Morgunblaðið - 15.10.2004, Qupperneq 37

Ég leit eina lilju í holti
hún lifði hjá steinum á mel,
svo blíð og svo björt og svo auðmjúk,
er blettinn sinn prýddi hún vel.
Þetta litla kvæði er í huga mér
svo samslungið Guðrúnu Bjarna-
son, eða henni Gunnu Hákonar eins
og hún var kölluð í fjölskyldunni, að
ég kann vart að greina þar á milli.
Þetta byrjaði allt held ég með því að
hann Clausen málari lagði frá sér
pensilinn eina stund í kaffitíma á
Snorrabrautinni í gamla daga.
Hann söng fyrir okkur meðal ann-
ars þetta ljóð á gítarinn hennar
Gunnu. Alla stund síðan hefur þetta
sérstaka kvæðalag fylgt okkur sem
lifðum í þessu húsi í þá daga. Við
Gunna sungum þetta í dúett fyrir
fullu húsi þegar hún varð 75 ára og
höfðum bæði jafngaman af, hvað
sem áheyrendunum leið.
Já, blettinn sinn prýddi hún vel.
Það má segja um hana Gunnu Há-
konar. Hún var samstiga manni sín-
um honum Hákoni föðurbróður í
áhuganum á ræktun jarðarinnar.
Saman fóru þau „suður á land“
eins og þau kölluðu það. Til útskýr-
ingar þá var ég sendur í vinnuflokki
að girða stórt svæði af gilskornum
nær örfoka mel við Hvaleyrarvatn.
Hákon frændi var búinn að festa
sér eigið land. Ég hélt bara að hann
væri orðinn vitlaus að ætla að setj-
ast þarna að þegar nægir grösugri
lundir buðust. En Hákon var Há-
kon og átti fáa sína líka þá sem til
þessa dags.
Nú dettur mér í hug að hann hafi
kannski viljað praktísera það sem
hann prédikaði um landið þvert og
endilangt. Sýna fólki hvað hann
gæti gert úr engu með eigin hönd-
um og fjölskyldunnar. En Hákon
Bjarnason skógræktarstjóri var
trúboði um lundi nýrra skóga á Ís-
landi. Hann breytti landinu og þjóð-
inni til varanlegs bata. Nú efast
enginn um það að hér má rækta
stærri viði en í eldspýtur og tann-
stöngla og landið, bæirnir og eyði-
merkurnar eru að breyta um svip
fyrir hans tilverknað.
Þau voru samhent hjónin að verja
flestum frístundum þarna suður
frá. Sístritandi við erjun jarðarinn-
ar. Og einn daginn svona tuttugu
árum síðar flaug ég með Bergsteini
Gizurarsyni yfir þetta land að taka
ótrúlegar myndir í Mogga. Það var
eins og teiknaður iðjagrænn blettur
í eyðimörkina utan girðingarinnar,
þar sem flestar tegundir blómgres-
is og stórviða vaxa til himins. Þrátt
fyrir stóráföll eins og íkveikjur og
spellvirki. Nú löngu síðar er allt
umhverfið í kring gjörbreytt. Upp-
græðslan smitar út frá sér, nú
leggjast margir á árar.
Þarna reistu þau sér fallegt hús,
sem gaman var að koma í. Gunna
hélt starfinu ótrauð áfram þó að
Hákon væri fallinn frá, rafvæddi
staðinn meðal annars og var stór-
virk í staðarframkvæmdum. Fyrir
þann sem man hvernig þetta var og
hvernig þetta er núna er þetta lífs-
ævintýri. Marga sálufélaga eignuð-
ust þau hjón um allt land eins og sjá
má. Á mörgum stöðum vaxa upp
lundir nýrra skóga og maður undr-
ast hversu undraskjótt þetta hefur
orðið. Aðeins ein eða tvær manns-
ævir eftir myrkar aldir.
