Morgunblaðið - 12.12.2002, Blaðsíða 41

Morgunblaðið - 12.12.2002, Blaðsíða 41
MENNTUN MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 12. DESEMBER 2002 41 Uppeldi er í raun tækifæri til að „endurreisa“ sjálfan sig, alast upp aftur, en til þess þarf vissulega þol- inmæði, það kemur ekki í sviphend- ingu. Verk Jean Clarke og Connie Dawson er heil aðferðafræði í því að alast upp aftur, og eru þær mjög virtar í Bandaríkjunum fyrir fram- lag sitt til uppeldismála. Bók þeirra fjallar m.a. um milda þáttinn í um- hyggju, óbifanlega þáttinn í umönn- un, ofdekur, afneitun, upplifanir fyrir og við fæðingu, enduruppeldi og ættleiðingu barna í fjölskyldur. Þær byggja efnið bæði á rannsókn- um og víðtækri reynslu af því að vinna með fullorðnum og börnum. Foreldrar geta veitt viðurkenn- ingu og örvun ýmist á gagnlegan eða gagnlausan hátt. Í bókinni birta höfundar næringartöflu yfir þetta og sýnir hún sex gerðir af tengslum: misnotkun/slæm með- ferð, skilyrt umönnun, ákveðni- umönnun, ofdekur, stuðnings- umönnun og vanræksla. Blaðamað- ur spurði Jean I. Clarke nánar um þessar sex næringargerðir, og einn- ig í beinu framhaldi um aðrar sex formgerðir sem mikið er lagt upp úr. Sex gerðir næringar 1. „Misnokun er harðneskjulegt samband og í henni býr sárs- aukafull reynsla eins og niður- læging, kynferðislegar dylgjur, sársauki gerður að aðhlátursefni, hótanir um skaða og skammir fyrir að finna til,“ segir hún og að jafnvel þótt misnotkunarathyglin sé harðneskjuleg muni börn nýta hana til að halda lífi þegar ekki er neina aðra viðurkenningu að fá. Dæmi: „Hættu að snökta ell- egar ég skal sjá til að þú fáir eitt- hvað til að gráta yfir.“ (Dæmin eru um skólabarn sem er með illa hruflaðan handlegg.) 2. Clarke vísar í bókina, bls. 25–30, en þar stendur að skilyrt umönn- un eigi sér aðeins stað þegar barnið hefur unnið fyrir henni. Skilyrt umönnun bindur ást við hegðun. Dæmi: „Hættu að gráta eða ég set engar umbúðir á hand- legginn.“ 3. Ákveðniumönnun sinnir þörfum fólks á beinan hátt. Sá sem veitir umönnina gerir það án þess að biðja viðtakandann um leyfi, því hann er sá sem dæmir um hvort umönnunin sé nauðsynleg og við- eigandi fyrir þroska barnsins. Dæmi: „Mér þykir leitt að þú skulir vera með hruflaðan hand- legg,“ segir foreldrið og svo gerir það að sárinu á ástríkan hátt. 4. Stuðningsumönnun er ástrík nærvera einstaklings sem býður fram aðstoð. Dæmi: „Ég sé að þú hefur hruflað á þér handlegginn. Er það sárt? Viltu annast þetta sjálfur eða viltu að ég hjálpi þér,“ spyr foreldri og býður faðmlag. 5. „Ofdekur (og undanlátssemi) er yfirlætisleg, klístrug ást, tjáð með því að gefa of mikið, of fljótt eða of lengi. Hún þjónar fyrst og fremst hagsmunum gefandans og vanmetur getu viðtakandans.“ (bls. 26). Dæmi: „Ó, sjáðu hand- legginn á þér. Aumingja þú! Þetta svíður voðalega. Ég skal binda um þetta. Farðu og leggðu þig inn við sjónvarp …“ 6. Vanræksla lýsir umönnun þar sem þörfum er ekki sinnt eða ekki eftir þeim tekið, þar eð for- eldrarnir eru of uppteknir af eig- in þörfum eða hafa of mikið að gera. Þeir geta einnig verið til- finningalega fjarstaddir. Dæmi: Barnið kemur með hruflaðan handlegg til móður eða föður, sem leiðir það hjá sér og segir í mesta lagi: „Ekki trufla mig.