Morgunblaðið - 05.09.2004, Qupperneq 24

24 SUNNUDAGUR 5. SEPTEMBER 2004 MORGUNBLAÐIÐ
Kynntu þér tilboð okkar
á bílaleigubílum
Pantaðu AVIS bílinn áður en þú leggur af stað
Það borgar sig – Hringdu til AVIS í síma 591-4000
Við erum í 170 löndum
5000 stöðum
T.d. Reykjavík, London, Kaupmannahöfn,
Frankfurt, Milano, Alicante ...
AVIS Knarrarvogi 2 – 104 Reykjavík – Sími 591 4000 – Fax 591 4040 – Netfang avis@avis.is – Heimasíða www.avis.is
Minnum á Visa afsláttinn
Colostrum
FRÁ
RNA og DNA
H
á
g
æ
ð
a
fra
m
le
ið
sla
-fyrir útlitið
blindraskólanum og framfleytti sér
með tónlist. Hann fluttist síðan til
Seattle og undir lok fimmta áratug-
arins var hann búinn að hasla sér
völl sem mansöngvaraulari. Fyrsta
lagið sem hann kom á lista var Baby,
Let Me Hold Your Hand en þá var
hann búinn að klippa Robinson aft-
an af nafninu, að sögn af virðingu við
Sugar Ray Robinson, og upp frá því
hét hann bara Ray Charles.
Í upphafi sjötta áratugarins vann
Ray Charles með tveimur af helstu
blúsgítarhetjum þessa tíma, Lowell
Fulson og Guitar Slim, en sá síð-
arnefndi var sérlega fjörugur og
kraftmikill. Helsta lag Guitar Slim,
The Things That I Used to Do, út-
setti Ray Charles og vinsældir þess
urðu til þess að hann var beðinn að
aðstoða Ruth Brown, sem var þá ein
vinsælasta söngkona Bandaríkj-
anna.
Faðir sálartónlistarinnar
Þau Guitar Slim og Ruth Brown
voru bæði á mála hjá Atlantic-
útgáfunni og kemur varla á óvart að
Ray Charles gerði útgáfusamning
við það merki. Á þessum tíma voru
miklar hræringar í tónlist, rytma-
blúsinn tók stakkaskiptum, takt-
urinn varð lausari í sér, söngurinn
tilfinningaríkari og yrkisefnið per-
sónulegra. Ray Charles var mjög
áhrifamikill í þeirri þróun og þó
James Brown hafi verið guðfaðir
sálartónlistarinnar, eins og hann
benti svo rækilega á í heimsókn
sinni hingað til lands fyrir
skemmstu, þá var Ray Charles fað-
irinn.
Framan af ferli sínum hjá Atlant-
ic hélt Ray Charles sig við rytma-
blúsinn en fór svo að hræra hug-
myndum úr trúarlegri tónlist saman
við, poppi og fleiri stefnum enda
hafði hann jafn miklar mætur á allri
tónlist eins og títt er með svo hæfi-
leikaríka tónlistarmenn. Lögin This
Little Girl of Mine, Hallelujah I
Love Her So, Lonely Avenue og The
Right Time, urðu vel vinsæl, sér-
staklega það síðastnefnda, og öll
nær því sem maður myndi kalla sál-
artónlist í dag en rytmablús. Mestra
vinsælda naut þó lagið What’d I Say
sem er ein af helstu perlum dæg-
urtónlistarsögunnar.
Snillingurinn syngur sveitatónlist
Þó Ray Charles gengi flest í haginn
á sjötta áratugnum var hann ekki
sáttur við útgáfufyrirtæki sitt. Hann
vildi fást við fleiri gerðir tónlistar en
bara rytmablús og sálartónlist, fannst
hann fá of lítið af plötusöluunni í sinn
hlut og vildi að auki sjálfur eiga út-
gáfuréttinn á eigin tónlist. Á end-
anum sagði hann skilið við Atlantic í
byrjun sjöunda áratugarins og gekk
til liðs við útgáfuna ABC sem greiddi
honum meira fyrir vikið en almennt
tíðkaðist með lita tónlistarmenn.
Hann fékk líka að halda höfund-
arrétti óskertum og mátti að auki
ráða hvað hann tæki upp.
Ray Charles brást ekki trausti út-
gefanda síns, sendi frá sér lög sem
urðu gríðarlega vinsæl, Unchain My
Heart og Hit the Road Jack, og út-
gefandinn stóð við sitt, skipti sér ekki
af því þegar Ray Charles lýsti þeirri
ætlan sinni að gefa út plötu með sveit-
artónlist. Það var og heillaráð því sú
ólíklega blanda, litur rytmablús og
sálartónlistarsöngvari að taka upp
hreinræktaða kántrýtónlist heppn-
aðist bráðvel, svo vel að platan, Mod-
ern Sounds in Country and Western
Music, þykir sígilt meistaraverk enn
ina alveg og þar sem móðir hans gat
ekki sinnt honum sem skyldi var
hann sendur einn í lest í blindraskóla
í borg langt frá heimslóðum. Þar var
hann næstu árin, en þegar hann var
fimmtán ára létust báðir foreldrar
hans og hann því orðinn einstæð-
ingur.