Ég veit það er úti um engi
mörg önnur sem glitrar og skín
ég þræti ekki um litinn né ljómann
því liljan í holtinu er mín.
Ég man það fyrst til Gunnu að ég
var úti á tröppum á Snorrabraut 65.
Það var spenningur í mér því Há-
kon frændi var að koma heim með
nýju konuna sína. Svo renndi R 78 í
hlaðið og þar með kom þessi Guð-
rún Kristín Jóhanna inn í mitt líf.
Ég man svo sem ekkert mikið eft-
ir því hvað gerðist næst. Hún var
frá Akureyri og hefur líklega verið
hálfsveitó á okkar Reykjavíkur-
strákavísu, sem vorum forframaðir
af samvistum við ameríska dáta í
kampinum hinum megin við götuna
og tuggðum notað tyggigúmmí úr
götunni. Hún kunni til dæmis ekki
að reykja sígarettur, sem við strák-
arnir þóttumst alveg kunna þó að
lágt færi. Þetta þótti mömmu minni
aldeilis agalegt og tók að sér að
kenna henni að reykja. Það var eng-
inn gjaldgengur í selskapslífinu þá
sem ekki kunni að reykja. Ég man
að Gunna hóstaði einhver ósköp til
að byrja með. En þetta varð að læra
til að vera fín dama í höfuðborginni.
Svo varð að gefa henni kokkteil.
Það gekk nú víst lítið betur því mér
var sagt að hún hefði bara gubbað
strax í blómavasann á borðinu.
Svona voru nú Akureyrapíurnar
saklausar á þessum árum.
Svo leið tíminn og okkar kynni
tókust vel. Ég var fauti mikill í
skapinu í þá daga og bæði þá og síð-
an grunnhygginn og fljótfær. Há-
kon frændi hafði því gaman af því
að stríða mér smávegis. Gunna
stríddi mér ekki tiltakanlega heldur
talaði við mig á léttu nótunum, jafn-
vel á mörkum lífsins leyndós. Hún
var samt alls ekki skaplaus og mig
minnir að hún hafi skammað mig
þegar ég skrifaði Asni Asnason með
bleki fyrir neðan nafnspjaldið hans
Hákonar á hurðinni þeirra. Þá hafði
sko Hákon gengið of langt í að van-
virða stórmennið á loftinu. Hann
skammaði mig ekkert sjálfur fyrir
þetta beint heldur fór út í Þor-
steinsbúð og spurði þá hvort þeir
hefðu séð hann Asnafrænda. Ég
gekk undir því nafni lengi hjá þeim
sem voru stærri en ég. Það gekk á
ýmsu með vinskapinn við frænda á
þessum árum en mikið lifandi var
ég hændur að honum þess á milli og
til æviloka hans.
Einhvern veginn stóðu kynni
okkar Guðrúnar af sér alla vetur og
við urðum ævarandi vinir. Vinir
sem töluðum um flest milli himins
og jarðar. Hún var afburða sam-
ræðusnillingur og lét fátt mannlegt
verða sér óviðkomandi. Það var
alltaf notalegt að setjast niður með
henni og tala um heima og geima.
Hún var oft leiftrandi skemmtileg,
fyndin, stríðin, samúðarfull eða
skömmótt. Í hennar hörpu voru
margir strengir. Hún var mikil
framkvæmdamanneskja og féll
helst ekki verk úr hendi, sífellt með
einhver prójekt í gangi. Og það var
svo mikil glaðværð yfir þessari
starfsemi allri að maður hreifst
með.
Það er mikil lífshamingja sem
felst í því að una glaður við sitt. Það
var aðalsmerki Guðrúnar Bjarna-
son. Hennar heimur var hennar
heimur og betri en allir aðrir hugs-
anlegir heimar, eins og Voltaire
orðaði það í Birtingi. Í honum ríkti
umhyggja og áhugi, áræði og orku-
notkun, vinamót og væntumþykja.
