Morgunblaðið - 03.05.2003, Blaðsíða 35

Þessi stefnubreyting þýðir hins vegar að það
verður atvinnufrelsi í greininni og a.m.k. ein-
hver möguleiki fyrir kvótalitlar sjávarbyggðir
að fá þessar heimildir. Þær fá þá aftur að njóta
nálægðar sinnar við fengsæl fiskimið.“
Forsætisráðherra hefur talað um að það séu
forsendur til að auka þorskveiðar um 30 þús-
und tonn á næsta fiskveiðiári. Ef Samfylkingin
verður í ríkisstjórn mun flokkurinn beita sér
fyrir því að leiga á þessum kvóta verði boðin út
strax í haust?
„Já, mér finnst það langeðlilegasta leiðin. Í
þessari kosningabaráttu hafa menn verið að
ausa fjármunum á báða bóga. Fyrst kemur for-
sætisráðherra með 30 milljarða í skattalækk-
anir, svo koma 6 milljarðar í flýtiframkvæmdir,
svo koma 30 þúsund tonn í þorski og 21 þúsund
tonn í ýsu. Það er verið að moka milljörðum á
milljarða ofan til að freista þess að kaupa þjóð-
ina til fylgilags við Sjálfstæðisflokkinn. Þessi
30 þúsund tonn sem Davíð talaði um eru verð-
mæti upp á 4,5 milljarða ef þetta væri leigt inn-
an ársins. Þetta ætla þeir að afhenda þeim sem
eru með kvótann fyrir.“
Davíð bendir á að þetta fari til þeirra sem
voru skertir áður.
„Já, hann gengur út frá óbreyttum úthlut-
unarreglum. Við erum hins vegar að tala um
breytingu og aukningin gefur færi á að byrja
hana mjúkt. Hann vill að þeir sem notið hafa
forréttinda njóti þeirra áfram en við viljum
vinda ofan af því kerfi.“
Ráðuneytum verði fækkað
Það hefur ekki verið mikið fjallað um land-
búnaðarmál í kosningabaráttunni. Telur þú
nauðsynlegt að gera grundvallarbreytingar á
landbúnaðarstefnunni?
„Ég tel að það liggi fyrir að það verði að gera
grundvallarbreytingar í landbúnaði. Við sjáum
hvað er að gerast hjá Heimsviðskiptastofn-
uninni. Það mun fela í sér að við þurfum að
draga úr þessum framleiðslutengdu nið-
urgreiðslum sem eru í greininni. Það er miklu
betra að vera á undan og vera ekki að bregðast
við ógn að utan heldur laga sig að þeirri til-
hneigingu sem uppi er á þessu sviði. Ég tel að
þróunin hljóti að vera í þá átt að greiða bænd-
um beint sem eins konar vörslumönnum lands-
ins og þá um leið þurfi þeir að sinna ákveðnum
verkefnum á því sviði. Síðan geti þeir verið
með sína framleiðslu en hún sé meira á mark-
aðslegum forsendum en í dag.“
Í stefnuskrá Samfylkingarinnar er talað um
að stofna atvinnuvegaráðuneyti? Hvaða breyt-
ingar er þar verið að boða?
„Við búum núna við mjög gamla ráðu-
neytaskipan sem tekur mið af þessum gömlu
grundvallaratvinnugreinum, þ.e. landbúnaði,
sjávarútvegi og iðnaði. Í dag eru verslun og
þjónusta með yfir helming af landsframleiðsl-
unni og yfir 60% af störfum. Ferðaþjónusta er
mjög vaxandi atvinnugrein, en hún heyrir núna
undir samgönguráðuneytið. Er það endilega
eðlilegt? Við viljum skoða hvort það sé hægt að
hafa þessar helstu atvinnugreinar saman í einu
ráðuneyti þannig að það sé horft á þær út frá
jafnræðissjónarmiði, en ekki að sumar at-
vinnugreinar eigi sérstök ráðuneyti sem þá
gæta þeirra hagsmuna en að aðrar séu settar
til hliðar. Það eru líka að koma upp nýjar at-
vinnugreinar. Menningin er t.d. að verða mik-
ilvæg atvinnugrein þótt ég sé ekki að tala um
að hún eigi að vera inni í atvinnuvegaráðu-
neyti.“
Þú hefur lagt áherslu á jafnréttismál í kosn-
ingabaráttunni. Er þetta forgangsmál?