“ Næringin þarf form Jean Clark segir að þessi atriði eigi bæði við um eigin uppvöxt for- eldra og þeirra eigið foreldrahlut- verk. „Heima hjá sér, í skólanum og í umhverfinu upplifa börn samsetn- ingu allra sex tegunda af umönn- un,“ segir hún, og að foreldrar noti fleiri en eina aðferð í uppeldinu. Hún segir að heillavænlegustu að- ferðirnar séu þessar í miðjunni eða ákveðniumönnun og stuðningsu- mönnun. „Þær eru heilbrigðastar í gerð sinni.“ Hún fjallar svo ýtarlega um þessa næringu en víkur svo að forminu eða þær ytri reglur og mörk sem skapa öryggi. Foreldrum getur fundist þeir vera ráðvilltir gagnvart því hvernig þeir eigi að skap ytra formið, því nú á dögum eru sjaldan skýr, viðtekin og al- menn viðmið fyrir hlutverkið. En málið er að börn læra að vera örugg með því að fara eftir og hlýða nokkrum ófrávíkjanlegum reglum. Jean Clarke og Connie Dawson röðuðu formunum niður í sex flokka og hönnuðu töflu. Hér verður að lokum sagt frá þessum formum og nokkur dæmi tekin sem eiga við 13 ára ungling sem drakk áfengi. Tvö af formunum, ófrávíkjanlegar regl- ur og sveigjanlegar reglur, eru háð- ar aldri barnsins. Formgerðirnar sex 1. Kreddufesta er stífasta gerðin, en þar verður reglan mikilvægari en barnið og henni beitt án tillits til þess. Dæmi: „Ef þú snertir áfengi aftur, skaltu ekki hafa fyr- ir því að koma heim.“ 2. Aðfinnslur geta verið sveigjan- legri en kreddufestan, en falið í sér að skopast er að einstaklingn- um, hann uppnefndur. Dæmi: „Þú ert alltaf að gera eitthvað heimskulegt. Nú ertu að drekka. Þú ert alveg eins og pabbi þinn.“ 3. Ófrávíkjanlegar reglur segja börnum hvað eigi að gera til að vera öruggur og njóta velgengni. Þær kenna börnum að hlýða en ekki hvernig þau eigi að hugsa. Dæmi: „Þú mátt ekki drekka áfengi fyrr en þú hefur náð lög- legum aldri. Við væntum þess að þú virðir þessa reglu. Gerir þú það ekki verða afleiðingarnar mjög alvarlegar.“ 4. Sveigjanlegar reglur kenna börn- um hvernig á að hugsa og vera ábyrgur. Ferlið sýnir þeim hvað þau þurfa að vera meðvituð um þegar þau setja sín eigin mörk, byggja upp innri form. Dæmi: „Til eru krakkar sem setja drykkju í fyrsta sæti. Hvenær heldurðu að það sé í lagi að vera með krökkum sem drekka? Hvernig geturðu fundið krakka sem ekki drekka, svo þú verjir ekki öllum frítíma þínum með þeim sem drekka?“ 5. Sykurhúðun tjáir yfirlæti eða það að kröfum barnsins er framfylgt. Hún kennir barninu að það þurfi ekki að fara eftir reglum né til- einka sér kunnáttu og getu. Dæmi: „Þú ert of ungur til að drekka og keyra, svo þú getur fengið bjór hérna heima.“ 6.Fráhvarf kemur til þegar full- orðna fólkið býr hvorki til né styrkir reglur sem vernda börn- in. Þá bregst það líka því að skapa tækifæri svo þau geti lært verkþætti sem tilheyra aldri þeirra. Dæmi: Foreldri segir: „Ég vil ekki tala um það.“ Það er ekki viðlátið eða til viðræðu um drykkju barnsins. Hér er látið staðar numið en Jean Clarke segir að þeir sem ólust upp án þess að fá stuðning geti núna endurbyggt innri formin sín um leið og þeir taka til við að ala upp eigin börn af fullri alvöru. „Við getum al- ist upp aftur á hvaða aldri sem vera skal,“ segir hún að lokum. Að alast upp aftur. Jean Illsley Clarke & Connie Dawson. ÓB Ráðgjöf ehf. 2002. ’ Við getum alistupp aftur á hvaða aldri sem vera skal. ‘ guhe@mbl.is FIMMTA stig í því að alast upp aftur samkvæmt Jean I. Clarke og Conie Dawson nefnist form- gerð og stendur frá sex ára aldri til tólf ára. Stigin í endur- uppeldinu er átta. Hér er veitt innsýn í það fimmta, og er um að ræða staðhæfingar foreldris um formgerð barns (bls. 231: Að alast upp aftur).  