Pressan - 06.02.1992, Qupperneq 42

42
FIMMTUDAGUR PRESSAN 6. FEBRÚAR 1992
smáa
letrið
Hvers eiga Kjartan Gunnars-
son og nafni hans Jóhannsson
eiginiega að gjalda? Hvers
vegna er alltaf veriö aö velja
kynþokkafyllsta fólkiö? Falleg-
asta fólkiö og best klædda
fólkið? Það fólk sem hefur fal-
legustu imyndina? Áttar fólk
sig ekki á að fólk er misjafnlega
af guöi gert? Sumir eru
snoppufriöir en aðrir hafa til að
bera innrí fegurö? Þótt Stefán
Jón Hafstein þyki kynþokka-
fullur segir það ekkert til um
hversu hjartagóður hann er.
Það segir ekki einu sinni neitt
um hvort hann er góður í rúm-
inu eða ekki. Það veit enginn
nema þeir Kjartanarnir séu
miklu betri á þeim vigstöövum
en Stefán Jón, Valdimar og
Helgi Pé.
Nei. Það er kominn tími til að
fólk hœtti að meta samferða-
menn sína af ytri ásýnd einni.
Ef menn vilja vega og meta
kynþokka eiga þeir að reyna
hann i verki. Annars halda sér
saman og geyma hugsanir sín-
ar fyrír sjálfa sig.
Það var sagt í gamla daga
þegar kona hirti forljótan
óreglupésa upp af götunni að
hún hefði séð hann með auga
sálarinnar. Henni hafði tekist
að sjá i gegnum þáþunnu skán
snoppufríðleikans og fatastils-
ins sem við látum alltof oft
glepjast af nú á dögum. Þessi
kona hefði ekki fúlsað við þeim
Kjartönum. Hún hefði séð þá
með auga sálarinnar.
En það eru fleiri en þeir Kjart-
anar sem hafa orðið fyrir barð-
inu á að fólk loki auga sálarínn-
ar. Það eru fleiri sem aldrei
dúkka upp á listum yfir fallegt
fólk, kynþokkafullt og smart.
Þaö eru fleiri sem hafa ekki
fengiö að njóta sín vegna þess-
i arar dómhörku fólks. Eða væri
Kjartan Jóhannsson ekki enn
formaður Alþýðuflokksins ef
eitthvert ráttlæti væri til? Og
væri nafni hans Gunnarsson
ekki löngu kominn á þing?
Og mér er spurn: Heföi Arn-
arflug farið á hausinn ef Krist-
inn forstjóri væri meira að al-
mannasmekk? Eða veitinga-
maöurinn? Fór hann ekki á
hausinn vegna þess að Pétur
Sveinbjarnarson var of feitur
og emhvern veginn undaríegur
í framan? Og hann Ásmundur
Stefánsson? Af hverju er hann
ekki á þingi? Er það kannski
vegna þess að hann klæðir sig
ekki eftir samræmdum smekk
uppeldis- og heilbrigðisstétt-
anna i Alþýðubandalaginu? Og
heföi Þjóðviljinn ekki orðið
langlífari ef Árni Bergmann
hefði ekki þráast við á hjólinu
heldur fengið séreinhvern lekk-
eran bil?
Svona má lengi telja.
Er það þetta sem við viljum?
Viljum við verðlauna þá
snoppufriðu án tillits til þess
hvort þeir hafa nokkuð annað til
að bera en að þeir myndast
vel? Og viljum við af grimmd
henda öllum sem ekki eiga
framtið fyrir sér i fyrirsætu-
bransanum út i ystu myrkur?
Koma fyrirtækjunum þeirra á
hausinn? Útiloka þá frá þingi?
Efast um kyngetu þeirra með
þvi að vera sifellt að stilla allt
öðruvísi fólki upp á einhverja
holdanautalista?
Það er mál að linni. Það er
kominn tími til að Ijóta fólkið,
feita fólkiö og púkalega fólkið
sameinist — stofni kannski
flokk — en umframt allt að það
segi: Hingað og ekki lengra. Við
erum lika klár, smart og góð i
rúminu.
aCCt öðsicatZdi e*t 6o*u(n?
Stelpur eru stelpur og strákar eru strákar. En hvers vegna? Er það vegna þess að
karlar leika eitt hlutverk og konur annað; þau séu skrifuð af umhverfi, menningu og
uppeldi? Eða er það vegna þess að konur eru gjörólíkar körlum að líffræðilegri
gerð? Verðum við að lúta þeirri staðreynd að líkaminn stjórni þessu öllu?
