Morgunblaðið - 24.01.2004, Blaðsíða 51

MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 24. JANÚAR 2004 51
✝ Gísli Helgason áHelgafelli fæddist
2. apríl 1940. Hann
lést á Landspítalan-
um 14. janúar síðast-
liðinn. Gísli var sonur
hjónanna og frumbýl-
inganna á Helgafelli í
Fellahreppi; Gróu
Björnsdóttur, f. 30.8.
1906, d. 16.4. 1989, og
Helga Gíslasonar, f.
22.8. 1910, d. 27.5.
2000. Gróa var dóttir
Björns Hallssonar
bónda á Rangá í
Tungu og Hólmfríðar
konu hans Eiríksdóttur frá Bót.
Helgi var sonur Gísla Helgasonar
bónda í Skógagerði í Fellahreppi
og Dagnýjar konu hans Pálsdóttur.
Systir Gísla er Hólmfríður, f. 1938,
gift Braga Gunnlaugssyni, bónda á
Flúðum og síðar Setbergi. Bróðir
Gísla er Björn, f 1946, bygginga-
Gísli var gagnfræðingur frá Eið-
um 1956, en eftir það fór hann í
bændaskólann á Hvanneyri og út-
skrifaðist búfræðingur þaðan 1958.
Fjórum árum síðar keypti hann
Helgafell af foreldrum sínum og
var bóndi þar næstu 20 árin. Eftir
það gekk Gísli í margvísleg störf;
tók að sér verslunarrekstur, fór á
sjóinn, var verkstjóri hjá Vega-
gerðinni, fór í byggingavinnu, var í
síld og um tíma húsvörður hjá
Landssímanum við Sölvhólsgötu.
Eftir það settist hann aftur að á
Helgafelli og tók að rækta þar
garðávexti og tré, en greip í skóla-
akstur, þjónustu við fatlaða, skóg-
arhögg og sá um kirkjugarðana á
Ási, svo eitthvað sé nefnt. Gísli var
hreppstjóri í Fellahreppi í 15 ár,
var í Hjálparsveit skáta á Fljóts-
dalshéraði, söng með kirkjukór
Fellamanna, starfaði innan Sjálf-
stæðisflokksins á Fljótsdalshéraði,
var í stjórn Búnaðarfélags Fella-
manna og starfaði mikið að fé-
lagsmálum SÁÁ.
Útför Gísla fer fram frá Egils-
staðakirkju í dag, og hefst athöfnin
klukkan 14. Jarðsett verður í graf-
reit Fellabæjar.
fræðingur í Reykjavík,
kvæntur Önnu Sigríði
Árnadóttur, kennara.
Gísli kvæntist Krist-
björgu Rafnsdóttur
frá Neskaupstað 1962
en þau skildu 1973.
Börn þeirra eru: 1)
Helgi, f. 1962. Hann á
eina dóttur, Tinnu
Björk, f. 1987. Móðir
hennar er Anna Guð-
ríður Gunnarsdóttir.
Sambýliskona Helga
er Elísa Berglind Sig-
urjónsdóttir. 2) Rafn
Óttarr, f. 1967. Hann á
eina dóttur, Sesselju Hlín, f. 1986.
Móðir hennar er Júlíana Garðars-
dóttir. Sambýliskona Rafns er
Bergþóra Fanney Barðdal Harðar-
dóttir. Síðar bjó Gísli með Hjördísi
Hilmarsdóttur en þau slitu samvist-
ir. Dóttir þeirra er Dagný Berglind,
f. 1985.
Nú fór í verra, nafni. Þú ert hætt-
ur að búa, líkt og þegar afi okkar og
nafni í Skógargerði brá búi fyrir ein-
um fjörutíu árum. Þannig greindi
Páll á Aðalbóli þá frá láti föður síns í
sveitasímann og sagan fékk vængi.
