Morgunblaðið - 14.02.2004, Page 10

FRÉTTIR
10 LAUGARDAGUR 14. FEBRÚAR 2004 MORGUNBLAÐIÐ
Ef sérstaklega mikið hriktirí er stóra trompinu spilaðút – skipuð er nefnd,“sagði Steingrímur J. Sig-
fússon, formaður Vinstrihreyfing-
arinnar – græns framboðs, í um-
ræðum á Alþingi í vikunni. Var
þingmaðurinn að tala um samruna í
bankakerfinu, sem ekki er þó ætlunin
að gera að umtalsefni hér, heldur þá
athugasemd hans hve nefndum er oft
ætlað að leysa – eða leysa ekki – ýmis
mál.
Steingrímur var með fyrrnefndum
orðum sínum að vísa til ríkisstjórn-
arinnar en óhætt er að fullyrða að
hún er ekki ein um að hafa mætur á
nefndum. Það hafa almennir þing-
menn líka; úr öllum flokkum. Að
minnsta kosti ef litið er til þess hve
margar nefndir þeir leggja til að
verði skipaðar á ári hverju um hin
margvíslegustu málefni.
Þegar þetta er skrifað hafa verið
lagðar fram, á þessu löggjafarþingi,
samtals 109 tillögur til þingsályktun-
ar. Í langflestum þeirra er lagt til að
Alþingi samþykki að fela ráðherra að
skipa nefnd um hitt og þetta mál-
efnið.
Og já, vel á minnst, nefndunum er
greinilega ekkert óviðkomandi. Þeim
er til dæmis ætlað að sinna málefnum
á borð við stofnbrautakerfi fyrir hjól-
reiðar, eflingu sjálfboðastarfs á Ís-
landi, stöðu sýslna í íslenskri löggjöf,
raforkukostnað fyrirtækja, jarðgöng,
kornrækt og öryggi Íslands, svo
dæmi séu nefnd.
Hið kaldhæðnislega í málinu er þó
að þegar þingmenn hafa mælt fyrir
tillögum sínum – sem flestar ganga
út á skipan nefnda – er tillögunum
vísað í fastanefndir þingsins, og það-
an eiga þær sjaldnast afturkvæmt.
Tillögurnar um nefndirnar eru þann-
ig „vel geymdar“ í nefndum þingsins.
  
En að öðru. Össur Skarphéð-insson, formaður Samfylk-ingarinnar, hratt af stað um-
ræðu í þjóðfélaginu um
verkaskiptingu ráðuneyta, þegar
hann sagði í umræðum á Alþingi í
vikunni að allt eins mætti leggja nið-
ur landbúnaðarráðuneytið. „Það
mætti, ef menn vildu gera stjórn-
sýsluna skilvirkari og ódýrari, allt
eins leggja niður landbúnaðarráðu-
neytið og koma öllum verkefnum
þess fyrir í öðrum ráðuneytum án
þess að þau bæru nokkurn skaða af
því. Sum þeirra, eins og fiskeldi, full-
yrði ég að mundu eflast að þrótti,“
sagði hann.
Sjálfur landbúnaðarráðherra,
Guðni Ágústsson, var ekki í þingsal
þegar þessi ummæli féllu, enda var
verið að ræða allt annað og í raun
óskylt mál, þ.e. frumvarp sjáv-
arútvegsráðherra um meðferð,
vinnslu og dreifingu sjávarafurða.
Steingrímur J. Sigfússon sá þó
ástæðu til að taka upp hanskann fyrir
Guðna. Sagði hann að Össur hefði átt
að gera ráðherranum viðvart áður en
hann flutti slíka „tímamótaræðu“,
eins og Steingrímur komst að orði.
Síðan sagði hann: „En ég verð að
segja sem gamall húsbóndi á öðru
óðali, þ.e. í landbúnaðarráðuneytinu,
að ég vil halda hér uppi vörnum fyrir
það ráðuneyti og er ósammála hátt-
virtum þingmanni.“
Össur kom aftur í pontu og benti á
að hann væri löngu hættur að reyna
„að aka ráðherrum hæstvirtrar rík-
isstjórnar í þingsalinn til þess að tala
um það sem máli skiptir“. Hann bætti
því við að hann hefði lært af reynsl-
unni. „Hún hefur einfaldlega sýnt
mér að það er ekki hægt að koma
þessum mönnum hingað til þess að
tala um það sem máli skiptir.“
  
