Morgunblaðið - 03.05.2003, Blaðsíða 29

LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 3. MAÍ 2003 29
Myndlistarmennirnir þrír,sem sýnt hafa í Kúlunni íÁsmundarsafni við Sig-tún í vor, eru Tumi
Magnússon, Finnbogi Pétursson og
Eygló Harðardóttir, en sýningar-
stjórar eru Hanna Styrmisdóttir og
Pétur H. Ármannsson.
Yfirlýst markmið sýningaraðar-
innar er að kanna möguleika hins
sérstæða sýningarrýmis sem Kúlan
er og hvetja til endurskoðunar á
hlutverki Ásmundarsafns í sam-
félaginu.
Glas sem tæmist smátt og smátt
Sýning Tuma Magnússonar var sú
fyrsta í sýningaröðinni, en hún stóð
yfir dagana 16. janúar til 16. febrúar.
„Mér finnst Kúlan mjög fallegt rými
og sérstakt, en um leið gerir það
nokkrar kröfur til manns að búa til
verk inn í hana. Hljómburðurinn og
lögunin er það sem einkum gerir það
sérstakt. Mér fannst mjög gaman að
takast á við það, og einmitt vegna
þess hvernig það er, fór ég þá leið að
gera myndband,“ segir Tumi, en
þetta var í fyrsta sinn sem hann sýn-
ir opinberlega myndbandsverk, þó
hann hafi fengist við gerð þeirra um
nokkurt skeið. „Mér fannst mynd-
band henta þessu rými mjög vel,
meðal annars vegna hljóðsins í Kúl-
unni sem er svo stór hluti af upplifun
rýmisins. Með þeim hætti var hægt
að virkja alla aðalþætti hennar.“
Hann segir verkið vera í framhaldi af
því sem hann hefur fengist við í list-
sköpun sinni undanfarin ár, þó að um
frumraun á vettvangi myndbands-
sýninga hafi verið að ræða. „Ég hef
meðal annars verið að vinna með liti
efna og myndir af hlutum sem eru
felldar inn í rými.“
Myndband Tuma er tekið upp í
gegn um glas sem inniheldur mis-
munandi tegundir vökva, sem hann
tæmir smátt og smátt. „Þetta er tek-
ið upp utandyra, og um leið og glasið
tæmist, sést meir og meir í himininn.
Á vissan hátt virkar glasið því eins
og gluggi líka. Þegar maður fær sér
sopa af drykk, myndast óhjákvæmi-
lega hljóð um leið, svo það heyrist
söturhljóð líka í Kúlunni miðri. Ef
maður býr til hljóð í henni miðri
heyrist það úr öllum áttum og er alls
staðar jafn sterkt.“ Tumi segist ekki
hafa hafa haft Ásmund Sveinsson og
verk hans sérstaklega til hliðsjónar
við gerð innsetningarinnar. „En Kúl-
an er nánast eins og skúlptúr eftir
hann og þar sem ég er að vinna með
rýmið þar, hlýtur hann að vera þarna
einhvers staðar á sveimi.“
Hljóðstækkunargler
Finnbogi Pétursson sýndi í Kúl-
unni frá 27. febrúar til 30. mars.
Hann segir innsetningu sína vera í
framhaldi af verki sem hann sýndi í
Nýlistasafninu árið 1991 – í báðum
tilfellum er um myndgervingu hljóðs
að ræða. „Ég ákvað að nota fyrst og
fremst hljóðið í Kúlunni, því það er
búið að sitja í mér frá því að ég kom
þangað fyrst. Maður lendir ekki í því
á hverjum degi að standa inni í para-
bólu eða hálfhring! Í raun virkar
Kúlan eins og hljóðstækkunargler,
allt hljóð safnast fyrir í miðju henn-
ar, þannig að ég mældi eigin tíðni
hennar, sem reyndist vera í kring
um 55 rið. Ég notaðist svo við tíu
tóna, frá 50 til 60 riðum úr fjórum
lágtíðnihátölurum, til að koma hreyf-
ingu á yfirborð vatns sem lýst erí
gegn um með ljósi. Þannig varpast
yfirborð vatnsins upp í loftið og
breytir um form eftir því hvaða tíðni
berst út úr hátölurunum,“ segir
Finnbogi.
Hann segir verkið samsett úr
þeim elementum sem hann hefur
unnið með í listsköpun sinni undan-
farin ár. „Í hljóði notast ég við
kassa-, hring- og sinus-bylgjur, í
formi nota ég kassa, þríhyrning og
hring og í ljósi nota ég RGB – rauð-
an, grænan og bláan. Litirnir verða
að hvítum sé þeim blandað saman í
ljósi, ef formunum er blandað saman
kemur út óreglulegt form og úr
hljóðunum samanblönduðum kemur
„noise“ – allar tíðnir líkt og heyrist
milli útvarpsstöðva. Þetta verk í Kúl-
unni er því algerlega unnið útfrá
mínum formúlum.“
Finnbogi segir Ásmund Sveinsson
í raun ekki tengjast verki sínu að
öðru leyti en því að hann byggði Kúl-
una. „En ég er að leika mér að sömu
formum og hann var að gera og nýti
mér sköpunarverk hans. Ég hef það
á tilfinningunni að þessi kúla hafi
verið honum mikið hjartans mál –
þetta er fantasía sem hann lætur
vaða á, hálft í hvoru praktísk og hálft
í hvoru leikur. Björn Th. Björnsson
sagði alltaf í listasögunni að Ás-
mundur hafi byggt Kúluna með það
að markmiði að vinna litlar högg-
myndir í henni, en það hafi ekki
gengið eftir – strax við fyrsta höggið
hafi hann áttað sig á því að eitt lítið
högg kæmi tífalt tilbaka. Ásmundur
hefur því orðið fyrir áhrifum, líkt og
ég, af endurkastinu þarna inni.“
Finnbogi lætur vel af verkefninu
og segir það vera skemmtilegt inn-
legg í íslenska myndlistarflóru. „Það
getur verið erfitt að vinna inn í svona
sérstakt rými eins og Kúlan er, en
mér fannst það skemmtileg áskorun.
