Morgunblaðið - 11.09.2004, Síða 27

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 11. SEPTEMBER 2004 27
NÚ ER skólastarf hafið. Um 10–
15% nemenda á öllum aldri eru
með dyslexíu, sem oftast er kölluð
lesblinda en mætti einnig kalla les-
röskun eða orðröskun. Vandamál
geta þó komið fram í ýmsu öðru en
lestri og stafsetningu.
Mikilvægt er að kennarar gefi
þessum nemendum svigrúm, sýni
tillitssemi og skilning. Í skólastofu
með 25 nemendum eru að jafnaði 3
með lesblindu. Kennarar eiga að
ganga út frá því og miða skólastarf
sitt við þá staðreynd.
Lesblindur nemandi notar oft
mikla orku til að komast gegnum
daginn í skólanum. Eftirfarandi at-
riði einkenna lesblinda nemendur
en sjaldnast eiga öll atriðin við
sama einstakling.
Lesblindir nemendur eiga erfitt
með
 að skipuleggja vinnu sína og
daglegt líf
 að orða hugsun sína; þeir rugla
saman hljóðum í orðum, snúa við
málsháttum og orðtökum
 að lesa texta vegna sjónrænnar
truflunar þegar stafir virðast vera
á hreyfingu
 að skilja texta þrátt fyrir góðan
leshraða
 að greina á milli bókstafa í staf-
setningu eða talna og tákna í
stærðfræði
 raðminni sem birtist í erf-
iðleikum við að muna skilaboð og
vinna eftir ákveðnu ferli eins og í
stærðfræði, raða niður stöfum og
tölum
að nota orðabækur, alfræðiorða-
bækur og símaskrár.
 að halda athygli.
 Þeir hafa takmarkað sjálfs-
traust
 eru lengi að öðlast færni í nýj-
um greinum þannig að tæknin
verði þeim ósjálfráð, t.d. í lestri,
skrift og að aka bíl
 eru lengur en aðrir að vinna
verkefni
hafa lélegt tímaskyn; rugla dag-
setningum, mæta á röngum tíma
hafa lélegt vinnsluminni; þeim
finnst erfitt að fylgja
fyrirmælum, skrifa
eftir töflu og muna
það sem sagt hefur
verið eða skrifað, en
eru samt með góða
greind
 eru áttavilltir, vill-
ast auðveldlega, eiga
erfitt með að lesa
kort og rata á nýjan
stað
 hafa lélega hreyfi-
færni; finnst erfitt að
halda á penna
 eiga við lestrar-
og stafsetningarerfiðleika að stríða,
víxla stöfum eða orðum, sleppa
hljóðum
verða fórnarlömb streitu vegna
verkefnaskila og prófa
 sýna ólíka frammistöðu á góð-
um og slæmum dögum.
Viðhorf kennara og foreldra skiptir
meginmáli. Gott skipulag og fjöl-
breyttir kennsluhættir koma öllum
til góða en vert er að hafa eftirfar-
andi atriði í huga við nám og
kennslu lesblindra:
 Tölvutækni nýtist lesblindum
vel. Hægt er að hafa bakgrunn í
mismunandi lit, stækka letur, nýta
talgervla, hjálparforrit, t.d. leið-
réttingarforrit, hugkortaforrit, vef-
síður með verkefnum o.m.fl.
 Látið það sem skrifað er á töfl-
una standa þar eins lengi og mögu-
legt er – nemendur með dyslexíu
eru lengi að skrifa. Snyrtileg töflu-
skrift auðveldar nemendum að ná
því sem skrifað er á töfluna. Und-
irstrikið ólíkt efni, dálka eða nið-
urstöður í stærðfræðidæmum
o.s.frv. með því að nota mismun-
andi krítarliti.
 Eftir fyrirlestra er gott fyrir
