Morgunblaðið - 12.12.2002, Blaðsíða 46

UMRÆÐAN
46 FIMMTUDAGUR 12. DESEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
MARBERT
www.forval.is
NÝTT NÝTT
MARBERT eru sérfæðingar í farða,
og hefur nú rannsóknarstofu MARBERT
tekist að búa til nýja tegund farða sem
sameinar kosti allra annarra farða sem
þú hefur áður kynnst. Það er blautt
viðkomu líkt og kökufarði en matt líkt
og púðurfarði.
Anti-age
Compact Powder Foundation
er fyrir allar húðgerðir. Þökk sé þeirra
sérstöku vítamínbættu og kremkenndu,
en þó 100% olíulausu formúlu, mattar
það feita og blandaða húð og nærir
þurra. Það endist vel á húðinni og
jafnar út misfellur. Áhrifin eru einstök.
Silkimött en jafnframt geislandi áferð
og húðin verður mjúk og vel varin.
Þessi einstaka nýjung frá MARBERT
inniheldur vörn 15.
Líttu við á næsta
MARBERT útsölustað og prófaðu!
Á DÖGUNUM féll dómur í máli
sem Alþýðusamband Íslands höfðaði
á hendur LÍÚ.
Í stuttu máli var verið að knýja
fram staðfestingu álits ASÍ á því að
þær kjarabætur, sem um hafði sam-
ist við stjórnvöld og tengdust svoköll-
uðum rauðum strikum, giltu einnig
hvað varðaði Sjómannasamband Ís-
lands. Það er skemmst frá því að
segja að Alþýðusambandið vann mál-
ið og þar með var komið á hreint að
LÍÚ ber að greiða undirmönnum
sem nemur 1% af kauptryggingu í
séreignasparnað. Þetta ákvæði á ein-
göngu við um þá sjómenn sem ekki
hafa til þessa nýtt sér ákvæði um sér-
eignasparnað.
Eins og menn muna sömdu vél-
stjórar við útvegsmenn á sínum tíma
og í framhaldinu voru sett all hef-
bundin lög á hina aðila kjaradeilunn-
ar og skipaður kjaradómur til að leiða
málið til lykta. Niðurstaða kjaradóms
var síðan að flestu leyti í takt við
samning vélstjóra. Eitt af ákvæðum í
samningi vélstjóra og LÍÚ felur í sér
að ef aðrir sjómenn nái fram kjara-
bótum á gildistíma samningsins þá
skuli vélstjórum sjálfkrafa falla það
sama í skaut. Ekki er hægt að sjá að
nokkru máli skipti hvers eðlis sú
kjarabót er eða hvernig hún er til
komin. ASÍ fór í mál við SA til að fá á
hreint að Sjómannasamband Íslands
nyti sömu réttinda og önnur stéttar-
félög innan ASÍ.
Það hlýtur því að teljast fremur
langsótt að útvegsmenn túlki málin á
þann hátt, að þar sem Sjómanna-
smband Íslands er fullgildur aðili að
Alþýðusambandinu beri þeim að
greiða vélstjórum 1%. Í öllu falli er
staða málsins nú þannig að allir sjó-
menn á íslenskum skipum sem ekki
eru í séreignsparnaði fá þessa kjara-
bót. Þ.e.a.s. allir nema skipstjórnar-
menn. M.ö.o. þeir sömu menn og
hlustað hafa á sína útgerðarmenn
lýsa því fjálglega yfir að skipstjórn-
armennirnir séu fulltrúar útgerðar-
innar um borð og sé sú stétt sem
mest ríður á að standi sína plikt.
Þann 4. desember var haldinn
stjórnarfundur í Landssambandi ís-
lenskra útvegsmanna. Meðal þess
sem þar var tekið fyrir var ósk FFSÍ í
þá veru að allir áhafnarmeðlimir nytu
sömu réttinda hvað varðar séreigna-
sparnað.
