Pressan - 06.02.1992, Side 32
32
____FIMMTUDAGUR PRESSAN 6. FEBRÚAR 1992_
ERLENDAR FRÉTTIR
S L Ú Ð U R
f ÚTLEGÐ TIL ÍSLANDS
Það má rekja til nýja starfsmanna-
stjórans í Hvíta húsinu, Samuels
Skinner, að Sigfús Rogich kemur til
íslands sem nýr sendiherra. Rogich
sá um almannatengsl og kynningar-
mál hjá Bush forseta, en það er eitt _ ._, „_. ,
af því sem Skinner hefur harðlega BurtmeðRo9>ch
gagnrýnt frá því hann tók við. Það svið hefur nú bæst
á annars barmafulla könnu Marlins Fitzwater.
ÞÁKOMAÐÞVÍ
Þeir sem efuðust um karlmennsku
söngvarans Michaels Jackson geta
varpað öndinni léttar. I nýrri kvik-
mynd lætur drengurinn sig nefnilega
hafa það að kyssa konu í fyrsta sinn
opinberlega. Sú heppna (?) er módel
og gengur undir nafninu Iman, en hún
er reyndar nýbúin að opinbera. Tilvonandi eiginmað-
ur hennar er David Bowie.
Kysstur
MIKKIMÚS í KÚVÆT
Bretar fylgdu gamalli hefð þegar þeir
sendu málarann John Keane með
herjunum til Persaflóa. Hann var út-
nefndur opinber stríðsmálari. Svo
sýndi hann afraksturinn; Mikka mús
í Kúvætborg með eldflaugar í inn-
kaupakerru. Breskir þingmenn og
embættismenn ærðust og sögðu
þetta örgustu móðgun. Keane ver
sig og segir blátt áfram: Svona var
þetta.
Hneyksll
ALDREI ER FRIÐUR
Oliver North, sem frægur varð af ír-
an-kontra-hneykslinu í Bandaríkjun-
um, hefur nú sótt um að fá endurnýj-
að leyfi til að ganga með falið skot-
vopn á sér. I umsókninni vísar hann
til þess að hryðjuverkamaðurinn
Abu Nidal hafi ætlað að kála sér í apríl árið 1986 og
hann sé enn í lífshættu af þessum sökum. Byssuleyfi
Norths rann út í desember. Ekki er vitað um dvalar-
stað hans.
Byssulaus
SPEKINGAR SKAMMAST
Það standa öll spjót á Fídel Castró
þessa dagana. Nú hefur hópur Nób-
elsverðlaunahafa tekið sig til og
skrifað leiðtoganum bréf þar sem
hann er hvattur til að efna til frjálsra
kosninga og skammaður fyrir að að-
hyllast afdankaðar hugmyndir. Með-
al Nóbelshafanna eru ekki minni menn en Camilo José
Cela, Saul Bpllow, Elie Wiesel, Octavio Paz, Czeslaw
Milosz og Claude Simon.
HETJA VETRARLEIKANNA
Frakkar hafa þegar fundið
hetju Vetrarólympíuleikanna
sem eru að hefjast í Albert-
ville, það breyti engu hvað
íþróttamenn geri.
Hetjan er Jean-Claude Killy,
skíðamaður sem vann þrenn
gullverðlaun í Grenoble 1968. Killy er framkvæmda-
stjóri leikanna og þykir standa sig svo vel að hann er
nefndur sem líklegur eftirmaður Samaranchs, forseta
Alþjóðaólympíunefndarinnar.
Á uppleið
í klípu
Kúveit er enn ekki frjálst
„Kúveit er frjálst og það var markmiðið," sagði formaður
bandaríska herráðsins, Colin Powell hershöfðingi, í ræðu í síð-
ustu viku. Nú þegar ár er liðið frá Persaflóastríðinu er rétt að
hugleiða hvernig hin nýfrjálsa furstafjölskylda í Kúveit lætur
íbúa landsins njóta þessa frelsis. Bandaríkin höfðu nefnilega
ekki forgöngu um alþjóðlega hernaðarsamvinnu til þess eins
að skipta á einræðisherrum í landinu.
Þúsundir Palestínumanna hafa verið reknar úr landi án þess
að heyrðist stuna né hósti frá Sameinuðu þjóðunum eða
bandaríska utanríkisráðuneytinu. Enn þarf leyfi stjórnvalda ef
fimm manns hyggjast koma saman til fundar. Kosningarétt
hafa einungis kartmenn og er rétturinn byggður á manntali frá
þriðja áratugnum. Þjóðþingið var leyst upp árið 1986 og hefur
ekki hist síðan.
Áður en loforð um umbætur eru tekin alvarlega þarf að létta
hömlum af málfrelsi, fundafrelsi og félagafrelsi, veita öllum
Kúveit-búum kosningarétt og virða grundvallarréttindi allra
íbúa landins. Það er réttur mælikvarði á frelsi í Kúveit.
Japan
Eðlilegur dónaskapur
þegar Japanir tala illa um Vesturlandabúa býr ekki að baki vísvitandi
dónaskapur heldur óþarfa hreinskilni
Japanir: Oðruvísi og betri.
Japönum ætlar seint að
lærast að gæta orða sinna um
útlendinga. Japanskir stjórn-
málamenn hafa ítrekað orðið
uppvísir að niðrandi ummæl-
um, sem í þeirra huga eru
augljósar staðreyndir lífsins,
en eru í augum Vesturlanda-
búa órökstuddar alhæfingar
þegar best lætur og í versta
falli örgustu kynþáttafordóm-
ar.
