Morgunblaðið - 19.10.2003, Blaðsíða 37

mörkun standist ákvæðið á þeim
grundvelli, að hún falli undir þær
takmarkanir sem berum orðum eru
heimilaðar í textanum sjálfum. Það
snertir hins vegar ekki álitaefnið um
túlkun sem hér ræðir.
Að deila út réttlæti
Þegar Páll tekur að ræða um
heimildir dómstóla til að útdeila rétt-
læti og telur þá hafa slíka heimild,
kemur líklega í ljós djúp gjá milli
skoðana okkar. Ekki veit ég hvaðan
hann telur dómstólunum koma heim-
ild til slíkra gjörninga. Það dugar
ekki að hann geri okkur grein fyrir
sjónarmiðum sínum um hvað teljast
skuli réttlátt og gott í mannlífinu. Ef
sjónarmið um það eiga að ráða, hlýt-
ur niðurstaðan að verða sú hjá hon-
um að þær dómsniðurstöður séu
réttar sem falla að sjónarmiðum
hans sjálfs um þetta, en ekki hinar
sem hann telur óréttlátar, þó að þær
kunni að falla að sjónarmiðum ann-
arra manna um hvað teljist vera rétt-
látt. Varla þarf að minna Pál á að
stjórnkerfi okkar gerir ráð fyrir, að
þeir menn, sem vilja berjast fyrir
breytingum á lögum í átt til meira
réttlætis að eigin mati, eigi að bjóða
sig fram til setu á Alþingi en ekki að
reyna að koma réttlæti sínu á um-
boðslausir í gegnum dómstóla,
kannski stundum vegna gremju yfir
því að löggjafinn skuli ekki hafa stað-
ið sig nógu vel.
Hann nefnir skólabókardæmi um
réttlætisúthlutun dómstóla sem
fjallar um manninn sem er með dómi
sviptur erfðarétti eftir föður sinn
vegna þess að hann hafði myrt hann.
Í tilvikinu er ekkert ákvæði í settum
lögum um slíkan missi erfðaréttar og
þar er ekki heldur tekið fram að
erfðaréttur skuli haldast þrátt fyrir
morðið. Lítum nánar á þetta dæmi.
Er dómstóllinn að setja nýja reglu?
Svarið er einfaldlega neitandi. Dóm-
stóllinn er að beita réttarheimild.
Það telst án vafa til meginreglna
laga, að menn skuli ekki hagnast
fjárhagslega á glæpaverkum sínum.
Það er líka ljóst að lagareglur um að
börn skuli taka arf eftir foreldra sína
hafa ekki verið settar með það í
huga, að barn gæti sótt sér arfinn
með því að myrða foreldrið. Lög geta
gengið út frá augljósum forsendum,
sem ekki koma berum orðum fram í
textanum sjálfum. Það má jafnvel
segja, að það heyri til hugtaksins um
arftöku barns eftir foreldri, að for-
eldrið hafi andast án tilverknaðar
barnsins. Allavega má styðja lög-
skýringuna við eðli málsins. Nið-
urstaðan verður sú, að dómstóllinn
beitir réttarheimildum til að komast
að niðurstöðu. Dómarinn setur ekki
regluna sjálfur.
Páll nefnir líka dóm Hæstaréttar
1997.683. Þar var því hafnað í máli,
þar sem ung stúlka krafðist ör-
orkubóta, að nota sönnunargögn um
meðaltekjur kvenna um tekjutap
hennar. Þetta var gert með vísan til
jafnræðisreglu stjórnarskrárinnar.
Páll telur dóminn hafa falið í sér lofs-
verðan skilning (!) á jafnræðisreglu
stjórnarskrárinnar. Fyrir mér lítur
dæmið þannig út, að dómurinn hafi
falið í sér óheimila beitingu þessa
stjórnarskrárákvæðis. Fara verður
nokkrum orðum um þetta.
