Morgunblaðið - 15.08.2003, Blaðsíða 24

LISTIR
24 FÖSTUDAGUR 15. ÁGÚST 2003 MORGUNBLAÐIÐ
ARNA Kristín Ein-
arsdóttir flautuleik-
ari heldur tónleika í
Ketilhúsinu á Akur-
eyri í dag, föstudag-
inn 15. ágúst, kl. 12.
Tónleikarnir eru
hluti af tónleika-
röð Listasumars-
ins á Akureyri,
Föstudagshádegið, og eru þeir næst-
síðustu í röðinni.
Yfirskrift tónleikanna er „Fljóð-
leikur – tilraun með tóna og orð“ og
vísar til þess að á tónleikunum notar
flautuleikarinn texta eftir sjálfan sig í
bland við verkin sem hún leikur, til að
brjóta upp hið hefðbundna tónleika-
form. Hún lætur það þó ekki nægja og
bregður á leik í sumum verkanna með
því að syngja, spila á bjölluhristu og
bassatrommu með fótunum á meðan
hún blæs í flautuna.
Efnisskráin samanstendur af verk-
um eftir Bach, Debussy, Atla Heimi,
Geir Rafnsson o.fl.
Tilraun með
tóna og orð
Anna Kristín
Einarsdóttir
ÞAÐ er eiginlega hægt að segja
að Sólveig Simha sé hér í leikför
með franska gerð Ferða Guðríðar.
Þessi útfærsla sýningarinnar var
frumsýnd í París í febrúar sl. og er
nú í sumarfríi þar. Sýningar hefjast
svo aftur í Frakklandi í september
og áætlað er að sýna fram á næsta
ár. Sólveig hefur sjálf þýtt íslenska
textann á ákaflega fallegt franskt
mál og fengið til liðs við sig Clöru
Le Picard sem auk þess að hanna
kjólinn sem hún kemur fram í var
skuggaleikstjóri undir styrkri
stjórn hinnar fjarverandi Brynju
Benediktsdóttur. Brynja brá sér
svo til Parísar til að leggja smiðs-
höggið á sýninguna í janúar.
Nú eru liðin fimm og hálft ár síð-
an Tristan Gribbin skóp hlutverk
Guðríðar á ensku í þessu hugverki
Brynju Benediktsdóttur. Það hefur
verið mjög áhugavert að fylgjast
með þessum ólíku leikkonum takast
á við persónuna hver á sinn hátt – í
raun efni í rannsóknarverkefni um
mismunandi túlkun á sömu persón-
unni. Undirritaður hefur séð fimm
af sjö leikkonum
spreyta sig á hlut-
verkinu og skrifar nú
um þá fjórðu. Brynja
hefur lagað verkið
nokkuð að persónu-
leika og leikstíl hverr-
ar leikkonu. Það sér í
raun þess lítil merki í
texta, en því meira í
áherslum og líkams-
beitingu.
Sólveig Simha hefur
nokkra sérstöðu í öllu
þessu ferli, e.t.v.
vegna þess hve stóran
hlut hún á að máli,
m.a. þýðinguna, og að
hún vann framan af með skugga-
leikstjóra við að þróa túlkun verks-
ins. Hennar Guðríður er miklu
stelpulegri framanaf og þetta sjón-
arhorn gefur leikkonunni möguleika
til að blása meira lífi og þrótti í at-
riðin en hingað til hefur gefist. Hin
unga Guðríður er vissulega kristin,
en full af gáska æskunnar og hún
tekur því sem ber fyrir hana full
eftirvæntingar og ákafa. Hún verð-
ur fyrir vikið fyllri persóna en hin
hnarreista og virðulega Guðríður
sem allajafna er sýnd og mun
sterkari mótleikari við Freydísi,
Þorstein svarta og aðrar litríkari
persónur leiksins. Samt nær Sól-
veig Simha tilætluðum áhrifum í
lokin þegar hin tígulega Guðríður
heldur, örþreytt eftir erfiðan lífs-
róður, út í heim að treysta sálar-
heill sína með pílagrímsferð til
Rómar.
