Morgunblaðið - 04.12.2004, Blaðsíða 43

legg og jarðarbarnið sem lifði í takti
við náttúruna í sátt við Guð og
menn. Þorsteina kemur nú heim í
sína síðustu ferð að Hanhóli. Henn-
ar jarðneska hlutverki er lokið, ætt-
boginn orðin mikill og gjörvulegur.
Öllum börnum Þorsteinu, barna-
börnum og barnabarnabörnum og
systrum hennar þeim Rebekku og
Guðrúnu, sem sjá á eftir mildri móð-
ur, ömmu og kærri systur votta ég
samúð mína. Blessuð sé minning
Þorsteinu Kristjönu Jónsdóttur.
Guðrún Stella Giss-
urardóttir, Hanhóli.
Okkur bræður langar með örfáum
orðum að minnast ömmu okkar.
Minningarnar góðu um hana ömmu
á Hanhóli eru margar og mjög dýr-
mætar, og þær eru samofnar öllum
okkar bernskuminningum.
Hún var einstaklega góð og
hjartahlý kona með mjög sterka
nærveru, og þó hún hafi verið hæg-
lát í fasi og hógvær hafði hún mjög
sterk áhrif á okkur sem nutum
þeirra forréttinda að fá að kynnast
henni.
Hún var okkur sú besta fyrir-
mynd sem hugsast getur, og öll þau
mörgu og góðu gildi sem gamla kon-
an miðlaði til okkar eru svo sann-
arlega enn í fersku minni og í fullu
gildi.
Vel passaði hún upp á okkur
krakkana sem vorum í sveitinni hjá
henni, og það var alveg sama hvort
við höfðum verið að þvælast fram
við virkjun eða úti á vatni, alltaf virt-
ist hún vita upp á hár hvar við höfð-
um verið. Við undruðum okkur oft á
því.
Nú þegar ástkær amma okkar
hefur fengið verðskuldaða hvíld,
minnumst við einstakrar konu, sem
hefur haft svo mikil áhrif á mótun
okkar og mun alla tíð eiga fastan
sess í hugum okkar.
Elsku amma, hvíl í friði.
Hannibal Halldór Guðmunds-
son, Elvar Guðmundsson.
Elsku amma mín, nú ertu farin og
mig langar að minnast þín með
nokkrum orðum. Þú varst einstak-
lega góðhjörtuð kona sem mér þótti
afskaplega vænt um og notalegt að
vera í návist þinni. Það var ekki óró-
leikinn eða skapstirfnin sem ein-
kenndi þig. Þú varst sífellt að líkna,
þjóna, gefa og miðla af eðlisgæsku
þinni og aldrei kveinkaðir þú þér þó
annríkið væri oft mikið.
Það þarf dugmikla konu til að
fæða, klæða og hugsa um 15 börn
eins og þú gerðir við þær erfiðu að-
stæður sem þá voru til staðar og
nokkuð ljóst að erfitt er að slá þitt
met í því. Ég man að það var alltaf
svo gaman að heimsækja ykkur
Hannibal afa í sveitina á Hanhól og
skreppa í heyskap, skoða surtar-
brandshellinn, fara í göngutúr upp á
stíflu eða út á vatn að veiða. Ég
gleymi því líka seint hversu góður
mér fannst silungurinn hjá þér því
þú matreiddir hann á alveg sérstak-
an hátt.
Eftir að afi dó fluttir þú til Jóa
sonar þíns og Stellu sem bjuggu
einnig á Hanhóli og þangað heim-
sótti ég þig stundum og eins þegar
þú varst á Sjúkraskýlinu í Bolung-
arvík. Við áttum líka góðar stundir
eftir að þú komst hingað suður og
fluttir til dætra þinna Sigrúnar og
Ásdísar og svo á Dvalarheimilið Eir
þar sem þú bjóst undir það síðasta.
Þrátt fyrir veikindi þín síðustu ár þá
skynjaðir þú vel þegar einhver kom
og heimsótti þig og þá fannst þér
gaman að rifja upp gamla tímann
sem þú mundir svo vel eftir. Hinn
16. nóvember á þessu ári náðir þú
þeim merka áfanga að halda upp á
90 ára afmælið þitt og fagna með
börnum þínum, barnabörnum og
barnabarnabörnum. Þú varst svo
hress þann dag og þér leið svo vel að
hafa alla þína nánustu samankomna
í kringum þig. Það var okkar síðasta
stund með þér.
Elsku amma, ég flyt þér þakkir
mínar og fjölskyldu minnar fyrir
samfylgdina og ég trúi því að þú
hljótir verðug laun í nýrri vist vegna
gæsku þinnar.
