bandalags sjálfstæðra leikhúsa
„Ótrúlegur kraftur í starf-
semi sjálfstæðra leikhópa“
Felix Bergsson
KANADÍSKA djasssöngkonan
Tena Palmer heldur tveggja daga
söngvaranámskeið í Tónlistarskóla
FÍH á laugardag og sunnudag.
Tena hefur spunið djass í yfir 20 ár
og kennt söng hjá Tónlistarskóla
FÍH undanfarin sex ár. Auk djass-
söngva syngur Tena keltneska tón-
list, sveitatónlist, popp og blús. Þá
hefur hún hefur sungið inn á margar
geislaplötur. Námskeiðið er jafnt
ætlað lærðum sem leikum. Þá heldur
Tena námskeið í Tónlistarskóla Ak-
ureyrar 19. og 20. október.
Söngvaranám-
skeið í FÍH
FÉLAG háskólakvenna stendur fyr-
ir námskeiði um Grettissögu í sam-
starfi við Hafnarfjarðarleikhúsið.
Hófst það í gær og stendur fram í
október. Námskeiðið fer fram í
Hafnarfjarðarleikhúsinu.
Fyrirlesarar eru Jón Böðvarsson,
Hávar Sigurjónsson og Hilmar Jóns-
son leikstjóri ásamt Finni Arnari
Arnarsyni leikmyndahönnuði. Nám-
skeiðið er sniðið í kringum upp-
færslu Hafnarfjarðarleikhússins á
leikgerð þeirra Hilmars og Finns
Arnars á Grettissögu sem frumsýnd
verður hinn 5. október í Hafnarfjarð-
arleikhúsinu.
Námskeið um
Grettissögu
„HLUTIR sem við sjáum daglega
eru okkur huldir vegna þess hve
kunnuglegir þeir eru. Veitum við
hlutum frekar eftirtekt sem eru nýir
og óvenjulegir,“ sagði austurríski
heimspekingurinn Ludwig Wittgen-
stein snemma á síðustu öld. Þetta
hefur belgíska málaranum Rene
Magritte einnig verið ljóst þegar
hann málaði verkið „Notkun orða“
árið 1928, en það er af pípu ásamt
undirritaðri setningu: „Ceci n’est pas
une pipe“ (Þetta er ekki pípa). Með
verkinu tókst Magritte að gera kunn-
uglegan hlut eftirtektarverðan að
nýju með því að benda okkur á þá
staðreynd að málverkið er ekki pípa
heldur mynd af pípu og þar á milli er
óskilgreind fjarlægð. Slíkar hafa
einnig verið vangaveltur hollenska
listmálarans Johannes Vermeers
þegar hann málaði „Táknmynd mál-
aralistar“ árið 1665. Setur Vermeer
sig í spor áhorfanda sem horfir aftan
á listamann mála portrettmynd.
Ímyndaður áhorfandinn sér því sam-
tímis fyrirmyndina og mótun eftir-
myndarinnar. Breski listmálarinn
Malcolm Morley tók svo fjarlægðina
sem Vermeer gaf okkur á fyrirmynd-
ina skrefinu lengra árið 1968, eða 303
árum síðar, þegar hann kópíeraði
„Táknmynd málaralistar“ eftir póst-
korti og hafði jaðar myndflatarins
hvítan eins og var á póstkortinu.
Morley var þar með kominn í enn
meiri fjarlægð frá upprunalegri fyr-
irmynd Vermeers með því að gera
eftirmynd af eftirmynd af málverk-
inu án þess að túlka hana neitt frekar.
Mikilvægur hluti í „Táknmynd mál-
aralistar“ er landakort sem hangir á
veggnum fyrir aftan fyrirsætuna og
þekur stóran hluta myndarinnar.
Landakort sjást reyndar í fleiri mál-
verkum eftir meistarann, en ein
tekjulind Vermeers var að mála
landakort eftir pöntunum. Er ekki
ósennilegt að sú iðja hafi gert lista-
manninum ljóst hve nauðsynlegt það
er að ná fjarlægð á hluti eða umhverfi
og endurskoða frá nýju sjónarhorni.
