Morgunblaðið - 11.03.2003, Blaðsíða 22

NEYTENDUR
22 ÞRIÐJUDAGUR 11. MARS 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Laugavegi 87
Sími 511 2004
www.dunogfidur.isSími 693 0997
Opið virka daga kl. 12-18 og um helgar kl. 12-17
Skómarkaður
Varst þú búinn að kíkja á
skómarkaðinn í Sætúni 8
(við hliðina á Heimilistækjum)
Ekki missa af honum
Alltaf bætast nýjar vörur við
Ótrúleg verðlækkun
HJÁ Matvælarannsóknum í
Keldnaholti hefur verið unnið að
ýmsum verkefnum sem auka þekk-
ingu á efnainnihaldi matvæla.
Bæði er um að ræða næringarefni
og aðskotaefni (efni sem berast í
matvæli og geta verið óæskileg).
Upplýsingar eru skráðar í Íslenska
gagnagrunninn um efnainnihald
matvæla og þær hafa verið notaðar
af Manneldisráði við útreikninga í
neyslurannsóknum. Einnig eru
upplýsingarnar notaðar á Matar-
vefnum (www.matarvefurinn.is) en
þar getur fólk reiknað út hversu
mikið það fær af næringarefnum.
Síðustu árin hefur athyglin
beinst talsvert að öryggi matvæla.
Með öryggi matvæla (food safety)
er átt við það að matvælin séu
örugg fyrir neytendur með tilliti til
skaðlegra örvera og aðskotaefna. Í
íslensku umhverfi er tiltölulega lít-
ið af mengandi efnum borið saman
við önnur nálæg lönd. Því ættu að
vera góð skilyrði til að framleiða
matvæli á Íslandi með algjöru lág-
marki aðskotaefna.
Matvælaframleiðsla á Íslandi
býr við aðstæður sem að mörgu
leyti eru sérstakar. Svalt loftslag
leiðir til þess að lítið er af skað-
völdum og því komumst við af með
minna af varnarefnum en flestar
aðrar þjóðir. Strjálbýli, víðlend
beitilönd og tiltölulega lítill iðn-
aður stuðlar að lítilli mengun mið-
að við stærð landsins. Hreint loft
og gnægð hreins vatns skiptir
einnig miklu máli. Búfjárræktin
býr við stranga lyfjalöggjöf og lagt
er bann við notkun vaxtarhvetj-
andi hormóna og íblöndun sýkla-
lyfja í fóður. Þá erum við laus við
ýmsa búfjársjúkdóma og þurfum
því ekki að nota lyf gegn þeim.
Lítið af ólífrænum
snefilefnum
Yfirleitt er styrkur ólífrænna
snefilefna (oft nefnd þungmálmar,
þ.e. kadmín, blý, kvikasilfur o.fl.),
þrávirkra lífrænna efna (DDT,
PCB, díoxín o.fl.) og geislavirkra
efna í íslenskum landbúnaðaraf-
urðum með því lægsta sem mælist
í nálægum löndum. Lítið greinist
af ólífrænum snefilefnum í íslensk-
um búfjárafurðum þrátt fyrir að
þessi efni losni úr læðingi við eld-
gos. Þetta á einkum við um kvika-
silfur en ekki er sjáanlegt að það
eigi greiða leið inn í fæðukeðjuna
hér á landi. Ólífræn snefilefni úr
jarðvegi greinast í íslenskum mos-
um en ekkert bendir til að þessi
efni berist í verulegum mæli í bú-
fjárafurðir. Styrkur kadmíns í
jarðvegi á landbúnaðarsvæðum
hefur víða um heim farið vaxandi
vegna þess að kadmín berst með
tilbúnum áburði. Kadmín í tilbún-
um áburði er mjög mismikið eftir
uppruna hráefnanna en hér á landi
hefur verið brugðist við með því að
setja stöng hámarksgildi fyrir
kadmín í áburði.
Það vekur athygli að þrávirk
efni skuli yfirleitt greinast í ís-
lensku vistkerfi þar sem lítið hefur
verið notað af flestum þessum efn-
um hér á landi. Skýringin er sú að
þrávirk lífræn efni berast með loft-
straumum milli landa og þéttast á
köldum svæðum. Þrávirk efni
greinast í selum og ísbjörnum ná-
lægt norðurheimskautinu. Al-
mennt er styrkur geislavirks ses-
íns (Cs-137) í íslenskum matvælum
mjög lágur. Íslensk náttúra er þó
viðkvæm fyrir geislavirku úrfelli
en Íslendingar voru svo heppnir að
sleppa við afleiðingar Tsjernobyl
slyssins. Almennt mælist mjög lítið
af aðskotaefnum í íslenskum land-
búnaðarafurðum og oft er um
minna magn að ræða en í sambæri-
legum erlendum afurðum.
