Morgunblaðið - 14.09.2003, Blaðsíða 6

FRÉTTIR
6 SUNNUDAGUR 14. SEPTEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
R
ithöfundar stíga fram úr hugskotum sínum og halda hátíð á
tveggja ára fresti. Gefa almenningi innsýn í spánnýjar ver-
aldir smíðaðar úr orðum. Ný sólkerfi þar sem höfuð okkar
eru á sporbaugi. Höfuð svo þúsundum skiptir á sveimi;
minnst hundrað á hverjum viðburði hátíðarinnar.
Hárið er í þykkum flóka eins og hugsanirnar. Þetta er rithöfundur. Í
Norræna húsinu flýtur fólk á flaumi orðanna inn í bókasafnið og situr í
stólum og svo er fólk fyrir á hillunum.
Yann Martel notar dýrin sem sjónarhorn á veröldina. Það er að segja
önnur dýr en mannskepnuna. Hann lýsir apa á krufningarborði sem er
holdi klæddur manninum; úr fingrunum sprettur blóm, en æla vellur úr
fótunum fyrir öll þau skipti sem hann hefur kyngt stoltinu. Eða það
stendur á dagbókarblöðunum í höfðinu. Maðurinn er eins og tuska blaut
af lífinu sem hann hefur lifað. Konulykt af fingrunum.
Með þessari sögu brýtur Martel af okkur hlekki raunskynjunar og
sleppir ímyndunaraflinu lausu. Á dánarbeðinum iðrumst við þess ekki að
það hafi vantað meiri skynsemi í líf okkar; við vildum óska að við hefðum
oftar fylgt innsæinu, sleppt fram af okkur beislinu. Lifað og hrærst í
núinu eins og aparnir. Þá gleymum við tímanum – verðum eitt með at-
burðarásinni.
Sumir þurfa þó að stíga aftur inn í veruleikann áður en hádegisspjallinu
lýkur, rithöfundum og prófessorum er ekki til setunnar boðið. Gangverk
samfélagsins má ekki stöðvast.
– Fyrirgefið, ég ætlaði ekki að ræna ykkur, segir
Martel auðmjúkur.
Næst skýtur rithöfundum upp á yfirborðið í um-
ræðum um miðju heimsins nær og fjær. Johanna
Sinisalo notar ekki dýr heldur vísindaskáldsöguna sem
sjónarhorn á heiminn. Steinunn Sigurðardóttir telur flesta rithöfunda
eiga landfræðilega miðju, uppsprettu skrifa sinna, en þeir þurfi að fara
þaðan til að geta skrifað, eins og margir hafa gert. Eitt af frægustu dæm-
unum James Joyce sem skrifaði alltaf um Dublin þó hann kæmi ekki
þangað nema einu sinni eftir að hann flutti þaðan kornungur maður.
– Ég kem frá Reykjavík. Þar gerðist allt í lífi mínu eða gerðist ekki,
sem er jafnvel enn mikilvægara. Þegar ég gerði lokatilraunina til að flytja
frá Reykjavík þá dugði ekki minna heldur en að flytja á tvo staði í einu, á
Selfoss og til Frakklands. Þannig tókst mér að ná fjarlægð á Reykjavík
frá tveimur ólíkum stöðum.
Kristiina Ehin ornar sér á eldinum undir fótum sér, í iðrum jarðar. Eld-
urinn kveikir hlýjuna sem er miðja tilveru hennar. Mikael Niemi svarar
því til að heitt járn sé 25% jarðarinnar og hlýjan því harla óspennandi. Þá
sé skárra að ímynda sér hola jörð eða fimm stjörnu hótel í jarðarmiðjunni
fyrir dauðar sálir. Miðjan fyrir honum er annars staðar en í Skandinavíu,
einkum ef maður elst upp í smábænum Pajala nærri heimskauts-
baugnum, þar sem aldrei eru teknir þættir fyrir MTV og enginn getur
talist frægur. Þess vegna horfa íbúarnir annað. Einar Már Guðmundsson
bendir á þverstæðuna við það. Fólk taki varla eftir staðnum þar sem það
elst upp; ekki fyrr en það flytur þaðan. Þá áttar það sig á því að það þurfti
ekki að flytjast brott, því heimurinn var alltaf á æskuslóðunum. En það
gat ekki áttað sig á því án þess að fara þaðan.
Nokkur röð hefur myndast í Máli og menningu, þar sem José Sara-
mago áritar bækur. Hann fékk víst MTV-verðlaun rithöfunda.
– Ljúfur strákur, segir hann um nýfædda stelpu í faðmi móður sinnar.
Þegar kemur loks að blaðamanni biður hann Nóbelsskáldið um að skrifa:
„Til konunnar sem geymir bækur í fataskápnum.“ En Saramago skilur
hann ekki og skrifar bara nafnið á stóru systur.