Óhætt er að fullyrða að Einar
Garibaldi Eiríksson sé að fást við
samskonar vangaveltur í málaralist
og áðurnefndir listamenn í sýningu
sinni „Blað 18“ sem nú stendur yfir í
nýjum sýningarsal Listasafns
Reykjanesbæjar í Duushúsi. Einar
hefur tekið fyrir blað 18 í Atlaskorta-
röð Landmælinga, sem sýnir Reykja-
nesið efst í hægra horninu og svo
ljósbláan hafflöt. Athygli Einars
beinist þó ekki að sjálfu landslaginu
eða útsýninu heldur að táknum á
kortinu sem segja okkur hvers konar
landslag eða útsýni þar sé að finna.
Alls sýnir hann 55 málverk sem
mynda eitt verk. Hver mynd er 40x80
cm að stærð og eru þær málaðar með
olíu og lakki á stál. Á hverjum mynd-
fleti er eitt tákn sem segir okkur
hvers konar málverk við erum að
horfa á, eða af hverju myndin er, ef
við skoðum það út frá táknum Land-
mælinga. Standa táknin fyrir kletta,
kjarr, mýrar, ár, bæi, prestssetur,
vita, o.s.frv. Án þeirrar viðmiðunar
eru flest verkin óhlutbundin.
Forvitnilegt þykir mér að sjá
hvernig sýningar Einars á síðustu ár-
um koma saman í sýningunni í Duus-
húsi. Árið 1997 sýndi hann í Nýlista-
safninu veðurbarin skilti með tákninu
„Áhugaverður staður“, en táknið gef-
ur okkur fyrirfram hugmynd um
hvað sé áhugavert og hvað ekki. Árið
1999 hélt Einar eftirminnilega sýn-
ingu á Kjarvalsstöðum sem hann
nefndi „Bláma“. Voru það málverk
byggð á sögu Jóhannesar Kjarvals og
því stað-bundin Kjarvalsstöðum.
Einar átti einnig hugmyndina að sýn-
ingunni „Flogið yfir Heklu“ sem var
á Kjarvalsstöðum sumarið 2001 og
var hann þá sýningarstjóri. Málverk
hans í Duushúsi sýna landslagstákn í
líkingu við sýningu hans í Nýlista-
safninu. Verkið er stað-bundið
Reykjanesi eins og „Blámi“ var á
Kjarvalsstöðum og hann byggir sýn-
inguna á yfirlitskorti og gæti hún því
alveg eins heitið „Flogið yfir Reykja-
nes“. Með málverkum sínum í Duus-
húsi er Einar, líkt og fyrirrennarar
hans, Vermeer, Magritte og Morley,
að gefa okkur nýja sýn á hluti sem
eru okkur kunnuglegir, hvort sem
það er sjálft landslagið, blað 18, tákn-
in eða hefðbundið landslagsmálverk.
Hefur verkið því opna túlkunarmögu-
leika þótt nálgun listamannsins sé
skýr. Táknin eru furðufalleg á stál-
flötunum og njóta sín vel í nýjum sýn-
ingarsalnum. Er þetta glæsileg byrj-
un á sýningarhaldi hjá Listasafni
Reykjanesbæjar.
Flogið yfir Reykjanes
Morgunblaðið/JBK
Frá sýningu Einars Garibalda Eiríkssonar í Duushúsi.
MYNDLIST
Listasafn Reykjanesbæjar,
Duushús
Sýningin er opin alla daga frá 13–17 og
stendur til 20. október.
MÁLVERK
EINAR GARIBALDI EIRÍKSSON
Jón B.K. Ransu
NÆR uppselt var í Háskólabíó
þegar tríó franska píanistans Jacques
Loussiers sté þar á svið og hellti sér í
verkefni kvöldsins; að léttdjassa Jó-
hann Sebastian Bach. Svo fengu
nokkur frönsk tónskáld að fljóta með
og einn ópus var eftir píanistann
sjálfan.
