Pressan - 07.05.1992, Blaðsíða 36

36
FIMMTUDAGUR PRESSAN 7. MAÍ 1992
^/(stcv
A/cecfsAeiH/
„Karlmenn eru íhaldssamir og ekki bara í
klæðaburði. Ég veit ekki hvað er búið að
gera margar tilraunir til að koma þeim í
pils. Svo tókst að koma þeim í rauða jakka
og þá voru þeir allir í rauðum jökkum á
tímabili.“
Ásta Vilhjálmsdóttir er klæð-
skeri og vílar ekki fyrir sér að
kalla sig skraddara. I gamla daga
tilheyrði gjama mannlýsingum
að „hann gekk á klæðskera-
saumuðum fötum“. Klæðskerar
þóttu jafn ómissandi og skó-
smiðir, hárskerar og eldsmiðir.
Smiðjur og skraddarar voru í
hverjum bæ. Nú er handverkið
að koma aftur, fólk vill heldur
borga aðeins meira fyrir gott
handverk en fjöldaframleiðslu.
Kannski verður þess ekki langt
að bíða að klæðskerar setji upp
neonljósaskilti. Það er alltént
draumur Ástu að setja á fót verk-
stæði þar sem hún getur helgað
sig handverki sínu og tekið á
móti viðskiptavinum með mál-
band og bros á vör. Og hún segir
að skraddarasaumuð föt séu ekk-
ertdýrari.
HENTI ÖLLU
ÚR FATASKÁPNUM
„Ég bjó í Þýskalandi í þrjú ár.
Maðurinn minn var í Myndlist-
arakademíu í Hamborg og ég
hafði allan tíma í heimi. Þetta
byrjaði allt með því að einn dag-
inn fékk ég lánaða saumavél. Eg
settist niður og fór að sauma.
Allskonar föt spmttu út úr hönd-
unum á mér og vélinni. Ég var að
leika mér. Ég notaði ólíka
hnappa, gult flauel framan á
buxnaskálm. Gerði allt sem mér
datt í hug. Þetta var algjör til-
raunastarfsemi og ég þurfti ekki
að taka neitt alvarlega. Ég hef lif-
að og hrærst í myndlistarum-
ræðu í svo mörg ár að það má vel
vera að það hafi haft sín áhrif
þegar ég byrjaði að sauma.
Ég varð svo gagntekin að ég
fór beint í Iðnskólann þegar ég
kom heim. Þá henti ég öllu úr
fataskápnum mínum. Við gerð-
um það allar stelpumar, engin
okkar þorði að láta sjá neitt af því
sem hún hafði verið að gera. Það
má segja að ég haft bara ætt út
námið. Flestar sem vom með
mér höfðu bakgrunn, mömm-
urnar saumakonur eða þær
höíðu saumað á dúkkumar sínar.
Fyrsta önnin var hundleiðinleg.
Við þræddum í millimetratali
stanslaust enda gáfust margar
upp, strax íyrstu dagana. Margir
halda að þetta sé fatahönnun en
við lærðum aðallega saumaskap
og smðagerð. Uti í hinum stóra
heimi er það hönnuðurinn sem
teiknar þessar skrítnu tískuteikn-
ingar og klæðskerinn útfærir og
saumar. Það er spuming hver er
hönnuðurinn."
KOSTULEG
DÓMNEFND OG KÁTAR
SAUMAKONUR
„Það var ekki fýrr en á síðasta ári
í skólanum sem okkur var treyst
til að gera heila flík. Við fengum
óljósar teikningar á prófunum og
áttum að útfæra sniðin. Ég hafði
gaman af dómnefndinni, það
skjögmðu eldgamlir karlar í sal-
inn, þeir voru alveg gáttaðir á
handverkinu og bomuðu ekkert í
hvemig við gátum teiknað kraga
og ermar. í gamla daga var því
trúað að þetta væri ekki hægt að
teikna, en frekar saumað og
mælt eftir tilfmningu.
Ég vann með skólanum á frá-
bærri saumastofu. Saumakonur
em sérstakar týpur, kátar og úr-
ræðagóðar. I skólanum lærðum
við bæði að sauma karl- og
kvenfatnað, en áttum að velja
klæðskerann eða kjólasaum fýrir
síðustu önn. Við vomm óhressar
með þetta, maður ætti að fá rétt-
indi í hvorutveggja. Sveins-
stykki mitt var smóking."
ÉG VAR LÁNSÖM MEÐ
MEISTARA
„Ég valdi klæðskerann, það er
herrafatnað, því það em meiri
kúnstir í sambandi við „tillegg".