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
Gekkst þú með Guði,
Guð þér nú fylgi,
hans dýrðarhnoss þú hljóta skalt.
(Vald. Briem.)
Sigríður Kristín
Ingvarsdóttir.
Þú áttir þrek og hafðir verk að vinna
og varst þér sjálfri hlífðarlaus og hörð.
Þú vaktir yfir velferð barna þinna.
Þú vildir rækta þeirra ættarjörð.
Frá æsku varstu gædd þeim góða anda,
sem gefur þjóðum ást til sinna landa
og eykur þeirra afl og trú.
En það er eðli mjúkra móðurhanda
að miðla gjöfum – eins og þú.
(Davíð Stefánsson frá Fagraskógi.)
Elskuleg amma mín hefur kvatt
þennan heim og minningar um ein-
staka konu leita á hugann.
Ég sé hana fyrir mér svo fallega
með síða hárið sitt sem hún fléttaði
og vafði um höfuð sér, klædd upp-
hlut. Hún var fimmtán barna móðir
en virtist hafa óþrjótandi orku og
hlýju til að gefa öllu sínu fólki. Hún
skipti aldrei skapi og sýndi okkur
barnabörnunum mikla ást og þol-
inmæði.
Ég man líka þann dag þegar við
þrjú barnabörn hennar settum bát-
inn þeirra afa á flot og rerum frá
landi. Okkur fannst það ótrúlega
spennandi og skemmtilegt, þangað
til pabbi kallaði okkur í land og
skammaði okkur hressilega fyrir
uppátækið. Ég varð sár og hissa yfir
reiði pabba. Amma útskýrði rólega
fyrir okkur börnunum að við hefðum
getað verið í mikilli hættu. Pabbi
hefði ekki verið reiður, heldur að-
eins hræddur um okkur.
Ég man líka vel ökuferðina út í
Skálavík á Vestfjörðum. Þann dag
langaði pabba að aka með móður
sinni að Skálavíkinni. Hún sagðist
eiga illa heiman gegnt vegna kúnna,
en lét þó til leiðast. Þegar við kom-
um í Skálavíkina rann það upp fyrir
mér að amma hafði aldrei komið
þangað áður. Ég man hvað mér
fannst það ósanngjarnt að hún sem
bjó ekki langt frá þessum fallega
stað, skyldi ekki fyrr hafa haft tæki-
færi til að skoða hann.
Nú kveð ég ömmu mína með
þakklæti og söknuði. Blessuð sé
minning hennar.
Bryndís Bragadóttir.
Elsku amma.
Ef til væru orð sem lýstu því
hversu miklu minni heimurinn er án
þín gætum við skrifað þau til þín nú.
En ekkert jafnast á við það hversu
stórfengleg, yndisleg, góð og um-
hyggjusöm manneskja þú varst. Þú
bakaðir bestu pönnukökurnar og
steiktir besta silunginn í öllum
heiminum. Þú kenndir okkur að
mjólka með höndunum og gafst okk-
ur súkkulaði fyrir að sækja eggin.
Þú hlúðir að öllu sem dró andann og
fórnaðir sjálfri þér fyrir þá sem voru
þér nærri.
Þetta er skrifað í þeirri ljúfsáru
minningu sem eftir þig er:
Í vindinum liggur lágvær rödd og
fjöllin hlusta á sögur fortíðar á með-
an sólin sígur djúpt í hafið.
Enn stígur súlan tignarleg til lofts
og myndar línu í vatninu. Máninn
kemur fram með stjörnurnar í eft-
irdragi.
Róleg röddin í vindinum linar
verkinn, svartur reykurinn minnir á
fallegt hárið, dulúðlegt og gjöfult
vatnið minnir á djúpu augun, fjöllin
eru sterk og verndandi eins og arm-
ur þinn, sólin eins og hlýjan og um-
hyggjan sem þú umvafðir alla með
og máninn trygglyndið og fegurðin
sem einkenndi þig.
Lognið færist yfir, reykjarsúlan
réttir úr sér, vatnið sléttist, fjöllin
dökkna, sólin hverfur.
Kyrrðin er komin yfir dalinn.
Takk fyrir allt elsku amma, þín er
sárt saknað.
Sólrún og Hörður Bragabörn.
Í dag kveðjum við eina af hetjum
síðustu aldar, Þorsteinu Jónsdóttur
frá Birnustöðum í Ögurhreppi, sem
lengst af bjó ásamt manni sínum
Hannibal Guðmundssyni, að Han-
hóli við Bolungarvík. Þangað fluttu
þau með sjö ung börn sín árið 1944,
og þar eignuðust þau átta börn í við-
bót.
