Morgunblaðið - 11.06.2004, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 11. JÚNÍ 2004 33
san
töku
g-
1 var
ku
um
og
öku
in
m
við
ktar.
m
ind-
di
-
ndi
um.
ður.
n-
ykir
i
eit-
arstjórnarlaga segir:
„Sveitarstjórn getur efnt til al-
mennrar atkvæðagreiðslu í sveit-
arfélagi eða hluta þess til þess að
kanna vilja kosningarbærra íbúa
um tiltekið málefni. Niðurstaða at-
kvæðagreiðslunnar er ekki bind-
andi um afgreiðslu málsins fyrir
sveitarstjórn nema hún hafi fyrir
fram ákveðið að svo skuli vera.
Við framkvæmd atkvæða-
greiðslu skv. 5. mgr. skal farið eftir
meginreglum laga um kosningar
til sveitarstjórna eftir því sem við
getur átt.“
Á grundvelli þessarar lagagrein-
ar stendur nú í samþykktum um
stjórn Reykjavíkurborgar, að
kosningaþátttaka þurfi að vera 2⁄3 í
almennri atkvæðagreiðslu borg-
arbúa til að niðurstaðan sé bind-
andi fyrir borgarstjórn. Þessi sam-
þykkt var gerð í borgarstjóratíð
Ingibjargar Sólrúnar Gísladóttur
og tekur mið af því, að algeng
þátttaka í borgarstjórnarkosn-
ingum er um 85%.
Nafn mitt hefur tengst um-
ræðum um þetta mál eftir að ég
sagði, að mér þætti ekki ósann-
gjarnt að miða við 75% þátttöku í
atkvæðagreiðslu um að hafna lög-
um frá alþingi, þar sem meðaltals-
þáttaka í þingkosningum frá 1942
hefur verið um 88%.
Sveitarstjórnarlög skapa sveit-
arstjórnum starfsramma á svip-
aðan hátt og stjórnarskráin alþingi
og ríkisstjórn. Eftir að synj-
unarvaldi hefur verið beitt sam-
kvæmt 26. grein stjórnarskrár-
innar ræðst framkvæmd málsins
af lögum. Þetta er viðtekin skoðun
fræðimanna. Ólafur Jóhannesson
segir auk þess í fræðiriti sínu um
stjórnskipunarrétt, að í lögin um
þessa þjóðaratkvæðagreiðslu megi
sennilega setja ákvæði um þátt-
töku í atkvæðagreiðslunni og jafn-
vel um aukinn meirihluta. Um
nauðsyn þessarar lagasetningar er
ekki deilt milli stjórnar og stjórn-
arandstöðu, enda samstaða um að
kalla þing saman í byrjun júlí. Rík-
isstjórnin hefur þegar skipað
nefnd lögfræðinga til að semja
frumvarp til laga um þessa fram-
kvæmd.
Við gerð frumvarpsins ber að
líta til þess, hvernig staðið hefur
verið að framkvæmd lagaákvæða,
sem heimila almennar atkvæða-
greiðslur íslenskra kjósenda og þá
eru sveitarstjórnarlögin nærtæk
og samþykktir höfuðborgarinnar,
Reykjavíkur.
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir
hefur staðið að og samþykkt regl-
ur um lágmarksþátttöku í al-
mennri atkvæðagreiðslu um til-
tekið mál, sem hér hefur verið lýst.
Hún þarf betri ráðgjafa, ef þeir
hafa sagt henni, að við ráðgefandi
atkvæðagreiðslu um flugvallarmál
sé ástæða til að gera strangari
kröfur um leikreglur og kosn-
ingaþátttöku en þegar tekin er af-
staða til þess, hvort hafna beri lög-
um frá alþingi.
Heilbrigð skynsemi segir, að
strangar kröfur þurfi að gera, þeg-
ar hnekkja á ákvörðun löggjafans.
Slík ákvörðun vegur þungt um
framtíðarstörf alþingis og á ekki
að ráðast af ímynduðum stund-
arhagsmunum stjórnarand-
stöðuþingmanna. Láti þeir slíka
hagsmuni ráða afstöðu sinni,
bregðast þeir varðstöðu um al-
þingi.
javíkurborgar
’Heilbrigð skynsemisegir, að strangar
kröfur þurfi að gera,
þegar hnekkja á
ákvörðun löggjafans. ‘
Höfundur er dóms-
og kirkjumálaráðherra.
Í GREIN hér í blaðinu sl. þriðjudag
benti ég á yfirlætisleg og hrokafull
ummæli sem prófessor Jónatan Þór-
mundsson hefði látið sér um munn
fara í sjónvarpi um gamlan starfsbróð-
ur sinn Þór Vilhjálmsson vegna skoð-
ana Þórs á málskotsrétti forseta Ís-
lands. Í greininni tók ég fram að
prófessorinn hefði vissulega fulla
heimild til að tala um málið opinber-
lega. Ummæli hans hefðu hins vegar
verið honum til minnkunar. Skýrði ég
út hvers vegna svo væri.
Þessu svarar prófessorinn með smá-
grein í gær, fimmtudag. Svörin eru
torskilin og virðast ekki standa í mikl-
um efnislegum tengslum við umræðu-
efnið. Helst er á honum að skilja að ég
hafi viljað hafa af honum tjáningar-
frelsið! Engin leið er að átta sig á
hvernig hann kemst að þessari niður-
stöðu. Vegna tilefnisins get ég vísað í
fræg ummæli Voltaires og sagt að ég
virði rétt Jónatans til að tala með
hroka um aðra menn, þó að ég telji slík
ummæli hans fyrst og fremst hitta
hann sjálfan fyrir.
Ég velti því líka fyrir mér hvers
vegna prófessor, sem tekur þátt í um-
ræðum um þjóðmál, virðist ekki ráða
við að fjalla um efni þess málefnis sem
til umræðu er, en velur þess í stað að
tala um eitthvað allt annað. Líklega er
það vegna þess að hann veit ekkert
hvað hann á að segja um umræðuefnið
sjálft.
Það er svo gaman að því að prófess-
orinn skuli setja gæsalappir á orðin
„réttar“ og „rangar“ skoðanir, þegar
hann talar til mín. Með því er hann
sýnilega að tjá hug sinn til sjónarmiða
minna um að jafnan verði að ganga út
frá því að ein niðurstaða sé rétt í lög-
fræðilegum álitamálum. Það er nefni-
lega kaldhæðnislegt að maður sem
heldur fram ákveðnum skoðunum um
lögfræðilegt úrlausnarefni og talar
með hroka til annars manns sem hefur
aðra skoðun á því skuli ekki samsinna
sjónarmiðum mínum um lögfræðilegar
niðurstöður. Með því að gera það ekki
skýtur hann sjálfan sig í fótinn því
hann er í raun að segja að skoðanirnar,
sem hann sér ástæðu til að verja með
hroka og yfirlæti, séu ekki endilega
réttari en aðrar. Og haltur mun hann
áfram ganga.
Jón Steinar Gunnlaugsson
Haltur gengur
Höfundur er hæstaréttarlögmaður.
son Morgunblaðið/Brynjar GautiGolf á Hvaleyrarholti í góða veðrinu.Morgunblaðið/Sigurður SigmundssonÞessi fjölskylda lét fara vel um sig á tjaldstæðinu á Flúðum.
Morgunblaðið/Jim Smartsm-símar hafa þann góða kost að hægt er að hafa þá með út í góða veðrið, jafnvel tvo slíka!