Morgunblaðið - 07.11.2004, Blaðsíða 12

12 SUNNUDAGUR 7. NÓVEMBER 2004 MORGUNBLAÐIÐ
og náð að skapa þeim góðar aðstæður. Ef við
getum kennt fólki hvernig á að lifa í íslensku
samfélagi, þá er það bara verkefni fyrir okkur
sem við getum sinnt. Það er frjálst flæði á fólki
og fjármagni og ekkert við því að gera. Erlenda
vinnuaflið hefur í raun bjargað mörgum byggð-
arlögum, Íslendingar hafa snúið sér frekar að
öðrum störfum í kringum sjávarútveginn, þeir
sækja áfram sjóinn og þjónusta vinnsluna en út-
lendingar eru langfjölmennastir í sjálfri fisk-
verkuninni. Þetta eru greinilega störf sem
freista Íslendinga ekki,“ segir Aðalsteinn.
Hann segir Vestfirði eiga mikla möguleika í
framtíðinni í ferðaþjónustu. Tekist hafi að
vernda svæðið, sem hafi margar náttúruperlur
upp á að bjóða. Áhersla hafi t.d. verið lögð á að
draga fram dulúðina og kynngikraftinn í Vest-
firðingum, m.a. með galdrasýningunni á
Ströndum. „Það er af nógu að taka hjá okkur,
við erum með mörg verkefni í gangi. Við von-
umst til að þau geti skapað ungu fólki störf þeg-
ar fram líða stundir,“ segir Aðalsteinn.
Einfaldlega alltof fá
Atvinnuþróunarfélag Norðurlands vestra,
ANVEST, stendur frammi fyrir breytingum,
þar sem sameina á það við Samtök sveitarfélaga
á Norðurlandi vestra, SSNV. Baldur Val-
geirsson, framkvæmdastjóri félagsins, lætur af
störfum um áramótin en við fáum hann til að líta
yfir sviðið. Hann segir að svæðið glími við þann
vanda sem landsbyggðin öll geri, þ.e. að ungu
fólki hafi fækkað mikið og fámennið hindri eðli-
lega búsetuþróun. Allur kraftur fari í að halda
fólki á svæðinu og hindra að það flytji „suður á
mölina.“ Því miður sé ekki mikil nýsköpun í
gangi. Meiri umræðu skorti um hvað gera eigi
fyrir unga fólkið. Skapa þurfi atvinnutækifæri
og ná breiðri samstöðu um það.
„Við erum einfaldlega alltof fá, í samfélögum
undir eitt þúsund manns er mjög erfitt að út-
vega þá þjónustu og skapa það umhverfi sem
ungt fólk krefst í dag,“ segir Baldur og telur að
af þeim sökum sé afar brýnt að öll sveitarfélögin
á Norðurlandi vestra sameinist í eitt. Fáránlegt
sé t.d. að sameina einhverja fjóra litla hreppa í
einn eins og nú standi til í A-Húnavatnssýslu.
Menn þurfi að hugsa stærra.
ANVEST hefur unnið að fjölda verkefna,
stórum sem smáum, en helsta verkefni er
Strandmenningarverkefnið svonefnda,
NORCE, sem hófst sl. vor með styrk frá
Norðurslóðaráætlun Evrópusambandsins.
ANVEST stýrir verkefninu hér á landi og verð-
ur það í gangi til ársloka 2007. Hefur það nýlega
verið stækkað með auknu fjármagni upp í um
150 milljónir króna. Vonast Baldur til að
NORCE muni skila sér síðar í fleiri störfum í
byggðarlögunum. Helstu sóknarfærin séu þar í
ferðaþjónustunni.
Ráðum ekki við álver
Baldur segir að sitt sýnist hverjum um þá
umræðu sem hafin er um virkjanir og stóriðju á
Norðurlandi vestra. Umræðan hafi með hléum
verið í gangi allt frá 1982 þegar Blönduvirkjun
var í undirbúningi. Ekkert hafi orðið af notkun
á raforkunni þaðan til stóriðju á Norðurlandi
vestra. Sökum fámennis í þessu gamla kjör-
dæmi telur Baldur að skynsamlegra sé fyrir
svæðið að stefna að einhverjum smáiðnaði frek-
ar en stóriðju, sem geti skapað 20–50 ný störf.