Hannibal andaðist fyrir 20 árum.
Vorið 1936 þegar ég var tæplega
átta ára, þótti ég heppinn að geta
unnið fyrir mér um sumarið og var
ráðinn í vinnumennsku til ungu
hjónanna, Hannibals og Steinu á
smáhluta jarðarinnar Þernuvík inni
í Djúpi. Þar var ég einnig tvö næstu
sumur.
Ég kynntist því af eigin raun þeim
aðstæðum sem þau urðu að búa við á
fyrstu búskaparárum sínum.
Búsmalinn var tíu kindur, kvíga
og þrjú hross. „Fært var frá“, þ. e.
lömbin rekin á fjall þegar þau gátu
bjargað sér. Ég rak kindurnar fram
í girðingu klukkutíma gang frá bæn-
um, þegar búið var að mjólka á
morgnana, og sótti þær á kvöldin.
Auk þess var stanslaus vinna alla
daga, því í þeirri sveit voru engir
sunnudagar.
Hannibal undi sér aldrei hvíldar
og hamaðist við allt sem hann gerði.
Hann var alla tíð orðlagður fyrir
dugnað og eftirsóttur af bændum ef
þurfti að slétta túnblett, hlaða vegg,
eða ráðast í aðrar framkvæmdir, því
hann gat gert allt og tók aldrei mat-
ar- né kaffitíma, heldur borðaði
hratt og rauk út, hvort sem hann var
heima hjá sér eða í vinnu hjá öðrum.
Ég man varla eftir að hafa séð
Hannibal hreyfingarlausan þau þrjú
sumur sem ég var hjá þeim í Þernu-
vík.
Steina virtist fara sér hægt, en
var einstaklega verkdrjúg og iðin
hvort sem unnið var úti eða inni.
Þótt ég væri krakki, tók ég eftir því
að hvert handtak hennar virtist
þaulhugsað, því hún gerði gagn með
hverri einustu hreyfingu. Þótt þau
virtust mjög ólík, báru þau mikla
virðingu hvort fyrir öðru, og voru
samhent í öllu sem þurfti að gera.
Í dag á fólk bágt með að skilja
hvað allt var erfitt á þessum tímum.
Allt sumarið og fram á haust var alla
daga verið að að afla matar fyrir
heimilið, og heyja fyrir nokkrar
skepnur svo þær gætu lifað af næsta
vetur.
Sumrin mín í Þernuvik voru mikil
reynsla, lærdómsrík og þroskandi,
sem kom mér að góðu gagni á lífs-
leiðinni. Ég tók þátt í lífi þeirra og
störfum. Þau þekktu ekki annað en
vinnu frá barnæsku. Engan tíma
mátti missa. Aldrei heyrðist þetta
fólk kvarta. Þau voru mér alltaf góð
og aldrei man ég til að þau hafi svo
mikið sem hastað á mig. Einstakt
rólyndi Steinu og hnitmiðaðar
hreyfingar hafa gert henni mögu-
legt að skila því hlutverki sem flest-
um teldist ofraun, að ganga með,
fæða og klæða fimmtán barna hóp-
inn sinn við þær aðstæður sem hún
bjó við, á þann hátt sem sjá má á
þessum einstaklega myndarlega
hóp. Auk þess hlýtur búskapurinn
að hafa hvílt mikið á hennar herð-
um, því eftir að þau fluttu til Bol-
ungarvíkur vann Hannibal fulla
vinnu þar, enda þótt störf hans fyrir
og eftir venjulegan vinnudag við bú-
skapinn hafi verið drjúg.
Þótt ég hafi frá tólf ára aldri að-
eins komið sem gestur til Bolung-
arvíkur, veit ég að öll börnin fimm-
tán að tölu hafa þurft að vinna mikið
frá barnæsku, og með því fengið
góðan undirbúning undir lífsstarfið.
Í þeim hafa kostir foreldra þeirra
komist vel til skila.
Fyrir um það bil tíu árum skrifaði
ég niður minningar frá veru minni í
Þernuvík, og sendi Steinu. Þar
greindi ég frá daglegum störfum og
ýmsu sem við Hannibal lentum í
þegar ég var eini vinnumaðurinn á
heimilinu, átta og níu ára gamall.
Sumarið sem ég varð níu ára höfðu
þau eignast fyrsta barnið.
Systkinunum þótti vænt um að
fræðast um fyrstu búskaparár for-
eldra sinna. Steina hefur sagt að ég
sé fyrsti strákurinn sem hún hafði
með að gera, og ég er hreykinn af
því að þau telja mig nokkurskonar
stóra bróðir þeirra allra, þótt ég sé
einn af öðrum tíu systkina hópi.