Þessi skaphöfn fylgdi henni til
hinstu stundar. Hún stóð meðan
stætt var og gaf sig ekki fyrr en
enginn kostur var lífs.
Í dag, 15. október, er gerð útför
þessarar góðu vinkonu minnar.
Hún hefði orðið 85 ára einmitt
núna. Þess í stað er hún farin að
hitta hann Hákon sinn eins og hún
sagðist ætla. Hún var sátt við Guð
og menn eftir langt og gott líf. „Var
það nokkuð fleira fyrir yður?“
spurðu afgreiðslumennirnir í Har-
aldarbúð í gamla daga.
Einhvern veginn komst ég hjá
því að heyra síðasta erindið í Lilju-
kvæðinu þar til um daginn.
Og þó að í vindunum visni
á völlum og engjum hvert blóm
og haustvindar blási um heiðar
með hörðum og deyðandi róm
og veturinn komi með kulda
og klaka og hríðar og snjó.
Hún lifir í hug mér sú lilja
og líf hennar veitir mér ró.
Líf Guðrúnar Bjarnason virðist
mér nú að leiðarlokum líkjast lilj-
unnar tíð. Hún prýddi blettinn sinn
vel. Einhverjir eiga sjálfsagt stærri
bletti og meiri heyfeng að hirða. En
hvað skiptir máli þegar öllu er á
botninn hvolft? Stór bankabók eða
vinátta meðal manna? Er það æðst
allra gæða að verða ríkasta líkið í
kirkjugarðinum eða verða orðstír
að hætti Hávamála?
Þessi lilja er mín lifandi trú
þessi lilja er mín lifandi trú
hún er ljós mitt og von mín og yndi
þessi lilja er mín lifandi trú.
Farðu nú vel, Gunna mín, og takk
fyrir mig. Orðstír þinn lifir.
Halldór Jónsson verkfr.
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 15. OKTÓBER 2004 37
MINNINGAR
„Hetjan litla“ er það sem kemur
fyrst upp í hugann!
Þegar Birta er níu mánaða gömul
kemur hún ásamt fjölskyldu sinni í
sumarbústað norður í Vaglaskóg til
þess að halda upp á þriggja ára af-
mæli Sonju systur sinnar í júlí. Uppúr
því eða á sjálfan afmælisdag Sonju
veikist Birta og er flutt með sjúkra-
flugi til Reykjavíkur. Þá kemur í ljós
að hún er með heilahimnubólgu og er
lögð inn á gjörgæslu. Þar er hún í tíu
daga. Í beinu framhaldi af því er okk-
ur tilkynnt á öðrum eða þriðja degi að
hún sé mjög veik og í lífshættu og að
hún sé með ólæknandi sjúkdóm, ein á
Íslandi og vitað sé um þrettán í heim-
inum. Það var erfitt að horfa upp á
börnin sín fá þennan dóm að dóttir
þeirra væri með efnaskiptasjúkdóm
sem heitir Lysosomal og það sé ekk-
ert vitað um hann hér á landi. Og enn
erfiðara að horfa á barnabarn sitt og
geta ekkert gert fyrir það.
Þegar ég minnist Birtu er það fyrst
og fremst baráttan við sjúkdóminn,
dugnaður og þrautseigja. Birta er bú-
in að vera mjög veik í þónokkurn tíma
og höfum við ömmurnar og afarnir
reynt að gera okkar besta til að létta
undir með fjölskyldunni. Foreldrar
Birtu hafa vakað og sofið til skiptis,
ýmist á Landspítalanum yfir Birtu og
eða á heimili sínu yfir systur hennar.