Það sem er eftirminnilegast við
túlkun Sólveigar er hve vel henni
tekst að mynda bein
tengsl við áhorfendur.
Stór hluti leiksins er
frásögn og hún hefur
greinilega lagt sig eftir
því að læra til verka
við að segja sögu. Hún
stendur framarlega á
sviðinu, horfir eins og
beint í augu sérhvers
áhorfanda og kemur
tilfinningum sínum til
skila þeim í hjartastað.
Aukapersónurnar
brjóta upp leikinn en
eru samt órjúfandi
hluti frásagnarinnar.
Hver þeirra á sér sína
táknrænu hreyfingu sem gefur
áhorfendum til kynna hver þeirra
er mætt á staðinn án þess að um
það þurfi að hafa fleiri orð, hvað þá
að leikkonan þurfi að færa sig frá
einum enda sviðsins til annars til að
gefa persónuskiptin til kynna.
Hrynjandin í leiknum er hröð og
ákaflega vel greint á milli atriða,
svo hvergi er dauður punktur.
Áhorfandinn fær heildstæða mynd
af Guðríði allt frá því að hún hefur
söguna fjörmikið stelpuskott uns
hún á efri árum einkennist af helg-
um virðuleik. Þarna skilst betur
sérstaða Guðrúnar Þorbjarnardótt-
ur í þessu skáldverki; hún er per-
sóna sem sækir kraft í lífsþorsta
sinn og jákvætt viðhorf, hefur jarð-
tengingu í gegnum sterka trú á
skapara sinn og nýtur síns marg-
breytilega og stórkostlega lífs til
fullnustu.
Stelpuskott tekur út þroska
LEIKLIST
Skemmtihúsið
Höfundur og leikstjóri: Brynja Benedikts-
dóttir. Frönsk þýðing: Sólveig Simha. Að-
stoðarleikstjóri: Clara Le Picard. Bún-
ingahönnuðir: Clara Le Picard og Filippía
Elísdóttir. Leikari: Sólveig Simha. Sviðs-
mynd og grímur: Rebekka Rán Samper.
Hönnun lýsingar: Jóhann Bjarni Pálma-
son. Hljóð og tónlist: Margrét Örnólfs-
dóttir. Sunnudagur 10. ágúst.
FERÐIR GUÐRÍÐAR
(LA SAGA DE GUÐRÍÐUR)
Sveinn Haraldsson
Sólveig Simha
KRÝNING Poppeu eftir Monte-
verdi er verkefni Sumaróperu
Reykjavíkur í ár; frumsýning verð-
ur á nýja sviði Borgarleikhússins í
kvöld.
Krýning Poppeu er dæmigerð
endurreisnarópera, samin af fyrsta
meistara óperutónlistarinnar,
Claudio Monteverdi, og var frum-
sýnd í Feneyjum 1642.
Það hefur reynst erfitt að finna
út hvernig óperan var nákvæmlega
í upprunalegri gerð – það vill
henda að hlutir glatist þótt á
skemmri tíma sé en 360 árum. Frá
þeim tíma hefur aðeins tvennt
varðveist; teikning af sviðsmynd
og upprunalegt textahandrit
Busenellos, en það fannst fyrir
nokkrum árum í Udine. Það sem
varðveist hefur af tónlist eru
raddskrár frá annarri uppfærslu
óperunnar, árið 1651 í Napólí.
Nokkrar yngri gerðir af texta-
handriti hafa varðveist og ein út-
gefin í heildarsafni verka Busenell-
os sem gefið var út 1656.