Flest dómsmál skiptast í tvo meg-
inþætti. Annars vegar er fjallað um
málsatvik. Hins vegar er fjallað um
lögfræðilega hlið máls, þ.e.a.s. hvern-
ig lagareglum verði beitt á þau máls-
atvik sem teljast sönnuð í máli. Við-
fangsefnið í fyrrnefnda þættinum er
afgreitt sérstaklega. Þar eru færð
fram sönnunargögn, sem eru til þess
fallin að styðja fullyrðingar málsaðila
um staðreyndir. Tilfinningasemi eða
óskhyggja koma ekki við sögu sönn-
unarfærslu í dómsmálum. Við með-
ferð þessa hluta dómsmálsins er m.a.
beitt reglum um sönnunarbyrði, sem
merkir, að sá aðili sem ber halla af
skorti á sönnun um tiltekið máls-
atriði beri um það sönnunarbyrðina.
Þegar ung stúlka, sem ekki hefur
neina tekjureynslu, slasast og dæma
þarf um líklegastan tekjumissi henn-
ar út starfsævina, er viðfangsefnið að
finna bestu fáanlegar upplýsingar
um líklegar tekjur hennar í framtíð-
inni ef hún hefði ekki slasast. Grípa
verður til meðaltekna vegna þess að
annað kemur ekki til greina. Sé það
sannanleg staðreynd að konur í sam-
félaginu hafi að jafnaði lægri laun en
karlar, verður að leggja þetta til
grundvallar í þessu efni, hvort sem
mönnum líkar sú staðreynd eða ekki.
Til að fjalla um væntanlegar framtíð-
artekjur stúlkunnar í dómsmálinu
má auðvitað tefla fram sjónarmiðum
um að í þjóðfélaginu sé uppi rík við-
leitni til að jafna þennan mun á
næstu árum og áratugum. Líklegast
sé að slík viðleitni muni bera árang-
ur. Þess vegna standi líkur gegn því,
að núverandi munur á launakjörum
karla og kvenna muni halda sér á
væntanlegri starfsævi stúlkunnar.
Þessi málflutningur ætti að hafa
áhrif á sönnunarfærsluna, stúlkunni
til hagsbóta. Á endanum leysir dóm-
stóllinn úr sönnunarhlið málsins og
kemst að niðurstöðu um hver sé
raunverulega besti fáanlegi mæli-
kvarðinn á þetta. Svarið ræðst aldrei
af persónulegri ósk dómara eða
draumsýn hans um framþróun í
launakjörum kvenna til framtíðar.
Jafnræðisregla stjórnarskrárinnar
kemur hér ekkert við sögu.
Þeir sem fást við lögfræðileg við-
fangsefni verða að ná valdi á þeirri
hugsun, sem hér var lýst. Sá „júrid-
íski þankagangur“, sem lögfræð-
ingar þurfa að temja sér, felst
kannski helst í hæfileikanum til að
hugsa bara um eitt í einu. Í þessu
dæmi felst hann í því, að láta ekki
draumsýnina um jöfn laun karla og
kvenna, hafa þau áhrif að litið sé
fram hjá staðreyndum um mismun á
þessum launum. Öll sjónarmið sem
geta haft áhrif á sönnunarfærsluna
eru frambærileg í dómsmálinu. Dóm-
stóllinn þarf að meta hæfileg áhrif
hvers þeirra með öllu ósnortinn af
huglægum óskum um betra mannlíf.
Í bók minni nefndi ég það til skýr-
ingar á þessu sjónarmiði, að stúlkan
sem slasaðist eigi ekki að njóta betri
launakjara í bótum en hún hefði notið
ef hún hefði ekki slasast.