Góð fyrirmynd að slíkum iðnaði sé Steinullar-
verksmiðjan á Sauðárkróki. Álver með ein-
hverjum hundruðum starfsmanna sé ekki það
sem svæðið geti tekið við.
„Menn mega heldur aldrei gleyma þeirri
staðreynd að staðarval á stóriðju er í höndum
þeirra fyrirtækja sem ákveða að fjárfesta hér á
landi, ríkisstjórn eða sveitarfélög geta engu ráð-
ið um það þegar á hólminn er komið. Ef ég væri
að fara að reisa stóriðju sjálfur myndi maður
gera það frekar þar sem styst er á markaðina
heldur en að sigla til dæmis inn í botn Eyja-
fjarðar,“ segir Baldur.
Hann segir nokkuð hafa skort á samstöðu
sveitarfélaganna á Norðurlandi vestra, þar hafi
vantað einhvern drifkraft til að leiða samstarfið
áfram. Í sumum málum séu menn samstiga, t.d.
sorpeyðingu, en það gerist frekar þegar ríkið
komi með fjármagnið. Heimamenn þurfi að
sýna meira frumkvæði.
Í næstu greinum verður einmitt skoðað hvað
heimamenn eru að gera á hverju svæði fyrir sig
og rætt við sveitarstjóra og atvinnurekendur.
Ferð okkar um Vestfirði og Norðurland vestra
leiddi nefnilega í ljós að orð Aðalsteins Ósk-
arssonar, um að tækifæri séu að skapast til að
snúa þróuninni við, eiga við nokkur rök að styðj-
ast.
Byggðastofnun hefur frá árinu 2001verið með höfuðstöðvar sínar áSauðárkróki og þar starfa nú um25 manns. Stofnunin á samstarf við
fjölmarga aðila um ýmis verkefni á Vest-
fjörðum og Norðurlandi vestra, auk lánveit-
inga á svæðið og hlutafjárkaupa. Lánveit-
ingar til verkefna á þessum svæðum námu
650 milljónum króna á síðasta ári og hluta-
fjárkaup námu 82 milljónum.
Sem dæmi um núverandi verkefni í sam-
starfi við heimamenn nefnir Aðalsteinn Þor-
steinsson, forstjóri Byggðastofnunar, rann-
sókn á högum og viðhorfum innflytjenda. Er
það unnið í samstarfi við Fjölmenning-
arsetrið á Ísafirði þar sem markmiðið er að
leita leiða til að fá innflytjendur til að taka
virkari þátt í samfélaginu. Þá er verkefni í
gangi, í samráði við Atvinnuþróunarfélag
Vestfjarða, um möguleika á myndun fyrir-
tækjaklasa á Vestfjörðum. Annað verkefni er
í samráði við félagið og kallast „nature based
tourism“. Er því verkefni ætlað að þróa vöru
og þjónustu í sjálfbærri ferðaþjónustu.
Til þessara verkefna og fleiri sem tengjast
Vestfjörðum og Norðurlandi vestra ver
Byggðastofnun 25 milljónum króna á þessu
ári og næsta. Hefur eftirspurn eftir lánsfé og
styrkveitingum farið minnkandi frá þessum
svæðum síðustu misserin, að sögn Aðalsteins,
og að hluta til skýrist það með auknu fram-
boði lánsfjár og lækkandi vöxtum hjá við-
skiptabönkunum.
Aðalsteinn segir það ljóst að Vestfirðir og
Norðurland vestra séu ólík svæði. Á Vest-
fjörðum séu margir jákvæðir hlutir í gangi,
kraftur sé í mörgum sjávarútvegsfyrir-
tækjum og smábátasjómönnum, sem orðin
séu kjölfestur á sínum stöðum. Inni á milli sé
við vanda að glíma, ekki síst í rækjuvinnslu
og -veiðum. Hvað samgöngur varði standi
þessi svæði ekki jöfnum fótum.
Aðalsteinn segir atvinnulíf á Norðurlandi
vestra vera fjölbreyttara og sjávarútvegur sé
ekki eins fyrirferðarmikill og á Vestfjörðum.
