Morgunblaðið - 11.06.2004, Page 16

ERLENT
16 FÖSTUDAGUR 11. JÚNÍ 2004 MORGUNBLAÐIÐ
PANDABJÖRNUM hefur fjölgað
um 40% á síðustu sex árum. Kemur
það fram í umfangsmestu könnun
hingað til á fjölda þeirra en um tíma
var óttast, að þeir væru á leið að
deyja út.
Könnunin sýnir, að fjöldi panda-
bjarna er að minnsta kosti 1.590 en
1988 var hann áætlaður 1.110. Þar
að auki hefur 161 björn verið alinn
upp undir umsjá manna, til dæmis í
dýragörðum.
Í könnuninni nú, sem kínverska
skógræktin annaðist, var reynt að
telja hvert einasta dýr en 1988 var
heildarfjöldinn áætlaður út frá fjöld-
anum á einstökum búsvæðum. Eru
dýrin ýmist hátt uppi í fjöllum eða í
djúpum dölum. Nú var meðal annars
stuðst við eftirlit frá gervihnöttum
og kom þá í ljós, að búsvæðin eru
miklu víðar en áður var talið.
Fyrir 20 árum átti pandan sér 13
griðasvæði í Kína en nú eru þau 40.
Talið er, að innan þeirra séu 95%
stofnsins. Mesta hættan, sem steðjar
að pöndunni, er skógareyðing og
veiðiþjófar, sem ásælast feldinn.
Panda-
björnum
fjölgar
á ný
Peking. AFP.
AP
Pönduhúnar að leik í rannsóknastöð í Kína. Framtíðin virðist nú vera öllu
bjartari en talið var fyrir fáum árum er óttast var að þeir væru að deyja út.
ÁÆTLUN George W. Bush, for-
seta Bandaríkjanna, um að hefja
lýðræðisleg gildi til vegs og virð-
ingar í Mið-Austurlöndum fékk
misjafnar undirtektir á G8-fundi
helstu iðnríkja heims. Hún var að
vísu samþykkt en samt er ljóst, að
um hana er engin sátt, ekki frekar
en um Írak þrátt fyrir einróma
stuðning öryggisráðs Sameinuðu
þjóðanna við Írakstillögu Banda-
ríkjamanna og Breta.
Hafnaði afskiptum NATO
Samþykkt öryggisráðsins var
mikill sigur fyrir Bush. Sagði hann
hana sýna, að nú stæði „alþjóða-
samfélagið einhuga með írösku
þjóðinni“ og Hvíta húsið hnykkti á
því með því að segja, að áætlun
Bush varðandi Mið-Austurlönd nyti
nú öruggs stuðnings meðal banda-
manna Bandaríkjanna í NATO.
Sáttin, ef einhver var, gufaði
strax upp er Bush lagði til á fund-
inum, að Atlantshafsbandalagið,
NATO, tæki að sér hlutverk í Írak.
Jacques Chirac, forseti Frakklands,
vísaði þeirri tillögu á bug. Kvaðst
hann ekki telja það vera hlutverk
bandalagsins að hafa afskipti af
ástandinu í landinu. „Þau eru
hvorki tímabær né njóta þess skiln-
ings, sem nauðsynlegur er,“ sagði
hann.
Leiðtogar G8-ríkjanna, Banda-
ríkjanna, Bretlands, Frakklands,
Ítalíu, Japans, Kanada, Rússlands
og Þýskalands, lögðu hins vegar
blessun sína yfir áætlun Bush um
aukið lýðræði í Mið-Austurlöndum
og Norður-Afríku en þó ekki fyrr
en inn í hana hafði verið bætt
ákvæði um, að leitað skyldi lausnar
á deilu Ísraela og Palestínumanna.
Þeir, sem gagnrýnt hafa Mið-
Austurlandaáætlun Bush, segja, að
forsendan fyrir umbótum í araba-
ríkjunum sé friður í Írak og friður
milli Ísraela og Palestínumanna. Á
þeirri skoðun hefur Chirac heldur
ekki legið og þótt hann samþykkti
tillögu Bush, þá sagði hann, að hún
hefði kynt undir „andúð og reiði í
öllum arabaheiminum“. Sagði hann
einnig, að „lýðræði [væri] ekki að-
ferð, heldur menning“ og væri
reynt að troða einu gildismati upp á
mjög sundurleitan heimshluta, þá
bæri það keim af „niðurlægingu“.
Margir leiðtogar arabaríkjanna
og múslíma hafa orðað þetta með
sama hætti og Chirac, sem sagði
einnig, að Mið-Austurlönd þyrftu
ekki á „lýðræðistrúboðum“ að
halda. Tók hann undir með Romano
Prodi, forseta framkvæmdastjórnar
Evrópusambandsins, er hann sagði,
að „móðir allra átaka“ væri „deila
Ísraela og Palestínumanna“.