Þankagangur stjórnarmanna LÍÚ
reyndist ekki rishærri en svo að þeir
ákváðu að hafna beiðni FFSÍ. Þetta
segir undirrituðum ekkert annað en
að þessir höfðingjar bera mjög tak-
markaða virðinu fyrir þeirri stétt sem
þeir þó eiga allt sitt undir. Það er
engu líkara en þeir kunni hvergi við
sig nema í skotgröfunum. Ég skora
hér með eindregið á alla sjómenn sem
ekki hafa nú þegar hafið séreigna-
sparnað að vinda að því bráðan bug
nú þegar. Með því móti tvöfalda þeir
útgjöld LÍÚ og stuðla um leið að því
að útgerðarmenn hitti sjálfa sig fyrir
með þessari fordæmalausu ákvörðun.
Að auki er það einfaldlega löngu
tímabært fyrir alla sjómenn að nýta
til hins ýtrasta það sem í samningum
er hvað varðar séreignalífeyrissparn-
að. Það er í raun ekki burðugt miðað
við aðra launþega þar sem atvinnu-
rekendur greiða af heildarlaunum á
meðan útgerðarmenn greiða ein-
göngu af kauptryggingu sjómanna.
Samtök atvinnulífsins vísa þessa dag-
ana óspart í jafnræðisregluna og
kvarta yfir mismunun af hálfu hins
opinbera þar sem stjórnvöld hafa
ákveðið að styrkja hagdeild ASÍ án
sambærilegs framlags til SA. Ekki er
ólíklegt að Ari Edvald hafi talsvert til
síns máls hvað þetta varðar. Fróðlegt
væri að fá túlkun hans á þeirri mis-
munun sem felst í ákvörðun útgerð-
armanna varðandi mismunandi rétt
sjómanna til séreignasparnaðar og
þann „friðarboðskap“ sem þar býr að
baki.
Listin að rækta
sambandið
Eftir Árna
Bjarnason
Höfundur er formaður FFSÍ.
„Þessir
höfðingjar
virðast
kunna
hvergi við
sig nema í skotgröf-
unum.“
Í UMRÆÐUM um fjárhagsáætlun
Reykjavíkurborgar kvartar Björn
Bjarnason sáran yfir því að áætlunin
hafi verið lögð fram til fyrri umræðu
án B-hluta. Orkuveitan er B-hluta
fyrirtæki sem og önnur sem eiga það
sammerkt að vera ekki rekin fyrir
skattfé. Björn Bjarnason hefur klag-
að þessa málsmeðferð til félagsmála-
ráðuneytisins. Honum hefði áður ver-
ið í lófa lagið að leita ráða hjá
bæjarstjóranum í Garðabæ og vin-
konu sinni Ásdísi Höllu Bragadóttur.
Bæjarstjórn Garðabæjar sam-
þykkti fjárhagsáætlun næsta árs í síð-
ustu viku eftir tvær umræður. Ásdís
Halla hafði sama háttinn á og R-list-
inn í Reykjavík því B-hluti áætlunar-
innar var ekki tilbúinn við fyrri um-
ræðu. Reyndar var málið öllu verra
því B-hlutinn lenti í miklu tímahraki
og bæjarfulltrúar höfðu ekki nema
sólarhring til að berja hann augum
áður en herlegheitin voru afgreidd
endanlega. Sá sem þetta skrifar hefði
vissulega getað gert málsmeðferðina
að aðalatriði, jafnvel staðið í bréfa-
skriftum við félagsmálaráðuneytið.
Það var ekki gert. Þess í stað var
kröftum og athygli beint að innihaldi
áætlunarinnar. Hlutum eins og
skattprósentu, gjaldskrám, þjónustu-
stigi og framkvæmdum næsta árs.
Í sveitarstjórnum gegnir minni-
hlutinn veigamiklu hlutverki. Björn
Bjarnason velur sér þann stíl að gera
formið og umbúðirnar að aðalatriði í
umfjöllun sinni um fjármál Reykja-
víkurborgar. Sú spurning er hins veg-
ar áleitin hvort sú baráttuaðferð sé
best til þess fallin að skila áherslu-
málum Sjálfstæðisflokksins í Reykja-
vík inn í fjárhagsáætlun borgarinnar
fyrir árið 2003.