Sannkallað undrabarn
Ray Charles fann sér fróun í tón-
list, var sannkallað undrabarn á því
sviði, var með frábæra söngrödd, lék
á fjölda hljóðfæra, samdi lög og út-
setti. Hann las nótur á Braille
blindraletri og þar sem hann gat
ekki lesið verk og spilað samtímis
þjálfaði hann með sér ótrúlegt minni
á tónlist sem gerði að verkum að tólf
ára gamall gat hann útsett fyrir full-
skipaða hljómsveit í huganum og
sagt og sýnt hverjum og einum hvað
hann átti að gera. Ray Charles fékk
snemma viðurnefnið snillingurinn
og stóð undir því þegar tónlist var
annars vegar.
Ray Charles bjó áfram í Flórída
um tíma eftir að hann lauk námi í
Þeir týna nú óðum tölunnisem mótuðu dægurtónlistnútímans, karlar og konur.Fyrir stuttu var hér á ferðeinn af merkustu tónlist-
armönnum bandarískrar sögu, James
Brown, en skömmu áður lést annar
stórmerkur maður, píanóleikarinn og
söngvarinn snjalli Ray Charles.
Þó Ray Charles hafi verið síbros-
andi og sungið frekar gleðitónlist en
sorgarsöngva má segja að fáir hafi
verið eins vel í stakk búnir til að
syngja af tilfinningu um erfiðleika og
kröm en Ray Charles. Hann fæddist
23. september 1930 í Albany í
Georgíu-fylki og fékk nafnið Ray
Charles Robinson. Móðir hans,
Aretha, var aðeins fimmtán ára og
faðirinn, Baily, stakk af áður en son-
urinn fæddist. Aretha fluttist með
piltinn til Flórída og þar ólst hann
upp í skúr með moldargólfi.
Þegar Ray Charles var sex ára
varð hann vitni að því er yngri bróðir
hans drukknaði og ekki löngu eftir
það fór honum að daprast sjón vegna
gláku. Á endanum missti hann sjón-
þann dag í dag og seldist að auki millj-
ónasölu.
Út af sporinu
Vinsældir Ray Charles jukust með
hverri plötu framan af sjöunda ára-
tugnum, allt sem hann kom að varð að
gulli, en 1965 fór hann útaf sporinu;
var handtekinn með heróín í fórum
sínum og hvarf sjónum manna í um ár.
Hann sneri aftur með látum með lag-
inu Let’s Go Get Stoned 1966 en eftir
það hægði hann á taktinum, mýkti
sönginn og skreytti lögin með
strengjaglassúr.
Með þessu móti náði hann að halda
vinsældum alllengi, enn með nýjum
áheyrendum, en þeim sem héldu upp
á hann fyrir rytmablúsinn og sálar-
sönginn fannst þeir illa sviknir. Ray
Charles hafði þó ævinlega fengist við
aðrar gerðir tónlistar en R&B og soul,
hann söng trúartónlist og popp fram-
an af ferlinum og lét oft þau orð falla
að öll tónlist ætti rétt á sér.
Plöturnar sem liggja eftir Ray
Charles skipta tugum, enda gaf hann
út tvær til þrjár plötur sum árin, en á
níunda og tíunda áratugnum var hann
hann rólegur í útgáfunni, enda lítil eft-
irspurn eftir nýjum plötum með hon-
um. Ekki voru það þó bara að vin-
sældirnar dvínuðu heldur hafði hann
æ meira að gera við að sinna plötuút-
gáfu sem hann kom á fót og líkn-
arstofnunum. Hann var þó iðinn við
tónleikahald alla tíð þó lengra yrði á
milli þess að hann sendi frá sér plötur;
fór í tónleikaferð á hverju ári í 53 ár
eða fram að því að hann varð að aflýsa
tónleikaferð vegna heilsunnar á síð-
asta ári. Síðustu tónleikar hans voru
20. júlí 2003, en fyrr um sumarið hafði
Snillingurinn kveður
Ray Charles var almennt kallaður snillingurinn á
meðan hann var upp á sitt besta, enda stóðu fáir
honum á sporði þegar tónlist var annars vegar.
Árni Matthíasson segir frá þessum merkilega
tónlistarmanni sem lést fyrir stuttu.
Vöggusæn
gur
vöggusett
PÓSTSENDUM
Skólavörðustíg 21
sími 551 4050
Reykjavík