Nú hefur Páll líka brugðið búi og
sömuleiðis Helgi bróðir hans og fað-
ir þinn. Lykla-Pétur einn veit hvað
þið eruð að bardúsa ásamt öðrum
Skóggerðingum sem virðast vera
eftirsóttir í efra. Ég ætla bara rétt
að vona að amma Dagný hafi gaukað
því að landráðendum þar að rétt
væri að setja ykkur niður á jarðir
með hæfilegu millibili. Ég tel það
nefnilega næsta víst að Skógargerð-
isþrjóskan komist á milli tilverustiga
á þrjóskunni einni saman!
Stundaglas afa var því sem næst
runnið út þegar hann brá búi við
gegningar um árið. Þá hafði krabb-
inn þegar tekið eitt af þrettán börn-
um hans og hefur æ síðan hoggið títt
í raðir Skógerðinga og hittir fyrir
fólk á besta aldri. Þú áttir mikið eft-
ir, nafni. Lífið var rétt að byrja. Það
tók þig að vísu nær hálfa öld að ná
áttum. En það kallast nú ekki langur
tími meðal Skógerðinga og sumir
þeirra ná aldrei þessum áfanga. Ég
get að vísu ekki merkt að það hái
þeim tiltakanlega! Helgi „bróðir“
móður minnar byggði Helgafell úr
Ekkjufellslandi með Gróu konu sinni
Björnsdóttur frá Rangá. Þarna, við
norðurenda Lagarfljótsbrúar, varð
önnur umferðarmiðstöð Héraðsins,
en við austurendann eru Egilsstaðir.
Þarna eru norður og austur gagn-
stæðar áttir! Ég hef grun um að
Helgi Gíslason hafi ákveðið þetta á
sínum tíma og því sem Helgi hafði
ákveðið varð ekki breytt! Helgafell
varð eins konar nafli Fellahrepps,
þar komu Fellamenn við þegar þeir
fóru í kaupstað; þar var oddviti,
hreppstjóri, um tíma skóli, bensín-
sala, vel hýst og gott hjartalag. Síð-
ast en ekki síst; það var alltaf heitt á
könnunni hjá Gróu, sem sinnti gest-
um og gangandi af alúð og hæv-
ersku. Þetta var vísir að Fellabæ.
Elsta barn Helgafellshjónanna er
Hólmfríður, mikil hetja, sem barist
hefur við erfiðan sjúkdóm á undan-
förnum árum. En það kom eins og af
sjálfu sér, þegar Helgi og Gróa eign-
uðust dreng, að hann fékk nafnið
Gísli og þar með var kominn alnafni
Gísla í Skógargerði. Síðar kom ann-
ar drengur og hann fékk nafnið
Björn.
Ég held það hafi aldrei staðið ann-
að til, en nafni tæki við búi foreldra
sinna á Helgafelli, sem og varð.
Hann hafði tekið við búinu þegar ég
kom austur í vegagerð til Helga.
Nafni tók mér fagnandi og var alltaf
hress og kátur. Ég man í það
minnsta ekki annað, þótt slíkt
lundarfar hafi nú ekki þótt sérstakt
einkenni Skógerðinga til þessa! Það
er að vísu rótgróinn misskilningur,
því í flestum tilvikum erum við létt-
lundað og glettið fólk en förum að
vísu misvel með þá eiginleika! Okkur
nafna varð vel til vina á þessum ár-
um. Ég óharðnaður táningurinn elti
hann eins og hvolpur við bústörfin
og þótti hálfskítt að þurfa að hverfa
frá vorverkunum og leggjast út í
vegagerð. Það bætti mitt geð að
þegar annir voru við búskapinn sótt-
ist nafni eftir mér til starfa og fékk
mig oft lausan úr vegagerðinni. Ég
var upp með mér af þessu; nafni
hafði lag á að leyfa mér að standa í
þeirri meiningu að störf mín væru
einhvers virði. Mér fannst eins og ég
væri að verða að manni, ég tala nú
ekki um þegar hann treysti mér fyr-
ir búinu á meðan hann brá sér í sum-
arfrí. Að vísu tókst mér að koma
mjólkinni niður í fjórða flokk en það
var vegna þess að ég reyndi að
drýgja innleggið með fullum brúsa
af gallsúrri undanrennu sem raunar
átti upphaflega að fara í kálfana!