Þegar horft er til baka er þessi tími
sem við fengum að aðstoða þau og
vera með þeim í baráttunni ómetan-
legur fyrir okkur. Við fengum góðan
tíma en líka erfiðan. Það hefur ekki
verið auðvelt að standa undir öllu
þessu hjá þessum ungu hjónum, Sæv-
ari og Siggu, sem hafa staðið eins og
klettar í þessari lífsreynslu, með
vinnu og heimili í bland, því þetta er
ekki auðvelt, að búa svo fjarri ætt-
ingjum með veikt barn, ömmurnar og
afarnir á Akureyri, svo vinnudagarnir
urðu oft langir hjá þeim. Svo var það
um mánaðamótin að þau komu norð-
ur til Akureyrar og þá var Birta sátt
að kveðja þennan heim þar sem hún
vissi að mamma og pabbi og Sonja
væru komin í faðm fjölskyldunnar.
Við viljum þakka Birtu fyrir allt
sem hún gaf okkur, þennan stutta
tíma, og biðjum guð og englana að
varðveita hana.
Ég vil koma þakklæti til allra sem
hafa hjálpað okkur í gegnum þetta.
Elsku Sigga, Sævar og Sonja, megi
guð gefa ykkur allan þann styrk sem
þið þurfið.
Kveðja.
Afi, amma og
Elvar Guðmundsson.
Ég fékk hringingu seint á sunnu-
dagskvöldi, að litla frænka mín hún
Birta væri dáin. Þegar ég kom uppá
sjúkrahús og gekk inná stofuna henn-
ar sá ég hvar allir nánustu ættingjar
ásamt prestinum voru mættir og að
lokum Sævar bróðir með barnið sitt
dáið í fanginu og móðir þess grátandi
við hliðina á þeim. Þarna er eitthvað
ekki eins og það á að vera og enginn á
að þurfa að ganga í gegnum.
Ég náði því miður ekki að eiga
BIRTA
SÆVARSDÓTTIR
✝ Birta Sævars-dóttir fæddist í
Reykjavík 13. októ-
ber 2003. Hún lést á
Fjórðungssjúkrahús-
inu á Akureyri 10.
október síðastliðinn.
Foreldrar hennar eru
Sævar Guðmunds-
son, f. 25. júní 1972,
og Sigríður María
Jónsdóttir, f. 6. nóv-
ember 1972. Systir
Birtu er Sonja Sæv-
arsdóttir, f. 11. júlí
2001. Foreldrar Sæv-
ars eru Guðmundur
Pétursson og Ágústa Ólafsdóttir,
Akureyri. Foreldrar Sigríðar Mar-
íu eru Jón Þorsteinsson, Garði, og
Ingibjörg Þorsteinsdóttir, Akur-
eyri. Fósturfaðir Sigríðar Maríu er
Bragi Árnason, Akureyri.
Útför Birtu verður gerð frá Ak-
ureyrarkirkju í dag og hefst at-
höfnin klukkan 13.30.
margar samverustundir
með henni, þar sem hún
var búsett í Reykjavík
ásamt foreldrum sínum,
en það er ekki annað
hægt en að dást að
þeim, hvernig þau hafa
staðið sig, mér finnst
þau búin að sýna ótrú-
legan styrk sem ég veit
að ég gæti ekki á
nokkurn hátt leikið
eftir, og hugsanirnar
sem fara í gegnum koll-
inn á manni þessa dag-
ana eru því miður ekki
mjög hliðhollar þeim
sem við eigum að trúa á.
Það á enginn að þurfa að standa yf-
ir pínulítilli líkkistu með litlu dóttur
sinni í, og það á sjálfan eins árs af-
mælisdaginn hennar. Ég hef alltaf lit-
ið upp til bróður míns og núna lít ég
miklu hærra upp til þeirra beggja. Við
vottum ykkur okkar dýpstu samúð.
Róbert, Sigrún, Rakel og Patrik.
Elsku Birta. Ég veit varla hvernig
ég á að kveðja þig. Öll orð hljóma eitt-
hvað svo innantóm núna. Það er léttir
að þjáningum þínum sé lokið en það
er óendanlega sárt að sleppa af þér
hendinni. Þú varst ein þeirra sem af
einhverjum ástæðum var úthlutað af-
ar stuttu dvalarleyfi í þessum heimi.