Þar sé landbúnaðurinn fyrirferðarmeiri, með
sínum jákvæðu og neikvæðu hliðum. Veik-
leikar séu í atvinnulífinu á nokkrum stöðum
og Byggðastofnun hafi óneitanlega áhyggjur
af stöðum þar sem rækjuvinnsla sé burðarás í
atvinnumálum, ekki bara á Vestfjörðum og
Norðurlandi vestra heldur landinu öllu.
„Í umræðu um byggðamál er ekki annað
hægt en að tala um samgöngumál á sama
tíma. Samgöngur eru algjört grundvallar-
atriði. Í Norðvesturkjördæmi er margt já-
kvætt að gerast í menntamálum. Við höfum
þrjá háskóla, Landbúnaðarháskólann á
Hvanneyri, Viðskiptaháskólann á Bifröst í
Borgarfirði og Háskólann á Hólum, og svo
fer fram mikilvæg umræða um háskóla á
Vestfjörðum. Framtíðin byggist á nýsköpun
og aðgangi að háskólamenntun. Sjávarútveg-
urinn er að miklu leyti fullnýtt auðlind. Alltaf
er þar rúm fyrir nýsköpun en við getum ekki
reiknað með miklum vexti í þeirri atvinnu-
grein,“ segir Aðalsteinn.
Fólk bíður í röðum eftir
því að fá að flytja út á land
Spurður út í reynsluna af flutningi
Byggðastofnunar til Sauðárkróks segir Að-
alsteinn hana vera mjög góða. Mikil ásókn sé
í störf hjá stofnuninni og þeim starfs-
mönnum, sem flytji búferlum til Sauð-
árkróks, líði þar mjög vel. Aðlögun að sam-
félaginu gangi vel og Skagfirðingar taki
gestum sínum og nýjum íbúum opnum örm-
um. „Fólk bíður eftir því í röðum að fá að
flytja út á land. Þetta er bara spurning um at-
vinnutækifærin, fyrir báðar fyrirvinnur í
hverri fjölskyldu. Annars er umræða um
byggðamál farin að snúast meira um sam-
keppnishæfi landsins við umheiminn frekar
en milli landsvæða,“ segir Aðalsteinn.
Forstjóri Byggðastofnunar um Vestfirði og Norðurland vestra
Margt jákvætt er að gerast
Aðalsteinn Þorsteinsson
Morgunblaðið/RAX
FLEIRI jákvæð teikn
en lítið atvinnuleysi,
auknar veiðiheim-
ildir, aukin sókn í há-
skólanám og bjart-
sýni sveitarstjórnar-
manna eru um að
búsetuskilyrði fari
batnandi á Vest-
fjörðum. Veðrið er
líka að batna, a.m.k.
fer hitastigið hækk-
andi.
Einar Sveinbjörns-
son veðurfræðingur
flutti nýlega erindi á
Ísafirði þar sem hann vakti athygli heima-
manna á að meðalhiti á veðurstöðinni að Hól-
um í Dýrafirði væri orðinn álíka hár og syðst á
landinu. Meðalhiti síðasta árs í Dýrafirði var
5,2 gráður á Celsíus og Einar segir margt
benda til að meðalhiti þessa árs verði svipaður.
Meðalhiti í Vík í Mýrdal árin 1961–1990 var
einnig 5,2 gráður. Að sögn Einars hefur þessi
þróun í hitafarinu verið svipuð á mörgum stöð-
um norðanlands og vestan síðustu árin.
Betra veður
:;
   .5 6% '  #! < =>! !%
33?  
+% !
-  









33 bjb@mbl.is
Baldur Valgeirsson
Aðalsteinn Óskarsson
Þrátt fyrir minni hlutdeild í kvótakerfinu en áður fyrr er sjávarútvegur enn helsta atvinnu-
greinin á Vestfjörðum. Hér landa skipverjar á Ísborgu ÍS afla sínum á Ísafirði.
Morgunblaðið/Jón Sigurðsson
’ Ég vann mér inn inneign í kosningabar-áttunni, pólitíska inneign, og nú ætla ég að
nota hana í það sem ég sagði fólki að ég
ætlaði að nota hana í og það er – þið hafið
heyrt stefnuskrána: félagstryggingakerfið
og umbætur í skattamálum, ýta efnahags-
lífinu áfram, menntun, berjast og sigra í
stríðinu gegn hryðjuverkum.‘George Bush Bandaríkjaforseti lýsti markmiðum sín-
um á blaðamannafundi á fimmtudag, tveimur dögum
eftir að hann tryggði sér endurkjör, og þótti óvenju
öruggur í fasi.
