Pressan - 06.02.1992, Qupperneq 39
->’")=>7
. . <. 'J
I ( ' '
r f l
FIMMTUDAGUR PRESSAN 6. FEBRÚAR 1992
39
„Við þurfum ekki á nýju
fólki að halda núna eins og
niðurskurðarrómurinn
hljómar hér," segir Lovísa
Óladóttir aðstoðardagskrár-
stjóri Stöðvar 2.
Þar er sama svarið að fá alls
staðar: því miður, fullmann-
að. ,,Ég er búinn að ganga í
svo til öll fyrirtækin í brans-
anum og það var sama sagan
á öllum stöðunum; ekkert að
gera.“ Hann lærði í Banda-
ríkjunum og kom heim síð-
asta haust. Við köllum hann
Jónas Friðriksson. ,,Eini
möguleikinn var kannski að
fara inn í eitt fyrirtækið sem
tæknimaður, en ég hef tak-
markaðan áhuga á því.
Það er ekki nóg að fara út
og læra heldur eru það hug-
myndirnar sem maður fær
sem skipta máli. Þessar hug-
myndir eru til að vinna úr,
það sem stendur eftir er
hversu frjór maður er. Maður
verður að heyra nokkur NEI
áður en maður heyrir JA,“
segir Jónas.
„Flest fyrirtækin sem um
er að ræða eru svona frekar
lokuð,“ segir Ársæll. „Eina
leiðin til að korhast inn er að
hafa tilbúna hugmynd,
kynna hana og fá menn á
stofunni til að vinna hana
með sér. Þar fyrir utan er að-
eins um lausamennsku að
ræða og kannski einhverja
íhlaupavinnu hjá stærri fyrir-
tækjunum. Saga Film er
stærsta fyrirtækið í þessari
grein, en þeir eru samt sem
áður bara með fasta starfs-
menn.“
AUGLÝSINGA-
MARKAÐURINN
VONLAUST DÆMI
En hvað með auglýsinga-
markaðinn? Jónas er fljótur
að afskrifa hann. „Auglýs-
ingamarkaðurinn er vonlaust
„Við vitum að það er
geysilega mikill fjöldi fólks í
námi og væntanlegur fljót-
lega. Þetta er dálítið ugg-
vekjandi því það er borin
von að þessir einstaklingar
fái vinnu," segir Sigmundur
Örn Arngrímsson aðstoðar-
dagskrárstjóri Sjónvarps-
ins.
væntanlegur fljótlega. Þetta
er dálítið uggvekjandi því
það er borin von að þessir
einstaklingar fái vinnu,“ segir
Sigmundur Örn.
„Þáð fólk sem hingað kem-
ur er annaðhvort með dag-
skrárhugmyndir eða hug-
myndir að leiknum myndum.
Þar að auki eru margir ein-
faldlega að leita að atvinnu.
Ef taka ætti allar þær hug-
myndir sem okkur hafa borist
gætum við bókað mörg ár
fram í tímann. Við reynum
hins vegar alltaf að vinsa úr
og ræður þá hversu áhuga-
vert málið er. Mörgum hug-
myndum má beina inn í
þáttaraðir sem fyrir eru og
fjárhagsáætlun nær yfir. Sem
dæmi má nefna hugmynd að
viðtali sem beina má í þátta-
röðina Fólkið í landinu," segir
Sigmundur Örn. Allt þetta ár
er fullfrágengið dagskrárlega
séð og því lítil von um skjótan
gróða fyrir umsækjanda. Þar
að auki segir Sigmundur okk-
ur að það skipti miklu máli að
umsækjendur hafi gert eitt-
hvað áður.
„Maður þarf alltaf að byrja
á núlli, alveg sama hvar mað-
ur byrjar. Það verða ekki allir
Sigurjón Sighvatsson og
labba inn eins og goð á ís-
landi, eða að minnsta kosti
auglýsa sig þannig,“ segir Ár-
sæll önugur.