Okkur, börnunum hennar Línu
Dalrósar, þótti vænt um að börn
Hannibals og Steinu keyptu húsið
hennar, til að eiga hægara með að
heimsækja móður sína á meðan hún
var á sjúkraskýlinu, og einnig aðra
vini sína því þau hafa sterkar taugar
til Bolungarvíkur.
Ætíð minnist ég Steinu, og allrar
fjölskyldu hennar með virðingu og
hlýhug. Við Elsa sendum innilegar
samúðarkveðjur.
Óskar Jóhannsson.
Vorið 1973 ákvað ég að fara vest-
ur til Bolungarvíkur í fiskvinnu með
Fjólu, dóttur þeirra Þorsteinu og
Hannibals sem þá bjuggu á Hanhóli.
Þau hjónin tóku mjög vel á móti mér
og leyfðu mér að búa hjá sér um
sumarið. Mér fannst það alveg ótrú-
legt að Hannibal og Þorsteina, sem
sjálf áttu fimmtán börn og guð veit
hvað mörg barnabörn skyldu vilja
leyfa mér bráðókunnri stelpunni að
vera hjá sér. Þú vinnur eins og hinir
sagði Hannibal og hló, ekki orð um
það meir.
Aðstaðan á Hanhóli þegar ég kom
þangað var líkt og til sveita forðum
en ég Akureyrarstelpan var algjör-
lega óvön því að ekki væri nægilegt
vatn í krönunum. Eftir fyrstu sýn-
ingarferðina kringum Syðridals-
vatnið þurfti að þvo bæði mig og föt-
in. Þorsteina hló mikið þegar hún sá
mig standa blauta og skítuga á
hlaðinu og sagði mér að fara inn á
bað og skipta um föt og þvo mér. Ég
fór inn á bað og úr fötunum, skrúf-
aði frá krananum í baðkarinu en
ekkert vatn kom. Þetta var skrýtið,
vatnslaust. Ég opnaði hurðina og
kallaði Þorsteina, hvernig skrúfa ég
frá í baðinu? Skellihlátur heyrðist
frá þeim sem sátu við eldhúsborðið.
Skrúfa frá, sagði Hannibal og hló,
hér skrúfum við ekki frá, Akureyr-
arstelpa. Nú, hvað gerum við þá,
sagði ég og reyndi að hlæja líka. Við
setjum vatn í pott og hitum það á
eldavélinni og svo hellum við í baðið
og blöndum svo köldu vatni saman
við. Guð minn góður, hvernig endar
þetta eiginlega, ég get nú varla farið
í skítug fötin aftur og ég var ekki
með önnur föt til skiptanna. En þá
kom Þorsteina brosandi inn og
bjargaði mér. Hún lét mig fá föt af
sér sem ég dreif mig í. Svo fór ég
inn í eldhús og lét pott í vaskinn og
skrúfaði frá. Smádreitill lak úr kran-
anum. Ég sá fram á að ég yrði elli-
dauð á að bíða eftir þessu vatni. En
ákvað að nota tímann og setja fötin í
þvottavélina. „Þorsteina, hvar ertu
með þvottavélina, er ekki rétt að
setja fötin í þvott á meðan ég er að
hita baðvatnið“? Þorsteina svaraði
mér skellihlæjandi: „Jú Guðrún mín
en það er betra að þú ákveðir hvort
þú viljir þvo þér fyrst eða fötin, því
þú gerir ekki hvort tveggja í einu.
Sjáðu til, það þarf líka að láta renna
í pottinn og hita vatnið á eldavélinni
fyrir þvottavélina og svo skolum við
í læknum“. Ég átti ekki orð. Hvern-
ig gat hún Þorsteina búið við svona
aðstæður með allt þetta fólk á heim-
ilinu? Það var greinilegt að hér bjó
kjarnorkukona sem vann eins vel úr
því sem hún hafði og gerði sér enga
rellu út af því og mikið hafði hún
gaman af því hvernig ég brást við. Á
þessum fyrsta degi í sveitinni var
lagður grunnur að ævilangri vináttu
okkar Þorsteinu og Hannibals. Þau
tók mig bara að sér og sögðu oft að
ég væri eins og sextánda barnið
þeirra. Það þótti mér vænt um og
fyrir það vil ég þakka.
Þetta sumar lærði ég margt og
þroskaðist mikið. Þorsteina kenndi
mér góða lexíu í þolinmæði og það
að allt þarf ekki að koma strax. Það
væri betra að bíða aðeins og njóta
augnablikanna í lífinu og svo sann-
arlega veitti mér ekki af þeirri
kennslu.