– Maður þarf ekki fataskáp ef til eru bókaskápar, segir bókaormur og
klappar blaðamanni á öxlina. Ég hitti mann um daginn sem sagðist hafa
sett upp hillur í svefnherberginu fyrir ellefu þúsund bækur. Ég spurði
ekki hvort hann væri giftur. Ég þurfti þess ekki, segir hann og kímir.
Iðnó er gryfja bókaormanna. Heima er konan mín að lesa fyrir litlu
dótturina. Hingað koma fullorðnir til að láta lesa fyrir sig. Fólk vill láta
segja sér sögu. Stemmningin dálítið eins og í kvikmyndahúsi, nema fólk
lokar augunum eða horfir í gaupnir sér. Þá sér það betur.
Á sviðinu sitja rithöfundar í sínu náttúrulega umhverfi; uppdekkuð
borð eins og á kaffihúsum. Andres Ehin talar um að himinninn skríði und-
ir jörðina og öllum rigni upp í himininn. Arnaldur Indriðason botnar ekk-
ert í góðum viðtökum Mýrinnar, en hvítu blómin á sviðinu verða eins og
blóm á leiði þegar hann hefur lesturinn. Sænski höfundurinn Henning
Mankell segir stutta sögu sem kemur í stað blóma vegna morðsins á vin-
konu hans, sænska utanríkisráðherranum Önnu Lindh.
– Síminn hringdi. Þegar ég svaraði var ég spurður hvort [Kurt] Wall-
ander [persóna í sögum Mankells] myndi segja já eða nei við evrunni. Ég
hafði aldrei leitt hugann að því. En svaraði því til að hann hefði líklega
sagt já. Þá brást maðurinn ókvæða við og spurði af hverju ég hefði upp-
frætt hann svona illa. Sagði að ég yrði að bæta úr því fyrir sunnudaginn.
Á risloftinu í Iðnó keppast rithöfundar um að koma orðum að. Þeim
sem ekki eru frátekin fyrir lesendur. Nú eru höfuð þeirra á sporbaugi og
til verða ólíkar sögur úr næturlífinu. Síðan hverfa þeir aftur í hugskotin
og taka til við að skapa veraldir.
Morgunblaðið/Þorkell
Í sólkerfum
rithöfunda
SKISSA
Pétur Blöndal
sótti bók-
menntahátíð
„ÉG dreg enga dul á það að ég er
mjög ósáttur við framkomu hans í
þessu máli,“ segir Magnús Þór Haf-
steinsson, varaformaður Frjálslynda
flokksins, og vísar til Gunnars Arnar
Örlygssonar, þingmanns Frjáls-
lynda flokksins, og þess að Gunnar
skyldi ekki hafa greint flokknum frá
umferðarlagabrotum sínum sem
fóru fyrir dómstóla í vikunni.
Málefni Gunnars voru rædd á sér-
stökum þingflokksfundi Frjálslynda
flokksins á föstudag. Ákveðið var að
þingflokkurinn héldi annan fund í
næstu viku með Gunnari þar sem
honum verður gefinn kostur á að
skýra mál sitt. Gunnar verður þá
laus úr fangelsi en hann afplánar nú
dóm fyrir bókhaldsbrot og brot á
lögum um stjórnun fiskveiða. „Þing-
flokkurinn var sammála um að bíða
eftir því að Gunnar geti hitt okkur
og skýrt sín mál; hann á fullan rétt á
því,“ útskýrir Magnús Þór.
Í vikunni krafðist ríkissaksóknari
þess að Gunnar yrði dæmdur í eins
mánaðar óskilorðsbundið fangelsi
fyrir umferðarlagabrot, en hann var
stöðvaður á 103 km/klst hraða í
Húnavatnssýslu 4. ágúst árið 2001, á
vegarkafla þar sem leyfilegur há-
markshraði er 90 km. Var það jafn-
framt í þriðja sinn sem hann gerðist
sekur um akstur bifreiðar án öku-
réttinda. Hafði hann misst ökurétt-
indin fyrir ölvunarakstur. Dómur
kvað hins vegar upp þann úrskurð á
miðvikudag að Gunnari yrði ekki
gerð sérstök refsing fyrir umferð-
arlagabrotin, eins og skýrt var frá í
Morgunblaðinu á fimmtudag.
