Morgunblaðið - 30.03.2004, Blaðsíða 8

FRÉTTIR
8 ÞRIÐJUDAGUR 30. MARS 2004 MORGUNBLAÐIÐ
Til heiðurs Guðmundi Eggertssyni
Opin, fræðileg
og almenn
Ráðstefna verðurhaldin til heiðursGuðmundi Egg-
ertssyni, fyrrverandi pró-
fessor við líffræðiskor Há-
skóla Íslands, 3. apríl
næstkomandi, í Öskju,
nýja náttúrufræðahúsinu.
Að ráðstefnunni standa
Háskóli Íslands, samtök
evrópskra sameindalíf-
fræðinga (EMBO) og
Nordplus auk þess sem
Groco ehf. styrkir hana.
Ráðstefnan hefst klukkan
níu að morgni með ávarpi
Ólafs Ragnars Grímssonar
forseta Íslands. Er um
heilsdags dagskrá að ræða
með ríflegum tíma fyrir-
lesara sem eru þekktir er-
lendir og innlendir vís-
indamenn. Morgunblaðið
ræddi við Sigurð Snorrason, for-
stöðumann Líffræðistofnunar, og
svaraði hann nokkrum spurning-
um sem fyrir hann voru lagðar.
Segðu okkur aðeins frá Guð-
mundi, Sigurður, hver er maður-
inn?
„Guðmundur Eggertsson varð
sjötugur í fyrra og lét þá af störf-
um sem prófessor við líffræðiskor
Háskóla Íslands fyrir aldurs sak-
ir. Hann er þrátt fyrir aldurinn
eldhress og starfar áfram við
skólann sem prófessor emeritus,
sem er nokkurs konar heiðurs-
starf fyrir þá sem fara á eftirlaun
en halda áfram rannsóknarstörf-
um. Menn fá þá aðstöðu til að
halda einhverri rannsóknarvinnu
áfram.
Ráðstefnan er haldin Guð-
mundi til heiðurs á þessum tíma-
mótum og til að þakka honum hlut
sinn í að koma á og þróa líffræði-
menntun í landinu, en hann hefur
unnið mikilsvert brautryðjenda-
starf fyrir íslenskt þjóðfélag í
gegnum áratugina.“
Í hverju er þetta brautryðj-
endastarf Guðmundar fólgið?
„Guðmundur fór fyrir nokkrum
góðum mönnum fyrir 36 árum og
kom því á að stofnað var til
kennslu í BA gráðu í líffræði.
Hann var fyrsti prófessorinn við
Háskóla Íslands í líffræði og var á
bak við stofnun líffræðiskorar
1972 og Líffræðistofnunar 1974.
Hann setti strax mark sitt á nám-
ið enda varð hann í fyrstu að
kenna nokkrar helstu greinar
sameindalíffræðinnar einn og
óstuddur. Þarna á ég við grunn-
námskeið í frumulíffræði og
erfðafræði, en auk þess sameinda-
líffræði sem þá var að slíta barns-
skónum. Guðmundur kom beint
frá námi og miðlaði öllu því nýj-
asta sem var að gerast í fræð-
unum af einstökum eldmóði.
Segja má að þarna hafi hann
gerst faðir sameindalíffræðinnar
á Íslandi.“
Þú segir að sameindalíffræðin
sé nokkurs konar samnefnari
annarra fræðigreina. Hvaða
greinar ertu að tala um?
„Þarna á ég reyndar við að
sameindalíffræðin sé
undirstaða margra
fræðigreina. Hér má
nefna frumulíffræði,
lífeðlisfræði, erfða-
fræði, þroskunarfræði
að ógleymdri læknis-
fræðinni. Auk þess
sjáum við að sérfræðingar í öðr-
um greinum, t.d. grasa- og dýra-
fræðingar, tileinka sér í vaxandi
mæli aðferðafræði sameindalíf-
fræðinnar. Þá er sameindalíf-
fræðin undirstaða líftækninnar.
Ótrúlega margir þeirra sérfræð-
inga sem starfa hjá líftæknifyr-
irtækjunum hér á landi hafa farið
gegnum hendurnar á Guðmundi
Eggertssyni þó að sumir hafi auð-
vitað numið erlendis.“
Hvernig er þessi ráðstefna,
eitthvað fyrir alla, eða á fræðileg-
um nótum?