Talandi um viðveru ráðherra.Hún er nefnilega reglulegagerð að umtalsefni á þing-
fundum. Það eru þá yfirleitt þing-
menn stjórnarandstöðunnar sem
gera það. Til dæmis kvarta þeir yfir
því að ráðherra sé ekki í þingsal til að
hlýða á umræður um mál sem tengist
hans ráðuneyti. „Herra forseti, ég
ætla að gera hlé á máli mínu þar til
ráðherra kemur í salinn,“ er til dæm-
is setning sem undirrituð hefur ótal
sinnum heyrt í umræðum á Alþingi.
Ef viðkomandi ráðherra er í þinghús-
inu segist forseti hafa gert ráðstaf-
anir til að ná í hann. Stuttu síðar
kemur ráðherrann og umræður halda
áfram, eins og ekkert hafi í skorist.

  



Ofurtrú á nefndum?
EFTIR ÖRNU SCHRAM
ÞINGFRÉTTAMANN
arna@mbl.is
BJÖRN Bjarnason dómsmála-
ráðherra sagði í fyrirspurnar-
tíma á Alþingi á fimmtudag að
það þyrfti að gera gangskör í því
að setja nánari reglur um spila-
kassa eins og kveðið er á um í
lögum um söfnunarkassa frá
árinu 1994. Hann upplýsti að sú
vinna væri þegar hafin í ráðu-
neytinu. „Ég tel að það eigi að
setja þessar reglur og það er
fagnaðarefni að það eru komin
fram samtök sem unnt er að eiga
samstarf við um efni reglnanna
þegar til þess starfs er gengið,“
sagði hann og vísaði til nýstofn-
aðra samtaka áhugamanna gegn
spilafíkn.
Í fjórðu grein laga um söfn-
unarkassa segir að dómsmála-
ráðherra eigi að setja í reglugerð
„nánari ákvæði um staðsetn-
ingu, auðkenningu, fjölda og teg-
undir söfnunarkassa, eftirlit
með þeim, notkun mynta og seðla við
greiðslu framlaga, fjárhæð vinninga
og aldur þeirra sem nota mega kass-
ana […].“ Ögmundur Jónasson,
þingmaður Vinstrihreyfingarinnar –
græns framboðs, vakti máls á þessu í
fyrirspurnartíma og sagði það ámæl-
isvert að enn hefði ekki verið gengið
frá slíkri reglugerð, þrátt fyrir að tíu
ár væru liðin frá því lögin voru sam-
þykkt. „Það er engan veginn
saklaust að ekki hafa verið sett-
ar mjög skýrar reglur um spila-
kassana í ljósi þess hve miklum
skaða þeir valda. Hugsanlega
væri hægt að draga úr þeim
skaða með skýrum þrengjandi
reglum.“ Ögmundur vísaði jafn-
framt til ályktunar frá samtök-
unum gegn spilafíkn, þar sem
óskað er eftir reglugerð af þessu
tagi.
Fagnar nýjum samtökum
Dómsmálaráðherra tók undir
orð þingmannsins og sagði nauð-
synlegt að hafa slíkar reglur,
m.a. til þess að ráðuneytið gæti
framfylgt því eftirliti sem því
væri skylt að halda uppi gagn-
vart kössunum. „Það vill svo vel
til að nýlega hafa verið stofnuð
samtök áhugafólks um spilafíkn
og hefur ráðuneytið ákveðið að
aðstoða þau samtök við að koma sínu
starfi af stað.“ Ráðherra sagðist hafa
rætt við formann samtakanna og
ítrekaði að mikilvægt væri að eiga
samstarf við þau um efni reglnanna.
Björn Bjarnason dómsmálaráðherra í umræðum á Alþingi
Setja þarf nánari regl-
ur um spilakassana
SAMKVÆMT nýrri könnun Sam-
taka verslunarinnar er lyfjaverð á
Íslandi 15% hærra en á öðrum
Norðurlöndum. Er mismunurinn í
takt við mun á almennu verðlagi á
Íslandi annars vegar og í löndum
Evrópu hins vegar, segir Andrés