lesblinda að fá samantekt á ljósriti
í lok tímans. Stundum geta les-
blindir ekki lesið glósurnar sínar.
 Lesblindir þurfa að fá ljósrit af
glærum, þeir eiga erfitt með að
skrifa glósur af töflu og hlusta um
leið á kennarann. Skriftin er
sjaldnast sjálfvirk, vinnsluminnið
er virkjað bæði til að skrifa og
hlusta og vinna úr því sem kenn-
arinn segir.
 Einbeitingin fer í tæknina að
skrifa, innihald textans og orð
kennarans fer forgörðum. Hægt er
að útvega nemendum glósuvin.
 Hvetjandi athugasemdir hafa
góð áhrif, að leggja áherslu á það
sem vel er gert. Mikilvægt er að
byggja upp en ekki brjóta niður
sjálfstraustið.
 Í námsmati hlýtur meginmark-
mið að vera að meta þekkingu
nemandans en ekki hvernig hann
stenst álag prófa. Lengri próftími,
próf með stærra letri, lituð próf-
blöð, próf á snældum, tekið próf á
tölvu, ritara í prófi. Meta þarf
nauðsynleg úrræði.
 Kynnið nemendum aðferðir til
að festa sérstaka þætti í minni.
Lesblindir sýna oft gott minni ef
notuð er ýmiss konar minnistækni,
t.d. að sjá fyrir sér myndir eða búa
til sögu.
 Ræðið mismunandi námstækni
og leyfið nemendum að deila góðri
reynslu sinni með öðrum. Sumir ná
mestum árangri með því að hlusta,
aðrir að teikna, sumir með því að
ræða málin og enn aðrir með því
að vera virkir. Sumir eru mjög
færir að aðlaga sig kennaranum en
aðrir ekki.
 Útskýrið hugtök og orðaforða
sem notaður er í faggreinum og
aðstoðið nemendur við að tileinka
sér fagmálið. Takmarkaður orða-
forði kemur í veg fyrir nám. Orða-
forði breytist einnig milli kynslóða.
 Tímatakmarkanir vegna verk-
efnaskila eru hindrun. Nemendur
eru lengi að lesa og það tekur
lengri tíma að hlusta á bókina á
hljóðsnældu.
Lesblindir eru skapandi og hug-
myndaríkir einstaklingar, þeir
hugsa frekar í heildarlausnum en
þreifa sig síður áfram skref fyrir
skref. Í þeim býr mannauður sem
mikilvægt er fyrir samfélagið að
virkja. Margir þeirra sem fundið
hafa nýjar leiðir fyrir mannkynið
hafa verið lesblindir enda veitir
lesblindan mönnum oft nýja sýn,
hæfileika til að sjá hlutina í nýju
ljósi. Mikilvægast er að við, kenn-
arar og uppalendur, höfum það í
huga að allir eiga sínar sterku hlið-
ar og að í hverjum einstaklingi
leynist vaxtarbroddur sem þarf að
hlúa að.
Dyslexía í kennslustofunni
Elín Vilhelmsdóttir og
Sveinbjörg Sveinbjörnsdóttir
fjalla um lesblindu ’Í skólastofu með 25nemendum eru að jafn-
aði 3 með lesblindu.
Kennarar eiga að ganga
út frá því og miða skóla-
starf sitt við þá stað-
reynd. ‘
Sveinbjörg
Sveinbjörnsdóttir
Höfundar eru umsjónarkennarar
lesblindra í FÁ.
Elín
Vilhelmsdóttir
UM ALLAN heim hefur ferða-
þjónustan vaxið sem mikilvægur
hluti atvinnulífsins.
Nánast allar þær
þjóðir sem við berum
okkur saman við
leggja mikla áherslu
á landkynningu í því
augnamiði að draga
til sín ferðamenn til
lengri eða skemmri
dvalar.
Síðustu þrjú árin
hefur samgöngu-
ráðuneytið haft veru-
lega fjármuni af fjár-