Fyrr í þessari viku varð
uppistand út af ummælum
japanska forsætisráðherrans
um bandarískt atvinnulíf, en
þar áður sagði forseti neðri
deildar japanska þingsins
meðal annars í ræðu að
bandarískir verkamenn væru
latir og ólæsir. Japanskir fjöl-
miðlar skýrðu frá þessu eins
og sjálfsögðum hlut, en í
Bandaríkjunum varð eðlilega
uppi fótur og fit og japanska
ríkisstjórnin varð að biðjast
afsökunar á ummælunum.
Þetta er einungis nýjasti
kaflinn í langri sögu sem er
að verða Japönum dýrkeypt.
Frægust urðu líklega ummæli
Nakasones, þáverandi forsæt-
isráðherra, sem sagði árið
1986 að Bandaríkin ættu erf-
itt vegna þess hversu mikið
væri þar af minnihlutahóp-
um, sérstaklega blökkufólki
og spænskumælandi innflytj-
endum. Eftir harkaleg við-
brögð Bandaríkjamanna
neyddist Nakasone til að biðj-
ast velvirðingar, en hann
bætti við til útskýringar að
hann hefði verið að dást að
því hversu mikið Bandaríkja-
menn hefðu afrekað þrátt fyr-
ir alla þessa lituðu kynþætti
sem drægju úr krafti þjóðar-
innar.
ÞETTA ER BARA SVONA
Það hvarflaði aldrei að
Nakasone að litið væri á um-
mæli hans sem kynþáttafor-
dóma; hann hélt einfaldlega
að hvítt fólk væri að mót-
mæla því að vera sett á bás
með lægra settum kynþátt-
um. Þetta er nokkuð dæmi-
gerður japanskur hugsunar-
háttur sem á sér sögulegar
rætur og japönsk stjórnvöld
hafa gert sitt til að viðhalda.
Það sem Vesturlandabúar
kalla kynþáttafordóma er
einn meginþátturinn í heims-
mynd Japana. Þeim er tamt
að líta á heiminn sem sam-
safn ólíkra kynþátta og raða
þeim í mannvirðingastiga eft-
ir afrekum þeirra og framför-
um. Vegna þeirra gífurlegu
lefnahagsframfara sem orðið
hafa í landinu frá stríðslokum
hneigjast Japanir til að hefja
sjálfa sig yfir aðrar þjóðir og í
því ljósi ber að skoða endur-
tekin ummæli þeirra, sem
hafa valdið úlfaþyt á Vestur-
löndum. Hvað Bandaríkin
snertir er japanska sjónar-
hörnið tiltölulega einfalt: Jap-
an er vaxandi veldi, en
Bandaríkin eru á niðurleið og
hnignun bandarísku þjóðar-
innar er órækasti dómurinn
um dugleysi hennar.
TILBÚIN
ÞJÓÐERNISKENND
Forsenda þess að Japanir
geti horft á umheiminn undir
formerkjunum „við og þeir"
er að til sé eitthvað það sem
talist getur sér-japanskt, það
sem einkennir japönsku
þjóðina öðru fremur. Til er
sérstök fræðigrein sem lýtur
að þessu, Nihonjinron, og
byggir á menningarsöguleg-
um og hálfvísindalegum
kenningum um það sem Jap-
anir búa yfir öðrum þjóðum
fremur. Ríkisvaldið styður
mjög við bakið á þessari
fræðimennsku, en undirrót
hennar er reyndar minni-
máttarkennd og vitundin um
að þegar allt kemur til alls er
japönsk menning ekki eins
einstök og Japanir vilja vera
láta.
Japanir eiga sér sama
mongólska uppruna og Kín-
verjar og Kóreumenn, helstu
keppinautar þeirra í gegnum
söguna. Flest af því sem Jap-
anir vilja telja einstakt í
menningu sinni má rekja til
kínverskra og kóreskra
áhrifa, svo sem Zen Búdd-
isma, myndletrið og mynd-
list. Þetta vita Japanir, en
goðsögnin um séreinkenni
Japans er óspart notuð til að
ala á þjóðerniskennd meðal
almennings. Einn angi af
þessu er dýrkun á Japans-
keisara sem syni sólarinnar
og verndara kokutai, kjarna
japönsku þjóðarsálinnar.
Þegar herforingjar tóku þess-
ar hugmyndir upp á arma
sína varð úr stríðsrekstur
þeirra um Asíu, sem ekki tók
enda fyrr en í seinna stríði.
HEIMSKT ER
HEIMAALIÐ BARN
Japanir sýna þess ekki mik-
ii merki að losna við heimótt-
arskapinn sem hlýst af ein-
angrun, minnimáttarkennd
og tilbúinni þjóðerniskennd.
Þrátt fyrir mikla utanríkis-
verslun er almenningur enn
ótrúlega einangraður og
samskipti við umheiminn lít-
il. Af 123 milljónum hafa ein-
ungis 14 milljónir manna
vegabréf og algengast er að
Japanir ferðist í skipulögðum
hópum til næstu nágranna-
landa.
Meðal ungs fólks hefur
vestræn alþýðumenning náð
að skjóta rótum, sérstaklega
tónlist og kvikmyndir. En
hugmyndin um að Japanir
séu í grundvallaratriðum
ólíkir öðrum þjóðum er líf-
seig og mótar heimssýn þjóð-
arinnar enn sem\fyrr. Því má
búast við framhaldi á fréttum
um japanskan dónaskap, sem
fer í taugarnar á Vesturlanda-
búum en Japönum finnst
sjálfsagðasti hlutur í heimi.