Þetta fór í vinnslu en Svavar mjólk-
urbússtjóri taldi víst að ég hefði ekki
þvegið brúsana og tók mig í all-
hressilega kennslustund í brúsa-
þvotti. Ég átti von á skömmum frá
nafna en hann hló lengi og innilega,
sagðist gjarnan hafa viljað vera
fluga á vegg þegar ég fékk yfirhaln-
inguna hjá Svavari.
Ég var stoltur af nafna mínum.
Hann var hamhleypa til verka og
ósérhlífinn. Mér fannst hann alltaf
vera að. Hann kunni betur við átaka-
verk og vinnutarnir en einhverja
pappírsvinnu eða hreppstjórastörf.
Lét sig ekki muna um að moka möl í
hrærivélina í 48 stundir samfleytt
þegar súrheysturninn var steyptur í
skriðmótum. Stundum var hann þó
þreytulegur en jafnvel upprifinn og
glettinn þegar hann kom ofan af túni
undir miðnætti eftir annasaman dag.
Það kom reyndar stundum í ljós í
slíkum tilvikum að nafni hafði fundið
orkudrykk; ég man ekki lengur
hvort hann fékk hann beint úr
Skipalæknum eða úr kútnum hjá
Grétari! Það gildir einu en hitt er
víst; hjá þeim heiðurshjónum á
Skipalæk, Þórunni og Grétari, mætti
nafni alla tíð gegnheilli vináttu sem
hann mat mikils.
Síðar varð vík milli vina, við nafn-
arnir stigum ölduna hvor í sínum
landshluta og stundum gaf á bátinn.
Nafni brá búi og fór á flakk. Helga-
fell varð stekkur, enda túnin að
hverfa undir einbýlishús, verslanir
eða trésmiðjur. En nafni varð eins
og rótlaus eik og hélt þeim gamla
vana að gera allt hratt; það var eins
og tíminn væri að hlaupa frá honum.
Hann drakk líka hratt og mikið en
áttaði sig á því undir fimmtugt að
hann var löngu búinn með kvótann.
Þá hætti nafni að drekka; það var
ekki flóknara en það. Síðan er nær
hálfur annar áratugur. – Þetta hafði
ég upp úr því að hætta að drekka
nafni, sagði kappinn þegar ég heim-
sótti hann á sjúkrahúsið og séð var
hvert stefndi – og hló eins og heilsan
leyfði.
Nafni hóf aftur að yrkja jörðina á
Helgafelli en fann fyrir bak- og bein-
verkjum í sumar. Hann var sendur í
nudd og hnykkingar en verkirnir
ágerðust. Loks í byrjun nóvember
var hann sendur með hraði á sjúkra-
húsið á Akureyri sárkvalinn. – Þetta
var ekki einleikið, nafni, ég gat ekki
orðið lyft kartöfluskjatta með góðu
móti, sagði nafni þegar hann kom
norður. Hann var þó bjartsýnn á
skjótan bata. – Ég má ekki vera að
þessu, nafni, ég á mikið verk fyrir
höndum heima á Helgafelli og svo er
Dagný mín komin austur, er orðin
lögráða og vill þá búa hjá karli föður
sínum, sagði nafni með stolti. Átti
þar við sólargeislann sinn, Dagnýju
Berglindi, sem hann eignaðist hálf-
fimmtugur. Hann sagði verst að
hafa ekki strákana hjá sér líka,
Helga og Rafn Óttarr, en þeir koma
aftur austur, sagði nafni, – eins og
ég, þar eru ræturnar – bætti hann
við.
En nafni minn, þetta reyndist
ósigrandi óvinur, þótt þú lofaðir mér
að nýta þrjóskuna til síðustu stund-
ar þegar ég kvaddi þig. Aðfaranótt
14. janúar vaknaði ég sem að
morgni, fannst einhver vera að
ganga um gamla húsið mitt. Hélt
komið fram undir dagmál en sólar-
gangurinn var nær óttu þegar að var
gáð.
