Pressan - 12.03.1992, Blaðsíða 36

36
FIMMTUDAGUR PRESSAN 12. MARS 1992
„Þetta hljómsveitarlíf
átti ekki vel við mig.
Mér fannst ég dálítið
eins og innilokaður í
hljómsveit. “
PRESSAN/iim Smart
Jóhann G. Jóhannsson hefur
lengur en elstu menn muna
verið í fremstu röð íslenskra
tónlistarmanna. Hann hefur
samið tugi laga sem hvert
mannsbarn þekkir, lög eins og
„Eina ósk“ í flutningi Björg-
vins Halldórssonar og „Eg lifi
í voninni" í flutningi Stjómar-
innar svo fátt eitt sé nefnt. Og
þeir eru ófáir listamennimir
sem vakið hafa fyrst athygli
fyrir flutning á lögum Jóhanns.
Um 1970 var Jóhann helsta
driffjöðrin í hljómsveitinni
Óðmönnum, sem margir telja
mestu framúrstefnuhljómsveit
sem starfað hefur hér á landi
fyrr og síðar. Óðmenn þóttu
ekki aðeins nýstárleg og djörf
hljómsveit, heldur þóttu með-
limir hennar ekki síður færir
hljóðfæraleikarar. Jóhann hef-
ur ekki mikið komið fram op-
inberlega eftir að Óðmenn
hættu að spila saman. Hann
spilaði um tíma með hljóm-
sveitinni Náttúru, sem einnig
þótti sérstæð hljómsveit á sín-
um tíma, en segist ekki hafa
kunnað við allt flandrið sem
fylgdi slíkri spilamennsku. Jó-
hann hefur því meira fengist
við að semja fyrir aðra og þá
þótti hann ekki síður liðtækur
við málarapenslana. A síðustu
árum hefur Jóhann verið í for-
ystu í réttindabaráttu tónlistar-
manna af yngri kynslóðinni,
auk þess sem hann hefur verið
í forsvari fyrir Púlsinn, sem í
dag er eftirsóttur staður til að
spila á, ekki síður fyrir erlend-
ar stórstjömur en íslenska ung-
linga sem eru rétt komnir út úr
bílskúrunum.
VON Á KOMBAKKI ÓÐ-
MANNA
Fyrir skömmu var endurút-
gefin sem hljómdiskur sú plata
Oðmanna sem lengi hefur ver-
ið talin eitthvert merkasta
framlagið til íslenskrar popp-
tónlistar. A Jóhann von á að
það séu aðeins gamlir aðdá-
endur sem muni bregða diskin-
um áfóninn?
„Eg veit nú ekki hversu vel
gamlir aðdáendur munu taka
við sér, en í gegnum tíðina hef
ég alltaf af og til frétt af því að
yngri tónlistarmenn hafi verið
að grúska í þessu efni. Það er
alveg í samræmi við hvað
ungu mennimir spila af öðru
gömlu efni. Það er svo margt
gamalt sem kemur aftur og aft-
ur.“
Er von til þess að þið bregð-
ið ykkur aftur á sviðið og kynn-
ið plötuna eitthvað?
„Ég lofaði nú Jóni Ólafs-
syni útgefanda því á sínum
tíma, málin hafa bara strandað
á því hvað við höfum allir ver-
ið uppteknir. Finnur Torft er á
kaft í sínum tónlistarheimi, en
ég geri mér vonir um að við
getum komið saman í haust.
Við viljum ekki gera þetta
nema gera það vel og það kost-
ar heilmikla vinnu og tíma.“
NÚNA KEMUR FÓLK TIL
AO HLUSTA
Það er varla hœgt að segja
að Jóhann hafi spilað opinber-
lega nema sem gestur afog til í
nœrri tuttugu ár. Saknarðtt
þess ekkert að spila ekki leng-
urfyrir áheyrendur?