Hefurðu trú á leyndarmál-
um sem völundarhús manns-
heilans hefur að geyma eða
finnst þér umhverfið pára
stafi sína á óskrifað blað þitt?
Ertu maður — eða kona? Eða
maðurkona? Skilgreiningin
gæti skipt höfuðmáli, taktu
eftir því.
Á tímum tæknialdartfgsér-
fræðingaveldis verða hug-
myndir að víkja fyrir stað-
reyndum. Þótt kvennahreyf-
ingar hafi á sínum tíma gert
þá kröfu að horfa ætti fram-
hjá líffræðilegum mun kynj-
anna, það væri fyrst og
fremst spurning um svoköll-
uð kynhlutverk, njóta kenn-
ingar um hið gagnstæða vax-
andi fylgis meðal fræði-
manna á öllum sviðum vís-
inda í dag. Þeim samkvæmt
ósamhljóða niðurstöður milli
kynja enn vera til marks um
mismun karla og kvenna.
Sálfræðin sýnir aftur og aft-
ur að menn og konur sjá til-
veruna frá mismunandi sjón-
arhorni. Konur virðast hafa
öflugri hæfileika til að greina
leyndar hvatir og tilfinningar
en á sama tíma sýna karl-
menn meiri hæfileika til að
lesa úr flóknum myndum.
^-Samkvæmt þessu ættu til
dæmis allir menn að vera
flinkir kortalesarar og allar
konur ættu að vera með ríka
tilfinningu fyrir því hvar
sokka heimilisfólks væri að
finna.
Þau stúikubörn eru reynd-
ar til sem sýna hegðun sem
mætti túlka sem einkennandi
fyrir drengi, segir í nýlegu
Sntu ttödÁ dci fauuz doúáa?
Tengsl heilahvela eru margbrotnari meöal kvenna. Gœti út-
skýrt yfirsýn þeirra en einnig innsœi og tilfinningar. Yfirsýn
gœti nýst til dœmis í sokkaleit!
&q*týamu*tun. dfáuvt&ful &ecC*utd?
Vid úreiti undirstúkummr sýnum viö medul unnurs reidi,
sorg, svengd og þorstu. Murgir úlítu uó úkveöinn hluti líffœris-
ins ukvuröi einnig kynhegöun munnsins, þur sem hunn er
stœrri meóul kurlu en kvennu og sumkynhneigðru. Sterkuri
tengsl heiluhvelu meöul kvennu gætu litskýrt góöun múl-
þrosku.
hefur það lítið sem ekkert að
segja að ala stelpur upp í bíla-
leik og stráka í dúkkuleik,
stelpur verða alltaf stelpur og
strákar alltaf strákar.
NÆMAR KONUR,
SKARPIR KARLAR
Menn keppast að því hver
sem betur getur að koma
auga á þætti sem skýra mun
kynjanna. Otal rannsóknir
læknavísindanna færa sönn-
ur þar á. Fræðin segja okkur
að hjartasjúkdómar sæki
mun fyrr að karlmönnum en
konum og andlegir kvillar
herji frekar á konur en menn.
Hafa rannsóknarmenn talið
sig finna mun á taugakerfinu,
bæði í byggingu heilans og
starfsemi hans, og þykja
hefti bandaríska tímaritsins
Time. Þetta eru þó frávikatil-
felli og að margra áliti líf-
fræðilega ákvörðuð. Sú stað-
reynd stendur að meðal þess-
ara einstaklinga, sýna rann-
sóknir, hefur orðið til of hátt
magn hormónsins testoster-
ons á fósturskeiði. {Testoster-
on er aðalkarlhormónið sem
síðar veldur annars stigs kyn-
einkennum karla, skeggvexti
og raddbreytingum). Af nið-
urstöðum sem þessum má
leiða það álit að magn horm-
ónsins á fósturskeiði hafi
áhrif á hegðun barnsins
seinna í lífi þess. Ef svo reyn-
ist er líffræðileg skýring á
hegðunarmun ákaflega lík-
leg.
Gagnrýni á rannsóknir sem
þessar hafa hins vegar verið
öflugar og segja andstæðing-
ar þeirra að viðhorf manna til
barnsins sé ákvarðandi fyrir
framkomu þess, magn horm-
óna skipti minna máli.