„Já, það er löngu tímabært að það sé talað
um jafnréttismálin í aðdraganda kosninga og
flokkarnir séu skikkaðir til að gera grein fyrir
því hvernig þeir ætli að vinna að þessum mál-
um. Jafnréttismálin eru einhverra hluta vegna
þess eðlis að það eru gjarnan stigin tvö skref
áfram og síðan eitt skref aftur á bak. Ef ekki er
sífellt verið að minna á jafnréttismálin gleym-
ast þau. Þetta er málaflokkur sem stjórn-
málamönnum finnst sjálfsagt að tala um og
sinna þegar ekkert annað er við að vera. Þetta
endurspeglast mjög vel í nýlegri grein Björns
Bjarnasonar á vefnum þar sem hann er afar
argur yfir því að þurfa yfirleitt að vera að ræða
jafnréttismál. Hann veltir fyrir sér hvað það
eigi eignlega að þýða að vera að setja þessi mál
á dagskrá og hvers vegna sé ekki verið að ræða
önnur mál. Ég spyr, eru þessi mál eitthvað síð-
ur mikilvæg en önnur? Er þetta bara eitthvert
afgangsmál? Þetta er mál sem á að ganga í
gegnum alla aðra málaflokka. Það er til stefnu-
mótun hjá ríkisstjórninni sem segir að það eigi
að samþætta jafnréttismál allri stefnumótun
hins opinbera. En til að það sé hægt þurfum við
að tala um þessi mál. Þetta má ekki verða eitt-
hvert skrautblóm sem menn setja í barminn
þegar það hentar þeim, en síðan sé engin al-
vara á bak við það.“
Menntun eykur landsframleiðslu
Hvenær á kjörtímabilinu ætlar Samfylk-
ingin að hrinda skattalækkunartillögum sínum
í framkvæmd?
„Við höfum lagt til að fyrsta skrefinu um að
hækka persónuafslátt verði hrundið í fram-
kvæmd 2004. Við viljum að þá verði skattleys-
ismörkin hækkuð um 5.000 krónur á mánuði.
Við gerum ráð fyrir að seinni hluti hækkunar
persónuafsláttar og aðrar skattalækk-
unartillögur komi til framkvæmda síðar á kjör-
tímabilinu og þá eftir samráð við aðila vinnu-
markaðarins. Við sjáum fyrir okkur að það geti
orðið erfitt að koma saman kjarasamningum á
næsta kjörtímabili. Við erum að fara inn í nýja
uppsveiflu og hlutfall launa af s.k. þáttatekjum
er núna um 70%. Áður þegar við höfum farið í
uppsveiflur í íslensku efnahagslífi hefur þetta
hlutfall verið um 60%. Það virðist því vera lítið
svigrúm til launahækkana og aðilar vinnu-
markaðarins munu þess vegna þurfa á stuðn-
ingi ríkisins að halda til að ná kjarasamn-
ingum. Ég tel að skattalækkunartillögurnar
eigi að koma í tengslum við þetta og koma til
framkvæmda í samstarfi og sátt við aðila
vinnumarkaðarins.“
Samfylkingin gengur ekki eins langt í
skattalækkunartillögum og Sjálfstæðisflokk-
urinn. Er það vegna þess að flokkurinn telur að
það þurfi að verja auknum fjármunum til vel-
ferðarmála?