Lítið af aðskotaefnum í
íslenskum landbúnaði
Aðskotaefni í matvælum
eru mörgum hugleikin.
Hér á eftir fer stutt
samantekt um að-
skotaefni í íslenskum
matvælum frá Ólafi
Reykdal matvælafræð-
ingi hjá Matvælarann-
sóknum í Keldnaholti.
Morgunblaðið/RAX
Lítið er um aðskotaefni í íslenskum landbúnaðarvörum en augu manna beinast æ meir að öryggi matvæla.
FRAMLEIÐSLA á lífrænni jógúrt
er á döfinni hjá Biobúi ehf. sem er í
eigu Kristjáns Oddssonar, mjólkur-
bónda á Neðra-Hálsi í Kjós, og konu
hans, Dóru Ruf. Kristján segir
vöruþróun standa fyrir dyrum
næstu 4–6 vikur. Gangi hún vel megi
búast við jógúrtinni á markað um
mánaðamótin apríl/maí. Í boði verða
þrjár tegundir, það er hrein jógúrt,
með jarðarberjum og með múslí.
Engum aukasykri verður bætt
við, auk þess sem ávaxtamassinn og
múslíið sem notað verður við fram-
leiðsluna er lífrænt.
Kristján á Neðra-Hálsi framleiðir
lífræna mjólk sem Mjólkursamsalan
hefur séð um dreifingu og vinnslu á
og segir hann
umframfram-
leiðslu verða
nýtta til
jógúrtgerðar.
Tveir bændur
til viðbótar
framleiða
vottaða líf-
ræna mjólk og
selur annar
þeirra sína afurð til að mynda til
Mjólkurbús Flóamanna, sem fram-
leiðir lífræna Ab-mjólk.
„Verði eftirspurn meiri en fram-
boðið fáum við fleiri bændur til þess
að framleiða lífræna mjólk. Tvö ár
tekur að fá lífræna vottun og því
færi slík framleiðsla aldrei af stað
fyrr en að þeim tíma liðnum,“ segir
hann.
Offramboð er á lífrænni mjólk og
segir Kristján það óneitanlega dálít-
ið skrýtið.
„Framleiðendur verða því að taka
málin í sínar hendur, því aðrir virð-
ast ekki tilbúnir til að vinna þessari
vöru fylgi meðal neytenda. Mjólk-
uriðnaður á Íslandi er í raun stóriðn-
aður og framleiðsla af þessu tagi,
sem virðist þjóna eingöngu litlum
hluta markaðarins, er því dæmd til
þess að teljast sérvara og hentar þar
af leiðandi illa inn í það kerfi sem við
búum við. Hvort þessi framleiðsla á
eftir að vaxa er því undir neytendum
komið,“ segir hann.
Lífræn jógúrt vænt-
anleg með vorinu
KOMIÐ er á
markað pasta
sem gert er úr
hinni fornu korn-
tegund Farro, frá
ítalska pasta-
framleiðandanum
Rustichella
d’Abruzzo. Meðal
þeirra verslana
sem bjóða upp á Farro-pasta frá
Rustichella eru Fjarðarkaup, Fylgi-
fiskur, Hagkaup, Nóatún og Osta-
búðin, segir í tilkynningu frá fram-
leiðanda.
„Rustichella-pastað er handgert
og þar af leiðandi mjög frábrugðið
verksmiðjuframleiddu pasta. Bragð
og áferð eru ólík, auk þess sem mun
minna þarf til þes að metta með
handgerðu pasta en verksmiðju-
framleiddu. Farro er ein elsta korn-
tegund sem þekkt er á jörðinni; al-
gerlega óerfðabætt form af korni
sem ber með sér hnetubragð. Farro-
kornið hefur verið ræktað í Evrópu í
margar aldir,“ segir loks í tilkynn-
ingu frá Meistaravörum.
NÝTT
Handgert
Farro-pasta
HEILDSALAN
Eggert Krist-
jánsson kynnir
strimla með
köldu vaxi sem
fjarlægja líkams-
hár. Varan nefn-
ist Cold Wax
Strips og er
væntanleg í versl-
anir í maí. Í tilkynningu frá innflytj-
anda segir meðal annars, að leggirn-
ir séu hárlausir í allt að fjórar vikur
eftir notkun. „Gel-vax Veet er meðal
annars gert úr sykri og inniheldur
þannig náttúruafurð. Hvorki þarf að
hita strimlana í örbylgjuofni né potti
því þeir eru tilbúnir til notkunar með
því að núa þeim milli handanna.“
Einnig segir að þar sem virka efn-
ið í strimlunum sé vatnsleysanlegt
þurfi ekki að fjarlægja vaxafganga af
húðinni. Nóg sé að þvo húðina með
volgu vatni.
Vaxstrimlar
með sykri