Helgi hringdi árla morguns og þá
vissi ég hver hafði verið á ferðinni.
Enda átti ég afmæli þennan dag og
hafði boðið þér í veisluna. En þú
kannski velur heppilegri tíma næst
þegar þú lítur inn! Þá á ég kannski á
könnunni. En þakka þér samt fyrir
komuna, nafni, og góða ferð. Berðu
fólkinu kveðju mína.
Drottinn gefi dánum ró, en hinum
líkn sem lifa.
Gísli Sigurgeirsson.
Þakka þér vinur, þú gafst mér svo
margt.
Árið 1983 flutti ég ásamt móður
minni og bróður á Helgafell til Gísla.
Þar kynntist ég líka stjúpbræðrum
mínum, þeim Helga og Rafni Óttari.
Öll eignuðumst við síðan lítinn sól-
argeisla, hana Dagnýju Berglindi,
eða „elskan og ástin“ eins og Gísli
nefndi hana jafnan.
Gísli var mér ekki bara fósturfað-
ir. Hann var líka vinur minn. Mikil
hjálp var hann þegar við fjölskyldan
keyptum okkur hús og endurbætt-
um það. Síðar kom hann oft færandi
hendi með grænmeti og ávexti úr
gróðurhúsi sínu, fékk sér kaffi og
pönnuköku og lék á als oddi. Þá var
mikið rætt um pólitík og Gísli var
mikill lærifaðir minn í þessum efn-
um.
Eina minningu eigum við tveir
öðrum fremur og ætluðum engum að
uppgötva þá glópsku. Það var þegar
sjórinn var vitlausum megin! Verst
að það voru vitni sem sögðu frá.
Gísli var frá Austurlandi. Þessu til
sönnunar má nefna mörg atvik frá
árum hans í Reykjavík. Einkum
þegar hann á ferðum sínum missti
sjónar á Hallgrímskirkjuturni eða
blokkunum í Efra Breiðholti sem
óhjákvæmlega leiddi til þess að hann
týndist. Nokkrum sinnum hringdi
hann til að fá leiðsögn heim og einu
sinni stöðvaði lögreglan hann vegna
furðulegs aksturslags. Hann sagðist
vera týndur og bað um leiðsögn til
síns heima en var látinn blása í
blöðru! Gísli stóðst prófið en lögregl-
an fylgdi honum heim að hlaði.
Ég hitti Gísla fyrir tveimur vik-
um, tvo daga í röð. Við ræddum um
uppganginn á Austurlandi og hann
hafði gaman af. Hafði reyndar
áhyggjur af því að Austfirðingum
kynni að reynast erfitt að fóta sig í
umróti næstu ára. Við ræddum líka
pólitík.
Helgi, Rafn og elsku litla systir!
Ykkar er missirinn mestur, en öll
missum við mikið sem Gísla þekkt-
um. Ég vona að okkur auðnist öllum
að heiðra minningu hans með því að
gefa okkur tíma fyrir hvert annað.
Gísli, við söknum þín öll,
Hilmar, Stefanía
og börn.
Það var sumarið 1966 að ég hitti
Gísla, mág minn í fyrsta sinn, þá
nýtrúlofuð Birni litla bróður hans,
sem Gísli kallaði „Lilla“ en á móti
var Gísli kallaður „Dengsi“. Gísli bjó
þá ásamt Kristbjörgu konu sinni og
Helga syni þeirra í gamla húsinu á
Helgafelli en tengdaforeldrar mínir
höfðu byggt sér nýtt hús áfast því
gamla. Að sjálfsögðu var ég kvíðin
að hitta þetta nýja tengdafólk mitt
en sá kvíði reyndist með öllu óþarf-
ur, svo vel var mér tekið. Við Gísli
náðum strax vel saman, hann var af-
skaplega þægilegur í viðmóti og
elskulegur maður, vel greindur og
víðlesinn, mikill bókaormur eins og
allt Helgafellsfólkið er. Hann var þó
ekki haldinn söfnunaráráttu eins og
faðir hans og bróðir en ég held að
hann hafi lesið þess meira.
