Morgunblaðið - 26.09.2003, Blaðsíða 12

VIÐSKIPTI/ATHAFNALÍF
12 FÖSTUDAGUR 26. SEPTEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
VILHJÁLMUR Bjarnason, hluthafi
í Hf. Eimskipafélagi Íslands, hefur
farið þess á leit við efnahagsbrota-
deild Ríkislögreglustjóra að emb-
ættið kanni hvort
ákvæði laga um
bankaleynd hafi verið
brotin í tengslum við
samkomulag Lands-
banka Íslands, Ís-
landsbanka og fleiri
aðila um verðbréfavið-
skipti, sem tilkynnt
var um 19. september
síðastliðinn.
Í bréfi Vilhjálms til
Ríkislögreglustjóra,
sem dagsett er í gær,
segir: „Þess er farið á
leit við efnahagsbrota-
deild Ríkislögreglu-
stjóra að embættið
kanni hvort stjórn-
endur Íslandsbanka hf., Lands-
banka Íslands hf. og Straums hf. og
ef til vill fleiri félaga hafi brotið
ákvæði um bankaleynd í lögum um
fjármálafyrirtæki, sbr. lög nr. 161/
2002 um fjármálafyrirtæki, svo og
lög um verðbréfaviðskipti nr. 33/
2003, þ.e. um breytingu á eignar-
haldi verulegs hlutar (V. kafli) og
markaðsmisnotkun (VIII. kafli) o.fl.,
með gerð samnings nefndra aðila o.
fl. dags. er 18. sept., sjá frétt á
fréttavef Kauphallar Íslands frá 22.
sept. sl., um sölu á eignahlutum í Hf.
Eimskipafélagi Íslands í skiptum
fyrir eignarhluta í Burðarási hf. og
tengd viðskipti.“
Vilhjálmur segist fyrst og fremst
vera að gæta hagsmuna sinna með
því að óska eftir að
efnahagsbrotadeild
Ríkislögreglustjóra taki
þetta mál fyrir. Með
þeim samningi sem
gerður hafi verið sé ver-
ið að ganga freklega á
rétt hans sem hluthafa í
Eimskipafélaginu.
Lánastofnanir sem fari
offari hafi tekið að sér
að ráðstafa eignum fé-
lagsins, sem þær eigi
hlut í en hann einnig, og
hann ætli að verja sína
hagsmuni. „Ég tel að
verið sé að láta eignir af
hendi á allt of lágu verði
og jafnvel líka að það sé
verið að stunda það sem heitir
markaðsmisnotkun. Ég verð að leita
allra leiða til að tryggja mína hags-
muni í þessu máli.“
Aðspurður segir Vilhjálmur að
ekki sé nægjanlegt að Kauphöll Ís-
lands, Fjármálaeftirlitið, eða jafnvel
Samkeppnisstofnun, kanni þetta
mál. Hann segir að það sé hans mat
að brotið sé miklu alvarlegra en svo
að það sé þessara stofnana að kanna
það. Farið sé út fyrir öll mörk í
þessu máli. Auk þess sé Fjármála-
eftirlitið lamað í þessu máli vegna
vanhæfis forstjóra stofnunarinnar,
sem að hans mati leiði til vanhæfis
allra undirmanna hans.
Eftirlitsaðilar
yfirfari viðskiptin
Bjarni Ármannsson, forstjóri Ís-
landsbanka, segist telja sjálfsagt og
eðlilegt að lögbærir eftirlitsaðilar,
eins og Kauphöll Íslands og Fjár-
málaeftirlitið, yfirfari umrædd við-
skipti og þau séu með því að rækja
eftirlitshlutverk sitt meða markaðn-
um. „Ef einstaklingar eða lögaðilar
vilja vísa málum til efnahagsbrota-
deildar lögreglunnar, þá er það að
sjálfsögðu hennar að svara slíkum
erindum, en ekki okkar,“ segir
Bjarni.
Mikill misskilningur
Ársæll Harðarson, aðallögfræð-
ingur Landsbanka Íslands, segir að
bankinn telji víst að málflutningur
Vilhjálms sé á miklum misskilningi
byggður. „Hlutafélagalög, sem um
umrædd viðskipta gilda, vernda með
ótvíræðum hætti hagsmuni minni-
hlutaeigenda,“ segir Ársæll.
„Landsbankinn fór í einu og öllu að
þeim lögum og öðrum sem um við-
skiptin gilda. Bankinn telur að hið
sama gildi um aðra aðila samnings-
ins. Það er því að mati bankans
rangt sem Vilhjálmur heldur fram
að umrætt samkomulag hafi brotið
gegn lögum. Bankinn telur víst að ef
til rannsóknar á viðskiptunum komi
muni framangreint koma í ljós.“
Vilhjálmur Bjarnason
Verðbréfaviðskipti Íslandsbanka, Landsbanka og fleiri
Óskað eftir athugun
efnahagsbrotadeildar
BAUGUR Group hf. hefur eignast
21,14% hlut í Flugleiðum hf., eða
um 487,7 milljónir króna að nafn-
verði hlutafjár.
Greint var frá því í tilkynningu
til Kauphallar Íslands í fyrradag að
Baugur Group hefði annars vegar
gert samning við Fjárfestingar-
félagði Gaum ehf. og hins vegar við
Ovalla Trading Ltd. um kaup á
samtals um 441,7 milljónum króna
að nafnverði hlutafjár Flugleiða,
eða 19,15% af heildarhlutafé fé-
lagsins. Verðið í viðskiptunum var
5,2 og var heildarkaupverðið því
um 2,3 milljarðar króna.