Knappur tími kom þó ekki í veg fyrir
að þú næðir að skjóta rótum djúpt í
hjörtum okkar. Þú þjófstartaðir
reyndar. Komst næstum tveimur vik-
um á undan áætlun. Sölvi frændi þinn
átti bókað á undan þér en eins og sönn
prinsessa ákvaðstu að dömurnar
kæmu fyrst. Gott hjá þér.
Ég þarf að þakka þér fyrir síðast-
liðið ár. Fyrir þann dýrmæta fé-
lagsskap sem þið mæðgurnar veittuð
okkur Sölva. Það má eiginlega segja
að leiðir okkar hafi fyrst legið saman í
meðgöngu-jóga sem mamma þín
hvatti mig til að prófa. Það breyttist
svo í mömmu-jóga og síðar í mömmu-
leikfimi. Inn á milli og allt í kring voru
svo heimsóknir, gönguferðir og jafn-
vel kaffihúsaferðir. Ekki veit ég hvað
ykkur Sölva fannst um þetta allt sam-
an en eftir situr fjársjóður minninga.
Það verður erfitt að hætta að hugsa
um ykkur tvö í sömu andránni. Ég
hélt að framtíð ykkar frændsystkina
væri samofin og kvartettinn okkar
óuppleysanlegur.
Það er ótrúlegt hvað þú náðir að
hafa mikil áhrif á líf okkar, Birta. Án
þess að hafa sjálf fengið að upplifa alla
þá hluti sem okkur finnast sjálfsagðir.
Að skríða, tala, ganga og veltast um af
hlátri. Þú, litli engill, minntir okkur á
hvað lífið er dýrmætt, stutt og hverf-
ult. Hvað skiptir máli og hvaða mann
við höfum að geyma þegar á reynir.
Það er erfitt að finna tilgang með
brottför þinni. Allar vel meintar klisj-
ur fylla ekki það skarð sem þú skilur
eftir. Það er líka auðvelt að fyllast bit-
urð yfir því að lítil prinsessa eins og
þú hafir ekki einu sinni fengið að
halda uppá fyrsta afmælisdaginn.
Þann dag varstu kistulögð.
Þú fórst svo sannarlega erfiðu leið-
ina. Við hin vissum það bara ekki fyrr
en í sumar. Litli kroppurinn þinn var
að berjast við heilahimnubólgu og
lungnabólgu þegar reiðarslagið dundi
yfir. Við þáðum í örvæntingu þau ár
sem talið var að þú gætir átt. Þín beið
hins vegar svo mikil raun að litli lík-
aminn átti skilið hvíld. Birta litla
frænka mín er dáin.
Ljósrauða hárið, stóru fallegu aug-
un með þeim allra lengstu augnhár-
um sem ég hef séð, nettu hendurnar
og brosið sem gaf svo mikla gleði og
von. Skær birta þín mun lýsa foreldr-
um þínum í gegnum myrkrið. Líf
þeirra er ríkara vegna þín og breytt
um alla ævi. Megi englarnir fylgja þér
í faðm ömmu-Diddu (langömmu) og
allra sem bíða þín.
Elsku Sævar, Sigga og Sonja, megi
guð varðveita ykkur og leiða í gegn-
um þessa ólýsanlegu raun sem engir
foreldrar eða systkini ættu að upplifa.
Vertu sæl, vor litla, hvíta litla,
lögð í jörð með himnaföður vilja,
leyst frá lífi nauða
ljúf og björt í dauða
lést þú eftir litla rúmið auða.
Gráttu, móðir, gjöfina Drottins fríðu,
gráttu þá með djúpri hjartans blíðu.
Sérðu’ ei sigurbjarma?
Sérðu’ ei líknarvarma
breiða sig um barnsins engilhvarma?
(M. Joch.)
Rakel Þorbergsdóttir.