KONUR FLAKKA
MILLI HEILAHVELA
í botni heiladinguls er einn-
ig að leita ástæðna fyrir mun
á hegðun kynjanna. Heila-
dyngjubotn er hluti af milli-
heila og samstillir hluta sjálf-
virka taugakerfisins, inn-
kirtla og margs konar líkams-
starf. Við áreiti hans getur
einstaklingurinn meðal ann-
ars orðið reiður, þyrstur,
svangur eða lostahneigður.
Margir álíta að líffærið
ákvarði einnig kynhegðun
mannsins. Rannsóknir hafa
bent til þess að hluti líffæris-
ins sé tvisvar sinnum stærri
meðal gagnkynhneigðra
manna en meðal samkyn-
hneigðra og kvenna.Það er
því ekki ósennilegt að stærð
þess segi til um hvernig við
kjósum að hegða okkur
gagnvart hinu kyninu. Karl-
menn ættu þessu samkvæmt
að teljast brattari en gagn-
stæða kynið.
Heilinn hefur einnig að
geyma svæði sem tengir
heilahvelin tvö. Margt bendir
til að þessi hvelatengsl séu
stærri í konum en körlum.
Þessi uppgötvun gæti bent til
þess að meiri „samvinna" sé
til staðar milli vinstra og
hægra heilahvels meðal
kvenna og mætti jafnvel leiða
líkum að því að það útskýrði
innsæi þeirra. „Samvinnan"
góða gæti þó einnig truflað
einbeitingu þeirra með stöð-
ugu hugsanaflakki milli
hvela. Fyrir þessu hefur þó
verið mjög erfitt að færa ná-
kvæmar sönnur og því óvar-
legt að taka því sem algerlega
gefnu.
Vísbendingar sem þessar
hafa hrundið af stað öðrum
vangaveltum og eru rann-
sóknaraðilar óþreytandi við
að finna upp á nýjum leiðum
til að upplýsa leyndarmál í
stjórnkerfi mannslíkamans.
Eitt það nýjasta er að reynt
hefur verið að komast að því
hvernig heilinn starfar er ein-
staklingur stafar orð. Með því
að mæla aukið blóðrennsli til
heilans hafa athuganir sýnt
að konur nota bæði heila-
hvelin til slíks meðan karl-
menn nota yfirleitt aðeins
það vinstra. Þetta gæti út-
skýrt að stúlkubörn eru fljót-
ari til máls en drengir. Að
þessum niðurstöðum fengn-
um velta menn því einnig fyr-
ir sér hvort konur hafi meiri
yfirsýn vegna þessa. Karl-
menn geta því samkvæmt að-
eins verið í einu hlutverki í
einu meðan konan getur
dreift kröftum sínum á marga
staði. Gæti útskýrt ýmislegt!
Náttúran hefur getið af sér
tvö kyn meðal mannskepn-
unnar og vitneskjan um líf-
fræðilegan mun í hegðun
virðist engum vafa undirorp-
inn. Já, segja sumir. Nei, segja
aðrir og benda á allar þær
skorður sem samfélagið setur
einstaklingnum. Því að ætla
að heilinn og önnur starfsemi
líkamans sé hundrað prósent
einkynja þegar rannsóknir
sýna að flæði og gerð horm-
óna er ólíkt?
Og þarna höfum við það.
Allar þessar rannsóknir og
allar þessar niðurstöður,
flóknar og einfaldar, sem
segja okkur eingöngu það
sem við vissum fyrir, maður-
inn og konan eru ekki eins.
Það er eins og hver ný upp-
götvun færi okkur nær stóra
sannleik en í raun er aðeins
um brot að ræða í marg-
flóknu púsluspili sem að öll-
um líkindum aldrei tekst að
raða saman í eina heild.
Rannsóknir sýna fram á nýja
snertifleti, sem er nauðsyn-
legt til að nálgast viðfangs-
efnið, en eftir stendur þó
spurning sem okkur hefur
ekki enn tekist að svara, þrátt
fyrir allt, en hún lýtur að því
hversu mikið samspil er milli
líffræðilegra þátta og um-
hverfislegra.
Telma L.. Tómasson
^íCadtnóÁtvi dúúúudteCþun,
Runnsóknir atferlisfrœðinga í Bandaríkjunum hafu sýnt aö
drengir leiti nœr úvallt i bílu en stúlkur undantekningarlaust
í dúkkur og eldhúsúhöld. ef hvorl tveggja stendur þeim til
boöa. Er þaö úlit margra aö stúlkur verði alltaf stúlkur og
drengir alltaf drengir. Ekkert í umhverfinu geti breytt hegðun
kynjanna.