Morgunblaðið - 12.12.2002, Blaðsíða 36

36 FIMMTUDAGUR 12. DESEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
EKKI myndu allir treystasér til að kaupa skip áhafsbotni upp á sitt ein-dæmi og taka að sér að
koma því til hafnar innan nokkurra
vikna frá kaupunum. Það gerir
Haukur Guðmundsson, eigandi Ís-
húss Njarðvíkur, hins vegar. Hann
er potturinn og pannan á bak við
björgun fjölveiðiskipsins Guðrúnar
Gísladóttur KE-15, sem sökk eftir
að það steytti á skeri á leið inn til
löndunar í Leknesi í N-Noregi. Inn-
anborðs var einn verðmætasti farm-
ur Íslandssögunnar, 870 tonn af
frystum síldarflökum.
Haukur segir að farmurinn sé enn
frosinn samkvæmt útreikningum
sérfræðinga og ef allt gengur að
óskum ætti því að vera hægt að
gæða sér á síldinni, sem veidd var í
sumarbyrjun, um áramótin. Farm-
urinn sé frosinn og í miklum massa.
Mikill kuldi hafi verið í frystihólfinu
þegar skipið fór niður og menn hafi
reiknað það út að frostið þar núna
ætti að vera um 12–15 gráður.
Guðrún Gísladóttir steytti á skeri
hinn 18. júní síðastliðinn og sökk
tæpum sólarhring síðar. Guðrún var
eitt stærsta og öflugasta skip ís-
lenska flotans. Skipið kom til heima-
hafnar í Keflavík í september árið
2001 og var því búið að vera innan
við ár í notkun, hjá útgerðarfélaginu
Festi, þegar það sökk. Samkvæmt
norskum lögum eiga eigendur skipa
sem sökkva innan norskrar lögsögu
að bera allan kostnað af hreinsun og
þeim framkvæmdum sem þarf að
ráðast í vegna skipskaðans.
Haukur Guðmundsson fylgdist
með fréttum af skipinu frá því það
sökk. Hann segir að svo hafi virst að
enginn ætlaði að skipta sér af skip-
inu og því hafi hann farið að hugleiða
það í lok ágústmánaðar hvort hann
gæti ekki keypt skipið og náð því
upp. Bróðir Hauks keypti danskt
flutningaskip, Marianne Danielsen,
sem strandaði við Grindavík árið
1989 og lukkaðist sú björgun mjög
vel.
„Þá fór maður að spekúlera í
þessum hlutum,“ segir Haukur sem
hefur allt frá árinu 1976 unnið við
hvers konar flutninga og verktöku.
Fyrirtæki hans, Íshús Njarðvíkur,
leigir út kæligeymslur.
Kaupverð ekki gefið upp
„Fyrsti formlegi fundurinn var 5.
september. Þá var búið að gera
frumdrög að því hvernig ætti að
standa að þessu. Upphaflega hug-
myndin hefur sáralítið breyst þótt
hún hafi aðeins þróast.“ Rúmum
mánuði síðar keypti Haukur skipið
en hann hefur ekki viljað gefa upp
kaupverðið. „Fólk hefur giskað á allt
frá 5.000 krónum upp í 50 milljónir.
Ég get upplýst að kaupverðið liggur
á því bili,“ segir Haukur kankvís.
Mengunarvarnir norska ríkisins
(SFT) höfðu gefið fyrri eigendum
skipsins frest til 15. október til að
fjarlægja olíuna um borð í skipinu,
um 300 tonn, og frest til 1. maí næsta
vor til að fjarlægja flakið. Ó
gerðarfélagið Festi eftir þv
urinn yrði framlengdur,
skipið hafði verið selt einu
áður en það átti að vera búi
lægja olíuna. Fór SFT ei
aðgerðaáætlun nýrra eigen
„Þeir sendu til okkar tvo
það vildi okkur til happs
voru kunnáttumenn, með
mikla kunnáttu í þessum
Annar þeirra var frá Nors
Flókin aðgerð
bjarga fjölveið
Þremur aðferðum
verður beitt til að koma
Guðrúnu Gísladóttur
KE-15, sem liggur á
hafsbotni undan strönd-
um Noregs, aftur upp á
yfirborðið en stefnt er
að því að skipið verði
komið til hafnar fyrir
jól. Nína Björk Jóns-
dóttir ræddi við Hauk
Guðmundsson, manninn
á bak við þessa miklu
björgunaraðgerð.
Avisa Nordland/Lars
Starfsmenn Íshúss Njarðv
unnu við það á dögunum á
inni í Leknesi að koma gúm
blöðrum fyrir í net. Þær v
an notaðar ásamt öðrum b
að lyfta skipinu af hafsbot
AÐ KOMA 2.252 tonnaskipi af hafsbotni ogflytja það til hafnar ervandasamt verk. Hauk-
ur Guðmundsson, eigandi Íshúss
Njarðvíkur, segir að þremur að-
ferðum verði beitt við að lyfta
skipinu upp. Átta tankar verði
fylltir af lofti og festir utan í skip-
ið, þá verði lofti dælt inn í fisk-
geymslutanka og gúmmíbelgir
fylltir lofti festir utan í stafn þess.
