Morgunblaðið - 16.11.2004, Blaðsíða 30

30 ÞRIÐJUDAGUR 16. NÓVEMBER 2004 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
Eftirfarandi greinar eru á
mbl.is:
Gunnlaugur Jónsson: „Sú
staðreynd að stúlkan á um sárt
að binda má ekki valda því að
rangar fullyrðingar hennar
verði að viðteknum sannind-
um.“
Ólafur F. Magnússon: „Sigur-
inn í Eyjabakkamálinu sýnir að
umhverfisverndarsinnar á Ís-
landi geta náð miklum árangri
með hugrekki og þverpólitískri
samstöðu.“
Ásthildur Lóa Þórsdóttir:
„Viljum við að áherslan sé á
„gömlu og góðu“ kennsluaðferð-
irnar? Eða viljum við að námið
reyni á og þjálfi sjálfstæð vinnu-
brögð og sjálfstæða hugsun?“
Bergþór Gunnlaugsson: „Ég
hvet alla sjómenn og útgerðar-
menn til að lesa sjómannalögin,
vinnulöggjöfina og kjarasamn-
ingana.“
Sveinn Aðalsteinsson: „Nýj-
asta útspil Landsvirkjunar og
Alcoa, er að lýsa því yfir að
Kárahnjúkavirkjun, álbræðslan
í Reyðarfirði og línulagnir þar á
milli flokkist undir að verða
„sjálfbærar“!“
Hafsteinn Hjaltason: „Landa-
kröfumenn hafa engar heimildir
fyrir því, að Kjölur sé þeirra
eignarland, eða eignarland
Biskupstungna- og Svínavatns-
hrepps.“
María Th. Jónsdóttir: „Á land-
inu okkar eru starfandi mjög
góðar hjúkrunardeildir fyrir
heilabilaða en þær eru bara allt
of fáar og fjölgar hægt.“
Guðmundur Hafsteinsson:
„Því eru gráður LHÍ að inntaki
engu fremur háskólagráður en
þær sem TR útskrifaði nemend-
ur með, nema síður sé.“
Á mbl.is
Aðsendar greinar
Á HVERJUM tíma þjást 22–24%
íslensku þjóðarinnar af geð-
heilsuvanda af einhverjum toga eða
nær einn af hverjum fjórum lands-
mönnum. Slíkur
heilsubrestur hefur í
för með sér þjáningu,
örorku og stundum
ótímabæran dauðdaga.
Honum fylgir mikið
álag á aðstandendur
og ekki síst börn og
unglinga.
Miklir erfiðleikar
eru hjá fjölskyldum
þar sem annað eða
báðir foreldarar eiga
við geðrænan vanda að
stríða eða um vímu-
efnaneyslu er að ræða.
Sá sem verður veikur
á oft fullt í fangi með að
sinna sjálfum sér, ef
hann þá getur það. Á
sama tíma er hann
ófær um að sinna þörf-
um barna sinna eða
maka. Að alast upp við
afskiptaleysi hefur síð-
an áhrif á sjálfsmynd
og sjálföryggi
barnanna. Þau verða
óörugg um hvað má
núna og hvað ekki. Þau
fara að fela ástandið
heima og ýmist taka
þau mikla ábyrgð á aðstæðum eða
reyna að flýja af hólmi. Það er svo
erfitt að vera heima þegar mamma
eða pabbi eru veik. Þar er svo erfið
þögn eða sífellt verið að rífast.
Barnið þorir varla að koma með vini
sína heim og spyr sig hvort það geti
látið foreldra sína fá blað frá skól-
anum um fund.
Þegar einn veikist hefur það áhrif
á alla í fjölskyldunni. Því er mjög
mikilvægt að sá sem á að vera heil-
brigður taki yfir umönnun barnanna
á meðan á veikind-
unum stendur. Mjög
mikilvægt er að út-
skýra veikindin fyrir
barninu þannig að það
upplifi ekki höfnun eða
telji að erfiðleikarnir
séu því að kenna.