RÁÐUM EKKI FÓLK SEM
VIÐ ÞEKKJUM EKKI
Á Stöð 2 er Lovísa Óladóttir
aðstoðardagskrárstjóri. „Ég
skal alveg viðurkenna að við
höfum ekki ráðið fólk sem
við þekkjum ekki fyrir. Hing-
„Ef íslensk kvikmyndagerð á að
vera eitthvað annað en
sumarhobbý fyrir þá sem fá
hlut af þessum litlu peningum
frá Kvikmyndasjóði, þá er full
þörf á öllu þessu nýja fólki.“
dæmi að komast inn í, enda
eru öll stærri fyrirtæki með
sínar eigin auglýsingastofur.
Segjum sem svo að þú farir á
auglýsingastofu og kynnir
hugmynd þína. Þeir munu
taka við henni og skoða hana
og í versta falli stela henni.
Það er á hreinu að þeir munu
ekkert versla við þig. Það er
eins og að tala við steinvegg,
ég er búinn að reyna það."
Þá er Sjónvarpið næst í röð-
inni, en þar hittum við fyrir
Sigmund Örn Arngrímsson
aðstoðardagskrárstjóra. „Við
vitum að það er geysilega
mikill fjöldi fólks í námi og
að var ráðinn fjöldi fólks í ár-
daga sem var við vinnu 1987,
'88 og '89, fór síðan út í nám
1989, '90 og '91 og er að
koma heim núna. Nokkrir
þeirra eru búnir að fá vinnu
hjá okkur aftur. Fyrirtækið
hefur eytt dýrmætum tíma
og fjármunum í að þjálfa fólk
og við tökum því ekki nýút-
skrifaða sem við þekkjum
ekki.
Fólk kemur hingað inn á
gólf til okkar, viðrar hug-
myndir sínar og kynnir sig í
framhaldi af því. Við þurfum
ekki á nýju fólki að halda
núna, eins og niðurskurðar-
„Auglýsingamarkaðurinn er
vonlaust dæmi að komast inn í
... Þeir munu taka við henni
(hugmyndinni) skoða hana og í
versta falli stela henni. Það er
á hreinu að þeir munu ekkert
versla við þig.“
rómurinn hljómar hér. Það er
engin ný dagskrárgerð í
gangi eins og er. En ég skal
segja þér að við verðum orð-
in stór eftir eitt og hálft ár,“
segir Lovísa.
Það er lífsnauðsyn fyrir at-
vinnulausa kvikmyndagerð-
armenn að vera bjartsýnir.
Það er ekki um neitt annað
að ræða. „Ég hef engar
áhyggjur af allri þessari sam-
keppni," segir Jónas. „Mér er
nokk sama þó að það séu
100, 200 eða 300 manns um
hituna, ég trúi að ég geti
þetta því ég hef hugmyndir.
Ég hef mikla trú á því að þetta
skili sér þó að það gerist ekki
í næstu viku eða mánuði. Ég
hef mestan áhuga á að kom-
ast í kvikmyndir og byrja á
stuttmyndum."
En burtséð frá allri hugsjón
verðum við að lifa. Það á líka
námslán á þessu ári eru enn
aðeins umsækjendur en ekki
lánþegar.
Lánasjóðurinn lánar 5.000
dollara á ári fyrir skólagjöld-
um, en sú upphæð miðast við
ódýrustu ríkisskólana í
Bandaríkjunum. Það er hins
vegar staðreynd að nemar
greiða allt að 15.000 dollur-
um í dýrustu einkaskólunum,
en gera má ráð fyrir að með-
alskólagjöld séu um 9.000
dollarar. Framfærsla á ári í
Bandaríkjunum er metin á
858 dollara á mánuði fyrir
einstakling á ódýrara svæði,
en 969 dollara á mánuði á
dýrari stöðum eins og Kali-
forníu. Nýlega var sett þak á
heildarlán á námsferlinum
og hljóðar það upp á 27.000
dollara.
„Nú er Lánasjóðurinn bú-
inn að skera svo mikið niður
Umsækjendur um lán vegna náms í kvikmyndagerð eru 66
fyrlr námsárið 1991/1992 að sögn Per Landrö hjá Lín.
við um atvinnulausa kvik-
myndagerðarmenn. „Það
hefur hvarflað að mér að
gera eitthvað allt annað," seg-
ir Jónas, „fara bara í Töivu-
skólann, því alltaf er verið að
auglýsa eftir kerfisfræðing-
um. Mér finnst fjandi fúlt að
vera búinn að leggja þetta
á mig og hafa þennan draum.