Við Björn bjuggum á Helgafelli,
hjá tengdaforeldrum mínum vetur-
inn 1966-67 og tengdumst við því öll
nánum böndum. Tvö börn bættust í
fjölskylduna þennan vetur, Bylgja
dóttir okkar og Helgi eignaðist lítinn
bróður, Rafn Óttar. Þetta var góður
tími og minnisstætt er þegar Helga-
fellssystkinin þrjú héldu börnum
sínum undir skírn í stofunni þar.
Hólma með Hlyn, Gísli með Rafn
Óttar og Björn með Bylgju.
Góðar minningar ryðja sér braut.
Árið 1973 fluttum við Björn heim frá
Danmörku eftir 5 ára námsdvöl þar.
Þá styrktust böndin aftur, dvalið var
smátíma á hverju sumri á Helgafelli.
Ég sé Gísla fyrir mér, þar sem hann
hljóp á milli þess sem gera þurfti við
búskapinn og svo kom hann hlaup-
andi inn í kaffisopa, léttur í lund.
Mér fannst Gísli nefnilega að eðl-
isfari vera með létta lund og afskap-
lega góða nærveru. Hann bjó oft hjá
okkur fyrir sunnan ef hann þurfti
með og er mér minnisstætt er við
vorum nýflutt í Rjúpufellið, hálfklár-
að, að hann lét sér vel líka að liggja á
fleti innan um búslóðina í tvær vikur
og furðaði hann sig á hvað ég væri
nú að hafa áhyggjur af því. Ekki var
hægt að hugsa sér notalegri mann á
heimili og sama hver kom, hann átti
auðvelt með að spjalla við alla um
allt, að mér fannst.
Síðar minnkuðu samskiptin við
Gísla þann tíma er hann var í vin-
fengi við Bakkus, sem honum tókst
með góðri hjálp að losa sig undan og
líklega hefur „Skógargerðisþrjósk-
an“ hjálpað honum þar. Gísli var síð-
an svo lánsamur að eignast dótt-
urina Dagnýju Berglindi með seinni
konu sinni, Hjördísi. Hún var sann-
kallaður augasteinn föður síns.
Þetta síðasta ár hefur verið Gísla
mínum erfitt, krabbameinið tók sig
upp aftur og nú miskunnarlaust og
illskeytt. Ekki kvartaði hann en það
gerðum við sem horfðum upp á hann
sárþjáðan, full vanmáttarkenndar. Í
dag þakka ég fyrir þær góðu stundir
sem ég fékk ein með honum við
sjúkrabeð hans og treystu böndin
sterkar en áður. Það er erfitt að
sætta sig við að hann skuli ekki hafa
fengið lengri tíma hér á jörðu því
hann átti svo mörgu ólokið.
Að lokum votta ég börnum hans
þremur og fjölskyldum þeirra mína
dýpstu samúð og bið algóðan Guð að
gefa þeim styrk og þrek.
Mági mínum þakka ég allar góðar
samverustundir og bið honum Guðs
blessunar í nýjum heimkynnum.
Anna Sigríður Árnadóttir.
Kæri vinur.
Þegar við kveðjum þig nú löngu
áður en við vildum kemur margt upp
í hugann. Leið okkar lá fyrst saman
sumarið 1975 við gerð Oddskarðs-
ganga og strax tókst með okkur
mikil og djúp vinátta. Mörgum árum
eftir að við urðum vinir kom í ljós að
við vorum frændur og ekki varð það
nú til að spilla fyrir. Við rifjuðum
stundum upp þegar Dagný amma
þín sá mig fyrst og sagði sem svo að
það mætti mikið vera ef þessi strák-
ur væri ekki frændi hennar. Árin
liðu, við eignuðumst fjölskyldur, en
aldrei skyggði á vinskapinn og
traustið. Við hittumst flesta daga,
fengum okkur kaffibolla, ræddum
málin og tókum stöðuna.