Einnig er mjög mik-
ilvægt að barnið eigi
einhvern fullorðinn að
til að tjá tilfinningar
sínar á meðan á veik-
indum foreldris stend-
ur. Stundum eru að-
stæður þannig að
stuðning vantar á
heimilið tímabundið.
Þar geta nánustu ætt-
ingjar og vinir komið
að. Oft reynist einnig
nauðsynlegt að fá
tímabundinn stuðning
frá félagsþjónustunni
á heimilið og/eða
heimahjúkrun. Skól-
inn þarf að fá upplýs-
ingar um veikindin
þannig að hann geti
stutt við bak nemanda
síns. Auk þess er mik-
ilvægt að meðferð-
araðilar fræði nánustu fjölskyldu
um ástand þess sjúka.
Að maki og börn séu vel upplýst
um áhrif sjúkdómsins og meðferð
getur hjálpað fjölskyldunni til að
verða samhentari og um leið dregið
úr þeim ógnar kvíða sem mörg börn
hafa lýst þegar foreldri þeirra verð-
ur veikt.
Börnum, sem alast upp við skort
á góðu atlæti í æsku, er hættara við
að flosna upp úr skóla, vera með
hegðunarvanda, verða kvíðin, fá
þunglyndi eða lenda í klóm fíkni-
efnasala og þar með afbrotum, of-
beldi og vændi til að FJÁRMAGNA
neysluna.
Þeim er einnig hættara við að gef-
ast upp á lífinu og fremja sjálfsvíg.
Við öll eigum að vera vakandi fyr-
ir velferð barna og ef við verðum
vör við að börn eru ekki að fá þann
stuðning og umönnun sem þau eiga
að fá þá höfum við tilkynning-
arskyldu til barnaverndaryfirvalda.
Náum áttum-hópurinn hefur und-
anfarin ár haldið nokkra morg-
unverðarfundi um stöðu barna og
ungmenna í samfélaginu. Næsti
fundur verður á Grand hóteli 17.
nóvember.
Þema þess fundar er: Börn sem
alast upp með foreldrum sem eiga
við geðrænan vanda að stríða eða
vímuefnavanda. Hvernig styður
samfélagið við þær fjölskyldur?
Munum að allir eru einstakir og
allir eiga tilverurétt. Það eru börnin
okkar sem eiga að erfa landið og
það er ábyrgð okkar fullorðinna að
sjá til þess að hvert barn fái að njóta
sín.
Veikindi foreldra
hafa áhrif á börnin
Guðrún Guðmundsdóttir og
Salbjörg Bjarnadóttir skrifa
um geðheilbrigðismál
’Það eru börnin okkarsem eiga að erfa landið
og það er ábyrgð okkar
fullorðinna að sjá til
þess að hvert barn fái að
njóta sín.‘
Guðrún
Guðmundsdóttir
Guðrún er verkefnisstjóri Geðræktar.
Salbjörg er verkefnastjóri Þjóðar
gegn þunglyndi.
Salbjörg
Bjarnadóttir
BRÉF TIL BLAÐSINS
Morgunblaðið Kringlunni 1 103 Reykjavík  Bréf til blaðsins | mbl.is
ÉG ÞEKKI ekki Jens Guðmundsson,
sem skrifar í blaðið í gær grein sem
bar yfirskriftina „Morgunblaðið og
innrásin í Írak“. Ég veit ekki til þess
að hann þekki mig. En nú er þessi
maður allt í einu farinn að gera lítið
úr mér og störfum mínum á opinber-
um vettvangi!
Látum vera að Jens endurómi eins
og ryðguð plata þann kjánalega og
kolranga málflutning að „fögnuður“
yfir Íraksstríðinu hafi flætt yfir
fréttasíður Morgunblaðsins. Sumir
eru einfaldlega svo reiðir yfir innrás-
inni í Írak að þeir geta ekki annað en
fyrirlitið fréttamiðil sem reynir að
segja hlutlausar fréttir af þeim hild-
arleik.