Viðbrögð Hvíta hússins við þess-
ari gagnrýni voru að lýsa yfir, að
umbætur ættu að koma innan frá,
ekki ætti og ekki væri unnt að
neyða þær upp á þjóðir, og einnig,
að lausn deilunnar milli Ísraela og
Palestínumanna væri óhjákvæmi-
legur áfangi í þróuninni. Með gagn-
rýni Chiracs og annarra í huga er
samt sem áður ólíklegt, að nokkuð
verði unnið að áætluninni í bráð.
Búið að finna
upp hjólið
Áætlun Bush um aukið lýðræði í
Mið-Austurlöndum og Norður-Afr-
íku felur meðal annars í sér að
styrkja ýmsa grasrótarhópa, þjálfa
100.000 nýja kennara á næsta ára-
tug og greiða fyrir lánum til lítilla
fyrirtækja og annarra frumherja í
atvinnurekstri. Þetta fellur hins
vegar að mörgu leyti saman við það,
sem Evrópuríkin eru nú þegar að
vinna að í Mið-Austurlöndum.
Anthony Gooch, talsmaður Evr-
ópusambandsins, sagði, að Banda-
ríkjamenn vissu um og viðurkenndu
mikilvægi þessa evrópska framlags
og því ættu þeir ekki að reyna „að
finna upp hjólið“, það væri þegar á
fullri ferð.
Mið-Austurlandaáætl-
un Bush gagnrýnd
Reuters
Leiðtogar G8-ríkjanna í gönguferð á strönd Sea Island í Georgíuríki.
Jacques Chirac, forseti Frakklands, þráaðist í fyrstu við að taka af sér
bindið á fundinum eins og hinir leiðtogarnir, en lét að lokum til leiðast.
Sea Island. AP, AFP, Los Angeles Times.
Ágreiningurinn innan Atlantshafsbandalagsins blossaði
aftur upp á G8-fundi helstu iðnríkja heims
innrásar bandamanna í Normandí og
síðan á G8-fundinum í Bandaríkjun-
um, sem lauk í gær.
Heimildarmaður Berlingske Tid-
ende innan þýzku stjórnarinnar
staðfesti einnig að ráðamenn all-
nokkurs hóps annarra aðildarríkja
hyggist mæta til Brussel staðráðnir í
að styðja Verhofstadt til framboðs í
hið háa embætti. „Það hefur verið
mikið rætt um aðra málamiðlunar-
frambjóðendur, en það er ekki á dag-
skrá lengur að okkar mati,“ hefur
blaðið eftir heimildarmanninum.
Fyrirvarar Breta
Brezka stjórnin hefur ítrekað sagt
afdráttarlaust að Verhofstadt sé
henni ekki að skapi sem efni í næsta
framkvæmdastjórnarforseta. Belg-
íski ríkisstjórnarleiðtoginn, sem leið-
ÚTLIT er fyrir að ráðamenn nokk-
urra kjarnaríkja Evrópusambands-
ins (ESB) séu orðnir staðráðnir í að
tilnefna belgíska forsætisráð-
herrann Guy Verhofstadt sem næsta
forseta framkvæmdastjórnar sam-
bandsins, sem taka á við af Romano
Prodi í haust. Þótt Bretar séu ósáttir
við þetta val er þess vænzt að fulltrú-
ar Þýzkalands, Frakklands og fleiri
hinna 25 aðildarríkja ESB muni
þrýsta á um að Verhofstadt verði til-
nefndur á leiðtogafundi sambands-
ins í Brussel í lok næstu viku.
Danska blaðið Berlingske Tidende
segir Reuters-fréttastofuna hafa
heimildir fyrir því að málið sé „næst-
um afgreitt“ eftir að leiðtogar nokk-
urra ESB-ríkja báru saman bækur
sínar um málið, fyrst við minningar-
hátíðarhöldin vegna 60 ára afmælis
ir frjálslyndan borgaraflokk, hefur
annars margt til brunns að bera til
að eiga góða möguleika. Sem miðju-
hægrimaður ætti hann t.d. að eiga
auðvelt með að hljóta samþykki Evr-
ópuþingsins; hann er málamaður
góður og vanur að leita málamiðlana,
sem allir leiðtogar í belgískum
stjórnmálum verða að vera.
En brezki forsætisráðherrann
Tony Blair óttast að þar sem Verhof-
stadt er þekktur fyrir að vera „sam-
runasinnaður“, þ.e. vilja „dýpka“
enn frekar samstarfið innan ESB,
muni það geta verkað fælandi á
brezka kjósendur þegar þeir ganga
að kjörborðinu í boðaðri þjóðarat-
kvæðagreiðslu um staðfestingu hins
væntanlega stjórnarskrársáttmála
sambandsins. Er þess vænzt að þessi
þjóðaratkvæðagreiðsla fari fram í
fyrsta lagi árið 2006, eftir næstu
þingkosningar í Bretlandi.
