Morgunblaðið - 02.08.2003, Qupperneq 40

MINNINGAR
40 LAUGARDAGUR 2. ÁGÚST 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Svo blíð, svo næm…
stór gjöful sál hefur
kvatt oss. Þessa heims
barn sem við hin en
hið innra í engils mynd.
Mér finnst að við Halldór höfum
alltaf þekkst þótt það yrði ekki fyrr
en síðar á ævinni sem við kynnt-
umst betur og urðum vinir.
Hann var tíður gestur á heimili
foreldra minna, Ragnars Jónssonar
og Bjargar Ellingsen, og varð virk-
ur þátttakandi í lífi þeirra og starfi
þar sem hin fagra tónlist var bæði
kveikjan og tundrið. Mér er minn-
isstætt hvar hann kom, alltaf hóg-
vær og stilltur í allri þekkingu
sinni, færandi hendi með merkileg-
ar plötur eða frásögn af nýrri,
spennandi tónlistarupptöku með
einhverjum frábærum flytjendum
eða af dýrðarinnar konsertum útí
hinum stóra heimi. Og andinn lyft-
ist og sveif og hreif okkur öll með
sér. Tónlistin var líf hans og yndi og
á tíðum ferðum sínum erlendis átti
hann kost á að kynnast merkilegri
tónlist og músíkfólki víða um heim-
inn og var sjálfur persónulegur vin-
ur margra slíkra.
Vissulega varð framlag Halldórs
Hansen til tónlistarinnar á Íslandi
frábært og ómælt, hið stórmerka,
fræga safn hans af plötum og skíf-
um, framlag hans til Tónlistar-
félagsins gegnum tíðina þar sem
hin alþjóðlegu tengsl hans voru
ómetanleg á tíma þegar mikilvægur
grunnur var lagður fyrir tónlistina
hér á landi, sá grunnur sem nú má
sjá slíkt dásamlegt þróttmikið líf
spretta upp af.
Sjálf varð ég þeirrar ánægju að-
njótandi að fá líka að kynnast lækn-
inum undursamlega og vini
barnanna, þegar hann tók mitt
fyrsta barn, Ragnar, að sér sem
skjólstæðing í slíkri umhyggju og
ástúð sem mér er óhætt að segja að
hafi enst ævina, þó að sjaldnast
yrðum við öll stödd samtímis á einu
og sama landinu. Það verður mér
ógleymanlegt hvernig hann útbjó
okkur unga uppburðarlitla foreldra
með nýfæddan unga á leið til stór-
borgarinnar London, fjarri öfum,
ömmum og fjölskyldu, ábyrgðin
nokkuð yfirþyrmandi. Við fengum
einkafyrirlestur, eiginhandarskrif-
aða skýrslu yfir nauðsynleg lyf og
smyrsl, sumu stakk hann á okkur
beint, og barnahandbókina hans dr.
Spocks í nesti, spekingsins sem
boðaði að börn hefðu líka sál, ekki
bara hold og bein. Síðar við heim-
komuna, nýtt barn hafði bæst í hóp-
inn, aðlögun tók við heima í Reykja-
vík sem reyndist ekki auðveld
frumburðinum og fleira, kom í ljós
að þörf reyndist fyrir ráðgjöf og
hjálp. Aldrei stóð á Halldóri og hve
kærkomið það var að fá að koma í
hornið hans á Laufásveginum og að
þiggja ljúfa speki hans, maður kom
alltaf út einhvers vísari. Mér finnst
að Halldór hafi átt þennan sjálf-
gleymna kærleika sem mætir
manni ekki bara sem andlegu eða
líkamlegu tilfelli heldur sem mann-
eskju sem finnur til og hefur þörf
sem slík, gaf ekki bara lyfseðil og
ráð, hann huggaði og styrkti eigin
ákvörðun og persónu. Ég held að
Halldór hafi skilið vel og elskað
konur, mæðurnar, og vitað að væru
þær glaðar og í góðu skikki mundi
börnunum og fjölskyldunni vegna
vel.