En Jens fjallar sérstaklega um för
mína á vegum Morgunblaðsins til
Íraks í byrjun febrúar á þessu ári og
við þann kafla ætla ég að gera at-
hugasemd. Ég er nefnilega býsna
stoltur yfir því að hafa ráðist í þá för
og ég er líka stoltur af því efni sem ég
sendi frá mér. Jens segir réttilega að
Morgunblaðið hafi sent blaðamann til
Íraks. Svo segir hann: „Hann dvaldi í
góðu yfirlæti í nokkra daga á hóteli í
Bagdad og keyrði vegarspotta á þjóð-
vegi undir öflugri gæslu og ræddi
ástandið við túlk. Blaðamaðurinn
komst jafnframt á blaðamannafund
bandarísku herstjórnarinnar og allt
var á besta veg.“
Svo mörg voru þau orð. Með þess-
um orðum vill Jens Guðmundsson
lýsa för minni á einn hættulegasta
stað veraldar. Er nema von að manni
sárni?
Ég leyfi mér að spyrja, úr því að
Jens er að vitna til farar minnar til
Íraks; las hann yfirhöfuð það efni sem
ég sendi frá mér? Ég fullyrði nefni-
lega að það er út í hött að halda því
fram að skrif mín um þessa heimsókn
til Íraks hafi verið á þann veg, að „allt
væri á besta veg“. Ég lýsti því sem ég
sá og sagði frá samtölum mínum við
mann og annan, þeim skrifum er
örugglega ekki hægt að lýsa með
þeim hætti sem Jens gerir.
Þar fyrir utan fór ég aldrei á neinn
blaðamannafund bandarísku her-
stjórnarinnar (sem þó hefði verið
áhugavert) og skrifaði þar af leiðandi
ekki um neinn slíkan fund. Hvaðan
Jens hefur þá vitleysu veit ég ekki en
þessi ranga fullyrðing hans segir auð-
vitað allt sem segja þarf um skrif
hans.
Ég tel að Jens skuldi líka þeim
Adrian King og Jónasi Þorvaldssyni,
sprengjuleitarfræðingum hjá Land-
helgisgæslunni, afsökun vegna orða
sem hann viðhefur um þeirra störf í
Írak.
Nú kann að vera að menn hafi ver-
ið á móti ákvörðun ríkisstjórnar Ís-
lands að skrá sig á lista viljugra
þjóða. Það gefur þeim samt ekki rétt
til að fara háðulegum orðum um hug-
rakka menn sem fara á vettvang og
taka þar að sér störf sem útilokað er
annað en telja góðra gjalda verð. Jón-
as og Adrian voru að eyða sprengjum
sem liggja eins og hráviði í eyðimörk-
inni í Suður-Írak frá því í styrjöld Ír-
ana og Íraka 1980–1988. Þeir voru
óumdeilanlega að gera írösku þjóð-
inni gagn. Fyrir þessi störf sín kunna
Jónas og Adrian vel að eiga skilið að
fá stórriddarakrossinn, eins og Jens
nefnir í grein sinni.
DAVÍÐ LOGI SIGURÐSSON,
blaðamaður,
Bergstaðastræti 11a,
101 Reykjavík.
Les Jens Guðmunds-
son Morgunblaðið?
Frá Davíð Loga Sigurðssyni:
Í SÍÐASTA tölublaði okkar ágæta
fréttablaðs, Bæjarpóstsins, má finna
grein eftir forseta bæjarstjórnar,
Svanhildi Árnadóttur, þar sem hún
fjallar um breytingar þær sem eru á
döfinni í skólamálum hér í Dalvík-
urbyggð.