Skipið liggur á um 40 metra
dýpi í ljósum skeljasandi á stjórn-
borðshlið, sem er hægri hlið skips-
ins. Sjáanlegar skemmdir eru ekki
miklar, en í ljós á eftir að koma
hvernig hliðin sem skipið liggur á
lítur út. Haukur segir heppilegt að
hvítur sandur sé á botninum, þá sé
bjartara niðri á dýpinu og auð-
veldara fyrir menn að athafna sig.
Fyrsta skrefið í aðgerðunum
verður að sökkva stórum tönkum
niður til skipsins og binda þá við
bakborðshliðina. Alls verða not-
aðir átta tankar og eru þeir
stærstu þeirra 24 metrar á lengd
og 4 metrar á breidd. Fyrst verða
þrír tankar festir á bakborðshlið-
ina, sem snýr upp, lofti dælt inn í
þá og sjó út. Með þessu verður
skipið rétt við. Þá verða þrír tank-
ar festir á stjórnborðshliðina og
tveir á skutinn. Þá verður lofti
dælt inn í fiskgeymslutanka á
skipinu og sjó dælt út. Við það
mun skutur skipsins fara að reis-
ast upp og koma upp úr sjónum,
eins og sést á skýringarmyndinni.
Þá verða tíu gúmmíbelgir með
lofti, sem allir eru nokkrir metrar
á lengd, festir á stafn skipsins og
við það mun skipið koma að mestu
leyti upp úr hafinu. Líklega mun
það mara í hálfu kafi og þannig
verður skipið dregið til hafnar í
Leknesi, um fimm sjómílna leið en
þar hefur Haukur fengið hafn-
arpláss fyrir skipið.
Haukur segir að einnig hefði
verið hægt að lyfta skipinu upp
með pramma. „Norðmenn spurðu
af hverju við vildum nota tanka og
við spurðum af hverju ekki? Við
vissum um þessa tanka og keypt-
um þá. Það er bæði ódýrara og
þegar menn hífa skip upp með
pramma eru þeir alltaf að berja
skipinu við botninn. Tankarnir
láta skipið hins vegar fljót
legheitunum upp.“
Haukur segir að hann h
ið afburðafólk með sér í þ
verkefni. Sigurður Jónsso
tæknifræðingur stjórni ve
hafi gert alla útreikninga
lega eftir að byrjað var að
irbúa aðgerðirnar hafi Sig
fengið vélstjórann á Guðr
Gísladóttur til liðs við sig,
hann þekkir alla króka og
skipinu. Þá hafi Haukur r
geir Loga Ásgeirsson, fyr
)9/= >6!96 = =
Q3 H =!!$9!   H=
K>H =!  !$9! >$!
: !!$9!H = M 
;!$9!!! !  9/$ 4
.!$9!
;
 B; )9 >=$
? !$
(

"
% )>!$!  9 > 9 99
Tankar, belgir og
loft lyfta skipinu
GRÆNT LJÓS Á KAUPÞING
Sænska fjármálaeftirlitið hefursamþykkt yfirtöku Kaupþingsbanka á sænska bankanum JP
Nordiska. Í kjölfarið verður Kaup-
þing banki skráður í kauphöllinni í
Stokkhólmi á næstu vikum. Verður
það í fyrsta skipti sem íslenskt félag
er skráð bæði í innlendri og erlendri
kauphöll.
Um 86% hluthafa JP Nordiska hafa
samþykkt yfirtökutilboð Kaupþings
banka og fá þeir afhent hlutabréf í
Kaupþingi banka í skiptum fyrir bréf-
in. Eignir Kaupþings eftir samein-
inguna nema samkvæmt upplýsingum
úr níu mánaða uppgjöri 229 milljörð-
um króna en til samanburðar eru
eignir Búnaðarbankans metnar á
tæpa 244 milljarða, eignir Lands-
bankans á rúma 275 milljarða og eign-
ir Íslandsbanka á tæpa 313 milljarða
króna.
Eigið fé Kaupþings banka er eftir
sameininguna metið á 18,6 milljarða
miðað við níu mánaða uppgjör en eigið
fé Íslandsbanka 20,4 milljarða,
Landsbankans 16,3 milljarða og Bún-
aðarbankans 14,9 milljarða króna.
Í Morgunblaðinu í gær er haft eftir
Sigurði Einarssyni, forstjóra Kaup-
þings banka, að um ánægjulegt skref
sé að ræða fyrir Kaupþing enda hafi
kaupferlið verið bæði langt og
strangt. Hann segist aldrei hafa efast
um samþykki sænska fjármálaeftir-
litsins enda hafi Kaupþing banki unn-
ið undir öflugu eftirliti íslenska fjár-
málaeftirlitsins. „Þeir starfa eftir
sömu reglum EES hér í Svíþjóð og
heima á Íslandi. Það er fyrst og fremst
mismunandi menning milli landa sem
hefur valdið erfiðleikum, t.d. mismun-
andi uppröðun á rekstrarreikningi og
öðru slíku sem við höfum þurft að hafa
fyrir að útskýra,“ sagði Sigurður í
Morgunblaðinu í gær.