„Þetta er opin ráðstefna og hún
er jú öðrum þræði fræðilegs eðlis.
En það eru jafnframt í bland er-
indi sem hafa almennari skírskot-
un þegar upp er staðið, þá á ég við
að þau fjalla um efni sem eru tví-
mælalaust þekkt í umræðunni.“
Geturðu nefnt dæmi um slík er-
indi sem verða flutt?
„Já, t.d. tvö erindi sem tengja
krabbamein og öldrun við
skemmdir í erfðaefninu. Það eru
þeir prófessor Jón Eyfjörð hjá
Háskóla Íslands og Krabbameins-
félaginu og prófessor Jan H.J.
Hoeijmakers frá Erasmus-há-
skólanum í Rotterdam sem flytja
þessi erindi. Einnig má nefna er-
indi prófessor Davors Solter frá
Max Plank-stofnuninni í ónæmis-
fræði í Freiburg, sem fjallar um
einræktun og nýtingu fóstur-
stofnfruma í fortíð, nútíð og fram-
tíð. Fleiri áhugaverð erindi mætti
nefna, til að mynda erindi þar sem
prófessor Andrew G. Clarke frá
Cornellháskóla ber saman erfða-
efni manna og simpansa og spurt
hvað slíkur samanburður geti
sagt okkur um þróun mannsins.
Þessi erindi, og fleiri til, hafa öll
almenna skírskotun og
því er þetta tvímæla-
laust ekki ráðstefna
sem er aðeins fyrir vís-
indamenn.“
En Guðmundur
sjálfur, mun hann bara
sitja og hlýða á?
„Ekki ef ég þekki Guðmund
Eggertsson rétt. Hann mun hafa
nokkuð frelsi með hvernig hann
heldur um sitt innlegg. Hann mun
taka til máls undir lokin og vænt-
anlega tekur hann saman það sem
honum hefur þótt bitastæðast og
fléttar því saman í heildstætt er-
indi.“
Sigurður Snorrason
 Sigurður S. Snorrason, er
fæddur á Akureyri 12. janúar ár-
ið 1951. Stúdentspróf frá
Menntaskólanum í Reykjavík
1971, BS-próf í líffræði frá Há-
skóla Íslands 1974 og dokt-
orspróf í dýrafræði frá Háskól-
anum í Liverpool árið 1982. Var
ráðinn lektor við
líffræðiskor árið 1989. Er nú í
dósentsstarfi með þrosk-
unarfræði sem aðalgrein. Gegnir
jafnframt stöðu forstöðumanns
Líffræðistofnunar Háskóla Ís-
lands. Maki er Hrefna Sigurjóns-
dóttir, prófessor við Kennarahá-
skóla Íslands. Börn eru Björg
hjúkrunarfræðingur
og Snorri líffræðinemi.
Fjallar um
einræktun og
nýtingu
fósturstofn-
frumna
HÉRAÐSDÓMUR Reykjavíkur
dæmdi í gær 22 ára gamlann karl-
mann í 30 daga skilorðsbundið fang-
elsi fyrir líkamsárás. Hann var einnig
dæmdur til að greiða fórnarlambinu,
sem er tæplega þrítugur karlmaður,
106 þúsund krónur í miskabætur auk
vaxta.
Til ryskinga kom milli mannanna
tveggja á dansgólfi veitingastaðar við
Hverfisgötu. Bar sá sem líkamsárás-
ina kærði því við að ákærði hafi slegið
sig með flösku í andlitið svo að fram-
tönn brotnaði. Ákærði neitaði allri
sök. Þótti samt sem áður sýnt að
ákærði væri sekur og var einkum
byggt á framburði vitnis, stúlku sem
þekkti báða mennina. Farið var fram
á tæplega 316 þúsund krónur í miska-
bætur en dómari féllst ekki á svo háa
upphæð og segir m.a. í dómnum að
bráðabirgðaviðgerð á tönninni hafi
leitt til þess að ytra yfirbragð beri
ekki augsýnilega með sér líkamslýti.