Svanhildur leggur áherslu á að
kjarni málsins séu þeir fjármunir
sem sveitarfélagið telur að það geti
sparað við það að sameina Dalvík-
urskóla og Húsabakkaskóla. Við
fögnum þessu sjónarmiði Svanhildar
ekki síst vegna þess að Svanhildur
tekur greinilega ábyrgð sína alvar-
lega á því að fara vel með fjármuni
sveitarfélagsins.
Því viljum við enn og aftur
hnykkja á því að ábendingar sem
fjöldi manns hefur komið fram með
benda eindregið til þess að sparn-
aður við það að sameina þessa tvo
skóla sé lítill, þegar tekið hefur verið
tillit til allra þátta málsins. Fjölmörg
tækifæri felast hinsvegar í áfram-
haldandi rekstri Húsabakkaskóla.
Við væntum því þess að Svanhild-
ur sem og aðrir ábyrgir sveit-
arstjórnarmenn og -konur muni ekki
að óathuguðu máli taka svo af-
drifaríka ákvörðun, heldur sjá sóma
sinn í því að athuga allar forsendur
málsins og svara sjálfum sér og öðr-
um þeim ábendingum sem borist
hafa.
Með vinsemd og virðingu,
FÉLAG FORELDRA OG VEL-
UNNARA HÚSABAKKASKÓLA.
Um skóla-
mál í Dal-
víkurbyggð
Félag foreldra og velunnara
Húsabakkaskóla skrifar opið bréf
til Svanhildar Árnadóttur:
MILLISTJÓRNENDUR eru
stjórnendur sem hafa fengið of litla
athygli bæði í stjórnendafræðum og
umræðum um hlutverk og skyldur,
hæfileika og færni stjórnenda. Milli-
stjórnendur gegna öðrum hlut-
verkum og skyldum en æðstu stjórn-
endur/forstöðumenn stofnana og
fyrirtækja. Þessu þurfa
æðstu stjórnendur,
sem og millistjórnand-
inn sjálfur og starfs-
menn hans, að gera sér
grein fyrir.
Ímynd millistjórn-
enda hefur í mörgum
tilvikum verið allt ann-
að en góð. Margir
fræðimenn hafa lýst
þeim sem útdauðri
stétt sem ekki sé þörf
á. Aðrir hafa lýst þeim
sem einskonar Berl-
ínarmúr, en þá er átt
við að öll þróun og framfarir stöðvist,
dagi uppi, hjá þeim. Þetta hefur þó
verið að breytast til batnaðar. Marg-
ir eru nú þeirrar skoðunar að hlut-
verk millistjórnenda skipti sköpum
m.a. í þróunarferli stofnana, við
stefnumótun, markmiðasetningu,
áætlanagerð, í upplýsingamiðlun og
ekki síst við mannauðsstjórnun.
Rannsóknir síðustu ára virðast einn-
ig benda til að samhengi sé á milli
velgengni stofnana/fyrirtækja og
þess er kalla má skýra hlutverka-
skipan millistjórnenda.
Skilgreiningar á hugtakinu
Hugtakið millistjórnandi telst fyrst
hafa vera skilgreint árið 1912. Síðan
hafa ýmsar skilgreiningar á hugtak-
inu litið dagsins ljós. Segja má að
hver sé barn síns tíma, mótuð af
þjóðfélagsaðstæðum og menningu.
Sameiginlegt þeim er að þær taka
mið af stöðu millistjórnandans í
skipuriti stofnana og fyrirtækja og/
eða hlutverkum hans. Millistjórnandi
er sá stjórnandi sem stjórnar í um-
boði annarra stjórnenda. Millistjórn-
endur hafi flestir mannaforráð.
Kenningar um hin ýmsu hlutverk
millistjórnenda hafa einnig mótast af
þjóðfélagsaðstæðum. Áður voru
helstu hlutverk millistjórnenda al-
mennt eftirlit, frammistöðumat, eft-
irfylgni með afköstum og gæðum
sem og kostnaðareft-
irlit. Þetta er að breyt-
ast og kröfur að aukast.