Að mörgu leyti hentar hún list minni
mjög vel og ég sá marga möguleika
fyrir mér þar.“ Hann segist hafa
margar hugmyndir um tengd verk-
efni. „Til dæmis mætti athuga að
nota aðra hluta safnsins í svipað
verkefni, eða að fá listamenn til að
vinna út frá ákveðnu verki eftir Ás-
mund.“
Hús sem táknmynd drauma
Innsetning Eyglóar Harðardótt-
ur, sem opnuð var almenningi 10.
apríl og hægt er að skoða í safninu
þar til um næstu helgi, fjallar um
tenginguna milli sjónrænnar skynj-
unar og myndleifa annars vegar og
hugans og minninganna og mögu-
leikanna sem myndast þar á milli
hins vegar. „Innihald verksins teng-
ist formi Kúlunnar, því það er sterk
heildartilfinning sem fylgir því að
vera þarna inni. Þetta er afmarkaður
heimur, sem er mjög laus frá jörð-
inni. Þú ert uppi á annarri hæð í
safninu og á herberginu eru 24 litlir
gluggar, sem vísa út og upp á við,
ekki niður á við, og fyrir vikið áttu
erfitt með að sjá hvað er að gerast
niðri á jörðinni fyrir utan bygg-
inguna. Þannig kom upp sú hug-
mynd að nota meðal annars táknmál
drauma – þessi sýn sem maður hefur
út úr Kúlunni býður uppá huglægt
viðfangsefni á borð við þetta,“ segir
Eygló, sem notar algenga táknmynd
úr draumum í innsetningunni – hús –
ásamt ljósmyndum sem hún hefur
tekið sjálf og fréttamyndum úr dag-
blöðum. „Það sem vakti áhuga minn
á að velja hús sem táknmynd, er að
hún endurspeglar oft vökuástand
manneskjunnar – þig dreymir ein-
hverja byggingu sem getur verið
mjög táknræn og skýr, og síðan er
eitthvað að gerast hjá þér í veru-
leikanum. Þú reynir að tengja saman
þetta tvennt, en það er alltaf einhver
óútskýranleg gjá þarna á milli og þú
nærð ekki alltaf að brúa þetta. Á
sama hátt nota ég dagblöð og ljós-
myndir og tengi myndmálið þannig
saman að við samanburð þeirra
skapast möguleikar: Uppbygging
verksins er einskonar kortlagning
athyglinnar og hugans. Þú horfir á
mynd og minningabrot koma upp í
hugann, samanburðurinn getur ver-
ið óljós eða öðlast dýpri merkingu,
athyglin getur brúað gjána sem
þarna skapast.“
Eygló segir verkið vera í anda
þess sem hún hefur verið að vinna að
undanförnu. „Ég hef verið að skoða
myndmálið og þessa sjónrænu
skynjun – hvernig hugur og skynjun
vinnur saman og hvers konar teng-
ingar skapast hjá manneskjunni við
að horfa á myndir eða liti. Innihald
og form þessa verks er þó algjörlega
tengt rýminu sem það er unnið í. Út-
færslan hefði til dæmis orðið allt
öðru vísi ef Kúlan væri ekki uppi á
annari hæð, þá hefði ég ef til vill ekki
notað drauma, heldur eitthvað ann-
að. Það er líka sérstakt að vinna bæði
með þetta tiltekna rými og lista-
manninn Ásmund Sveinsson sem
óhjákvæmilega fylgir með í kaupun-
um, og var fyrir vikið bæði krefjandi
og áhugavert, en um leið mjög
spennandi – það er ekki hægt að
setja hvað sem er þarna inn.“
Möguleikar
Kúlunnar
kannaðir
Frá því í janúar hafa myndlistarsýningar
þriggja núlifandi listamanna staðið yfir í
Ásmundarsafni. Sýningaröðin ber yfir-
skriftina Kúlan og vísar heitið til þess að
listamennirnir hafa unnið verk sín inn í
samnefnt rými í safninu, sem er elsti hluti
hússins sem hannað var af Ásmundi Sveins-
syni myndhöggvara. Inga María Leifsdóttir
hitti listamennina að máli.
Ljósmynd/Kristján Pétur Guðnason
Eygló Harðardóttir notar algenga táknmynd úr draumum í innsetningu sinni í Kúlunni – hús – ásamt ljósmyndum
sem hún hefur tekið sjálf og fréttamyndir úr dagblöðum. „Þig dreymir einhverja byggingu sem getur verið mjög
táknræn og skýr, og síðan er eitthvað að gerast hjá þér í veruleikanum. Þú reynir að tengja saman þetta tvennt, en
það er alltaf einhver óútskýranleg gjá þarna á milli.“
„Mér finnst Kúlan mjög fallegt rými og sérstakt, en um leið gerir það
nokkrar kröfur til manns að búa til verk inn í hana,“ segir Tumi Magnússon.
ingamaria@mbl.is
„Ég ákvað að nota fyrst og fremst hljóðið í Kúlunni, því það er búið að sitja í
mér frá því að ég kom þangað fyrst,“ segir Finnbogi Pétursson.