Litlu ber saman af þeim frum-
gerðum verksins sem varðveist
hafa frá sautjándu öld – hvort sem
er í texta eða tónlist. Hvað tónlist-
ina varðar telja tónlistarfræðingar
nú, að önnur og yngri tónskáld hafi
átt við frumgerð Monteverdis eftir
hans dag – breytt og bætt við og
fellt út atriði eftir hentugleikum
hverju sinni. Tónlistarfræðingar
hafa unnið af kappi að lausn þess-
arar gátu á síðustu árum, í von um
að geta skapað sem sannasta og
heillegasta mynd af því sem höf-
undar óperunnar ætluðu sér með
verkið.
Krýning Poppeu er sérstök að
því leyti að hún er ein fyrsta ópera
tónbókmenntanna sem byggð er á
sögulegu efni, en slíkar óperur
áttu eftir að verða afar vinsælar og
eru enn í dag. Aðalpersónan er
Poppea, hjákona Nerós Rómar-
keisara. Poppea er ung og fögur
og í þessu sambandi er það hún
sem valdið hefur. Heimspek-
ingnum Seneca sem jafnframt er
lærifaðir Nerós mislíkar hegðun
keisarans og reynir árangurslaust
að fá hann til að bæta ráð sitt.
Neró er nefninlega kvæntur Okt-
avíu drottningu, sem að vonum
finnur til afbrýði. Ottó, ástsjúkur
aðalsmaður er reyndar ástfanginn
af Poppeu, en hún geldur tilfinn-
ingar hans engu. Málin flækjast
þegar Oktavía felur Ottó að koma
Poppeu fyrir kattarnef og aðgerð-
in misheppnast.
Til að leysa málin kveður Neró
upp dauðadóm yfir Seneca og
sendir Oktavíu drottn-
ingu í útlegð – Seneca
verður reyndar fyrri til
og fargar sjálfum sér.
Og þá er allt klappað og
klárt og loks hægt að
krýna Poppeu sem næstu
drottningu Rómarveldis.
Aðrar persónur koma
við sögu, þar á meðal
gyðjurnar Gæfa og
Dyggð sem hafa sitt að
segja um framvindu sög-
unnar og svo auðvitað
Amor í eigin persónu.
Í Krýningu Poppeu
eru lostinn og valdafíkn-
in aflið sem drífur sög-
una, en skynsemi og sið-
ferðiskennd víkja.
Monteverdi markar
persónum sínum hverri
og einni sitt músíkmál –
ef svo má segja – tónlist Poppeu er
tilfinningaheit og dúettar þeirra
Nerós nánst erótískir, meðan sauð-
urinn Ottó til dæmis fær litlausa og
stefnulausa tónlist og Seneca heim-
spekingur sterka og skýra.
Krýning Poppeu fór að heyrast á
nýjan leik um miðja síðustu öld, og
hefur frá þeim tíma verið einn af
föstu póstunum í stóru óperuhús-
unum úti í heimi.
Konunglegt framhjáhald
Morgunblaðið/Kristinn
Losti og ástríður hafa sigur á siðprýðinni. Hrólfur Sæmundsson er Neró og
Valgerður Guðnadóttir ástkona hans, Poppea.
Morgunblaðið/Kristinn
Dísirnar Dyggð og Gæfa segja fyrir um það
sem koma skal. Sigurlaug Knudsen og Hrafn-
hildur Björnsdóttir í hlutverkum sínum.
eftir Claudio Monteverdi
Óperutexti eftir Giovanni
Busenello byggður á annálum
Takitusar og öðrum rómversk-
um heimildum.