Meginreglur í flóknu
umhverfi
Undir lok greinar sinnar um bók
mína tekur Páll Þórhallsson undir
með mér um að lögfræðingar ættu
ekki að láta flóknara lagaumhverfi
sökum Evrópuréttar og ýmsa ný-
tísku strauma villa sér sýn. Ég vil
reyndar bæta því við að nýjar kring-
umstæður, sem hann lýsir með þess-
um hætti, gera það jafnvel brýnna en
fyrr, að virtar séu meginreglur í
stjórnskipun ríkisins, meðal annars
um það hvar lagasetningarvaldið
liggi og hvaða heimildir dómstólar
megi nota við að komast að niður-
stöðum. Í flóknu umhverfi skipta
meginreglur miklu máli. Það hefur
heldur ekki nokkur maður fært að
því rök, hvaða þörf knýi menn til að
virða ekki þessar reglur.
Höfundur er prófessor
við lagadeild HR.
SKOÐUN
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 19. OKTÓBER 2003 37
FASTEIGNASALA
HÁTÚNI 6a
SÍMI 512 1212 - FAX 512 1213
Mjög falleg og rúmgóð 129 fm íbúð á
1. hæð, þar af 18,5 fm bílskúr með öllu
í nýviðgerðu og fallegu viðhaldsfríu fjöl-
býlishúsi á besta stað í Garðabænum.
Yfirbyggðar svalir. Björt og rúmgóð
stofa og borðstofa með fallegu eikar-
parketi á gólfi. Við borðstofu er gengið
út á mjög rúmgóðar 14 fm yfirbyggðar
svalir. Mjög snyrtileg sameign, nýmál-
uð. Húsið var tekið í gegn að utan fyrir ca 1 ári, þ.e.a.s. klætt og byggt yfir
svalirnar. Góður garður með leiktækjum og fótboltavelli, tilvalið fyrir börnin.
Stutt í alla þjónustu. Verð 15,9 m.
Jón tekur vel á móti væntanlegum kaupendum í dag frá kl. 15-17.
LYNGMÓAR 2 – GBÆ
OPIÐ HÚS Í DAG FRÁ KL. 15-17
BÚJARÐIR - BÚJARÐIR
Til sölu hjá okkur er nú fjöldi áhugaverðra jarða, m.a. hlunnindajarðir, jarðir með
greiðslumarki í sauðfé og mjólk, einnig jarðir fyrir garðyrkju, skógrækt, hrossarækt,
svínarækt, frístundabúskap og ferðaþjónustu. Jarðir þessar eru víðsvegar um landið.
Erum einnig með á söluskrá fjölda sumarhúsa og hesthúsa. Hjá okkur er einnig oft til
sölu sauðfjár og mjólkurframleiðsluréttur. Fáið senda söluskrá í pósti eða nálgist eintak
á skrifstofu. Minnum einnig á fmeignir.is og mbl.is.
BÚJARÐIR - BÚJARÐIR
Til sölu hjá okkur er nú fjöldi áhugaverðra jarða, m.a. hlunnindajarðir, jarðir með
greiðslumarki í sauðfé og mjólk, einnig jarðir fyrir garðyrkju, skógrækt, hrossarækt,
svínarækt, frístundabúskap og ferðaþjónustu. Jarðir þessar eru víðsvegar um landið.
Erum einnig með á söluskrá fjölda sumarhúsa og hesthúsa. Hjá okkur er einnig oft til
sölu sauðfjár og mjólkurframleiðsluréttur. Fáið senda söluskrá í pósti eða nálgist eintak
á skrifstofu. Minnum einnig á fmeignir.is og mbl.is.
Til sölu hjá okkur er nú fjöldi áhugaverðra jarða, m.a. hlunnindajarðir, jarðir með
greiðslumark í sauðfé og mjólk, einnig jarðir fyrir garðyrkju, skógrækt, hrossa-
rækt, svínarækt, frístundabúskap og ferðaþjónustu. Jarðir þessar eru víðs vegar
um landið. Erum einnig með á söluskrá fjölda sumarhúsa og hesthúsa. Hjá okkur
er einnig oft til sölu sauðfjár- og mjólkurframleiðsluréttur. Fáið senda söluskrá í
pósti eða nálgist eintak á skrifstofu. Sölu enn FM aðstoða.