Í sænskum fjölmiðlum hefur yfir-
taka Kaupþings á JP Nordiska verið
gagnrýnd. Meðal annars af sænskum
samtökum hlutabréfaeigenda fyrir að
fara ekki að sænskum siðareglum
hvað varðar hlutabréfaviðskipti og af
fyrrverandi stjórnarformanni JP
Nordiska fyrir að fara of hratt í sak-
irnar.
Starfshættir Kaupþings hafa einnig
verið umdeildir hér á Íslandi. Hraður
vöxtur fyrirtækisins hefur vakið
spurningar í fjármálalífinu hér, svo og
aðild þess að ýmsum viðskiptasamn-
ingum, sem valdið hafa umróti í við-
skiptalífinu.
Í ljósi þessa er erfitt að komast að
annarri niðurstöðu en þeirri, að sam-
þykkt sænska fjármálaeftirlitsins sé
tvímælalaust traustsyfirlýsing fyrir
Kaupþing. Ætla verður að könnun
Svía á rekstri fyrirtækisins hafi verið
nákvæm og að þessi niðurstaða verði
Kaupþingi til framdráttar.
Það er ánægjulegt að sjá útrás ís-
lensks fjármálafyrirtækis af þeim
toga sem nú er að verða að veruleika í
tilfelli Kaupþings banka og gefur von-
andi fyrirheit um frekari útrás ís-
lenskra fyrirtækja.
LAUNAMUNUR KYNJANNA
HÉR OG ERLENDIS
Launamunur kynjanna er umtals-verður hér á landi, það er óum-
deilt. Fjöldi vandaðra kannana hefur
sýnt fram á þetta og jafnvel þótt tekið
sé tillit til allra þeirra þátta, sem
nefndir eru sem skýringar á munin-
um á launum kvenna og karla, t.d.
vinnutíma, menntunar, starfs-
reynslu, starfsvettvangs, ábyrgðar
o.s.frv., stendur eftir talsverður mun-
ur, sem ekki verður skýrður með
neinu öðru en kynferði – eða kannski
öllu heldur hefðbundnum viðhorfum
til hlutverka kynjanna. Hins vegar
höfum við Íslendingar stundum talið
okkur standa framarlega í baráttunni
fyrir jafnrétti kynjanna og ýmsum
kunna því að koma á óvart niðurstöð-
ur fjölþjóðlegrar rannsóknar, sem
gerð var á vegum Evrópusambands-
ins, en þær sýna fram á að launamun-
ur sé mestur á Íslandi af þeim sex
Evrópuríkjum, sem könnunin náði til.
Þau eru auk Íslands Noregur, Dan-
mörk, Bretland, Austurríki og Grikk-
land.
Á það ber að líta að könnunin nær
aðeins til þriggja starfsstétta, þ.e.
verkfræðinga, framhaldsskólakenn-
ara og fiskvinnslustarfsfólks. Sam-
kvæmt henni er munurinn á greiddu
tímakaupi kvenna og karla 9% hjá
kennurum, 14% hjá verkfræðingum
og 20% hjá fiskvinnslufólkinu. Á það
ber að líta að hér er ekki um að ræða
mun, sem skýrist eingöngu af kyn-
ferði, heldur ræður t.d. mismunandi
vinnutími og starfsvettvangur miklu.
Könnunin varpar hins vegar ljósi á
það að bæði vinnutími og starfsvett-
vangur eru mismunandi eftir kyn-
ferði – karlar vinna t.d. mun meira en
konur en konur raðast fremur í lægst
launuðu störfin.
Kjarni málsins hér er að könnunin,
sem gerð er með sama hætti í sex
löndum, sýnir fram á meiri launamun
á Íslandi en í hinum ríkjunum. Þannig
er launamunurinn í viðkomandi stétt-
um 39% hjá þeim, sem starfa hjá hinu
opinbera en 6–14% í samanburðar-
löndunum. Á almenna vinnumarkaðn-
um eru íslenzku karlarnir, sem könn-
unin tók til, með 27% hærri laun en
konurnar í sama hópi, en í hinum ríkj-
unum fimm var munurinn 16–27%.
Það má taka undir það með Þor-
gerði Einarsdóttur, lektor í kynja-
fræðum við Háskóla Íslands, að mik-
ilvægt er að rannsaka betur í hverju
sérstaða Íslands í þessum efnum er
fólgin og hvað skýrir hana. Jafnframt
gengur það að mörgu leyti gegn við-
teknum hugmyndum að launamunur-
inn sé meiri í opinbera geiranum en á
almenna vinnumarkaðnum, sem gæti
bent til þess að markaðslögmálin séu
ekki svo afleitt tæki í baráttunni fyrir
auknu jafnrétti kynjanna. Mætti
gjarnan beina athygli rannsakenda
að þessu atriði.
Hins vegar eigum við ekki að sætta
okkur við að koma launamun kynj-
anna í svipað horf og í nágrannalönd-
unum. Við eigum að stefna að því að
útrýma honum; það er sameiginlegt
hagsmunamál launafólks og vinnu-
veitenda.