Þú hringdir í mig daginn sem þú
fórst norður á sjúkrahúsið og vildir
kveðja mig, það var erfið stund fyrir
okkur báða. Það er erfitt að horfa á
eftir þér góði vinur og frændi. Það
var eins og lífið væri að breyta um
svip hjá þér, Dagný dóttir þín komin
austur í Helgafell til þín og allt lék í
lyndi. Sjúkdómur sá sem við héldum
öll að þú hefðir sigrast á gerði
óþyrmilega vart við sig á ný og þrátt
fyrir harða baráttu þína gegn hon-
um hafði hann betur.
Við vottum Helga, Rafni, Dagnýju
og þeirra fjölskyldum, svo og öðrum
aðstandendum okkar dýpstu samúð.
Kæri vinur hvíl í friði.
Óskar Vignir
og fjölskylda.
Elsku Gísli, mig langar að þakka
þér allar notalegu stundirnar sem
við áttum saman heima á Helgafelli.
Þú varst mér einstaklega góður
tengdafaðir og vinur.
Helgi sagði svo oft við mig: Biddu
pabba að hjálpa þér, þú veist að
hann gerir allt fyrir þig. Það voru
orð að sönnu, það var sama hvað ég
bað þig um að gera, þú gerðir allt
fyrir mig með mikilli gleði og
ánægju.Og ekki þurfti ég að bíða
lengi, það var drifið í hlutunum þeg-
ar ég átti í hlut.
Eftir að við Helgi slitum samvist-
um fjarlægðumst við hvort annað
því miður. Ég hef oft hugsað til þín
og allra góðu stundanna sem við átt-
um saman í eldhúsinu okkar yfir
kaffibolla. Ef þú varst ekki kominn
yfir á laugardagsmorgnum fyrir
klukkan tíu eins og þú varst vanur,
þá hringdi ég til þess að athuga hvað
tefði þig eiginlega. Ég held að þér
hafi þótt jafn vænt um þessar stund-
ir og mér.
Sumarið 1995 er mér mjög minn-
isstætt því það sumar sátum við nán-
ast á hverju kvöldi við eldhúsborðið
með stækkunargler og greindum ís-
lenskar jurtir. Ég hafði skráð mig í
áfanga í Menntaskólanum þar sem
safna átti 100 íslenskum jurtum,
greina þær, finna á þeim latneska
heitið og að lokum þurrka þær og
ganga frá þeim á viðeigandi hátt.
Þetta var áfangi sem við tókum sam-
an, Gísli, ég hefði aldrei klárað hann
nema með þinni hjálp. Þú fórst á
hverjum degi og safnaðir plöntum
fyrir tengdadóttur þína, síðan sátum
við saman á kvöldin og þú greindir
hverja plöntu af mikilli natni. Ég
held ég geti fullyrt að við nutum
þessara stunda bæði tvö. Ég verð að
viðurkenna að stundum gat ég ekki
annað en brosað að ykkur Helga því
mér fannst nú ekki eðlilegt hvað þið
gátuð haft mörg orð um eina litla
plöntu. En þið gáfuð ykkur góðan
tíma til þess að spjalla og ígrunda
hlutina, þannig voruð þið feðgar ein-
faldlega.
Elsku Gísli, nú er komið að
kveðjustund. Þú háðir hetjulega
baráttu við illvígan sjúkdóm sem
sigraði þig að lokum langt fyrir ald-
ur fram. Hvíldu í friði
Vertu yfir og allt um kring
með eilífri blessun þinni,
sitji Guðs englar saman í hring
sænginni yfir minni.
(Sig. Jónsson frá Presthólum.)
Helgi, Rabbi, Tinna og Dagný, við
Steinunn vottum ykkur okkar
dýpstu samúð.
Þín fyrrverandi tengdadóttir
Íris.
GÍSLI
HELGASON
 Fleiri minningargreinar
um Gísla Helgason bíða birtingar
og munu birtast í blaðinu næstu
daga.