Minnum einnig á fmeignir.is og mbl.is.
Til sölu jörðin Syðri-Gegnishólar í Gaulverjabæj-
arhreppi, Árnessýslu. Á jörðinni er rekið myndar-
legt kúabú. Ágætar byggingar og landgæði.
Framleiðsluréttur í mjólk um 124 þús. lítrar. Hér
er um að ræða áhugaverða bújörð með allri
áhöfn á góðum stað á Suðurlandi. Nánari upp-
lýsingar á skrifstofu FM. Sjá ei nig fmeignir.is og mbl.is. 101060
SYÐRI - GEGNISHÓLAR
LAUGAVEGUR 56
Til sölu eða leigu Laugavegur
56. Um er að ræða alla hús-
eignina sem skiptist í 3 hæðir.
Verslunarhúsnæðið er alls 175
fm. Mjög stór baklóð sem gefur
ýmsa möguleika varðandi
byggingarrétt á lóðinni.
Höfum fengið til sölu þekkta og vel
búna ljósa- og gjafavöruverslun í
hjarta Selfoss. Verslunin er rekin í
mjög vel staðsettu leiguhúsnæði
og kemur áframhaldandi leiga til
greina. Góð markaðshlutdeild. Ein-
stakt tækifæri fyrir aðila sem vilja
taka við góðu búi. Hagstætt verð.
Góður sölutími framundan.
Fyrirtæki á Selfossi
Ljósa- og gjafavöruverslun
Austurvegi 38 • 800 Selfossi
Sími 482 4800 • Fax 482 4848
arborgir@arborgir.is - www.arborgir.is
Upplýsingar á Fasteignasölunni Árborgum • Selfossi
sími 482 4800 • Vefsíða: arborgir.is
Falleg 2ja herb. íbúð í vestur-
bænum til sölu, á 3 hæð.
Parket á gólfum. Suðursvalir.
Húsið allt nýtekið í gegn.
Verður til sýnis sunnud.
frá kl. 15.00-20.00.
Keilugrandi 2 - Opið hús - til sölu
Nánari upplýsingar í síma 899 7464 - Herdís
Austur-Landeyjar
Upplýsingar gefur sölumaður bújarða
Jón Hólm Stefánsson í síma 896 4761.
Rimakot
Eyðijörð, húsalaust lögbýli. Stærð 65 ha. Grasi gróin hrossajörð.
Liggur að sjó/Rimakotsfjöru - reki.
Neðanverður Þjórsárdalur - skógrækt
Afgirt um 40 ha mjög gott skógræktarland neðst í Þjórsárdal.
Landið er húsalaust og tilbúið til plöntunar. Stutt í hitaveitu.
Veiðiréttur.
Ingólfur G. Gissurarson, logg. fast. - www.valholl.is - Opið virka daga frá kl. 9-17.30.
Uppl. veitir Magnús Gunnarsson, s. 588 4477 eða 822 8242.
Öll eignin við Álftamýri 1-3 er til sölu/leigu,
samtals ca 1.600 fm. 706 fm á tveimur hæðum,
innréttað sem aðgerða- og læknastofur. 264 fm á
annarri hæð, innréttað fyrir sjúkraþjálfun og
skrifstofur.
602 fm verslun og lager innréttað sem apótek.
Mjög góð staðsetning. Mjög góð aðkoma.
Næg bílastæði. Mögulegur byggingarréttur.
Verð tilboð.
ÁLFTAMÝRI TIL SÖLU/LEIGU
Húsgögn
Ljós
Gjafavara
Mörkinni 3, sími 588 0640
www.casa.is
Opið mán.-fös. 11-18, lau. 11-15.