Enn síðar þegar mér sjálfri lá á
reyndi ég enn betur hvern dreng og
vin ég átti í Halldóri Hansen. Það
komu þung ár í kjölfar skilnaðar að
eigin vali, ég varð móðir sem yf-
HALLDÓR
HANSEN
✝ Halldór Jón Han-sen barnalæknir
fæddist í Reykjavík
12. júní 1927. Hann
lést á líknardeild
Landspítala – há-
skólasjúkrahúss á
Landakoti 21. júlí
síðastliðinn og var
útför hans gerð frá
Dómkirkjunni í
Reykjavík 31. júlí.
irgaf heimili sitt og
börn og fluttist til fjar-
lægs lands, settist að í
stórborginni París þar
sem árin liðu og urðu
átta. Þá kom í ljós að
Halldór var þar
heimamaður og iðu-
lega í heimsóknum þar
á utanlandsferðum sín-
um. Hann elskaði Par-
ís, fannst hún ekki
bara sem annað heim-
ili sitt heldur staður
sjálfra ævintýranna.
„Hér getur hið óvænta
sífellt gerst,“ man ég
hann sagði. Við hittumst oft, fórum
á konserta eða í leikhús og í heim-
sóknir því hann þekkti marga í
borginni. En dýmætastar voru
göngurnar okkar um götur og
garða Parísarborgar þar sem færi
gafst til að spjalla um alla heima og
geima. Man ég vel þegar ég hafði
dvalist þar aðeins stutt og ég bar
mig upp eitt sinn við hann útaf son-
um mínum heima, sem þá voru 13
og 18 ára. Við það hafði hann engin
þung orð né ræðu, talaði bara mildi-
lega um söknuðinn sem ég mundi
finna yfir að missa af ungdómsárum
barnanna minna. Og hve satt það
reyndist.
Seinna þegar við ræddum um
vini og félaga og hverjir þeir eig-
inlega væru hafði komið í ljós að
þar var ég fákunnug, skildi mig sem
fjölskyldutengda, eiginkonu eða
mömmu. Svar Halldórs er mér ljós-
lifandi, ég velti því enn fyrir mér og
hugsa um hvort einhvern tíma muni
ég öðlast þroska til að geta tekið
undir þau orð. Ég sé hann líka fyrir
mér þar í þröngu strætinu í Marais,
gamla gyðingahverfinu, rólegan og
æðrulausan að vanda með bros-
glampa í augunum: „Mér finnst ég
vera í góðum félagsskap, þegar ég
með þeirri persónu finnst gaman að
vera ég.“ Ég kalla hann vin minn,
en sannarlega var það hann sem
var veitandinn í því sambandi. Kveð
ég öðlinginn Halldór Hansen, meg-
um við öll þjóð hans halda minningu
hans á lofti og muna ávallt hvað
gott hann gerði.
Brákaðan reyrinn brýtur hann ekki sund-
ur og dapran hörkveikinn slökkur hann
ekki. Hann boðar réttinn með trúfesti.
(Úr Jesaja 42.)
Ég óska Guðs friðar öllum vinum
hans og fjölskyldu.
Erna María Ragnarsdóttir.
Halldór var mætur kollega, kær
vinur, bekkjarbróðir og samherji.
Hann var gæddur góðum gáfum,
fjölhæfur og listfengur, ljúfur í um-
gengni og kurteis svo af bar. Hann
var einn af snillingum samræðu-
listarinnar, sem gat sett sig í spor
annarra á öllum aldri og rætt við þá
á þeirra forsendum. Þessum eig-
inleikum Halldórs kynntumst við
bekkjarsystkin hans þegar í fyrsta
bekk Menntaskólans í Reykjavík.
Gagnfræðadeild skólans var þá til
húsa í Alþingishúsinu vegna þess að
breska setuliðið hafði lagt skóla-
bygginguna undir sig. Þegar skól-
inn var aftur kominn í gamla húsið
við Lækjargötu og halda skyldi
jólagleði og skreyta ganga og stofur
var Halldór jafnan kallaður til
vegna þess hversu drátthagur hann
var. Hann gat nánast breytt skóla-
húsinu í leiksvið, enda hafði hann
hug á að læra leiktjaldagerð.
Halldór var mikil málamaður og
tónlistarunnandi eins og alþjóð er
kunnugt. Það hefur því ekki verið
einfalt fyrir hann að ákveða hvað
gera skyldi að loknu stúdentsprófi
með ágætiseinkunn vorið 1946, þeg-
ar 100 ár voru liðin frá því að
Menntaskólinn fluttist til Reykja-
víkur. Halldóri rann þó blóðið til
skyldunnar og í stað þess að fara
strax utan til listnáms ákvað hann
að feta í fótspor föður síns og ger-
ast læknir.