Þú getur hugsað áður en þú segir já eða nei og lært af mis- tökum þínum.  Þú getur treyst skynjun þinni og innsæi til að hjálpa þér að ákveða hvað gera skal.  Þú getur fundið aðferð til að gera hlutina á þann hátt sem gagnast þér.  Þú getur lært reglurnar sem hjálpa þér til að búa með öðr- um.  Þú getur lært hvenær er og hvernig hægt að vera ósammála.  Þú getur hugsað fyrir sjálfa (n) þig og fengið hjálp í staðinn fyrir að vera í vandræðum.  Ég elska þig líka þegar við erum ósátt. Ég elska að þrosk- ast með þér. Frá sex til tólf ára ATVINNU- AUGLÝSINGAR I I Verkamenn Okkur vantar nú þegar vana byggingaverka- menn. Upplýsingar í síma 551 3499. Stafnar ehf. R A Ð A U G L Ý S I N G A R ATVINNUHÚSNÆÐI Til leigu Til leigu við Suðurlandsbraut 110 fm 3. hæð. Hentar vel fyrir arkitekta, verkfræðinga, bókhaldsstofu o.fl. Upplýsingar í síma 568 9230 og 897 3047. FÉLAGSSTARF Aðalfundur Félags sjálfstæðismanna í Austurbæ-Norðurmýri verður haldinn í Valhöll í kvöld, fimmtudagskvöldið 12. desember, kl. 20.00. Á dagskrá eru venjuleg aðalfundarstörf. FUNDIR/ MANNFAGNAÐUR Aðalfundur Frjálsa flugmannafélagsins verður haldinn laugardaginn 14. desember nk., í sal A, 2. hæð, Radisson SAS, Hótel Sögu kl. 14.00. Dagskrá: 1. Kosning í trúnaðarmannaráð. 2. Kosning stjórnar. 3. Önnur mál. Stjórnin. TIL SÖLU Til sölu lítil heildverslun Selur rekstrarvörur, áhöld og tæki fyrir snyrti- stofur, fótaaðgerðarstofur og naglastofur. Einnig förðunarlínu og förðunarbursta. Mjög góð vörumerki. Kæmi til greina að selja hvert merki og lager sér. Hentar vel í bílskúr eða við- bót við annað. Til afhendingar strax. Fyrirspurnir sendist á augl.deild Mbl. eða á box@- mbl.is merktar: „S — 13104“, fyrir 17. des. Til sölu 34% eign í Greiningarhúsinu ehf. Til sölu er 34% hlutur þrotabús Markhússins- Markaðsstofu ehf. í Greiningarhúsinu ehf., kt. 660201-2110. Nánari upplýsingar veitir Ásgeir Magnússon hrl., skiptastjóri þrotabúsins, á skrifstofutíma í síma 561 9505. STYRKIR Meistarafélag húsasmiða Styrktarsjóður Meistarafélag húsasmiða auglýsir eftir umsóknum til úthlutunar úr styrktarsjóði félagsins. Umsóknareyðublöð fást á skrifstofu félagsins í Skipholti 70 og þurfa að hafa borist fyrir 18. desember nk. TILKYNNINGAR Landbúnaðarráðuneytið Tollkvótar vegna innflutn- ings á ostum frá Noregi Með vísan til 87 gr. laga nr. 99/1993 um fram- leiðslu, verðlagningu og sölu á búvörum, með síðari breytingum og með vísan til reglugerðar dags 9. desember 2002, er hér með auglýst eftir umsóknum um tollkvóta vegna innflutn- ings á smurostum (0406.3000) framleiddum í Noregi. Nánari upplýsingar liggja frammi í ráðu- neytinu á skrifstofutíma frá kl. 9:00— 16:00. Skriflegar umsóknir skulu berast til landbúnað- arráðuneytisins, Sölvhólsgötu 7, 150 Reykjavík, fyrir kl. 15:00 mánudaginn 16. desember nk. Landbúnaðarráðuneytinu, 10. desember 2002. SMÁAUGLÝSINGAR FÉLAGSLÍF I.O.O.F. 11  18312128½  Jv.  EDDA 6002121220 III Fræðslufundur kl. 20.15 Landsst. 6002121219 VII Inns. Stm. Almenn samkoma í Þríbúðum, Hverfisgötu 42, kl. 20.00. Mikill söngur og vitnisburðir. Prédikun: Ólafur Zophoniasson. Allir hjartanlega velkomnir. www.samhjalp.is
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.