I einum jakka er ekki bara efnið
en allt inni í honum. Jakki er heil
bygging. Það meira mál að móta
flíkiná með pressu. Svo em not-
uð gömul verkfæri sem mér
finnst heillandi. Ég var lánsöm
með meistara, Kristján Olafsson
skraddara, sem vann lengst í
Reykjavík hjá Fötum hf. Hann
var skemmtilegur, hafði frá
mörgu að segja og kenndi okkur
að nota gömlu verkfærin. Margt
er gert eins og fyrir hundrað ár-
um. Þá var klæðskeri í hverju
plássi, oft í tengslum við kaupfé-
lagið. Svo datt klæðskeraiðnin
upp fýrir en nú em margir sem
vilja læra hana. Mér fmnst það
góð tilfinning að fólk skuli meta
handverkið á nýjan leik. Þegar
fólk heyrir orðið klæðskeri
kviknar á einhverju. Fólki finnst
það spennandi; eitthvað sem það
hefur ekki heyrt lengi. Margir
sem koma til mín vilja fá saum-
uð sérstök föt og eru með
ákveðnar hugmyndir. Konur em
líka aftur famar að ganga í drögt-
um, sem þótti hallærislegt fyrir
stuttu.“
KARLMENN VILJA
EKKI GANGA í PILSI
„Mér finnst mest gaman að
sauma jakka og líka kjóla. Kjóla-
efnin em svo ótrúlega fjölbreytt.
Ég nýt þess líka að sauma jíaö
sem ég teikna sjálf. Ég held að
maður setji alltaf persónu sína í
það sem maður tekur sér fyrir
hendur. Auðvitað er maður
bundinn því sem maður lærir.
Fyrst ríghélt ég í tæknina, svo
kom að því að ég losaði mig við
það og fór að nota meira frá
sjálfri mér. Meistarinn minn var
sá fýrsti sem kenndi mér að losa
aðeins um. Ég sá sniðin bara sem
formúlur, hann kenndi mér að
hugsa líkamann sem eina heild.
En klæðskerar vinna við klassík.
Herratískan hefur breyst ótrú-
lega lítið. Ég er spennt fyrir að
breyta en finnst svolítið fúlt hvað
það er erfitt. Ég held það sé ekki
eðli jakkafatanna, — miklu
fremur að mér finnist karlmenn
íhaldssamir og ekki bara í klæða-
burði heldur ýmsu öðru. Ég veit
ekki hvað er búið að gera margar
tilraunir til að koma jieim f pils
en ekkert gengur. Ég er oft að
reyna að fá karlmenn til að
breyta jakkasniði en það er meira
að segja átak að fá þá til að nota
liti. Sokkamir mega varla vera í
lit. Svo tókst að koma þeim í
rauða jakka og þá vom allir karl-
menn í rauðum jökkum á tíma-
bili. Mér finnst konur miklu opn-
ari fýrir nýjungum og njóta jjess
að breyta til.“
HVAÐ ER
SORGLEGRA EN RÓFU-
LAUS KÖTTUR?
Viltu kannski sauma rófu
handa mér?
„Rófu ?“
Fóu feikirófu eða risaeðlu-
hala. Kisuskott. Nei án gríns
held ég það vœri sniðugt að
hafa rófuskott á búningnum
sínum. Kannski dulinn komp-
lex tengdur rófubeininu. Við
myndum hreyfa okkur öðruvísi
og rófan yrði til skrauts. Svo
kœmi rófutíska. Eitt árið yrðu
bleik silkiskott í tísku og nœsta
ár loðnar hringarófur.
„Viltu semsagt að ég saumi
rófu handa þér?“
Já takk, fyrir nœstu frum-
sýningu.
ÉG SAUMAÐI
LISTAVERK
Hvaðanfœrðu hugmyndir?
„Hugmyndir koma úr öllum
áttum. Ég veit ekki alltaf hvaðan
ég fæ þær. Mér finnst mig oft
vanta tíma til að fá hugmyndir.
Ég er að bíða efitir tækifæri til að
fá þann tíma. Mér finnst tískan
minna og minna spennandi. Aljt-
af eins, bara breyttar áherslur. Ég
vil gera eitthvað nýtt. Ég saum-
aði einu sinni listaverk. Vinkona
mín, Anna Guðjónsdóttir, bað
mig að sauma kjól á myndlistar-
sýningu sem hún hélt. Ég notaði
líkama listakonunnar þegar ég
bjó til sniðið. Kjóllinn var úr
striga en hafði fínlegt, klassískt
snið.