Langt er síðan nafn Verhofstadts
kom upp í vangaveltum um arftaka
Prodis, en hann gerði jafnan lítið úr
því. „Ég sækist ekki eftir embætt-
inu. Ég gegni mjög áhugaverðu
starfi sem forsætisráðherra Belgíu,“
sagði hann eftir fund með hinum
írska starfsbróður sínum Bertie
Ahern, sem gegnir nú formennsk-
unni í ráðherraráðinu, í Brussel um
síðustu mánaðamót.
Blair, og nokkrir aðrir ESB-rík-
isstjórnaleiðtogar, eru sagðir til-
kippilegri til að styðja Javier Solana,
fyrrverandi framkvæmdastjóra
NATO og núverandi utanríkis- og
öryggismálastjóra ESB, til að setj-
ast í hinn áhrifamikla stól forseta
framkvæmdastjórnarinnar.
Verhofstadt arftaki Prodis?
KJÓSENDUR í Bretlandi og Hol-
landi riðu á vaðið í gær í kosningum
til Evrópuþingsins (EÞ), sem fara
fram í öllum 25 aðildarríkjum Evr-
ópusambandsins og lýkur á sunnu-
dag. Á kjörskrá eru um 350 milljónir
manna, frá Lapplandi til Lissabon og
Kýpur til Kataness.
Alls keppa 14.670 frambjóðendur í
löndunum 25 um þau 732 þingsæti
sem í boði eru í kosningunum, sem
haldnar eru á fimm ára fresti.
Borgarar aðildarríkja ESB hafa
kosið Evrópuþingið beint frá því árið
1979, en uppruna þess sem stofnun-
ar er að rekja til ársins 1952, þegar
því var komið á fót sem þingmanna-
samkomu Kola- og stálbandalagsins,
fyrirrennara Evrópusambandsins.
Frá því þingið var fyrst kjörið
beinni kosningu fyrir 25 árum hefur
það jafnt og þétt aukið vægi sitt í
stofnanakerfi ESB og áhrif á stefnu-
mótun þess. Aðalvald þingsins nú
felst í að fjárlög ESB verða að hljóta
samþykki þess, en auk þess hefur
það svonefnt samákvörðunarvald í
flestum málaflokkum sem ESB set-
ur á annað borð reglur um. Það vald
felst í því að samþykkt þingsins
verður að liggja fyrir til þess að ráð-
herraráðið geti tekið ákvörðun um
nýja Evrópulöggjöf. Frumkvæðis-
rétturinn að nýrri löggjöf liggur þó
hjá framkvæmdastjórninni; hann
hefur þingið ekki.
Dalandi kjörsókn
Kjörsókn í Evrópukosningum hef-
ur farið stöðugt dalandi frá því þær
voru fyrst haldnar. Í síðustu kosn-
ingum, árið 1999, fór meðalkjörsókn-
in fyrst niður fyrir 50% (reyndist
49,4%), og óttast margir að söguleg
stækkun sambandsins um tíu ný að-
ildarríki breyti litlu um þessa þróun.
Í mörgum aðildarríkjum hefur
skapazt hefð fyrir því að kjósendur
noti Evrópukosningar sem ventil til
að sýna óánægju með eigin ríkis-
stjórn. Þannig er t.d. búizt við því að
Verkamannaflokkurinn í Bretlandi
fari ekki vel út úr kosningunum
vegna gremju margra kjósenda hans
með stefnu ríkisstjórnar Tony Blairs
í Íraksmálinu.
Um 350
milljónir á
kjörskrá
Brussel, Lundúnum. AFP, AP.
Evrópuþingkosningar
hafnar
ÞEIR Jacques Chirac, forseti
Frakklands, og George W.
Bush, forseti Bandaríkjanna,
voru ekki alveg á einu máli
um Írak og Mið-Austurlönd á
G8-fundinum en það kom þó
ekki í veg fyrir glens og gam-
an þeirra í milli.
„Forsetinn var svo vinsam-
legur að minnast á „franska
eldhúsið“ og það verð ég að
segja ykkur, að maturinn,
sem ég hef fengið hér, stend-
ur því fullkomlega á sporði,“
sagði Chirac við fréttamenn
eftir einkafund með Bush.
„Já,“ sagði þá Bush og
brosti breitt. „Hann var alveg
sérstaklega hrifinn af ost-
borgaranum, sem hann fékk í
gær.“ Undir það tók Chirac
og sagði, að hann hefði verið
mjög góður.
Embættismenn í Hvíta
húsinu vildu í gær ekkert um
það segja hvort Chirac hefði
verið boðið upp á „frelsis-
kartöflur“ en svo voru fransk-
ar kartöflur kallaðar vestra
þegar Frakkar sögðu nei við
Íraksstríði.
Ostborg-
arinn
góður
Sea Island. AFP.