Halldór hélt að loknu kandidats-
prófi frá læknadeild Háskóla Ís-
lands í ársbyrjun 1954 til New York
til framhaldsnáms og lagði fyrir sig
barnalækningar og barnageðlækn-
ingar. Hann var fyrsti íslenski
læknirinn sem aflaði sér menntunar
í síðarnefndu greininni. Þegar Hall-
dór kom aftur heim tók hann við
starfi yfirlæknis við barnadeild
Heilsuverndarstöðvar Reykjavíkur
af Katrínu Thoroddsen og gegndi
því við mjög góðan orðstír til árs-
loka 1997. Í þessu starfi notfærði
Halldór sér kunnáttu sína í sál-
lækningum barna til hagsbóta fyrir
reykvísk börn og foreldra þeirra,
sem komu með börn sín til eftirlits
á Heilsuverndarstöðina þar sem
jöfnum höndum var fylgst með lík-
amlegum og andlegum þroska
þeirra fram undir skólaskyldualdur.
Í starfi sínu sá Halldór hver þörf
var á að koma á fót barnageðdeild
til að veita börnum með alvarlegri
geðraskanir meðferð. Hann benti á
húsnæði í eigu borgarinnar, sem
talið var henta og hægt væri að
koma í gagnið á tiltölulega skömm-
um tíma. Eftir að deildin komst á
laggirnar var Halldór jafnan mjög
dyggur stuðningsmaður hennar og
var oft leitað til hans um holl ráð og
leiðbeiningar vegna mannkosta
hans og kunnáttu í sállækningum.
Hvort tveggja lýsti sér í svari Hall-
dórs við spurningunni um hvert
væri hlutverk læknisins í þeim.
„Það er að hlusta og spyrja – og að
spyrja þannig að svarið sem maður
leitar að felist ekki í spurningunni
sjálfri. Markmiðið er að spyrja
þannig að það hjálpi sjúklingnum
við að halda sig við það sem skiptir
máli ...“ (Lesbók Morgunblaðsins,
5. júlí 2003).
Það var mikið lán fyrir heilsu-
vernd barna, barnageðlækningar
og geðvernd að Halldór skyldi snúa
sér að læknanámi og sérnámi í
þeim greinum sem að ofan getur.
Halldór þróaði áfram starfið, sem
mótast hafði á Heilsuverndarstöð
Reykjavíkur, þannig að ungbörn
voru skoðuð reglulega af læknum
stöðvarinnar og fylgst með þroska
þeirra til þess að hægt væri að leið-
beina foreldrum um uppeldi og
umönnun barnanna. Á þessum tíma
var komið á reglulegri skoðun allra
fjögurra ára barna. Stuðlaði þetta
mjög að bættu heilsufari barnanna
og varð foreldrum til stuðnings.
Þessi starfsemi var ekki aðeins
mikilvæg fyrir heilsuvernd al-
mennt, heldur einnig fyrir geð-
vernd, sérstaklega eftir að Halldór
tók við stjórn starfseminnar. Vegna
áhuga Halldórs á geðvernd og geð-
heilbrigði barna og vegna umfangs-
mikillar þekkingar hans varð það
Geðverndarfélagi Íslands mikill
styrkur að hann skyldi taka við for-
mennsku í félaginu af öðrum hug-
sjónamanni, Kjartani J. Jóhanns-
syni héraðslækni. Halldór var
formaður félagsins til 1980 og síðan
meðstjórnandi þess. Í þakklætis-
skyni fyrir ómetanleg störf Hall-
dórs að geðverndarmálum barna
var hann gerður heiðursfélagi í
Geðverndarfélagi Íslands árið 2000,
þegar haldin var fimmtíu ára af-
mælishátíð félagsins.
Halldórs verður best minnst með
því að fylgja eftir hvatningu, sem
hann flutti er hann lét af for-
mennsku í Geðverndarfélaginu,
svohljóðandi: „Að mínu mati verður
geðverndarstarf að beinast að börn-
um í ríkari mæli en verið hefur
fram að þessu.
Það er afar margt í þjóðfélaginu
sem grefur undan því að börn geti
náð tilfinningalegri fótfestu í tilver-
unni á þeim tíma sem tilfinninga-
lífið þarf til að skjóta rótum. Verði
bætt úr því má vel vera að alvar-
legar geðrænar truflanir á ung-
lings- og fullorðinsárum verði sjald-
gæfari en nú er.