Ég ætla ekki að gefast upp."
66 LÁNSUMSÓKNIR
Á ÞESSU ÁRI
Samkvæmt tölum Pers
Landrö hjá LÍN fengu 45 ein-
staklingar lán frá sjóðnum
námsárið 1989—90. Lang-
stærstur hluti þeirra var í
Bandaríkjunum eða 24, næst
kom England með átta nem-
endur og þar á eftir Frakk-
land með fimm nemendur.
Danmörk, Ítalía, Kanada, Sví-
þjóð og Þýskaland skiptu
með sér átta nemendum.
Svipaða sögu er að segja um
námsárið 1990—91, en þá
voru lánþegar örlitlu fleiri
eða 53. Eins og fyrr var lang-
stærstur hluti þeirra í Banda-
ríkjunum, eða 29, átta nem-
endur í Englandi, sex í Frakk-
landi og tíu samanlagt í Dan-
mörku, Kanada, Skotlandi,
Svíþjóð og Þýskalandi.
Umsækjendur fyrir náms-
árið 1991—92 eru 66, lang-
flestir í Bandaríkjunum, eða
38. Ef við gerum ráð fyrir að
þriðjungur nema frá námsár-
inu 1990—91 hafi lokið námi
það árið, þá eru 30 nýnemar
að hefja kvikmyndanám á
þessu ári. Það skal tekið fram
að þeir 66 sem sótt hafa um
að ég held að fólk komist ekki
lengur í marga af þessum
skólum. Ég fæ ekki séð að
það sé fýsilegt að leggja út í
nám í dag og eiga von á þess-
um miklu skuldum sem skap-
ast vegna fyrirkomulags
Lánasjóðsins," segir Ársæll.
„Þegar ég hóf nám lánaði
Lánasjóðurinn $5.000 fyrir
skólagjöldum í tvær annir,
líkt og nú er, en þar að auki
lánaði hann helminginn af af-
ganginum. í dag þurfa nem-
endur að bera allan auka-
kostnað sjálfir".
„Greiðslukortið bjargaði
mér,“ segir Jónas. „Ég horfði
upp á marga sem áttu erfið-
ara en ég og lifðu á hrísgrjón-
um vikum saman. Húsaleiga
er líka erfið viðureignar og
námsmenn þurfa að gera
leigusamning til eins árs. Þar
með renna 180.000 krónur í
sandinn því borga verður yfir
sumartímann. Ef þú ert í Los
Angeles er bíll lífsnauðsyn.
Það vita allir sem þangað
hafa komið. Það er því mikill
aukakostnaður sem nemend-
ur þurfa að bera sjálfir."
Það er ekki bjart framund-
an hjá nýútsprungnum kvik-
myndagerðarmönnum.
Markaðurinn er lítill og menn-
reyna að tína það sem til fell-
ur hjá sjónvarpsstöðvunum
af auglýsingum og kvik-
myndum, sem þó eru fáar.
Það eru því bara harkan og
hin gegndarlausa bjartsýni
sem menn hafa í veganesti.
Anna Har. Hamar
K Y N L Í F
JÖNA INGIBJÖR&JONSDÓrriR
Pungbaunir
Nei, ég ætla ekki að fara
að skrifa um nýja matar-
uppskrift af hrútspungum í
tilefni þorrans heldur
hversu skemmtilegt það
getur verið að svala for-
vitni barna um líkamann
og starfsemi hans. Oftar en
ekki fara foreldrar hjá sér
þegar krakkarnir fara að
spyrja um kyniífið. Þessi
viðkvæmni foreldra bygg-
ist því miður oft á þeim mis-
skilningi að börn hugsi um
kynlíf eins og þeir full-
orðnu. Reyndin er hins veg-
ar sú að börnum finnst ekk-
ert meira mál að spyrja
hvers vegna pabbi hafi ekki
brjóst eins og mamma en
að spyrja af hverju himinn-
inn sé blár.