Ekki rætt um að Gunnar
afsali sér þingmennsku
Skv. upplýsingum Morgunblaðs-
ins gerði Gunnar ekki samflokks-
mönnum sínum grein fyrir þessum
umferðarlagabrotum, þegar hann
tók sæti á lista flokksins í Suðvest-
urkjördæmi í vor. Eru þingmenn
flokksins afar ósáttir við það. „Hann
sagði okkur ekki afdráttarlaust frá
þessari fortíð sinni,“ segir Magnús
Þór. Spurður um dóm Gunnars og
þau brot sem hann situr nú inni fyrir
segir Magnús að þau mál hafi öll
verið á borðinu fyrir alþingiskosn-
ingarnar. „Hann var samþykktur
inn þótt hann væri með þann dóm á
bakinu,“ segir Magnús og bendir
auk þess á að þau brot hafi tengst
„mjög umdeildri kvótalöggjöf“.
Hann ítrekar að flokksmenn hafi vit-
að um þau brot en ekki umferðar-
lagabrotin.
Aðspurður segir Magnús að
Gunnar muni ekki verða við þing-
setningu í næsta mánuði. „Það kem-
ur ekki til greina að hann setjist inn
á þing fyrr en hann er búinn að klára
sín mál,“ segir Magnús en þegar
Gunnar losnar út í næstu viku á
hann eftir að taka út afganginn af
dómnum í samfélagsþjónustu. Mun
hann ljúka afplánum sinni fyrir ára-
mót. Sigurlín Margrét Sigurðardótt-
ir mun taka sæti Gunnars á þingi
þangað til. Aðspurður segir Magnús
að ekki hafi verið rætt um það innan
flokksins að Gunnar afsali sér þing-
mennsku vegna þessara mála.
Frjálslyndi flokkurinn fundar vegna Gunnars Örlygssonar
Gunnar skýri mál sín
á fundi í næstu viku
Á ÞRIÐJA hundrað umsóknir bár-
ust um þrjátíu og fimm nýjar íbúð-
arlóðir í Selbrekku á Egilsstöðum.
Á lokuðum fundi umhverfisráðs
Austur-Héraðs í gær, var í viðurvist
sýslumanns dregið um lóðirnar og
því ljóst að um tvö hundruð um-
sækjendur sitja eftir með sárt enn-
ið.
Í Selbrekku, sem er birkiskóg-
lendi efst í Egilsstaðabæ, er gert
ráð fyrir að byggðar verði allt að
sextíu íbúðir. Þrjátíu og tvær eru
fyrir einbýlishús, en þrjár lóðir fara
undir raðhús eða hæðaskipt sambýli
með fjórum til tólf íbúðum. Austan
og norðan Selbrekku liggur helsta
útivistarsvæði bæjarbúa, Sel-
skógur.
Gengið verður til samninga við
Íslenska aðalverktaka um jarðvinnu
og lagnir í fyrsta áfanga Selbrekku-
byggðarinnar. Kostnaður við verkið
nemur um 74,5 milljónum króna og
er ætlað að því ljúki 1. apríl 2004.
Lóðarhöfum verður væntanlega
veittur aðgangur að svæðinu um
eða eftir áramót og er reiknað með
að lóðirnar verði byggingarhæfar
snemmvors á næsta ári.
Mikil spurn eftir íbúðarlóðum í Selbrekku á Egilsstöðum
Morgunblaðið/Steinunn Ásmundsdóttir
Slegist er um lóðir í Selbrekku en þar er gert ráð fyrir allt að 60 íbúðum.
Margir sitja
eftir með
sárt ennið
Egilsstöðum. Morgunblaðið.
ÞRJÁTÍU og þrír af 125 sem boðaðir
voru í inntökupróf í Lögregluskóla
ríkisins mættu ekki í prófin, 16
þeirra höfðu samband og gáfu skýr-
ingar á fjarveru sinni en 17 létu ekk-
ert frá sér heyra.
Á heimasíðu Ríkislögreglustjóra
segir að það sé áhyggjuefni hversu
margir, eða 13,6% allra umsækj-
enda, hafi ekki mætt í prófin og ekki
gefið skýringu á fjarveru sinni.
„Þetta er ekki síst umhugsunarefni
vegna þess að viðkomandi eru að
sækjast eftir að starfa sem lögreglu-
menn en til þeirra eru gerðar mjög
strangar kröfur, m.a. um nákvæmni,
stundvísi og áreiðanleika.“
Fram kemur að sú hugmynd hafi
verið rædd hvort umsækjandi um
skólavist þurfi eftirleiðis að greiða
óafturkræft inntöku- eða prófgjald
svo umsókn hans verði yfirleitt tekin
til skoðunar hjá valnefnd Lögreglu-
skólans. Umtalsverður kostnaður
hljótist vegna umfjöllunar um hverja
umsókn.
22 féllu á þrekprófi
Alls þreyttu 92 umsækjendur inn-
tökupróf Lögregluskólans fyrir
skólaárið 2004. Tuttugu og sjö féllu á
prófunum, þar af náðu 22 ekki þrek-
prófum og fimm féllu á íslenskuprófi.
33 af 125
mættu ekki í
inntökupróf
Lögregluskóli ríkisins