En eins og þróunin er nú virðist
stefna í þveröfuga átt – eða nánar
tiltekið í þá átt að kippa rótunum
undan stórum hópi barna meðan
önnur hafa tæpast tækifæri til að
skjóta rótum, hvað þá festa þær.
Þetta megum við ekki láta ger-
ast, þetta verður að stoppa, því að
börn eru dýrmætasta eign þessa
lands og von framtíðarinnar“ (Geð-
vernd, 16. árg. 1981).
Heiðrum minninguna um góðan
mann og góðan lækni með því að
Ástkær eiginkona mín, móðir okkar, tengda-
móðir, amma og langamma,
ELÍNBORG SIGURÐSSON,
Ljósvallagötu 10,
sem lést sunnudaginn 27. júlí sl., verður
jarðsungin frá Dómkirkjunni þriðjudaginn
5. ágúst kl. 13.30.
Gunnar Sigurðsson,
Borghildur Aðils, Jón Aðils,
Gunnhildur Gunnarsdóttir,
Jakob Gunnarsson, Þuríður Árnadóttir,
barnabörn og barnabarnabörn.
Þökkum innilega auðsýnda samúð við andlát
og útför ástkærs eiginmanns, föður okkar,
tengdaföður, afa og langafa,
HREGGVIÐS STEFÁNSSONAR,
Skólabraut 3,
Seltjarnarnesi.
Sérstakar þakkir til starfsfólks gjörgæslu og
deildar A6 Landspítala Fossvogi.
Þórunn Björgúlfsdóttir,
Guðrún Hreggviðsdóttir, Jim Crosbie,
Þórunn Hreggviðsdóttir, Finnbogi Rútur Arnarson,
Ása Hreggviðsdóttir, Birgir E. Birgisson,
barnabörn, barnabarnabörn
og aðrir aðstandendur.
Innilegar þakkir til allra þeirra, sem sýndu
okkur samúð og hlýhug við andlát og útför
ástkærrar móður okkar, tengdamóður og
ömmu,
SIGURBJARGAR ÞORLEIFSDÓTTUR,
Bleikargróf 7,
Reykjavík.
Sérstakar þakkir til starfsfólks á deild L5
Landspítalanum Landakoti fyrir hlýja og góða umönnun.
Sigmar N. Jóhannesson, Áslaug Guðjónsdóttir,
Þorleifur G. Jóhannesson,
Jón Þórir Jóhannesson, Hólmfríður Þórarinsdóttir,
Sigrún H. Jóhannesdóttir, Guðjón V. Sigurgeirsson,
Anna Björk Jóhannesdóttir, Páll Sigurðsson
Jóhanna K. Jóhannesdóttir, Jón E. Wellings,
Óli Sævar Jóhannesson, Þorbjörg Heiða Baldursdóttir
og ömmubörn.
Elskulegur eiginmaður minn, faðir okkar,
tengdafaðir, afi og langafi,
GUÐMUNDUR KR. GUÐMUNDSSON
fyrrv. verkstjóri frá Hafnarfirði,
Þorláksgeisla 6,
Reykjavík,
verður jarðsunginn frá Hafnarfjarðarkirkju
miðvikudaginn 6. ágúst kl. 13.30.
Jóhanna Þorbjörnsdóttir,
Dagbjört Guðmundsdóttir, Sigurður Kjartansson,
Lovísa Guðmundsdóttir, Arnþór Bjarnason,
Þorbjörn Guðmundsson, Anna Linda Steinarsdóttir,
Vilborg Guðmundsdóttir, Loftur Jónasson,
barnabörn og langafabörn.
Elskuleg móðir okkar, tengdamóðir, amma
og langamma,
KRISTÍN JÓNA ÞÓRHALLSDÓTTIR,
Árskógum 8,
er látin. Útförin hefur farið fram í kyrrþey að
ósk hinnar látnu.
Þökkum auðsýnda samúð.
Guðrún Ólöf Sigmundsdóttir, Helgi Már Hreiðarsson,
Sigríður Sigmundsdóttir,
Sigmundur Sigmundsson, Unnur María Gunnarsdóttir,
Smári Sigmundsson, Oksana Salabai,
barnabörn og barnabarnabörn.