Dæmdur fyrir að slá ungan
mann með flösku í andlitið
RANNSÓKN á aksturshegðun sem
gerð var meðal nær tvö þúsund nem-
enda í framhaldsskólum og Háskóla
Íslands haustið 2003 leiðir í ljós að
rúmlega 17% aðspurðra höfðu valdið
umferðarslysi. Hún gefur einnig vís-
bendingu um að karlar og konur séu
jafnlíkleg til að valda slysum í um-
ferðinni.
Rannsóknin, sem var framkvæmd
haustið 2003, er unnin af Hauki Frey
Gylfasyni, Rannveigu Þórisdóttur og
Marius Peersen í samstarfi við Rann-
um og embætti ríkislögreglustjóra.
„Hlutfall karla og kvenna var svip-
að, rúmlega 19% karla höfðu verið
valdir að umferðarslysi á móti 16%
kvenna. Þegar fjöldi umferðarslysa
er skoðaður hafa karlar hvorki lent í
fleiri bílslysum sem ökumenn en kon-
ur né heldur sem ökumenn ekið utan
í eitthvað (eins og bíl á bílastæði).
Ekki var heldur munur á því hversu
oft karlar og konur hafa lent sem far-
þegar í bíl í bílslysi,“ segir í tilkynn-
ingu um niðurstöður rannsóknarinn-
ar.
Að sögn Hauks Freys Gylfasonar
gefa niðurstöður vísbendingu um að
kynjamunur sé minni en af er látið
þegar kemur að aksturshæfni. Hann
segir að því hafi löngum verið haldið
fram að ungir karlar séu líklegri til að
valda slysum en aðrir hópar. Sú
ályktun hafi hins vegar frekar verið
dregin út frá brjóstviti en rannsókn-
um. „Við skoðuðum ansi margt í
þessari rannsókn. Til dæmis hafa
margir þær hugmyndir að karlmenn
keyrðu almennt hraðar en konur. Í
ljós kemur að svo virðist ekki vera.
Helsta niðurstaðan er sú að ekki ber
að horfa á kynferði þegar aksturs-
hegðun er skoðuð. Það virðist vera að
kynjamunurinn sé minni en af er lát-
ið,“ segir Haukur Freyr.
Karlar verja meiri
tíma í umferðinni
Í rannsókninni kemur m.a. fram að
karlar verja meiri tíma í umferðinni
en konur. Munurinn er rúm klukku-
stund á viku eða rúmlega 30 kíló-
metrar, að því er fram kemur í
skýrslunni. „Niðurstöðurnar eru
ekki jafnskýrar þegar þær eru skoð-
aðar eftir aldri. Yngstu ökumennirn-
ir, 17 ára, telja sig verja meiri tíma í
umferðinni en hinir eldri, á meðan
elstu þátttakendurnir, 20 til 30 ára,
telja sig aka meira í kílómetrum talið
en hinir yngri. Hugsanleg skýring
gæti falist í meiri reynslu eldri þátt-
takenda í að meta saman ekna kíló-
metra og tímann sem það tekur,“
segir í tilkynningunni.
Ekki er hægt að fullyrða út frá nið-
urstöðum rannsóknarinnar að karlar
séu líklegri til að valda sínu fyrsta
umferðarslysi en konur. Hættan fyr-
ir bæði kynin rýkur upp við 17 ára
aldur. Hún fellur hraðar hjá konum
en körlum en endist hins vegar leng-
ur hjá þeim þar sem líkur karla á að
valda sínu fyrsta umferðarslysi
hverfa við 22 ára aldur.
Í niðurstöðum rannsóknarinnar er
tekið fram að hafa beri í huga við
túlkun niðurstaðna að úrtakið er ekki
valið af tilviljun og niðurstöður því
vísbendingar sem gefa ekki færi á al-
hæfingu um unga ökumenn.
Karlar og konur jafnlíkleg
til að valda umferðarslysum
Morgunblaðið/Júlíus
Hugmyndir um að ungir karlmenn aki hraðar eða séu líklegri en aðrir til
að valda slysum eiga líklega ekki við rök að styðjast, segir í rannsókninni.
Skýrsla um aksturshegðun karla og kvenna