Umbúðavæðing
Björns
Bjarnasonar
Eftir Einar
Sveinbjörnsson
Höfundur er bæjarfulltrúi
Framsóknarflokks í Garðabæ.
„Björn
Bjarnason
velur sér
þann stíl að
gera formið
og umbúðirnar að aðal-
atriði.“
ÞAÐ þarf ekki að fylgjast lengi
eða náið með fjölmiðlum til að sjá
hversu áttavilltir sumir af leiðtogum
landsins eru í mörgum mikilvægum
málefnum. Eitt þeirra er það sem
hér verður skoðað, hvað veldur háu
matvöruverði á Íslandi. Stjórnmála-
menn hafa verið duglegir við að
benda í allar áttir í leit að blóra-
böggli. Enginn af þeim hefur hins
vegar kjark til að benda á hina ofur
einföldu ástæðu sem er jafnframt rót
vandans: innflutningshöft og ríkis-
styrktan landbúnað.
Í dag eyðum við, fólkið í landinu,
hátt í 10 milljörðum á ári hverju í að
halda uppi landbúnaðarkerfinu. Það
segir hins vegar aðeins hálfa söguna,
því á sama tíma og við borgum með
landbúnaðarvörum í gegnum skatt-
ana okkar eru hér mikil innflutnings-
höft.
Hver vinnandi einstaklingur á Ís-
landi þarf því ekki aðeins að greiða
rúmlega 60 þúsund krónur á hverju
einasta ári til að halda landbúnaðin-
um uppi heldur er verðlagning á
framleiðslu greinarinnar mun hærri
en ef markaðurinn veitti henni nauð-
synlegt aðhald með afnámi styrkja
og hafta. En hver er kostnaður okk-
ar vegna landbúnaðarins í saman-
burði við aðra samneyslu? Hann
kostar okkur hálft deCode-lán á ári,
meira en rekstrarkostnað allra fram-
haldsskóla Íslands samanlagt á ári,
rúmlega þrisvar sinnum meira en
rekstrarkostnað LÍN á ári og rúm-
lega tvisvar sinnum meira en ríkið
eyðir í heilsugæslu landsins á ári!
Sagan hefur sýnt að ríkisstyrkir
drepa niður bæði alla skapandi hugs-
un og frumkvæði. Þeir halda á lífi
fyrirtækjum sem eru rekin á bæði
óskynsamlegan og ósamkeppnishæf-
an hátt og ættu með réttu að vera
farin að snúa sér að öðru. Ríkis-
styrktar greinar hafa einnig til-
hneigingu til að firra sig allri ábyrgð
á eigin rekstri. Ef á móti blæs er
ekki hagrætt, eins og öllum heil-
brigðum fyrirtækjum ber, heldur er
hlaupið beint í vasa ríkisvaldsins eft-
ir meira fé. Er þetta eðlilegt? Margir
velta því eflaust fyrir sér hvort
bændur færu ekki langflestir á haus-
inn ef höft og styrkir yrðu með öllu
afnumin? Það þarf ekki að vera svo
ef rétt er að málum staðið. Það væri
með öllu ómannúðlegt að fara í að-
gerðir sem þessar án þess að koma
til móts við bændur og reyna að lág-
marka tjón þeirra. Margar lausnir
liggja fyrir. Sú sem undirritaður
hallast fyrst og fremst undir er að-
lögunartími fyrir bændur í formi út-
gáfu ríkisins á skuldabréfum.