Síðar tengdumst við enn nánari
böndum eftir að ég stofnaði heimili í
Bolungarvík og átti börnin mín þrjú.
Þeim var hún eins og besta amma
og á Magnús, manninn minn prjón-
aði hún sokka til að hafa á sjóinn á
meðan hún hafði heilsu til. Strák-
arnir mínir Sigurbjörn og Jón Atli
voru mörg sumur í sveit hjá henni
og Jóhanni syni hennar og þar leið
þeim vel. En Inga Lára, dóttir mín
fæddist nokkrum mánuðum áður en
Hannibal lést (1984) en síðustu
verkin hans í lífinu voru einmitt að
gæta hennar þegar við vorum á
sama tíma í sjúkraþjálfun.
Við Þorsteina áttum margar góð-
ar stundir saman. Hún sagði mér frá
æskuárum sínum og hvernig það var
að vera ung kona í sveit og eiga 15
börn og vera hamingjusöm og þakk-
lát fyrir hvern dag. Við ræddum það
sem gerðist í kringum okkur og átt-
um trúnað hvor annarrar. Hún var
til staðar fyrir mig og ég reyndi að
vera til staðar fyrir hana.
Þorsteina var alveg einstaklega
falleg kona en sýndi sig lítið á
mannamótum. Því var það upplifun
fyrir marga í Bolungarvík að mæta í
Einarsbúð á Þorláksmessu til að sjá
konuna frá Hanhóli þegar hún kom í
bæinn til að versla inn fyrir jólin.
Síðustu árin voru Þorsteinu erfið en
hún hafði einstakt barnalán, átti
góða og samhenta fjölskyldu. Síð-
ustu dagana voru börnin hennar á
vakt við rúmið hennar og viku ekki
frá henni. Það var yndislegt að sjá
hana þar umvafða kærleika fjöl-
skyldu sinnar og finna friðinn og
kyrrðina í kringum hana einu sinni
enn.
Elsku Þorsteina mín, hjartans
þakkir fyrir alla elsku þína og vin-
áttu við mig og fjölskyldu mína í
þrjátíu ár. Sofðu rótt mín kæra og
Guð geymi þig. Þín vinkona,
Guðrún Sigurbjörnsdóttir.
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 4. DESEMBER 2004 43
MINNINGAR
Í dag, 4. desember,
hefði Anna Ragnheið-
ur orðið 18 ára.
Það er sárt og ólýs-
anleg kvöl að sitja við
orðin og skrifa var en ekki er. En
grákaldur veruleikinn er því miður
sá að Anna Ragnheiður lést í maí
2003. Hún var farþegi í bíl, sem 17
ára ökumaður ók á talsverðum
hraða og missti stjórn á bifreiðinni.
Hún lést samstundis.
Mig langar að skrifa þessa grein
fyrir ykkur sem eigið börn sem eru
á þessum aldri og hafa bílpróf. Mik-
ilvægt er að brýna fyrir börnum
sínum ábyrgðina að aka með far-
þega. Það er stundum erfitt að
segja 17 ára unglingi frá þeim
ANNA RAGNHEIÐUR
ÍVARSDÓTTIR
✝ Anna Ragnheið-ur Ívarsdóttir
fæddist í Vestmanna-
eyjum 4. desember
1986. Hún lést af
slysförum aðfaranótt
11. maí 2003 og var
útför hennar gerð
frá Landakirkju í
Vestmannaeyjum 17.
maí það ár.
hættum, þegar allt er
svo eilíft á þessum ár-
um.
Anna Ragnheiður
var ábyrg, róleg og yf-
irveguð ung stúlka og
gerði sér grein fyrir
mörgu, sem jafnaldrar
hennar hafa hunsað,
hún spáði í hvernig
bílstjóri hún vildi vera,
vildi vinna traust for-
eldra sinna og ann-
arra. En það er ekki
nóg, það er staðreynd,
fyrir okkur ættingja
og vini sem syrgjum
hana.
Eftir andlát hennar fundu for-
eldrar hennar nokkur bréf, sem
hún hafði skrifað sjálfri sér og áttu
að opnast seinna meir. Í einu slíku
bréfi stendur „ég ætla alltaf að nota
bílbelti, því ég vil ekki deyja ung“.
Í dag blæs ég ekki á 18 kerti en
ég mun standa við gröf þína og
kveikja á kerti þér til heiðurs. Ég
bið guð og alla engla að vera með
þér og styðja fjölskyldu þína.
Þín frænka
Elísabet Reynisdóttir.