Ég finn stundum fyrir
téðri viðkvæmni og er að
því leyti ekkert öðruvísi en
aðrir foreldrar, en mér þyk-
ir sonur minn, sem kominn
er á sjötta aidursárið, samt
geta prísað sig sælan að
eiga mömmu sem grúskar
mikið í kynlífsfræðum.
Reyndar er ég líka heppin
að eiga lítinn gutta sem læt-
ur ekkert framhjá sér fara
því ég æfi mig sjaldan eins
mikið á að svara hreinskiln-
islega og þegar hann fer að
spyrja um kynferðismálin.
Einn morguninn, þegar við
vorum að tygja okkur af
stað, spurði hann mig allt í
einu út í bláinn: „Hvað eru
þessar baunir í tipp-
inu?“ „Þú meinar baunirn-
ar sem eru í pokanum —
pungnum — undir tipp-
inu?“ sagði ég og brosti
mínu blíðasta, því mér
fannst svo krúttlegt að
hann skyldi kalla eistun
„baunir". „Já.“ „Þessar
baunir í pungnum heita
eistu og búa til sæði svo þú
getir eignast börn ef þú vilt
þegar þú ert orðinn stór.“
„En af hverju verður
tippið hart?“ Eg tók á mig
rögg, nú var engrar undan-
komu auðið, og mælti:
„Þegar þú nuddar og strýk-
ur á þér tippið og finnst það
gott þá verður það hart.“
(Svo mundi ég seinna að ég
gleymdi að minnast á það
við hann að tippið gæti líka
orðið hart þegar hann
vaknaði á morgnana og
væri mikið mál að pissa.)
Eftir þessar umræður virt-
ist afkvæmi mitt vera alveg
sátt við útskýringarnar og
„Mamma, af
hverju eru
baunirnar í
pungnum ekki
jafnstórar?"
við röltum út í bíl. Þetta var
alveg nóg til að melta í bili.
Viku síðar spyr hann svo
hvort það sé ekki hægt að
skera fólk þegar það er dá-
ið og skoða punginn í smá-
sjá og „skoða sæðið“. Nú,
nú, hugsaði ég — það er al-
deilis að guttinn er farinn
að pæla — hvar ætli hann
hafi heyrt um að það sé
hægt að skera fólk þegar
það er dáið? „Jú, það heitir
að kryfja fólk þegar það er
skorið og skoðað þegar það
er dáið. Læknar gera það
þegar þeir vita ekki af
hverju fólk deyr.“ „Þá ætla
ég að verða svoleiðis
læknir — krypplinga-
læknir,“ gall við í stráksa.
Eftir nokkra mánuði má ég
alveg eins búast við því að
hann segi si svona við
morgunverðarborðið:
„Mamma, af hverju eru
baunirnar í pungnum
ekki jafnstórar?“ eða
„Get ég ekki orðið pabbi
þegar ég verð stór ef ég
hef engan pung?“
Þegar forvitið barn er
annars vegar taka vanga-
veltur um kroppinn engan
enda. Það þarf ekki nema
horfa á litla krakka leika
sér til að sjá hvað vekur
helst forvitni þeirra í kynlíf-
inu. „Vertu mamman og ég
verð pabbinn" — þau vilja
hafa kynin á hreinu. Þau
hafa mikinn áhuga á að
skoða þá líkamsparta sem
venjulega eru faldir — sam-
anber „læknisleikinn" sí-
vinsæla. Krakkar hafa sín-
ar hugmyndir um hvernig
börnin verða til og setja
þær stundum á svið. „Þú
ert með barnið í maganum.
Svo er ég læknirinn og sker
gat á magann til að ná
barninu út.“ Þeim finnst af-
ar spennandi að uppgötva
að stelpur og strákar hafa
ekki eins kynfæri. Bestu
kennararnir eru börnin
sjálf, því þau eru svo eðlileg
og hispurslaus. Það erum
við fullorðna fólkið sem
gerum lífið svo flókið.
Spyrjið Jónu um kynlífið. Utanáskrift:
Kyntífc/o PRESSAN, Hverfisgötu 8-10, 101 Reykjavík.