Í gær var síðan tilkynnt til
Kauphallarinnar að Baugur Group
hefði aukið við hlut sinn í Flugleið-
um um 1,99%. Verðið í þeim við-
skiptum var 6,0.
Skarphéðinn Skarphéðinsson,
framkvæmdastjóri hjá Baugi
Group, segir að félagið vilji ekkert
tjá sig um kaupin á hlutabréfum
Flugleiða. Jafnframt vilji félagið
ekkert segja til um hvort þau séu
til vitnis um aukinn áhuga Baugs
Group á Flugleiðum.
Jón Ásgeir Jóhannesson, for-
stjóri Baugs Group, er stjórnar-
maður í Flugleiðum og hluthafi í
Fjárfestingarfélaginu Gaumi og
Ovalla Trading, en hvorugt þess-
ara félaga á nú hlut í Flugleiðum.
Gengi hlutabréfa Flugleiða
hækkaði um 9,3% í Kauphöll Ís-
lands í gær og var lokvaverðið 5,9.
Baugur Group með
rúmlega 21% hlut
í Flugleiðum
NAUÐSYNLEGT er að stjórnar-
menn í fyrirtækjum séu vel upp-
lýstir um starfsemina og kunni vel
skil á þeim reglum sem um það
gilda. Á þetta jafnt við um að-
almenn sem varamenn í stjórn.
Þetta var meðal þess sem fram
kom í máli Árna Harðarsonar,
hæstaréttarlögmanns, á hádegis-
verðarfundi Félags viðskipta- og
hagfræðinga og Deloitte & Touche í
gær. Yfirskrift fundarins var
Ábyrgð stjórnenda og endurskoð-
enda fyrirtækja, afleiðingar van-
rækslu, mistaka og lögbrota. Auk
Árna flutti Stefán Svavarsson, lög-
giltur endurskoðandi og dósent við
Háskóla Íslands, erindi á fundinum.
Árni velti í erindi sínu upp spurn-
ingum um það hverjir beri ábyrgð á
því sem miður fer hjá fyrirtækjum
og sagði það alveg ljóst í lögum að
ábyrgð stjórnarmanna sé ótak-
mörkuð. Saman beri þó stjórnar-
menn, framkvæmdastjórn og
starfsmenn ábyrgð á því að reglum
sé fylgt. Bein fyrirmæli stjórnenda
til starfsmanna fríi viðkomandi ekki
ábyrgð ef hann veit að verið er að
brjóta reglur. „Það er alveg skýrt í
ýmsum sérlögum er varða refsi-
ábyrgð að það er verið að tala um
stjórn, framkvæmdastjóra og aðra
starfsmenn,“ sagði Árni.
Meginhlutverk stjórnar
er eftirlit
Lykilorðið fyrir stjórn fyrirtækis
og þá einstaklinga sem í henni sitja
sagði Árni vera eftirlit. Stjórnar-
menn ættu ekki að geta skýlt sér á
bak við þekkingarleysi á lögum og
reglugerðum, það væri ekki afsök-
un fyrir slöku eftirliti. Árni sagði
ennfremur að stjórnir fyrirtækja
væru vettvangur þar sem aðgerð-
arleysi ætti ekki að líðast. „Það er
þarna sem athafnaleysið getur
komið mönnum í koll.“
Árni sagði ennfremur að stjórnir
fyrirtækja ættu alltaf að hafa að
leiðarljósi hagsmuni allra hluthafa.
„Skyldurnar ná lengra en til meiri-
hluta hluthafa. Stjórnin hefur
skyldur gagnvart öllum hluthöfum,“
voru orð Árna Harðarsonar á fund-
inum.
Stefán Svavarsson greindi í er-
indi sínu frá líkani sem gjarnan er
nefnt þrífóturinn og tekur á sam-
spili stjórnar, framkvæmdastjóra
og hluthafa. Hann sagði það hafa
sýnt sig í erlendum fyrirtækjum að
samskipti milli framkvæmdastjóra
og stjórnar hafi ekki verið með eðli-
legum hætti. Stefán nefndi sem
dæmi um þetta há laun forstjóra í
Bandaríkjunum. Árið 1980 hefðu
laun bandarískra forstjóra jafnan
verið 42 sinnum meðallaun starfs-
manna fyrirtækisins. Nú væri svo
komið að margfalda þarf meðallaun
óbreyttra starfsmanna með 531 til
að fá út laun forstjórans. Sagði
Stefán greinilegt að stjórnir fyr-
irtækja í Bandaríkjunum, sem hafa
það hlutverk meðal annars að
ákvarða laun yfirmanna, hefðu
brugðist. Nýlegt dæmi væri brott-
hvarf Richards Grasso úr stóli
Kauphallarinnar í New York vegna
óhóflegra launagreiðslna. Stefán
sagði það undarlegt að stjórn
Kauphallarinnar hafi ekki verið
gerð ábyrg einnig þar sem hún hafi
tekið ákvarðanir um launakjör for-
stjórans.
Morgunblaðið/Jim Smart
Fullt var út úr dyrum á fundi FVH og Deloitte & Touche um ábyrgð stjórnenda og endurskoðenda fyrirtækja í gær.
Ábyrgð stjórnarmanna
fyrirtækja er ótakmörkuð