’ Við ræddum um hættuna sem fylgirsundrungu í samfélagi okkar og þörfina,
þá miklu þörf á því að finna samhljóm. Ég
vona að í dag getum við byrjað að græða
sárin.‘John Kerry, forsetaframbjóðandi demókrata, játaði sig
sigraðan á miðvikudag.
’ Við getum eiginlega ekki beðið ummeira.‘Freysteinn Sigmundsson, forstöðumaður Norræna
eldfjallasetursins, sagði að Grímsvatnagosið, sem
braust út á þriðjudag, væri góð æfing í að sjá aðdrag-
anda goss, sem brýst síðan út eins og spáð er.
’ Svo lengi sem ég er við völd og ég hefengar fyrirætlanir um að fara verður [Ara-
fat] ekki grafinn í Jerúsalem.‘Ariel Sharon, forsætisráðherra Ísraels, á ríkisstjórn-
arfundi í tilefni af veikindum Yassers Arafats, leiðtoga
Palestínumanna, sem liggur í dái á sjúkrahúsi í Frakk-
landi.
’ Ég hefði verið að segja öllu valdakerfilandsins stríð á hendur ef ég ætlaði að
brjótast út úr olíuviðskiptunum. Hverja
ætlaði ég að ákæra? Í stjórnum þessara fé-
laga sátu valdamestu menn landsins,
stærstu nöfn landsins í viðskiptalífinu.‘Þórólfur Árnason borgarstjóri í viðtali við Morg-
unblaðið í gær um samráð olíufélaganna á þeim tíma
sem hann var markaðsstjóri hjá Olíufélaginu.
’ Ólöglegt samráð fyrirtækja er ekki liðiðog verður ekki liðið hér á landi.‘Valgerður Sverrisdóttir viðskiptaráðherra í umræðum
um olíuverðsamráð á Alþingi á föstudag.
’ Það verður prófsteinn á hvort við búumí bananaþjóðfélagi eða í siðmenntuðu lýð-
ræðisþjóðfélagi – þar sem allir eru jafnir
fyrir lögum – hvort olíufurstarnir verða
látnir sæta ábyrgð.‘Jóhanna Sigurðardóttir, þingmaður Samfylking-
arinnar, í sömu umræðum.
’ Ég var búinn að lýsa því yfir við félagamína að ég hefði engan áhuga á þessari
ferð því ég væri enginn áhugamaður um
teppakaup. Á því er engin launung en ef ég
hefði ekki farið í þessa ferð hefði því verið
varpað yfir á einhvern annan.‘Stefán Gunnarsson, einn þremenninganna, sem særð-
ust í sprengjutilræðinu í Kabúl 24. október, í viðtali við
Morgunblaðið á mánudag.
’ Var fnykurinn inni í torfbæjum lækn-um sérstakt áhyggjuefni fyrir ungbörnin
og var ráðlagt að þau væru borin út í
ferska útiloftið á hverjum degi.‘Erla Dóris Halldórsdóttir greindi í grein í Lesbókinni í
gær frá upphafi þess að Íslendingar láta ungbörn sín
sofa úti undir beru lofti.
’ Að mínu mati eru það hrein og klármannréttindi að allir Íslendingar hafi jafn-
an atkvæðisrétt, að atkvæði allra Ísleninga
vegi jafnþungt.‘Björgvin G. Sirgurðsson, þingmaður Samfylking-
arinnar, í umræðum á Alþingi um þingsályktunar-
tillögu þingmanna Samfylkingarinnar um að breyta
stjórnarskránni, gera landið allt að einu kjördmi og
jafna þannig atkvæðisréttinn til fulls.
Ummæli vikunnar
Reuters
TZARAMENDA Naychapi, seiðmaður frá
Ekvador, kom sér fyrir á Þúsaldarbrúnni í
London og kvaddi fram anda kyrkislöng-
unnar til að hrekja hið illa brott úr borginni.
Hann er fyrsti seiðmaðurinn, sem fær leyfi til
þess að fara frá landi sínu.
Seiðmaður
á Þúsaldarbrúnni