„Þetta hljómsveitarlíf átti
ekki vel við mig. Mér fannst ég
dálítið eins og innilokaður í
hljómsveit og ég hef í rauninni
alltaf haft meiri áhuga á að búa
til tónlist en að koma fram, en
þó hef ég mjög gaman af að
spila. Þegar ég var í þessu var
erfitt að fá tækifæri til að spila
það sem við tónlistarmennimir
vildum flytja. I dag eru nokkuð
breyttar forsendur, það er auð-
veldara að halda tónleika og
mikið af ungum böndum fær
tækifæri til að flytja sitt efni og
fólk kemur á tónleika til að
hlusta. Það er góð þróun.“
Plata Jóhanns, „Langspil“,
hefur af mörgum verið talin
einhver besta og vandaðasta
plata sem gefin hefur verið út á
Islandi. Fá íslensk dægurlög
hafa orðið langlífari en lagið
Don't try to fool me, sem Jó-
hann söng á áðumefndri plötu.
Langspilið hefur verið ófáan-
legt í mörg ár en nú styttist í að
platan komi út á geisladiski,
eflaust mörgum til ánægju.
„Það má kannski segja að
með þessari endurútgáfu sé
verið að koma músíkinni í það
horf að einhver von sé til þess
að hún verði spiluð í útvarpi ef
menn hafa áhuga á því. Þessi
plata fékk góðar viðtökur á
sinum tima en textarmr
voru allir á ensku, sem
féll ekki í kramið hjá
Ríkisútvarpinu, og það
varð til þess að aðeins
tvö lög plötunnar
fengu einhverja spilun
— annað efni hennar
hefur lítið heyrst.“
AFBRIGÐILEGAR
TAKTTEGUNDI R
Jóhann hefur samið
ýmislegt annað en
dægurlög. „Það efni
sem er komið út gefur
eiginlega mjög villandi
mynd af mér sem laga-
höfundi. I hljómsveit-
um eins og Óðmönn-
um og Náttúru var efn-
ið sem við fluttum
frekar þung og framúr-
stefnuleg tónlist, og ég
samdi á þessum tíma
efni sem þá þótti tor-
melt — í albrigðileg-
um takttegundum og
þess háttar. Minnst af
því hefur litið dagsins
ljós vegna þess að
menn bæði töldu ekki
markað fyrir það auk
þess sem ýmis vand-
kvæði voru á því að
flytja efnið. Ég hugsa
því stundum á þann
veg að það besta sem
ég hef samið liggi enn-
þá í skúffunum. Þegar
maður semur fyrir aðra
fær maður allt að því
óskir um hvemig lagið
á að vera; þetta getur
stundum orðið eins og
lítil gestaþraut sem
maður þarf að glíma
við og takmarkast þá
við þessar óskir flytj-
endanna. Það getur
verið gaman að glíma
við þetta form þótt
maður hafi takmarkað
frelsi.“
Hvað með þessa sí-
gildu ósk listamanna
að náfrœgð ogfótfestu
erlendis, sœkir hún
ekkert á í dag?
„Ég hef auðvitað
lengi gengið með þá
hugmynd að koma mér
á framfæri erlendis
sem lagahöfundi, en
það er hægara sagt en
gert. Það má kannski
segja að týndi hlekkur-
inn hafi hingað til ver-
ið sá að ekki hefur ver-
ið unnið nógu markvisst að
kynningu á íslenskum dægur-
lögum erlendis með það fyrir
augum að vekja athygli þekk-
tra flytjenda á lögunum. Það
hefur oft verið sagt að lag eins
og Don't try to fool me ætti
möguleika erlendis, en því
miður hefur ekkert verið gert í
að kynna það fyrir þekktum
flytjendum. Það er alveg sér-
stakt svið að kynna svona lög
erlendis og mjög flókið að
koma tónlistinni á framfæri.
Ég trúi því að nokkuð af því
efni sem liggur hjá mér gæti átt
möguleika, en til að koma því
á framfæri þyrfti maður að
leggja í mikla vinnu, og slíkt
kostar peninga."
