Morgunblaðið - 12.12.2002, Qupperneq 18

ERLENT
18 FIMMTUDAGUR 12. DESEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Þetta langar mig í ....
Sem
tónlistarmaður
kann ég vel að
meta bjarta liti og
líflegar myndir.
Hrafnkell Pálmarsson
tónlistarmaður
Gallerí Fold — fyrir jólin
Sigrún Eldjárn
Haraldur Bilson
Sossa
Rauðarárstíg 14-16, sími 551 0400
Kringlunni, sími 568 0400,
www.myndlist.is
AFSÖKUNARBEIÐNI Trents
Lotts, leiðtoga repúblikana í öld-
ungadeild Bandaríkjaþings, vegna
ummæla sem
hann lét falla ný-
verið virðist lítið
hafa dregið úr
gagnrýni á þing-
manninn. Hafa
leiðtogar svert-
ingja jafnvel lýst
efasemdum um
að Lott sé hæfur
til að gegna for-
ystuembætti í þinginu en repúblik-
anar tryggðu sér meirihluta í öld-
ungadeildinni í kosningunum í
nóvember.
Gagnrýnin kemur til af því að Lott
lét orð falla í 100 ára afmælisveislu
Stroms Thurmonds, sem senn lætur
af þingmennsku, fyrir helgi sem
mátti túlka þannig að hann væri að
mæla bót þeirri stefnu sem áður réð
ríkjum í Suðurríkjum Bandaríkj-
anna og markaðist af andstöðu við að
svertingjum yrðu veitt aukin lýðrétt-
indi.
Thurmond bauð sig fram til for-
seta árið 1948 sem fulltrúi Suður-
ríkjamanna sem hlynntir voru að-
skilnaði hvítra manna og svartra.
Sagði Lott í afmælisveislu Thur-
monds að íbúar Mississippi, en það-
an kemur Lott, væru stoltir af því að
hafa á sínum tíma kosið Thurmond
fremur en aðra frambjóðendur í
kosningunum 1948. Sagði hann að
„ef aðrir íbúar landsins hefðu gert
slíkt hið sama hefðum við ekki þurft
að takast á við öll þessi vandamál
seinna meir“.
Lott hefur verið hart gagnrýndur
vegna þessara ummæla og á mánu-
dag sendi hann frá sér yfirlýsingu
þar sem hann baðst afsökunar og
sagði að sumt í ræðu sinni, sem hann
flutti til heiðurs afmælisbarninu,
hefði mátt misskilja. Nancy Pelosi,
leiðtogi demókrata í fulltrúadeild-
inni, segir hins vegar að Lott geti af-
sakað sig eins oft og hann vilji. Það
dugi ekki til að afturkalla þau um-
mæli sem hann lét falla.
Hart sótt að Trent Lott
Washington. AP.
Trent Lott
BRESKIR vísindamenn segja að
þeir kunni óvart að hafa uppgötvað
hina fullkomnu getnaðarvarnapillu
fyrir karla, að sögn kanadíska dag-
blaðsins The Globe and Mail.
Enn á eftir að prófa pilluna á
mönnum, en við tilraunir á músum
hefur efnið í pillunni, sem er sykra,
fullnægt öllum skilyrðum sem
prýða mega góða „karlapillu“.
Hægt er að taka það í pilluformi,
það er fljótvirkt, áhrifin vara ekki
of lengi og aukaverkanirnar eru
engar.
Dr. Frances Platt, lífefnafræð-
ingur við Oxford-háskóla, og fleiri
vísindamenn voru að rannsaka
mögulega notkun sykrunnar sem
lyfs við gaucher-sjúkdómnum, sem
er sjaldgæfur, arfgengur efna-
skiptasjúkdómur, er þeir tóku eftir
því að karlkynsmýs, sem tilraunin
var gerð á, urðu ófrjóar er þær
fengu efnið. Það hafði aftur á móti
engin áhrif á kvendýr.