Elsku Birta. Við kveðjum þig með
trega í hjarta eftir svo stutta nær-
veru. Elsku ljósið okkar, við erum
þakklát fyrir að hafa verið svo bless-
unarsöm að fá að kynnast þér. Þú ert
litla hetjan okkar og stóðst þig vel í
baráttunni þinni við lífið. Það er sárt
að þurfa að kveðja þig en við þökkum
fyrir og varðveitum þær stundir sem
við áttum með þér. Við munum aldrei
gleyma þér, þínu brosi og fallegri út-
geislun. Við elskum þig.
Elsku Sigga, Sævar og Sonja, þið
eruð í huga okkar og hjarta. Við
samhryggjumst ykkur yfir missi
ykkar. Það geta fáir sett sig í spor
ykkar. Við viljum að þið vitið að þið
hafið ávallt okkar stuðning og hlýju.
Þið eruð hugrökku hetjurnar okkar.
Gunnþór Steinar, Íris Björg
og Birgir Bragi.
Hún elsku Birta okkar er dáin eftir
hrikalega erfið og löng veikindi. Ekki
fær maður skilið hversu mikið var
lagt á þennan litla sólargeisla sem gaf
okkur svo mikið og kenndi okkur svo
margt. Birta var alveg einstök hetja
og það sannaði hún svo sannarlega í
öllum veikindunum sínum. Við vorum
búin að kveðja hana nokkuð oft og
héldum að hún væri að fara frá okkur
en alltaf kom hún okkur á óvart með
hörku sinni og dugnaði.
Við eigum eftir að sakna þess að sjá
ekki löngu og fallegu augnhárin henn-
ar, einstaklega krúttlegu tásurnar,
kyssa svakalega mjúku kinnarnar
hennar og hlusta á ómótstæðilega
geispið hennar en síðast en ekki síst
hið ótrúlega fallega bros sem fékk
mann til að tárast, en allt þetta og
miklu meira sameinaðist í henni
Birtu.
Elsku Sigga, Sævar og Sonja, eng-
in orð fá lýst því hve sárt þetta er fyrir
ykkur og hversu erfiður tómleikinn á
eftir að vera en við munum reyna að
gera allt sem við getum til að gera
ykkur lífið bærilegra. Hugur okkar er
hjá ykkur öllum stundum.
Þeir segja mig látna, ég lifi samt
í ljósinu fæ ég að dafna.
Því ljósi var úthlutað öllum jafnt
og engum bar þar að hafna.
Frá litlu hjarta berst lítil rós,
því lífið ég þurfti að kveðja.
Í sorg og í gleði ég senda mun ljós,
sem að mun ykkur gleðja.
(Höf. ók.)
Ása og Gunnar Bjarni.
Elsku Birta okkar. Þú varst litla
hetjan í augum okkar allra. Þú varst
svo sterk og dugleg að berjast við
sjúkdóminn þinn. Nú er litli engillinn
okkar komin þangað sem henni líður
betur.
Leiddu mína litlu hendi,
ljúfi Jesú, þér ég sendi
bæn frá mínu brjósti, sjáðu,
blíði Jesú, að mér gáðu.
(Ásmundur Eir.)
Elsku Sigga, Sævar og Sonja, ætt-
ingjar og vinir, Guð veri með ykkur og
styrki ykkur í þessari miklu sorg.
Kveðja.
María, Jónas og Ívar Helgi.
Elsku Birta mín, núna ertu orðin
engill sem á heima uppi í skýjunum og
alveg búin að vera lasin.
En myndin af þér þar sem þú ert
hlæjandi í rauða stólnum mínum
verður alltaf til uppi á vegg í herberg-
inu mínu.
Vertu yfir og allt um kring
með eilífri blessun þinni.
Sitji Guðs englar saman í hring
sænginni yfir minni.
(Sig. Jónsson.)
Þín vinkona,
Una Salvör Gunnarsdóttir.