Magnússon, framkvæmdastjóri
samtakanna, í samtali við Morg-
unblaðið.
Á árinu 2002 hafi heildsöluverð
skráðra lyfja lækkað um 6% að
meðaltali frá árinu áður. Í sömu
könnun komi jafnframt fram að
verð lyfja hækkaði minna í smá-
sölu en verð neysluvöru og gengi á
árunum 1999 til 2002.
Nýlega birti heilbrigðis- og
tryggingamálaráðuneytið saman-
burð á lyfjakostnaði á hvern íbúa
á Norðurlöndunum árið 2001.
Könnun Samtaka verslunarinnar
nær yfir sama ár. Í samanburði
ráðuneytisins kom fram að lyfja-
verð hér á landi með virðisauka-
skatti væri 53% hærra en í sam-
anburðarlöndunum.
Andrés Magnússon segir þenn-
an samanburð villandi og rangan.
Samkvæmt upplýsingum frá emb-
ættismönnum hafi verið miðað við
söluverðmæti lyfja á hámarks-
verði í lyfjaverðskrá og deilt í með
mannfjöldatölum ársins.
Mikil einföldun í
samanburðinum
Guðrún Ýr Gunnarsdóttir, for-
maður lyfjanefndar Samtaka
verslunarinnar, segir að í þessum
tölum sé ekki tekið tillit til afslátt-
ar á lyfjaverði til sjúkrahúsanna.
Hlutdeild þeirra í innkaupum á
lyfjum sé um 21% og þau lyf séu
seld á heildsöluverði. Þau fái um
10% afslátt sem ekki sé veittur til
annarra sjúkrahúsa á Norður-
löndunum. Það hafi þar af leiðandi
mikil áhrif á heildarlyfjakostnað
innan ársins hér á landi en sé ekki
tekið með í útreikningum ráðu-
neytisins.
Jafnframt segir hún að villandi
sé að taka virðisaukaskatt inn í
þessar tölur; mismunandi sé hvort
hann sé yfirleitt lagður á lyfseð-
ilskyld lyf og skatturinn sé mis-
munandi eftir löndum. Enginn
virðisaukaskattur sé t.d. lagður á
lyfseðilskyld lyf Svíþjóð, hann sé
8% í Finnlandi upp í að vera 25% á
hinum Norðurlöndunum. Jafn-
framt segir Guðrún að horft sé
framhjá afslætti sem apótekin
veiti viðskiptavinum sínum. Mikil
einföldun felist því í þessum sam-
anburði, sérstaklega hvað varðar
Ísland þar sem hámarksverð sé
aðeins viðmiðunarverð sem mikið
sé vikið frá.
Eðlilegur munur
Andrés segir að með könnun
Samtaka verslunarinnar sé reynt
að finna út lyfjakostnað á Íslandi
sem sé hvað næst raunveruleik-
anum. Munur á lyfjakostnaði hér
á landi og annars staðar, þessi
15%, sé í samræmi við flutnings-
kostnað, öryggiskröfur, þjónustu
og smæð markaðarins á Íslandi.
Þegar lyfjaverð sé svo sett í sam-
hengi við almennt verðlag komi í
ljós að meðaltalsverðlag hér á
landi sé 13% hærra en í öðrum
Evrópulöndum. Munurinn sé
sáralítill þótt mun meiri kröfur
séu gerðar til þeirra sem flytji inn
og selji lyf. Sé einungis miðað við
matvöruverð sé það 50–60%
hærra hér á landi.
Ekki aðeins rakið til
hagstæðara gengis
Andrés bendir á að 6% lækkun
á heildsöluverði skráðra lyfja árið
2002 sé ekki eingöngu hægt að
rekja til hagstæðara gengis.
Gagnvart dollar hafi krónan
styrkst um 3,9% og 1,3% gagnvart
evru.
Lyfjavísitalan virðist því ekki
vera algjörlega tengd genginu
þótt stór hluti lyfja, sem seld séu í
landinu, sé keyptur erlendis.
Samtök verslunarinnar segja
samanburð á lyfjaverði villandi
Verð 15% hærra
en á Norðurlönd-
um en ekki 53%