Efnið virkar sem getnaðarvörn
með því að afmynda sæðisfrumur
þannig að þær geta ekki synt að
eggi kvendýrsins. Og jafnvel þótt
þær nái að egginu geta þær ekki
fest sig við það, sem er lykilatriði í
frjóvgun.
Vísindamennirnir ætla að hefja
tilraunir með efnið á mönnum á
næsta ári, en segja að þrjú til fimm
ár kunni að líða áður en ljóst verði
hvort hér sé raunverulega komin
pillan sem 80% karlmanna, víða um
heim, hafa í könnunum sagst
áhugasamir um að eiga kost á.
Hin fullkomna karlapilla?
lega fækkandi. Flest umsóknarríkin
höfðu svo að segja lokið sínum aðild-
arviðræðum, með þeim fyrirvara að
skyldu Pólverjar ná að semja um
einhverjar frekari tilslakanir af hálfu
ESB ættu þau einnig tilkall til hlið-
stæðra breytinga á sínum samning-
um.
Þolinmæðin á þrotum
Per Stig Möller, utanríkisráð-
herra Danmerkur sem gegnir for-
mennskunni í ESB fram að áramót-
um, sagðist vongóður um að unnt
yrði að ljúka öllum aðildarsamning-
unum á morgun, föstudag. En hann
varaði við því að komið væri að tak-
mörkum þanþols ESB hvað varðar
skuldbindingar til fjárútláta vegna
stækkunarinnar til austurs.
Það verður í höndum ríkisstjórna
og þjóðarleiðtoga núverandi ESB-
landanna fimmtán að taka endanlega
ákvörðun um fjármögnun stækkun-
arinnar, en reiknað er með því að á
fyrstu þremur árunum eftir stækk-
un, 2004–2006, verði rétt rúmlega 40
milljörðum evra, andvirði um 3.400
ÆÐSTU fulltrúar núverandi og til-
vonandi aðildarríkja Evrópusam-
bandsins (ESB) hófu að tínast til
Kaupmannahafnar í gær, en þess er
vænzt að leiðtogafundurinn sem þar
hefst í dag muni marka allmikil tíma-
mót í sögu Evrópusamrunans, er
gengið verður frá aðildarsamningum
við tíu ríki í austanverðri álfunni á
einu bretti og táknrænn endir þar
með bundinn á klofning hennar frá
því á dögum kalda stríðsins.
Háttsettir talsmenn ESB hafa
sagzt vongóðir um að takast muni á
fundinum að leysa síðustu hnútana
við frágang aðildarsamninganna.
Flest hinna tíu verðandi aðildarríkja
hafa fallizt á megindrætti fjárhags-
legra þátta aðildarinnar. Á loka-
sprettinum hafa fulltrúar Póllands –
langfjölmennasta landsins í þessari
stækkunarlotu – verið tregastir til að
sættast á það sem ESB hefur boðið
og vilja fá meira fé úr sameiginleg-
um sjóðum ESB, einkum til stuðn-
ings pólskum landbúnaði.
Síðustu sólarhringana fyrir fund-
inn fór ásteytingarsteinunum greini-
milljarða íslenzkra króna, varið til
uppbyggingar og nútímavæðingar á
atvinnulífi og innviðum nýju aðild-
arríkjanna, sem flest eru fátæk fyrr-
verandi kommúnistaríki.
Kýpur sameinuð í ESB?
Auk þess að ljúka aðildarsamning-
um við átta ríki í Mið- og Austur-
Evrópu og Miðjarðarhafseyríkin
Kýpur og Möltu munu leiðtogarnir
þurfa að svara kröfum Tyrkja um að-
ildarviðræður. Þykir líklegast að
leiðtogarnir komi sér saman um að
bjóða Tyrkjum að hefja viðræður á
árinu 2005, ef þeir hafa þá unnið til
þess með því að ná árangri í að
hrinda í framkvæmd umbótum á
sviði mannréttinda, lýðræðis og
efnahagslegs stöðugleika sem færa
landið nær því að uppfylla viðmið og
reglur ESB.