Eftirvænting ríkti í salnum enda
margir sem þar sátu búnir að hlusta á
Loussier í yfir fjörutíu ár. Sumir voru
þegar handgengnir barokki eða
djassi, jafnvel hvorutveggja, þegar
Loussier heyrðist fyrst í Ríkisútvarp-
inu. Aðrir höfðu aldrei hlustað á neitt
nema popp. Í hléinu hitti maður alls-
konar fólk. Sumir voru að rifja upp
horfna æsku, aðrir að njóta tónlistar
sem þeir mátu mikils, þriðji hópurinn
þakkaði Loussier að hafa leitt sig á vit
tónlistargyðjunnar og svo voru marg-
ir enn bernskir og voru að hefja kynni
við Loussier.
Fyrir hlé var Jóhann Sebastian
Bach á dagskrá: Krómatísk fantasía,
gavotta, prelúdía, tokkata og fúga. Í
gavottunni brá tríóið fyrir sig reggí-
takti og þar átti bassaleikarinn de
Segonza sóló sem byrjaði vel en var
alltof langur. NHØP-legar klisjur
læddust þar inn og svo þraut hann
örendi. Tokkata og fúga í c-dúr end-
aði á því að úlfaldalest liðaðist um
eyðimörkina, en sveifluna vantaði.
Trommuleikarinn dansaði á diskun-
um og hefði ég heldur kosið kraftmik-
ið burstaspil.
Ég keypti að vísu aldrei plötur
Jacques Loussiers í gamla daga,
fannst vanta djassinn í Bachspilið, en
einhvernveginn er miklu meiri sveifla
í minningunni um leik hans í gamla
daga en heyra mátti í Háskólabíói. Þá
var hann með Pierre Michelot á bassa
og Christian Garros á trommur, en
piltarnir sem leika með honum núna
jafnast ekkert á við þá kappa og auk
þess er Loussier farin að lýjast einsog
oft mátti heyra þetta föstudagskvöld.
Ég held að það sé mikill misskiln-
ingur að Jóhann Sebastian Bach sé
betra að djassa en önnur evrópsk tón-
skáld. Fats Waller var víst ansi sleip-
ur í Bach, þótt engar hljóðritanir séu
til þar sem hann leikur barokk. Elsta
upptaka með djassleikurum að djassa
Bach er best heppnaða túlkun djass-
leikara á barokki ásamt því sem MJQ
hljóðritaði. Þar eru fiðlararnir Eddie
South og Stephane Grappelli ásamt
gítarmeistaranum Django Reinhard
að leika sér að fyrsta þætti í konsert
Jóhanns Sebastians fyrir tvær fiðlur.
Fyrir tilviljun var leikur þeirra félaga
í hljóðveri í París 1937 tekinn upp –
þó ekki væri ætlunin að gefa þær
hljóðritanir út.
Eftir hlé lék tríó Loussiers kafla úr
Goldberg tilbrigðum Bachs og síðan
komu tvö Debussy verk; Arabesque,
úr Deux Arabesques, og L’isle joy-
euse, ópus eftir Loussier, síðan Satie,
Bolero Ravels og Bach í lokin. Ég
held að Arabesque hafi verið einna
best heppnað af þeim verkum er
Loussier lék þetta kvöld. Impressjón-
isminn franski er sú tónskáldatónlist
evrópsk sem mest og best áhrif hefur
haft á djassinn eftir seinna stríð. Aft-
urá móti vantaði alla spennu í túlkun
tríósins á Bolero Ravels og vantar þá
mikið.
Aðdáendur Loussiers fögnuðu sín-
um manni vel, en það fór ekki á milli
mála að þegar sveiflan er jafn kraft-
lítil og hjá honum þetta kvöld lifnar
Jóhann Sebastian ekki til djasslífs.
Þar tekst Cicero hinum rúmanska
betur upp að ekki sé minnst á John
heitinn Lewis er bauð uppá raun-
verulegan barokkdjass með listrænu
gildi.
DJASS
Háskólabíó
Jacques Loussier píanó, Benoit Dunoyer
de Segonzac bassa og André Arpino
trommur. Háskólabíó föstudagskvöldið
20.9.2001.
TRÍÓ JACQUES LOUSSIERS
Góðra-
vina-
fundur
Vernharður Linnet
♦♦♦