Skuldabréfin gætu verið að sömu
upphæð og samanlagðir styrkir rík-
isins til bænda í 5–10 ár. Bændur
gætu því valið hvort þeir seldu bréfin
strax eða héldu sig við að fá fastar
greiðslur af þeim að sömu upphæð
og þeir fengu áður. Með þessu fá
bændur tækifæri til að hætta búskap
með dágóða summu til að koma und-
ir sig fótunum á öðrum vettvangi
eða, ef þeir kysu að halda áfram bú-
skap, mikið svigrúm til að markaðs-
væða reksturinn hjá sér. Að þessum
5–10 árum liðnum (sem við gáfum
okkur sem aðlögunartíma) myndi
ríkissjóður hafa rúmlega 10 millj-
arða króna afgang sem hann gæti
notað til að veita öllum vinnandi ein-
staklingum rúmlega 60 þúsund krón-
ur á ári í auknar ráðstöfunartekjur.
Til styttri tíma litið verður senni-
lega ekki komið í veg fyrir að þjóð-
arframleiðsla minnki við afnám land-
búnaðarins úr súrefniskassa ríkisins.
Þjóðarframleiðslan á hins vegar til
lengri tíma litið eftir að aukast gíf-
urlega, ekki aðeins vegna margföld-
unaráhrifa milljarðanna sem fólkið í
landinu fær í auknar ráðstöfunar-
tekjur heldur einnig vegna markaðs-
aflanna. Hið sjálfvirka aðhald hins
frjálsa markaðar gerir það að verk-
um að þeir bændur sem halda áfram
búskap verða að fara í stórfellda
hagræðingu og nútímavæða rekstur
sinn. Með þessu geta bændur fram-
leitt fleiri landbúnaðareiningar fyrir
minni pening en áður. Vinnuafl
þeirra bænda sem hætta búskap nýt-
ist mun betur, á nýjum vettvangi
markaðarins geta þeir fyrir hverja
unna klukkustund keypt mun fleiri
landbúnaðarvörur en þeir voru áður
sjálfir færir um að framleiða. Svo
þjóðarframleiðsla allra þeirra ein-
staklinga sem nú starfa í landbúnaði
á eftir að aukast, sama hvort þeir
halda áfram búskap eður ei.
Ef við horfum aðeins lengra en á
áhrifin á okkar litla frón og lítum á
heiminn í heild kemur svolítið merki-
legt í ljós. Kannanir hafa sýnt að
vestræn ríki eyða sex sinnum meira í
stuðning við landbúnað innanlands
en í þróunaraðstoð! Flest vitum við
að landbúnaðarvörur eru einar af
þeim fáu vörum sem þróunarlöndin
geta framleitt á samkeppnishæfan
hátt við okkur í vestri. Með innflutn-
ingshöftum og ríkisstyrkjum eru
vestræn ríki því að gera þessum fá-
tækustu löndum heims með öllu
ókleift að flytja vörur sínar út og
taka þátt í hinum frjálsa markaði
sem er þeirra eina von út úr sulti og
fátækt. Hér leynist því dulin þróun-
araðstoð sem gerir þessum löndum
mun betra en styrkir eða lán.
Ef allt ofantalið er rétt spyr fólk
sig þá ekki af hverju ráðamenn
benda sífellt í aðrar áttir við að leysa
vanda matvöruverðs? Þessari spurn-
ingu er best svarað með tilvitnun í al-
þýðuskáldið Megas: „Ég veit ekki
betur en það sé sýnt og sannað að
svo skal böl bæta að benda á eitthvað
annað.“
Vont er þeirra ranglæti,
verra er þeirra réttlæti!
Eftir Guðmund Arnar
Guðmundsson
„Ríkisstyrk-
ir drepa nið-
ur alla skap-
andi hugsun
og frum-
kvæði.“
Höfundur er hag- og viðskipta-
fræðinemi í Kanada.
Góðir skór
Skóbúðin
Miðbæ Háaleitisbraut 58-60
Sími 553 2300
Ráðgjöf á fimmtud. kl. 15-18 og laugard. kl. 11-15.
www.starri.is
Sérhæfing í
Intel-vörum
Móðurborð - Örgjörvar
- Flatir skjáir
3ja ára ábyrgð