Ráðamenn ESB, með for-
mennskuríkið Danmörku fremst í
flokki, vonast ennfremur til að á
fundinum í Kaupmannahöfn takist
að ná sögulegum sáttum í Kýpurdeil-
unni. Talsmenn Sameinuðu þjóð-
anna tilkynntu í gær, eftir því sem
AFP-fréttastofan greindi frá, að
lokatilraun yrði gerð í tengslum við
leiðtogafundinn til að fá fulltrúa
beggja þjóðarbrotanna, Kýpur-
Grikkja og Kýpur-Tyrkja, til að und-
irrita samkomulag um að sameinuð
Kýpur gengi í ESB árið 2004.
Ráðamenn ESB hafa áður sagt, að
takist ekki að ná samkomulagi tím-
anlega um aðild beggja eyjarhlut-
anna verði gríska hlutanum, sem er
eina alþjóðlega viðurkennda ríkið á
eynni, veitt innganga.
Mestur er nú þrýstingurinn á leið-
toga Kýpur-Tyrkja, sem hafa stjórn-
að norðurhluta eyjarinnar frá því
tyrkneski herinn gerði innrás árið
1974, í kjölfar þess að af hálfu þáver-
andi herforingjastjórnar í Aþenu
voru uppi áform um að sameina Kýp-
ur Grikklandi. Rauf Denktash, sem
farið hefur fyrir Kýpur-Tyrkjum síð-
ustu áratugina, dró þó úr vonum
manna um sögulegar sættir er hann
sagðist ekki ætla að mæta til Kaup-
mannahafnar.
Tímamóta
vænzt í Kaup-
mannahöfn
Á leiðtogafundi Evrópusambandsins
sem hefst í Kaupmannahöfn í dag er þess
vænzt, að sögn Auðuns Arnórssonar,
að gengið verði frá aðildarsamningum
við tíu ríki og lok „kalda-stríðs-klofnings“
álfunnar þar með innsigluð.
Reuters
Danskir lögreglumenn við Bella Center í Kaupmannahöfn í gær, þar sem leiðtogafundur ESB fer fram.
auar@mbl.is
PÁFAGARÐUR staðfesti í gær, að
Bernard Law, kardináli í Boston,
væri þar niðurkominn en búist er
við, að erkibiskupsdæmi hans verði
lýst gjaldþrota vegna mikilla bóta-
krafna frá fólki, sem prestar hafa
beitt kynferðislegu ofbeldi. Hafa 58
prestar á Boston-svæðinu krafist af-
sagnar Laws.
Law kom í Páfagarð um síðustu
helgi en talið er, að þar muni hann
leita samþykkis páfa við því, að erki-
biskupsdæmi hans verði lýst gjald-
þrota. Yfir því vofa bótakröfur frá
meira en 400 manns, sem segjast
hafa orðið fyrir kynferðislegu ofbeldi
af hálfu presta. Með gjaldþroti ynn-
ist meiri tími, kröfuhafar yrðu að
sameinast í einn hóp og sett yrðu
tímamörk fyrir nýjar kröfur. Á móti
kæmi, að kirkjan yrði að galopna
reikninga sína en eignir erkibiskups-
dæmisins eru metnar á 110 milljarða
íslenskra króna. Eru þær aðallega í
fasteignum, sem yrðu seldar.
Ófær um andlega leiðsögn
Í bréfi, sem 58 prestar á Boston-
svæðinu hafa birt, hvetja þeir Law til
að segja af sér. Segja þeir, að vegna
atburða síðustu mánaða sé hann ekki
lengur fær um að veita erkibiskups-
dæminu þá andlegu leiðsögn, sem
nauðsynleg sé.
Kaþólska kirkjan í Boston hefur
enn á ný birt skjöl um presta, sem
sakaðir hafa verið um kynferðislegt
ofbeldi. Af þeim má sjá, að farið var
að taka harðar á málum eftir 1993 en
þá setti kirkjan sér ákveðnar reglur í
þessum efnum. Á framkvæmdinni
varð þó stundum mikill misbrestur.
Prestar krefjast
afsagnar kardinála
Boston. AP, AFP.