Hljómsveitarstjóri: Edward
Elwyn Jones
Leikstjóri: Magnús Geir
Þórðarson
Aðstoðarmaður leikstjóra:
Gréta María Bergsdóttir
Búningar: María Ólafsdóttir
Leikmynd: Snorri Freyr
Hilmarsson
Lýsing: Þórður Orri Péturs-
son
Dans og hreyfingar: Katrín
Ingvadóttir
Poppea: Valgerður Guðna-
dóttir
Neró: Hrólfur Sæmundsson
Amor: Dóra Steinunn
Ármannsdóttir
Oktavía: Nanna Hovmand
Ottó: Owen Willetts
Drúsilla: Ólafía Linberg
Seneca: Stefán Arngrímsson
Fortúna: Hrafnhildur
Björnsdóttir
Virtú: Sigurlaug Knudsen
Virtú/Valletto
Hermenn: Ólafur Rúnarsson
og Stefán Helgi Stefánsson
Arnalta: Inga Stefánsdóttir
Littore: Árni Gunnarsson
Dansarar: Ásdís Ingvadóttir,
Inga Maren Rúnarsdóttir, Si-
gyn Blöndal og Þórdís
Schram.
Hljómsveit:
Arngeir Hauksson, lúta
Sigurlaug Eðvaldsdóttir og
Ágústa María Jónsdóttir,
fiðlur,
Kathryn Harrison og Eyjólfur
B. Alfreðsson víólur,
Hanna Loftsdóttir selló
Edward Elwyn Jones semball
og orgel.
Krýning
Poppeu
HÉR á landi eru stödd 16 ung-
menni frá Bretlandi á aldrinum
18 til 25 ára til að taka þátt í
ungmennaskiptum Félags heyrn-
arlausra. Koma þeirra er hluti af
Evrópuverkefninu „Ungt fólk í
Evrópu“ sem félagið tekur þátt í
og eru þátttakendur frá Íslandi
13 talsins. Er verkefnið styrkt af
UFE-áætlun Evrópusambandsins.
Sérstök áhersla er lögð á leik-
list og munu þátttakendur í sam-
vinnu við Draumasmiðjuna setja
upp leikþátt sem sýndur verður í
kvöld, föstudaginn 15. ágúst, kl.
20 í Möguleikhúsinu við Hlemm.
Að sögn Hafdísar Gísladóttur,
framkvæmdastjóra Félags heyrn-
arlausra, er markmiðið með ung-
mennaskiptunum að þátttak-
endur kynnist menningu
heyrnarlausra í Bretlandi og á
Íslandi og þeim stofnunum og fé-
lögum sem tilheyra samfélagi
heyrnarlausra í viðkomandi
landi. Íslenski hópurinn fór til
Bretlands í apríl sl. og er nú í
hlutverki gestgjafans.
Morgunblaðið/Kristinn
Leikhópur heyrnarlausra frá Bretlandi og Íslandi sýnir leikþátt í kvöld.
Sýna leikþátt fyrir
heyrnarlausa
♦ ♦ ♦
BÓKAÚTGÁFAN
Salka hefur gefið út
bókina Spáðu í mig
í samvinnu við Spá-
manninn og Ing-
unni ehf. Þar fjallar
Spámaðurinn um
hvernig stjörnu-
merkin passa sam-
an og kemur á
framfæri uppörvandi boðskap um
hvernig einstaklingurinn getur virkjað til-
finningar sínar og skapað jákvæða
orku. Í fréttatilkynningu segir að Spá-
maðurinn verði á ferð á Menningarnótt
og muni koma við í Verksmiðjunni á
Skólavörðustíg 4 milli klukkan 19 og 20
en annars kýs hann að fara huldu höfði.
„Eins og gestir vefsvæðisins www.Spá-
maður.is vita, er hann gæddur einstöku
innsæi, hefur ferðast víða og endar för
sína hér, því orkan er óhemjuöflug í
Reykjavíkurborg einmitt þessa nótt. Ellý
Ármannsdóttir, þekkt sem þula á Ríkis-
sjónvarpinu, hefur aðstoðað spámann-
inn við að skrásetja spádómana.“
Birgir Þ. Jóakimsson hannaði bókina
sem er 160 bls., prentuð í Prentsmiðj-
unni Odda og kostar 3.980 krónur.
Spádómar