NÝ PLATA í VINNSLU
Jóhann segist hafa gælt við
að geta unnið að nýrri plötu á
þessu ári, en sökum anna verði
það líklega að bíða fram á
næsta ár.
En Jóhann er ekki bara
þekktur sem tónlistarmaður,
hann hefur í gegnum árin feng-
ist nokkuð við að mála og hef-
ur haldið sýningar auk þess
sem hann rak listagallerí hér á
árum áður.
Hvernig hefur gengið að ná
sáttum á milli þessara tjáning-
arforma?
„Lengi vel, meðan ég var
eingöngu í myndlist og tónlist
og sinnti ekki öðru, gekk þetta
ágætlega og þá ríkti ákveðið
jafnvægi á milli þessara list-
greina. A síðustu árum hef ég
dreift kröftum mínum á
kannski allt of mörg svið. Ég
finn fyrir því núna að það er í
rauninni hvorki nægur tími
fyrir tónlistina né myndlistina
eins og sakir standa. Ég er að
reyna að vinna að því að skapa
mér aftur aðstæður til að sinna
hvoru tveggja. Það er mjög
gott eftir tónlistartímabilin, þar
sem maður þarf að skipta við
mjög marga og vera stöðugt í
málamiðlun, að komast aftur í
að mála þar sem maður hefur
fyrir framan sig þennan af-
markaða flöt og ræður honum
algerlega sjálfur."
Eftir meira en tuttugu og
fimm ára störf við listsköpun,
erþað þá eitthvað sérstakt sem
þú vildir að hefði farið á annan
veg, eða hafa kannski allir
draumarnir rœst?
„Ég neita því ekki að ég
vildi að ég hefði haft betri skil-
yrði sem listamaður, þannig að
ég hefði getað sinnt listsköp-
uninni meira. Ég hef eytt mjög
miklum tíma í ýmislegt annað.
Ég einsetti mér nú strax þegar
ég kom úr Samvinnuskólanum
að reyna að lifa af listinni, en
það hefur oft verið nokkuð
strembið. Eftir á að hyggja
hafa þessir útúrdúrar skapað
breidd og reynslu sem hefur
vonandi aukið styrk minn og
þroska sem einstaklings og þá
um leið líkur á að það skili sér
í því sem ég á eftir að takast á
við.“
TROMMARI CREAM,
GINGER BAKER, VÆNT-
ANLEGUR
Síðustu árin hefur Jóhann
verið íforystu félagsmála fyrir
dœgurtónlistarmenn. Hann
segir að reynsla sín af því að
standa oft einn í að koma mál-
um sínum áleiðis hafi ýtt sér út
í þetta tímafreka vafstur. Jó-
hann segist sjá fyrir sér ýmsa
möguleika sem gœtu verið að
opnast fyrir íslenska tónlistar-
menn erlendis, það vanti dá-
litla peninga, en þeir peningar
gætu skilað sér margfalt til
baka fengju tónlistarmenn
sjóði til að spila úr.
Jóhann hefur á síðustu
misserum verið í forsvari fyrir
tónlistarmiðstöðina Púlsinn,
sem nýtur sífellt meiri vin-
sælda. Nú er svo komið að
hann hefur varla við að svara
erlendum tónlistarmönnum
sem vilja koma hingað til að
spila. öamli trymbillinn úr
Cream, Ginger Baker, er t.d.
væntanlegur á næstunni og
hugsanlega fleiri frægir kapp-
ar.
Er bjart framundan hjá ís-
lenskum tónlistarmönnum?
„Hér á landi er geysilega
mikið af hæftleikaríku fólki á
öllum sviðum tónlistar. Það
opnast sífellt fleiri möguleikar
á því að koma tónlistinni á
framfæri erlendis og vaxandi
skilningur ráðamanna á mögu-
leikum íslenskrar tónlistar. Því
er engin ástæða til annars en að
vera bjartsýnn, — við þekkjum
til dæmis árangurinn hjá Syk-
urmolunum og Mezzoforte, og
hvað þarf að segja meira?"
Björn E Hafberg