lögum til að sinna
landkynningu og
markaðsaðgerðum í þágu íslenskr-
ar ferðaþjónustu. Ferðamálastjóri,
og hans fólk hjá Ferðamálaráði,
hefur haft það mikilvæga verkefni
að skipuleggja landkynninguna og
nýta þessa fjármuni sem best.
Skrifstofur Ferðamálaráðs í
New York, Frankfurt og Kaup-
mannahöfn hafa sjáanlega náð
mikilvægum samböndum á mörk-
uðunum sem er að skila sér. Einn-
ig heldur Ferðamálaráð úti þrem-
ur vefsíðum, á sex tungumálum,
sem ætlaðar eru til landkynn-
ingar. Sýnir könnun Ferða-
málaráðs að veraldarvefurinn
heldur áfram að vaxa sem upplýs-
ingamiðill, en flestir ferðamenn
segjast fá upplýsingar um Ísland í
gegnum netið.
Öflugar markaðsaðgerðir innan-
lands og utan, sem og mikil land-
kynning í samstarfi Ferða-
málaráðs og fyrirtækja, hefur
sjáanlega skilað árangri ásamt því
að framboð í flugi og siglingum
hefur aukist.
Fyrstu sjö mánuði yfirstandandi
árs hefur bæði erlendum ferða-
mönnum og gistinótt-
um fjölgað. Á tíma-
bilinu fjölgaði
erlendum ferðamönn-
um um ríflega 17%,
en samkvæmt tölum
Hagstofunnar nam
aukning í gistinóttum
17,5% í júlímánuði frá
því sem var á síðasta
ári. Gistinóttum utan
háannatíma fjölgaði
að sama skapi, en á
tímabilinu janúar til
apríl nam aukningin
9,4% frá sama tíma í
fyrra. Þessi aukning er mikil og
ætti að gefa fyrirtækjum í ferða-
þjónustu tilefni til þess að efla
starfsemi sína enn frekar. Árang-
urinn sýnir að Ísland á mikla
möguleika sem ferðamannaland.
Það er ánægjulegt að fá fregnir
af því að hótel á landsbyggðinni,
eins og Hótel Búðir á Snæfells-
nesi, sé talið meðal bestu hótela í
heiminum. Orðspor Bláa lónsins er
einnig slíkt að nær allir sem koma
til landsins heimsækja lónið og
vörumerkið BLUE LAGOON
ICELAND er þekkt um allan
heim. Og nú hafa Mývetningar
komið sér upp einstakri bað-
aðstöðu sem ég spái að verði enn
einn mikilvægur segull ferðaþjón-
ustunnar í landinu. Þannig má
með sanni segja að ferðaþjónustan
sé á réttri leið í upphafi nýrrar
aldar.
Ferðaþjónustufyrirtækin skapa
vel menntuðu fólki atvinnutæki-
færi í skemmtilegu starfsum-
hverfi. Ég vil óska þeim stóra hópi
sem starfar innan ferðaþjónust-
unnar til hamingju með stórkost-
legan árangur.
Ferðaþjónustan eflist
Sturla Böðvarsson fjallar
um ferðaþjónustu ’Það er ánægjulegt aðfá fregnir af því að hótel
á landsbyggðinni, eins
og Hótel Búðir á Snæ-
fellsnesi, sé talið meðal
bestu hótela í heim-
inum. ‘
Sturla Böðvarsson
Höfundur er samgönguráðherra.
MIRALE
Grensásvegi 8
108 Reykjavík
sími: 5171020
Opið:
mán. - föstud.11-18
laugard.11-15
Spennandi
gjafavörur og húsgögn




    

  

   

    

 
   

    
 ! ! "#    
 !  
 "" $
%


 



   
 
   

! "
 # $% &'#() &' #(&&)
& 
        '  (  ( 
    )*  
# 
+, -.     '!/
(
  
# * *
012 3454 4525

 

  
 
        
 !    "

!
#

,,,+%($ '+-*















 



 



 


 !"#$
%
"
& 
!&!
& 
!&"
 !"'() *+ ,!"" - ./012034254006600