Nýjar kröfur til
millistjórnenda
Með þeim miklu breyt-
ingum sem orðið hafa í
bæði í einka- og opin-
berum rekstri sl. ára-
tugi hefur staða milli-
stjórnenda breyst og
styrkst m.a. vegna þess
að vald og ábyrgð hefur
færst neðar í stjórn-
skipulagi. Til milli-
stjórnenda eru nú gerðar auknar
kröfur um þátttöku í stefnumótun,
áætlanagerð, breytinga- og árang-
ursstjórnun, eflingu liðsheildar í eig-
in starfseiningu, svo og upplýsinga-
miðlun af margvíslegu tagi. Mikil-
vægt er að hlutverk þeirra séu skýr,
þeir fái tækifæri til að efla sig í starfi
í samræmi við innri sem ytri að-
stæður.
Aukin hnattvæðing, gífurleg þró-
un í tækni sem og tölvu- og upplýs-
ingakerfum, samfara innleiðingu int-
er- og innranets, hefur leitt af sér
nýja vinnumenningu þar sem fleiri
og fleiri vinna með hugvit en áður
tíðkaðist. Hinn almenni starfsmaður
gerir auknar kröfur um meira frjáls-
ræði og sveigjanleika, aukna sí- og
endurmenntun. Allt þetta eru breyt-
ingar sem hafa mikil áhrif á hlutverk
millistjórnenda nú og í framtíðinni.
Mikilvægt er því að millistjórn-
andinn geri sér grein fyrir hinu raun-
verulega hlutverki sínu sem milli-
stjórnandi, þ.e. að hlutverk hans sé í
samræmi við skipulag og starfsemi
þeirrar stofnunar eða fyrirtækis sem
hann starfar í og að hlutverk hans
uppfylli bæði eigin væntingar og
annarra. Séu þessi hlutverk skýr
bæði honum, yfirmönnum hans sem
undirmönnum, og uppfylli hann þau,
aukast líkurnar til muna á betri af-
köstum, meiri starfsánægju og
minna álagi hjá honum sjálfum og
undirmönnum hans.
Millistjórnendur í
opinberum rekstri í dag
Auknar kröfur eru til opinbers
rekstrar hér á landi. Eigi ríkisstofn-
anir að mæta þeim kröfum, gegna
millistjórnendur lykilhlutverki.
Ljóst er að hjá millistjórnendum
liggur mikilvægur mannauður sem
hægt er að nota enn betur með því
einu að gera sér grein fyrir hlut-
verkum þeirra, að þessi hlutverk séu
í samræmi við væntingar æðri
stjórnenda, starfsmanna og milli-
stjórnandans sjálfs.
Dagana 18. og 19. nóvember mun
Endurmenntun Háskóla Íslands
standa fyrir námskeiði um hlutverk
millistjórnenda í opinberum rekstri
þar sem farið verður yfir hlutverk
þeirra í dag, hvaða hlutverk þeir eigi
að tileinka sér og hvernig. Enn-
fremur verður sagt frá reynslu inn-
lendrar stofnunar við að efla og
styrkja hlutverk millistjórnenda,
bæði árangri og þeim takmörkunum
sem rekstrarumhverfi hins opinbera
setur. Námskeið þetta er bæði ætlað
millistjórnendum, sérfræðingum og
forstöðumönnum hjá ríki og sveitar-
félögum.
Millistjórnendur í
opinberum rekstri
Helga Jóhannesdóttir fjallar
um millistjórnendur
’Margir eru nú þeirrarskoðunar að hlutverk
millistjórnenda skipti
sköpum…‘
Helga Jóhannesdóttir
Höfundur er MA í viðskiptafræðum,
en hún skrifaði meistararitgerð við
Copenhagen Business School um
hlutverk millistjórnenda í opinberum
rekstri.