 








*# %0 & .4
& 01 5 
  

 
 

 
!" 



„BRÝNT er að fram fari almenn út-
tekt á umhverfisáhrifum af völdum
erlendrar hersetu á Íslandi,“ segir í
greinargerð þingsályktunartillögu,
sem Steingrímur J. Sigfússon, for-
maður Vinstrihreyfingarinnar-
græns framboðs, hefur lagt fram á
Alþingi. Tillagan gengur út á að Al-
þingi samþykki að fela umhverfis-
ráðherra að láta fara fram rann-
sókn á umhverfisáhrifum af völdum
erlendrar hersetu og hernaðarums-
vifa á Íslandi. Einnig er lagt til að
úttekt verði gerð á lagalegum álita-
efnum þessu tengdu. Sama tillaga
var lögð fram á Alþingi á síðasta
kjörtímabili en náði ekki fram að
ganga.
Í greinargerð segir að allt frá
árinu 1985 hafi legið fyrir með
óyggjandi hætti að mikil grunn-
vatnsmengun hafi orðið á Miðnes-
heiði. Hún hafi náð til bæði Kefla-
víkur og Njarðvíkur. „Á þessum
slóðum er berggrunnurinn úr grá-
grýti sem gleypir auðveldlega í sig
vatn og aðra vökva. Mengunin staf-
ar aðallega af þrenns konar efnum:
klórkolvetnissamböndum, olíum og
nítrötum. Rannsóknir leiddu á sín-
um tíma í ljós víðtæka mengun á
þessu svæði, m.a. í vatni af völdum
TCE (tríklóretýlen) og PCE (tet-
raklóretýlen). Vitneskja um þessa
mengun varð til þess að ráðist var í
gerð nýs vatnsbóls fyrir Keflavík,
Njarðvík og flugvallarsvæðið svo
fljótt sem auðið varð.“
Ekki borið árangur
Í greinargerðinni segir að af og
til hafi orðið olíuslys á Nikkelsvæð-
inu svokallaða, sem er beint fyrir
ofan byggðina í Reykjanesbæ, og
að hreinsunaraðgerðir hafi ekki
borið tilætlaðan árangur. „Skipu-
lagsmál svæðisins eru enn þá í
nokkurri óvissu vegna mengunar
og reyndar einnig nálægðar við
Keflavíkurflugvöll og hávaða sem
þaðan stafar. Þessu til viðbótar má
nefna að um ríflega 20 ára skeið var
efnasambandið urea notað til afís-
ingar á Keflavíkurflugvelli. Alls
munu um 10–15 þúsund tonn af því
hafa sigið niður í grunnvatnið og
valdið þar nítratmengun, m.a. í
tveimur vatnsbólum á vallarsvæð-
inu.“
Jafnframt segir að fyrir liggi að
hreinsunaraðgerðir á þeim svæðum
sem hafi orðið fyrir mengun hér á
landi yrðu gríðarlega kostnaðar-
samar. „Af þeim sökum er brýnt að
fá úr því skorið hvaða aðili beri
ábyrgð á slíku hreinsunarstarfi og
kostnaðinum við það. Sama máli
gegnir um ábyrgð og skaðabóta-
skyldu vegna hugsanlegra mengun-
arslysa í tengslum við hernaðar-
umsvif í framtíðinni.“
Umhverfisáhrif erlendrar
hersetu verði könnuð