Annars á ég mér enga drauma
um að verða tískuhönnuður. Ég
er handverksmanneskja og er
sátt við það og er ánægð með að
hafa lært það sem ég ætlaði
mér.“
STUNDUM SYNG
ÉG VIÐ SAUMAVÉLINA
Tekurðu ástfóstri við sauma-
vélar?
„Ég næ auðvitað betra sam-
bandi við sumar vélar en aðrar.
Mér líður vel við saumavélina ef
ég hef næði og er ekki undir
þrýstingi. Ég gleymi mér oft,
tíminn líður öðmvísi og stundum
syng ég við að sauma. Sauma-
vélin er mitt verkfæri og ég get
tekið undir það, að ef maður hef-
ur náð góðu valdi á verkfærinu
sínu myndast sameining sem
erfitt er að útskýra. Ég upplifi
gleði þegar ég lýk góðu verki. Ég
er reyndar þannig gerð að mér
líður aldrei vel fyrr en ég hef
klárað verk til fúlls. Ég er í meyj-
armerkinu og ef hægt er að taka
mark á stjömuspeki er ég týpísk
meyja, nákvæm og samvisku-
söm, sem em reyndar góðir eig-
inleikar fýrir klæðskera. Mér líð-
ur illa ef ég reyni að spyma á
móti þessum eiginleikum. Þeir
em svo sterkir í mér.“
SÁ SJÁLFA MIG
í NÝJU LJÓSI
Hvernig fannst þér að búa í
Þýskalandi?
„Ég kunni vel við mig þar.
Það er skrítið að koma í ókunn-
ugt land. Ég fór að skoða sjálfa
mig upp á nýtt. Ég býst við að
flestir geri það, enda held ég það
sé nauðsynlegt fyrir þroska
hvers og eins að fara til útlanda
og dvelja þar. Ég sá sjálfa mig og
landið mitt í nýju ljósi. Ég held
að dvölin úti hafi breytt mér
þannig að ég komst nær sjálfri
mér.
Öll þjóðfélagsumræða kom
mér ekki lengur við og gott að
vera laus við þannig þras. Svo
kom auðvitað að því eftir þriggja
ára dvöl að ég fór að velta íýrir
mér þjóðfélagsmálum í Þýska-
landi. Ég upplifði líka sterkt
hvað allt breytist hratt hér heima.
Þama úti gat ég sest inn á krá frá
1750 og þar vom enn sömu stól-
amir og þá. Þú getur treyst því að
bakarinn þinn er á sama homi
þótt þú skreppir í burtu. Þegar ég
kom heim á sumrin og Iabbaði
niður Laugaveginn var ekkert
lengur á sínum stað. Þar sem var
vídeósjoppa í fyrra var komin
sólbaðssjoppa. Hér fær ekkert að
vera í friði. Mokkakaffi og
Jacobsen em að verða einu föstu
punktamir í Reykjavík."
PRESSAN/Jim Smart
FRAMTÍOIN:
SUND MEÐ ÞÓRHILDI
OG DRAUMAVERK-
STÆÐI
„Ég ólst upp úti á Seltjamamesi
á Grænumýri. Mýrin, tjamir,
fjaran voru leiksvæði okkar
krakkanna. Ég var að rúnta þama
um daginn og þessi stóm hús
eins og Grænamýri em orðin
hálfgerð kot innan um allar jtess-
ar nýbyggingar sem spretta upp.
Mér datt í hug að banka upp á og
fá að kíkja í heimsókn. Mér
fannst það gæti verið sniðugt að
koma svona stór inn í gamla hús-
ið mitt þar sem vom milljón her-
bergi. En ég hætti við og fannst
betra að eiga húsið í minning-
unni, að minnsta kosti að innan.
Ég vinn heima núna og tek að
mér ýmis verkefni. Svo er ég að
hugsa um litla dóttur mína, Þór-
hildi, sem er þriggja mánaða.
Mér finnst frábært að hafa eign-
ast bam og annast það. Þau em
merkileg þessi hljóð, hjalið sem
ungböm gefa frá sér. Það er eins
og þau komi langt neðan úr
maga, eitthvað sem við höfum
týnt. Ég er með hana í ungbama-
sundi, það er viss forsjálni, því
ég er svo háð sundi og í íýllingu
tímans förum við saman mæðg-
umar. Ég myndi ekki lifa það af
ef ég kæmist ekki í sund.
En í framtíðinni dreymir mig
um að setja upp lítið klæðskera-
verkstæði og hver veit nema ég
hafi neonljósaskilti.“
Elísabet Jökulsdóttir