„Já, við teljum að það þurfi að verja auknum
fjármunum til velferðar- og menntamála. Við
leggjum gríðarlega mikla áherslu á aukna fjár-
festingu í menntun. Hún er að vísu þeirrar
gerðar að hún skilar sér aftur í aukinni lands-
framleiðslu. Þannig höfum við fengið útreikn-
inga sem sýna að menntasókn Samfylking-
arinnar muni leiða til 1% aukningar
landsframleiðslu á átta árum sem er í námunda
við þá aukningu sem Kárahnjúkavirkjun og ál-
ver Alcoa hafa í för með sér. Kennslustofurnar
eru orkuver framtíðarinnar. Hærra mennt-
unarstig eykur framleiðni og tekjur í samfélag-
inu og það skilar sér til baka til hins opinbera í
auknum tekjum. En við leggjum áherslu á að
það verði borð fyrir báru til að það sé hægt að
bæta velferðarkerfið og fjárfesta í menntun.“
Hefur Samfylkingin sett verðmiða á þessi
auknu útgjöld til velferðar- og menntamála?
„Við viljum verja þremur milljörðum til að
koma á því sem við köllum afkomutryggingu
sem yrði samið um við samtök lífeyrisþega
hvernig yrði fyrir komið. Þar erum við fyrst og
fremst að hugsa um bótaþega og atvinnulausa.
Síðan höfum við talað um þrjá milljarða til
barnabóta þegar það er komið til framkvæmda
og síðan viljum við setja að jafnaði þrjá millj-
arða á ári til viðbótar í menntakerfið.“
Þú nefndir menntamálin. Sérðu fyrir þér að
einkaframtak eigi að hafa eitthvert hlutverk í
menntakerfinu í framtíðinni?
„Já, ég sé fyrir mér að einkaframtakið hafi
þar hlutverk. Ég sé fyrir mér að atvinnulífið
geti komið að uppbyggingu bæði á framhalds-
skólastigi og háskólastigi. Ég held að það sé
sérstaklega mikilvægt þegar við komum að
verkmenntun og tæknimenntun. Ég tel líka
mikilvægt að það sé samkeppni á háskólastigi.
Sú samkeppni sem þegar er á háskólastigi hef-
ur leitt til þess að fleira fólk fer í háskólanám
og það er mjög mikilvægt. Þessi samkeppni
gerir það hins vegar að verkum að nauðsynlegt
er að móta stefnu um nám á háskólastigi og
fjármögnun háskólanna sem tryggir starfs-
grundvöll þeirra allra og samkeppnisstöðu. Við
hjá Samfylkingunni viljum setja okkur það
markmið að 25% fleiri úr hverjum árgangi ljúki
framhaldsskólanámi og háskólanámi en gera
það í dag. Þetta er nauðsynlegt til að við stönd-
um jafnfætis öðrum Norðurlandaþjóðum, en
það gerum við ekki í dag.“
Að síðustu, sérð þú fyrir þér að þið Davíð
Oddsson verðið saman í næstu ríkisstjórn?
„Ég sagði þegar ég kom inn í landsmála-
pólitíkina að ég væri ekki að koma inn í stjórn-
málin til að framlengja veru Davíðs Oddssonar
á stóli forsætisráðherra. En okkar persónur
eiga ekki að skipta höfuðmáli í þessu sambandi.
Það er hins vegar ljóst að ég hef mjög margt
við hans stjórnunarstíl að athuga. Ég sætti mig
ekki við hvernig forysta Sjálfstæðisflokksins
beitir því mikla áhrifavaldi sem hún hefur og
tel tímabært að breyta þeim vinnubrögðum í
stjórnmálum sem hún hefur mótað. Í mínum
huga er þetta pólitískt aðalatriði.“
Morgunblaðið/Sverrir
egol@mbl.is
’ Forsætisráðherra hefurverið að fara um landið og
væntanlega komist að því
hvernig landsbyggðinni
hefur farnast undir núver-
andi ríkisstjórn. Hafi
landsbyggðinni einhvern
tímann verið greitt rot-
högg þá hefur það gerst
undir hans forystu. ‘
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 3. MAÍ 2003 35